l
Mr. Burger (5e informateur) tracht brede
basis te redden
«mi
Ontgroeningsfeesten te Delft
eindigden in veld
slag
Wapenstilstand
ZIJN SCHERPE KANTJES ER AF?
Dr. Drees minister-president
van nieuwe (brede) kabinet?
Suez-kwestie waarschijnlijk
voorgelegd aan Ver.-Naties
Hongerstaking om
een woning
Typografen staken bij aantal
Amsterdamse bedrijven
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
Socialistische fractievoorzitter aanvaardt opdracht
Verwacht, want
„wie breekt, moet lijmen'
Twaalf SCUAdeelnemers;
Minder ver in eenheid?
Canada levert aan
Israël 'Sabres'
Studenten maakten het al te bont
Oude vete herleefde
met heet gevecht
Hoofdkantoor: L. Vorststraat 90, Goes.
Telefoon 3438 (b.g.g. voor redactie
8987, voor adm. 2970), Giro 274289.
kantore Middelburg: Korte Noord
straat 88. Tel. 2009, Tel. redactie
en 3162; Vlissingen: Nieuwstraat 61
Tel. 328; Terneuzen: Djjkstraat 26-28
Exploitatie:
Oosterbaan Le Cointre N.V., Goes.
Abonnementsprijs 0,47 per week,
ƒ2,— p. maand, ƒ5,85 per kwartaal.
Losse nummers 13 cent.
Advertentieprijs 24 cent per m.m.
Rubriek Crbouters 10 cent per woord
Zeeuwsch Dagblad
12e Jaargang No. 3507 Wnd.-hoofdredacteur: Prof. Dr. J. J. de Jong - Directeur: Jacq de Smit Zaterdag 22 Sept. 1956
J"
Is Uw nieuwe abonné
er al?
£p- en ondergang van Zon en Maan:
ondag: Zon op 6.27 u., onder 18.37
u. Maan op 19.40 u., onder 10.22 u.
Hoogwater zondag 38 september
Vlissingen: 8.36 u. 2.31 m„ 15.45 u. 3.81
m. Terneuzen: 4.01 u. 2.45 m., 16.14 tL
2.45 m. Wemeldinge: 5.24 u. 1.81 ffl,
17.36 u. 1.73 m. Zierikzee: 8.18 u. 1.08
m., 17.19 u. 1.48 m.
TEN LANGEN LESTE heeft dan
thans de socialistische fractievoor-
voorzitter mr. Burger, de taak op zich
genomen te trachten alsnog een oplos
sing te vinden voor de schier onover
komelijke moeilijkheden, waarin de
kabinetsformatie is geraakt. De kern
van deze moeilijkheden wordt ge
vormd door de omstandigheid, dat het
politieke leven in ons land zich mid
den in een algemene heroriëntatie van
politieke krachten bevindt.
Met andere -woorden: de tien jaar
geleden zo vanzelfsprekende rooms-
rode samenwerking van het Nieuwe
Bestand is thans verkeerd in zodanige
tegenstelling, dat voortzetting van de
ze samenwerking op zijn minst in hoge
mate twijfelachtig is geworden. Ter
wijl zich op dit ogenblik nog geen
nieuwe meerderheid, van welke sa
menstelling dan ook, in de volksver
tegenwoordiging heeft afgetekend.
Verschillende oorzaken hebben tot
deze moeilijke situatie geleid. Om er
enkele te noemen: de socialisten heb
ben in de achter ons liggende jaren
het grootste gedeelte van hun in grote
lijnen voor de andere partijen ook aan
vaardbare programmapunten kunnen
verwezenlijken, maar naarmate de
schaarste-economie verdween, is dit
stroever gegaan. Nu er steeds meer
van de overblijvende, typisch socialis
tische verlangens door hen naar voren
worden gebracht, neemt de weerstand
der anderen toe, terwijl de socialisten
juist door hun winst ter linkerzijde op
de communisten sterker dan tevoren
op deze verlangens de nadruk moeten
leggen.
Daartegenover heeft ook de KVP.
een soortgelijke ontwikkeling door
gemaakt. Verjongd, maar ook in som
mige opzichten verzwakt uit oorlog en
bezetting tevoorschijn gekomen was zij
aanvankelijk ten zeerste bereid op tal
van punten met de socialisten samen
te gaan. Bestond er tussen hen op vele
gewichtige punten een belangrijke
mate van overeenstemming. Maar op
den duur, naarmate deze gemeen
schappelijke inzichten in wetgeving en
bestuur tot uitdrukking waren ge
bracht, deden nieuwe, meer bijzondere
KVP-punten zich met meer klem gel
den. Een herwonnen zelfbewustzijn,
versterkt door een hervonden eenheid
als bevestigd door de jongste verkie
zingsuitslag, onderstreepte en spitste
deze ontwikkeling. Als uiting van
nieuwe kracht ging het befaamde man
dement, dat tevens een duidelijk meer
Schriftuurlijk georienteerde wending
in het rooms-katholiek denken ver
tolkte en op de voorgrond stelde. En
tegelijkertijd zeer nadrukkelijk af
stand nam van lib.erale en socialisti
sche opvattingen.
DE JONGSTE VERKIEZINGS
CAMPAGNE heeft deze funda
mentele ontwikkeling en heroriënte
ring versneld en vernieuwd; het daar
op gevolgde formatiedrama zette er
oijkans de laatste puntjes op. Een
viertal formaties en informatiepogin-
aen maakte duidelijk, dat de groiende
verwijdering tussen KVP en PvdA
thans op een scheiding van wegen
moest uitlopen. En dat derhalve de li
beralen en de prot. chr. partijen voor
de keuze stonden.
Deze nog betrekkelijk onvoorziene
situatie bracht voor de genoemde par
tijen, wier betekenis plotseling met
grote sprongen steeg, aanzienlijke
spanning met zich. Zich bewust van
hun verantwoordelijkheid bepaalden
zij zich er aanvankelijk toe het ver
loop der dingen aan te zien en af te
wachten of de beide grote partijen het
niet alsnog met elkander eens zouden
worden. Toen dit tenslotte niet moge
lijk bleek, poogden de liberalen voor
Gen samengaan met de communisten;
de anti-revolutionairen, mits voldoen
de waarborgen tegen het worden van
bijwagen konden worden verkregen,
voor een samenwerken met de KVP^
Zo kwam de sleutel tot mogelijke
uitweg uit de verwarde situatie te lig
gen bij de christelijk-historischen, die
beide groepen aan een zij het zeer pre
caire meerderheid konden helpen.
Waar enerzijds traditioneel bevreesd
voor en afkerig van roomse macht,
welke instelling nog werd versterkt
door mandement en andere ontwikke
lingen, en anderzijds niet bereid zich
met huid en haar aan de socialisten
over te leveren, weigerden zij van hun
geschiedenis en huidige positie uit te
zien bepaald niet onverstaanbaar een
keus te doen. Zn stelden als beslissing
ie voorwaarde voor steun hunnerzijds
t.an een kabinet de eis van samenwer
king tussen KVP en PvdA.
DIT IS IN GROTE LIJNEN de po
sitie, die mr. Burger aantreft bij
zijn optr den als informateur. Terwijl
è:i omstandigheden èn principiële
u-achten, gevoed door slechts vaag
tastbaie en diep liggende, maar daar
om niet minder wezenlijke sociologi
sche en psychologische factoren KVP
i PvdA steeds verder van elkaar
drijven, moet hij om resultaat te kun
nen boeken toch een brug tussen bei
de pa. tijen slaan. Een brug, die beiden
nauwelijks meer begeren en die niet
anders dan -en noodconstructie kan
zijn, die elk ogenblik en voor langere
tijd onherstelbaar in elkaar kan stor
ten.
Een weinig benijdenswaardige taak,
die slechts onder de drang van de on
verbiddelijk voorttikkende tijd even-
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, zaterdagmorgen.
DE STILTE, DIE EEN WEEK LANG over de kabinets
formatie heeft gehangen, werd vrijdagmiddag verbro
ken door de officiële mededeling, dat H. M. de Koningin
de socialistische fractievoorzitter, mr. J. A. W. Burger, heeft
verzocht een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid tot
samenstelling van een kabinet. Mr. Burger heeft deze op
dracht aanvaard.
Na de vergeefse pogingen van de heren Drees, Romme, Lieftinck
en De Gaay Fortman is het doek opgegaan over het vijfde bedrijf
van het formatie-drama. Het ia niet onmogelijk, dat tijdens de lange
pauze na het vierde bedrijf de gemoederen enigszins tot bedaren zijn
gebracht, zodat de kansen van de vijfde (in)formateur inmiddels wel
eens gestegen zouden kunnen zijn.
Drees gehandhaafd
Dat mr. Burger daarnaar streeft,
blijkt ook al uit het feit, dat hij
dr. Drees koste-wat-het-koste wil
handhaven als minister-president.
Men mag aannemen, dat de 70-j.
PvdA-voorman geen zitting wenst
te nemen in een smal kabinet, dat
moet optornen tegen een krachti
ge KVP-oppositie. Naar verluidt
zouden er in KVP-kringen geen
bezwaren bestaan tegen een her
nieuwd premierschap van dr.
Drees, zodat althans op dit punt
geen ernstige moeilijkheden meer
dreigen.
Noodzaak
Wil mr. Burger echter slagen, dan
zal hij ook op andere punten met de
KVP tot een akkoord moeten komen.
Dit heeft hij voor een belangrijk deel
in eigen hand. Van nature is hij een
felle, verbeten vechter, een doctrinair
socialist, die niet dan in uiterste nood
zaak tot concessie bereid is.
Van „uiterste noodzaak" is na 98
dagen bepaald wel sprake. Natuur
lijk is de PvdA niet de enige partij,
die verplicht is concessies te doen.
Ook de KVP zal een soepeler hou
ding moeten aannemen, wil de heer
Burger kans van slagen hebben.
Maximum aan tact
Zo gezien is de taak van da nieuwe
Informateur allesbehalve benijdens
waardig. Van hem wordt een maxi
mum aan tact gevraagd. Dat hij dat
onder bepaalde omstandigheden inder-
(Van onze pari. redacteur).
DEN HAAG, 32 september.
Vrijdagmorgen heeft Koningin
Juliana ook nog prof. mr. C. W.
van der Pot, de Groningse staats
rechtgeleerde, op Soestdijk ont
vangen.
Prof. V. d. Pot heeft de Ko
ningin staatsrechtelijk advies
verstrekt, naar alle waarschijn
lijkheid over de invoering van
een nieuwe procedure bij de ka
binetsformatie. Deze procedure
had naar verluidt betrekking op
een collectieve, informatieve op
dracht aan de vijf fractievoorzit
ters, o.I.v. een neutrale voorzit
ter.
Mr. BURGER
De informatieopdracht aan de heer
Burger kwam bepaald niet onver'
wacht. Onmiddellijk na de mislukking
van de poging-Fortman gingen er, met
name in A.R.-kring, stemmen op, die
pleitten voor een opdracht aan de
fractieleider van de partij, die verant
woordelijk was voor het vastlopen van
de brede basispogingen van de vierde
(in)formateur. Ook Ir. Staf werd in dit
verband herhaalde malen genoemd,
maar aan diens kandidatuur werd de
laatste dagen meer en meer getwijfeld.
Welke richting?
Nu de keuze dus op mr. Burger is
gevallen, is het maar de vraag hoe de
ze te werk zal gaan. Uit het feit, dat
hij gisteren een gesprek heeft gehad
met de demissionaire minister van On
derwijs, mr. Cals (K.V.P.), kan men
concluderen, dat hij geen overleg
wenst te openen met fractievoorzitters
en het dus in extra-parlementaire
richting zoekt.
Heeft hij parlementaire bedoelingen,
dan zou een onderhoud met de KVP-
fractievoorzitter Romme meer voor de
hand gelegen hebben.
Enige mogelijkheid
Parlementair of extra-parlementair,
het is duidelijk, dat de nieuwe infor
mateur zal trachten de brede basis als
nog te redden. Dit is trouwens zijn
enige mogelijkheid. De Chr. Histori-
schen, die reeds weigerden hun mede
werking te verlenen aan de vorming
van een rechts kabinet, schijnen er
evenmin iets voor te voelen zonder
KVP en AR in zee te gaan. Een sa
mengaan van socialisten, protestanten
en eventueel liberalen lijkt ook al niet
waarschijnlenijk, zodat alleen de brede
basis overblijft.
daad kan opbrengen, heeft hij vorig
jaar bewezen, toen zijn optreden als
formateur leidde tot reconstructie van
het kabinet-Drees, dat gestruikeld was
over het hurenvraagstuk.
Moeilijk punt
Hij zal dust eerst moeten beginnen
met het opstellen van een ontwerp'
regeringsprogram. Daarbij zal de be
zitsvorming weer het moeilijke punt
blijken. Hij zal naar nieuwe middelen
moeten zoeken teneinde de impasse te
doorbreken. Kans heeft hij slechts
wanneer er compromissen gesloten
worden, zoals in de eerste fase van de
formatie t.a.v. de huren en de defen
sie-uitgaven.
Conferentie te Londen gesloten
tueel kan worden volbracht. Een taak,
die grote vindingrijkheid, zowel t.a.v.
het program als van de zetelverdeling
zal eisen. Want dat een mogelijke „op
lossing" slechts door een combinatie
van deze twee kan worden gevonden,
staat voor ons vast. Ook een recon
structie van het zittende kabinet, als
in sommige kringen bepleit, behoeft
als basis een program. En bij de hui
dige stand van zaken kan een eventu
eel program nimmer van de zetelver
deling worden losgemaakt.
Hetgeen in wezen wel een volledige
formatie inhoudt. Of mr. Burger hier
in zal slagen, is uiteraard op dit ogen
blik niet te voorzien. Dit hangt mede
af van de wegen, die hij zal inslaan en
van de bereidheid der partijen tot het
sluiten van een wapenstilstand. Want
meer dan een formele wapenstilstand
achten wjj voor het ogenblik niet be
paald bereikbaar.
Prof. Dr. J. J. de Jong.
OTTAWA, 21 sept. (A.F.P.). De
Canadese regering heeft de uitvoer
van 34 straaljagers van het type F-86
„Sabre" naar Israël goedgekeurd, al
dus Is vrijdag in welingelichte krin
gen te Ottawa vernomen.
Het betreft hier een order, waarvan
de uitvoering verscheidene maanden
geleden is opgeschort in verband met
de toestand in het Nabije Oosten.
(Van een speciale verslaggever)
LONDEN, 21 sept. De twee
de conferentie over het Suezka-
naal In Londen is uiteengegaan
met als resultaat, dat de kwestie
hoogstwaarschijnlijk binnenkort
zal worden voorgelegd aan de Ver.
Naties en dat 12 van de 18 landen,
die op de eerste conferentie zich
hadden verenigd met de gedachte
van een internationaal beheer
over het kanaal, hebben aange
kondigd dat hun deelneming aan
de voorgestelde „Suezkanaalver-
bruikersvereniging" als zo goed
als zeker kan worden beschouwd.
De zes delegaties, die zich in af
wachting van het standpunt van
hun regering niet hebben willen
uitspreken over het lidmaatschap
van de S.C.U.A. zijn Zweden, De
nemarken, Japan, Ethiopië, Paki
stan en Perzië.
Algemeen wordt dit resultaat be
schouwd als een aanduiding, dat de
Westelijke mogendheden belangrijk
minder ver zijn gegaan dan zij oor
spronkelijk van plan waren om de
eenheid tussen de achttien landen, die
in het eerste stadium van de conferen
tie niet zo bijzonder groot bleek, te
handhaven.
Minister Luns
Een aanduiding hiervan kan ook
worden gevonden in de woorden die de
voorzitter van de Nederlandse delega
tie vrijdagmiddag in zijn korte rede op
de conferentie heeft gesproken. Minis
ter Luns zeide daarin, dat „hoewel de
resultaten van de conferentie mis
schien niet zo duiidelijk zijn als wij
wel hadden gewenst, ik mij er in het
algemeen akkoord
ren".
mee kan verkla-
In ministerraad
Min. Luns bracht in zijn slotwoord
de dank van Nederland over voor de
wijze, waarop minister Selwyn Lloyd
de besprekingen had geleid.
Hij kondigde voorts aan, dat hij de
leden van het Nederlandse kabinet
krachtig zal aanbevelen de resultaten
goed te keuren en de verklaringen van
de conferentie te aanvaarden. Waar
schijnlijk zal hij reeds maandag a.s. de
resultaten van de conferentie ter spra
ke brengen In de ministerraad.
Ingezonden Mededeling (Adv.)
•tooi» CM ItAAEWAIENMIRIEKCN tl ZEVENBERGEN^
VRACHTAUTO-SHOW
IN LONDEN
Op de tentoonstelling van vracht
en bestelauto's, die vandaag iq
Londen geopend is, is o.m. dez#
merkwaardig gevormde wagen te
zien. Het is een vrachtauto waar
van de carrosserie uitgevoerd is ia
de vorm van een fles, vandaar d|
vreemde, „afgehakte" voorkant
van de wagen.
Met water en sigaretten
HEEMSTEDE, 22 sept. Een
32-jarige tuinman te Heemstede^
die reeds zeven jaar staat inge
schreven als woningzoekende en
twee jaar geleden in het huwelljfi
is getreden is twee dagen geleden
in hongerstaking gegaan.
Voorzien van een fles water en
wat sigaretten is hij op een stoel
voor het raadhuis te Heemstede
gaan zitten. De jongeman heeft
reeds tweemaal een gedeelte van
een woning kunnen huren. Belde
malen is hem door de huisves
tingscommissie zonder opgaaf van
reden toestemming om van die
woning gebruik te mogen maken,
geweigerd.
Uit protest tegen weigering 6 procent
AMSTERDAM, 22 sept. In de
loop van vrijdagavond is bij het
Vrije Volk en de Telegraaf het ty
pografisch personeel in staking
DELFT, 22 sept. De ont
groeningsfeesten te Delft zijn
vannacht op een onplezierige
wijze geëindigd. In verband met
de bekende animositeit tussen
het Delftse studentencorps en de
Delftse studentenbond had de
politie bepaald, dat de route van
de traditionele fakkeloptocht van
het corps niet langs de sociëteit
van de Delftse studentenbond
mocht leiden. De senaat bleek de
stoet echter niet in de hand te
hebben en kort na middernacht
trokken de studenten van het
corps langs de sociëteit van de
bond.
Daar was de deur gesloten en wa
ren de ramen aan de binnenzijde ge
blindeerd, terwijl geen mens zich liet
zien. Ofschoon er dus geen enkele
provocatie was, begonnen de leden
van het korps brandende fakkels en
straatstenen naar de ramen van het
sociëteitsgebouw te werpen, waar
door verscheidene ruiten sneuvel
den. Inmiddels trachtten anderen de
deur te forceren.
Enige agenten van politie, die de
optocht begeleidden, konden aan
vankelijk niets uitrichten. Nadat ech
ter assistentie was gekregen, werd
met de gummiknuppel de stoet van
korpsleden uiteengedreven en de
oude Delft schoongeveegd.
WARME ONTVANGST
Enige vertegenwoordigers van de
senaat van het Delftse studenten
korps begaven zich daarna naar de
sociëteit van de hond om de zaak te
bespreken. Zij werden echter verre
van hartelijk ontvangen.
Op het dak van de sociëteit werd
intussen een gevecht geleverd tussen
politie en korpsleden, die via het dak
de sociëteit trachtten binnen te drin
gen. Een student viel daarbij van 'n
hoogte van ongeveer drie meter,
maar kwam er zonder letsel af.
PAAL EN PERK
De verhouding tussen de burge
rij van Delft en de studenten, die
toch al gespannen was, is er niet
beter op geworden. Er gaan al
stemmen op om van het hoger ge
zag te eisen, dat aan het gedrag
van de studenten paal en perk
wordt gesteld.
Er is, naar wij vannacht vernamen,
een comité in oprichting, dat zich tot
de officier van justitie wil wenden.
DE BILT ZEGT:
Lekker weekend-weer
Zonnige perioden en overwegend
droog weer. In de ochtend plaatselijk
mist. Matige wind voornamelijk tus
sen zuidoost en oost. Ongeveer dezelf
de temperaturen als gisteren.
gegaan. Bij het Vrije Volk werd
besloten het werk 24 uur neer te
leggen. De nachtedities van dit
blad zijn dus niet uitgekomen. Bij
de Telegraaf heeft leidinggevend
typografisch personeel een krant
gemaakt (een deel van de zater
dagkrant was reeds gezet). Tegen
middernacht kwam de eerste edi
tie van de pers. Het was nog niet
zeker of andere dan deze post-
editie uit zouden komen. Het ex-
peditiepersoneel van dit blad ver
klaarde zich solidair met de sta
kers. Redactieleden en ander per
soneel namen het expeditiewerk
over.
Bij de Volkskrant (KK), die bü de
Telegraaf gedrukt wordt, hadden da
zetters tot middernacht een afwach
tende houding aangenomen. Maar te
weinig om te verschijnen.
Bij het Handelsblad was de nacht
ploeg, die het ochtendblad van
„Trouw" had moeten zetten, niet op
gekomen. NIET ERKEND
De erkende vakbonden staan niet
achter deze staking. In de Amsterdam
se krantenwijk hield de politie een
oogje in het zeil bij het uitrijden der
krantenauto's. Omdat de situatie nog
uitermate verward is, kon nog niet
worden vastgesteld of ook het typogra
fisch personeel van. de andere Amster
damse dagbladen vanmorgen in sta
king zal gaan.
PROTESTEREN
Door middel van de staking wil men
protesteren tegen het feit, dat het col
lege van rijksbemiddelaars heeft be
slist dat voor het grafische bedrijf de
loonsverhoging 3 zal bedragen met
ingang van 1 september jl. inplaats
van 6
