r
Prinses-lrenebrigade bewees in oorlogs
jaren goede diensten
Nederlandse oorlogsbodems namen actief
deel aan de strijd
Na Oostelijk Flevoland is de beurt
aan de Markerwaard
Troepen ondervonden in mei '40
moeilijkheden in Zeeland
1.N. BOASSOK ZONEN Nl
Zitting Staten-Generaal
gesloten
Eddy had toch in
een boekje gelezen?
Deze rijpbruine shag
geeft U 't rookgenot
van de beste
Amerikaanse cigaret!
g de Amerikaanse shagI
Ned. componist had
bijzonder succes
Vele doden in Algerije
Voorbereidingen in volle gang
Heldendaad aan boord van
de „Tromp"
Succesvolle aanval
op Sabang
Maandag 17 september 1956
ZEEUWSCH DAGBLAD
pagina 5
Terugtocht naar Engeland geïmproviseerd
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG, 15 september. De geschiedenis van de Koninklijke
Landmacht in de oorlogsjaren is in de eerste plaats de geschiedenis
van de Prinses-lrenebrigade. Het valt dan ook niet te verwonderen,
dat de Parlementaire Enquêtecommissie in haar verslag over het
militaire beleid van de Londense regering bijzonder veel aandacht
wijdt aan de groei en de krijgsverrichtingen van deze Nederlandse
eenheid, waarvan de kern werd gevormd door militairen, die tijdens
de meidagen van 1940 naar Frankrijk waren uitgeweken en later
overgestoken zijn naar Engeland. Ondanks vele moeilijkheden en on
danks het feit, dat de bezetting van de brigade niet volledig was en
de gemiddelde leeftijd van haar leden te hoog voor dienst aan het
front, is gebleken, dat de brigade in de formatie, waarin zij naar het
vasteland van Europa overgestoken is, van een goede geest was be
zield en de haar toegewezen taak op loffelijke wijze heeft vervuld.
De commissie spreekt daarom haar grote waardering uit voor de
commandant, de officieren, de onderofficieren en manschappen der
brigade. Dat deze zulke goede resultaten heeft weten te bereiken,
acht de commissie voorts mede te danken aan het doortastende op
treden van de inspecteur der Nederlandse troepen in Engeland, de
latere generaal-majoor der mariniers M. R. de Bruyne, voormalig
commandant van het Korps Mariniers.
Sterkte
Aanvankelijk bestonden de Neder
landse troepen in Engeland ongeveer
uit 700 militairen van allerlei wapens
en dienstvakken, 100 man politietroe
pen, 250 man Koninklijke marechaus
see en 250 man luchtvaarttroepen,
welke laatsten spoedig hun eigen be
stemming volgden.
Zij ging van de veronderstelling uit,
dat ze veel mensen zou kunnen re-
cruteren uit de niet-bezette gebieden.
Zij dacht zelfs aan getallen van
10.000 tot 20.000 man. Deze resultaten
vielen erg tegen.
Actieve brigade
Naderhand werd de prinses Irene-
brigade gevormd, ter sterkte van
ongeveer 1200 man, die in augustus
1944 naar Normandië is overgestoken,
Zij nam met grote activiteit aan de
veldtocht deel. Zij hebben o.a. het ge
hele eiland Walcheren en Noord-Beve
land gehouden.
.De brigade heeft betrekkelijk wei
nig verliezen geleden. Men meent, dat
er 53 mannen zijn gesneuveld en 120
zijn gewond.
Zij 'hielden' Walcheren
en Noord-Beveland
De Nederlandse troepen, die zich in
mei 1940 in het zuiden en zuid-westen
van ons land bevonden, zijm gedeel
telijk naar België en Frankrijk ge
trokken. Hoewel er in deze landen
enkele moeilijkheden zijn geweest,
die hun oorzaak vonden in de vrees
van onze zuiderburen voor een vijfde
colonne, kan toch in het algemeen
gezegd worden, dat onze troepen op
hun terugtocht hierdoor niet in ern
stige mate zijn gehinderd.
De Parlementaire Enquêtecommis
sie heeft de indruk, dat de moeilijk
heden in ons eigen land en in het
bijzonder in Zeeland groter zijn ge
weest. De daar aawezige Franse troe
pen zagen de Nederlanders, als ge
volg van het door hen gedragen uni
form, in vele gevallen voor Duitsers
aan. Mede om deze reden heeft de
commandant-Zeeland, na overleg met
de Franse bevelhebber, de troepen op
dracht gegeven zich op Duinkerken
terug te trekken. Daar zag men de
Nederlandse militairen overigens lie
ver niet dan wel.
Door bemiddeling van de Neder
landse militaire attaché te Parijs, die
contact met Londen had opgenomen,
is het een aantal militairen gelukt
naar Engeland over te steken. An
deren is het gelukt op eigen gelegen
heid naar Engeland te komen. Ook is
nog een groep militairen, na een
zwerftocht door België en Frankrijk,
naar Nederland teruggekeerd. Van
inschakeling van de Nederlandse troe
pen bij de geallieerde oorlogvoering
op het contingent is toen geen sprake
geweest.
Terugtocht
De terugtocht van onze troepen
naar Frankrijk en later het overste
ken naar Engeland zijn geheel ge
ïmproviseerd. De Nederlandse rege
ring, met name minister van oorlog
Dijxhoorn, had tevoren geen bepaalde
maatregelen genomen in verband met
de mogelijkheid, dat na het uitbreken
van de oorlog een deel van het Ne
derlandse leger naar het buitenland
zou moete' uitwijken.
Kritiek op marechaussee
Ernstige kritiek levert de Enquête
commissie op het optreden van de
terugtrekkende groepen van de Ko
ninklijke marechaussee. Uit de ver
horen is haar gebleken, dat deze groep
tijdens de terugtocht te weinig acht
geslagen heeft op de noden van an
dere groepen Nederlandse militairen.
Een reserve-officier verklaarde
bfjv. voor de commissie, dat ter
wijl vele „gewone" militairen ge
durende dagen zonder eten of drin
ken waren geweest, de marechaus
sees, toen zij in het kamp in Enge
land aankwamen, nog voor bijv. 14
lagen koffie bij zich hadden. Er
was geen sprake van, dat zij iemand
"-ïrWwee behulpzaam zouden zijn.
komst in Engeland verkeerden de
Nederlandse troepen in een moeilijke
positie, daar de Engelsen niet wisten
of alle militairen, betrouwbaar waren.
Aanvankelijk werden de Nederland
se militairen min of meer behandeld
als krijgsgevangenen. Zij mochten het
kamp niet uit, terwijl de bewaking
in den beginne uit Engelsen bestond
Deze situatie heeft uit de aard der
zaak op de reeds voor een aanzienlijk
deel gedemoraliseerde troepen een
zeer onprettige indruk gemaakt. De
stemming werd hierdoor niet beter,
Men kon het de Engelsen echter niet
kwalijk nemen, dat zij, gezien de
toenmalige oorlogsomstandigheden,
geen enkel risico met vreemde troe
pen wilde nemen. Eerst nadat een
onderzoek naar hun betrouwbaarheid
was ingesteld, kregen de Nederlan
ders meer vrijheid van beweging.
Dat de geest van de troepen, nadat
zij in Engeland waren aangekomen,
niet erg goed was, wijten verschil
lende getuigen o.m. aan de omstan
digheid, dat vele Nederlandse mili
tairen bij de strijd tegen de Duitsers
en tijdens de terugtocht het vertrou
wen in hun officieren hadden ver
loren.
In Engeland
De commissie levert ook kritiek op
minister Dijxhoorn, die te Londen
weinig activiteit heeft ontplooid om
de resterende Nederlandse troepen uit
Frankrijk naar Engeland te doen over
steken Dat een klein aantal Neder
landse militairen in Engeland is aan
gekomen is voor het grootste deel te
danken aan het initiatief van de com
mandanten van de verspreide Neder
landse afdelingen en de activiteit van
de militaire attaché te Parijs en
de Nederlandse militaire missie te
Londen.
Nadat de troepen op verschillende
plaatsen in Engeland waren aangeko
men, werden zij voor het grootste
geieelte geconcentreerd in een kan-
tonnement te Haverfordwes*.
Betrouwbaar?
De eerste maanden na hun aan-
's-GRAVENHAGE, 17 sept. Zaterdag
middag te drie uur heeft de minister van
binnenlandse zaken ad interim, prof. mr.
J. C. van Oven in opdracht van H.M. de
Koningin in Haar naam de zitting der
Staten-Generaal gesloten.
Voor deze korte plechtigheid waren de
beide kamers van de Staten-Generaal in
de vergaderzaal van de Eerste Kamer in
verenigde vergadering bijeengekomen
onder voorzitterschap van de president
der Eerste Kamer, mr. J. A. Jonkman.
Minister Van Oven zeide hier o.a. het
volgende:
H.M. de Koningin heeft mij opgedragen
de huidige buitengewone zitting van de
Staten-Generaal in haar naam te sluiten.
Uw arbeid in deze korte zittingsperiode
bleef in hoofdzaak beperkt tot de over
weging van de voorstellen tot verande
ring in de grondwet. De minister be
tuigde namens de koningin hiervoor
dank.
MASTIC, 14 sept. (AFP)
Vliegen is gemakkelijker dan U
denkt. Dat hebben de 13-j. Eddie
Gates en zijn 11-j. vriendje Roy
Rousseau uit Mastic in de Ame
rikaanse staat New York bewe
zen. Zij werden n.l. donderdag
avond door twee politiemannen
betrapt, toen zij op het vliegveld
bfj hun woonplaats landden met
een klein sportvliegtuigje, waar
mee zij een vlucht boven de om
geving hadden gemaakt.
De jongens hadden bij een laat
bezoek aan het vliegveld ontdekt,
dat in een der vliegtuigen de con
tactsleutel aanwezig was. Zij
stapten in, Eddie startte de mo
tor, gaf vol gas en zij stegen op.
Zij hebben op hun rondvlucht
nog laag een ererondje gedraaid
boven de huizen waar zij wonen.
Toen men Roy vroeg, of hij
niet bang was geweest, zei hij:
„Wel neen, Eddie had toch in een
boekje gelezen wat hij doen
moest".
Ingezonden Mededeling (Adv.)
A
DOUWE EGBERTS
Prix d'Italia toegekend
HILVERSUM, 14 sept. De
wedstrijd om de Prix d'Italia, dia
do r de Europese radio-unie jaar
lijks wordt toegekend, heeft dit
maal succes voor Nederland opge
leverd. In de afdeling muziek
werd de inzending van de Neder-
lanse Radio-Unie: het radiofonisch
oratorium „Job", gecomponeerd
door de Utrechtse componist Ton
de Leeuw, met de Prix d'Italia be
kroond. De prijs, die ligt tussen
12.000,en 18.000,is van
avond aan de componist uitge
reikt. Deze evenaart daarmee het
succes, dat ir. H. Badings enkele
jaren geleden met zijn radiofoni
sche opera „Orestes" boekte.
Het werk „Job", waarvan de tekst
ontleend werd aan de Bijbel, is uit
gevoerd door het omroep-kameror-
kest, het koor van de N.R.U., een
close harmony kwartet, twee spreek
stemmen en de bas Guus Hoekman,
onder leiding van de dirigent Mau-
rits van den Berg.
Eenzelfde opname als in Italië succes
oogstte is vrijdagavond om half tien
als extra programma door de NCKV
uitgezonden. Daaraan vooraf ging
een interview met de bekroond»
componist,'die zijn vakantie in Zuid-
Frankrijk onderbrak om vandaag in
Rimini de Prix d'Italia in ontvangst
te nemen.
ALBIERS, 14 sept. (AFP). In da
afgelopen 24 uur zijn in Algerije 49
opstandelingen gedood en dertig bul
ten gevecht gesteld. Bij een treffen
tussen soldaten en opstandelingen nabij
Batna zijn 39 rebellen gedood en tal
rijke wapenen en een grote hoeveel
heid munitie buitgemaakt. In het ge
bied van Ziami werden zes opstande
lingen gedood en drie gevangen ge
nomen. In het departement Bone wer
den vier verzetslieden gedood en veer
tien verdachte personen aangehouden.
Dertig opstandelingen werden in het
departement Algiers buiten gevecht
gesteld.
's-GRAVENHAGE, 15 sept. De
particuliere secretaresse van H.K.H.
Prinses Beatrix, mej. mr. M. Meurs,
is tijdelijk belast met de voorkomende
secretariaats-werkzaamheden met be
trekking tot de drie jongste prinsessen.
Het secretariaat is gevestigd Noord
einde 68, 's-Gravenhage.
Marine en luchtmacht
De Parlementaire Enquête
commissie heeft in haar ver
slag uitvoerig aandacht gege
ven aan de verrichtingen van
zee- en landmacht tijdens de
tweede wereldoorlog. In twee
artikelen geven wij een ex
cerpt van dit boeiende ver
slag.
UTRECHT, 15 sept. Nauwelijks is
de dijk om Flevoland gesloten, of er
worden al weer voorbereidingen getrof
fen voor het droogmaken van een vierde
IJsselmeerpoIder, de Markerwaard. De
eerste werkzaamheden zullen bij Enk-
huizen uitgevoerd worden, daar begint
men nl. binnenkort met het maken van
een werkhaven en een opslagterrein.
Voor de uitvoering van deze projecten
is een bedrag van ongeveer één miljoen
gulden nodig. Op 15 september 1957 zul
len de aannemers bet werk geheel vol
tooid moeten opleveren.
De werkhaven zal in de toekomst ge
bruikt worden als vluchthaven voor het
baggermaterieel dat tewerk gesteld
wordt aan de meerdijk van de Marker
waard. terwijl in deze haven ook de voor
de dijk bestemde materialen zullen wor
den gelost en geladen. In de noordweste
lijke hoek van deze haven wordt een
opslagterrein met een breedte van 75 en
een lengte van 270 meter gemaakt, ter
wijl ook aan de zuidoostzijde nog een
klein werkterrein is geprojecteerd. De
werkhaven en de opslagterreinen zullen
tussen de noordelijke leidam van het
Krabbersgat en de zeewering van de
Westfriese dijk komen te liggen, onge-
Ingezonden Mededeling (adv.)
MIDDELBURG NOORDSTRAAT 19-21
Onze toonzalen zijn voor het publiek toegankelijk
op werkdagen van 8.3012.30 en van 2.—5.30,
's zaterdags 8.30—12
(levering uitsluitend via de detailhandel)
veer 900 meter ten noordoosten van de
toegang tot de haven van Enkhuizen.
Werkhaven
De werkhaven zal worden gebaggerd
tot een diepte van 3.20 meter beneden
N.A.P. De lengte van de haven, vanuit
de leidam gemeten, wordt ongeveer 425
meter en de grootste breedte ongeveer
245 meter. Het opslagterrein zal worden
opgehoogd tot anderhalve meter boven
N.A. P. Aan de noordoostzijde worden
haven en opslagterreinen begrensd door
een 650 meter lange leidam, aan de korte
zijde sluiten zij aan tegen de bestaande
zeewering. De grond onder de werken
moet verbeterd worden, hiervoor zal men
een gedeelte van de minder draagkrach
tige lagen door zand vervangen.
Het zand dat voor het werk nodig is,
zal voor een deel uit de bovenlagen van
de te baggeren haven worden gehaald
en voor de rest zal het moeten worden
gezogen buiten de toekomstige bedijking
van de Markerwaard op het „Enkhuizer-
zand". Bij de verschillende baggerwerk-
zaamheden zal ongeveer 316.000 kubieke
meter grond worden verplaatst.
Met een oppervlakte van rond 60.000
ha, zal de Markerwaard de grootste pol
der in het IJsselmeer worden. Zijn voor
gangers, de Wieringermeer, de N.O.-
Polder en Oostelijk Flevoland zijn resp.
20.000, 48.000 en 54.000 ha groot, terwijl
Zuidelijk Flevoland dat na de Marker
waard op het programma staat, een op
pervlakte zal krijgen van ongeveer 40.000
ha.
Het Hongaarse hooggerechtshof heeft
vier personen tot gevangenisstraffen
van zeven tot dertien jaar veroordeeld
wegens „spionage voor radio-Vrij Eu
ropa en sabotagehandelingen", heeft
het Hongaarse nieuwsbureau MTI be
kendgemaakt.
Prinses Juliana bleef op de schepen
DEN HAAG, 15 sept. <- De Par
lementaire Enquêtecommissie
heeft in haar rapport in grote lij
nen een beeld gegeven van de ver
richtingen van de Kon. Marine in
de tweede wereldoorlog.
Zij heeft uit de mond van gewe
zen commandanten de wederwaar
digheden opgetekend van verschil
lende roemruchte Nederlandse
oorlogsbodems, wier klinkende na
men ons nog vers in het geheugen
liggen.
Zo vertelde schout bij nacht C. H.
Brouwer, gedurende het begin van
de oorlog commandant van Hr. Ms.
kruiser „Sumatra", hoe hij einde mei
1940 H. K. H. Prinses Juliana met
klein gevolg naar Canada bracht. De
„Sumatra" werd op die tocht begeleid
door Hr. Ms. kruiser „Jacob van
Hec nskerek". Negen dagen hebben
de twee kruisers gevaren. Toen zij de
11de juni 1940 in Halifax aankwamen,
stond daar een trein gereed, die de
Canadese regering aan de Prinses ter
beschikking had gesteld. De Prinses
wilde echter nog een dag op de sche
pen blijven. Zij is toen ook op de
„Heemskerck" geweest, waar zij alles
heeft bezichtigd. De 12de is de Prin
ses van boord gegaan. Vrijwel de ge
hele bemanning is, toen zij wegreed,
de kade opgerend naar de trein en
heeft haar hartelijk ten afscheid toe
gezwaaid en „goede reis" toegeroe
pen. De Prinses was daardoor diep
bewogen. De „Sumatra" heeft men
later voor de kust van Frankrijk
laten zinken teneinde te dienen als
bescherming voor de toen gebouwde
noodhaven.
Tromp
De drie bladzijden, waarin de krijgs
verrichtingen van Hr. Ms. lichte krui
ser „Tromp" worden verhaald (o.m.
door de latere vice-admiraal F. Stam,
die van '43 tot '45 commandant is ge
weest van de „Tromp") behoren tot
de boeiendste van het hele hoofd
stuk.
Heldendaad
Hij vertelt o.a. dat in de buurt van
Sabang de „Tromp" in conflict kwam
met de Japanse vijand.
Eén voltreffer explodeerde op het
schip en richtte daar (gering) schade
aan. De overige vijf explodeerden niet.
De granaten waren van niet zo erg
goede kwaliteit.
Een is er techt gekomen in de op
loop van de schoorsteen, waarin de
pantserroosters lagen. Deze granaat
was niet ontploft en lag daar heen
en weer te rollen in een temperatuur
van naar schatting zestig of zeventig
graden. Majoor-machinist Steenaart
heeft zijn kleren uitgegooid, natte
gonjezakken omgeslagen, is er in ge
doken, heeft de granaat er uitgehaald
en deze over boord gezet. De eerste
officier heeft de heer Steenaart bij
gelicht met een flashlight; om de mi
nuut moest Steenaart van hand ver
wisselen, omdat hij de hand niet in
de opening kon houden, doordat zijn
huid schroeide.
De granaat woog naar schatting een
dertig kilo. De heer Steenaart heeft
hiervoor de Bronzen Leeuw gekregen.
Hij was trouwens naar het oordeel van
de heer Stam en onderofficier, die
huizenhoog boven de anderen uit
stak. Gedurende de oorlogsjaren is hij
eerst buitengewoon bevorderd tot ser
geant-majoor, daarna heeft hij de
Bronzen Leeuw gekregen, toen nog
de gouden eremedaille van Qranje-
Nassau. Voorts is hij weer bulten»
gewoon bevorderd en tenslotte luite
nant ter zee van de vakdiensten ga-
worden.
De aanval op Sabang is overigens
wel een succes geweest. Hierna is dé
activiteit van de Japanse onderzee
boten in de Golf van Bengalen be
langrijk verminderd.
Van Heemskerck
De kruiser „Jacob van Heemskerck",
die onder bevel stond van de latere
vice-admiraal jhr. E. J. van Holthe
heeft o.m. opdrachten uitgevoerd in
de Ierse Zee, de Atlantische Oceaan
en de Indische Oceaan. Kritieke ogen
blikken heeft het schip beleefd toen
het in maart 1942, op weg naar Cey
lon, in de buurt van Straat Soenda
een zware bomaanval van Japanse
bommenwerpers kreeg te verduren.
Ook de torpedojagers hebben hei
tijdens de oorlog voortreffelijk ge
daan.
PENSION EN FOOI.
U is, lezer, met de eigenaar van het
pension overeengekomen, dat u een
bepaald bedrag per dag zou beta
len, te weten zeven gulden. U werd
niet op uw kamer bediend en er was
ook geen personeel. Toch zet men 15
pet. voor „bediening" op de nota.
Nu wilt u weten, of u dat moet be
talen. Volgens ons niet. Zeven gul
den per dag was overeengekomen.
Extra bediening is er niet geweest
en personeel was er evenmin, zodat
die 15 pet. zonder meer een verho
ging zijn boven de afgesproken prijs.
Wij zouden dan ook niet betalen.
BOEKEN EN VERZEKERING.
Het is een volkomen juist advies, dat
u door de agent van de verzekering
maatschappij werd gegeven. U moet
werkelijk een lijst maken van alle
boeken die u heeft, met titels en
schrijvers. Die lijst moet u dan el
ders in bewaring geven, want an
ders zou deze immers weer mee ver
branden. Bij brandschade moet u
bewijzen hetgeen u bezat, ook welke
boeken. Nu u zoveel boeken heeft,
zal dat bewijs wel moeilijk zijn, ten
zij op de manier die wij aangaven:
een lijst of catalogus maken.
STAGE.
Ik hoorde onlangs van een studente
dat ze een „stage" moest maken.
Wat is dat? Wel, eenvoudig een
oefenproeftijd in de praktijk, die in
verschillende studievakken plaats
vindt.
W.A. VERZEKERING KINDEREN.
Het is altijd goed om eerst kennis te
nemen van de polisvoorwaarden, al
vorens een verzekeringscontract te
tekenen. Deze simpele wijsheid
trachten wij al jaren onze lezers bij
te brengen. Het is bekend, dat een
vader een w.a. (wettelijke aanspra
kelijkheidsverzekering) kan sluiten
voor zijn inwonende kinderen, huis
personeel en huisdieren. Schade dus,
die door deze categorieën aan der
den wordt toegebracht. Nu zijn er
polissen, die alleen vergoeden de
schade, die de vader voor de kin
deren moet betalen. Er zijn ook po
lissen, die de aansprakelijkheid van
de kinderen mede dekken. Als dat
laatste niet het geval is, is de polis
minder volledig. Zodat goed kennis
nemen yan de omvang van de ver
zekering nodig is.
HUUR.
Sinds wij inwoning hebben, vraagt de
eigenaar steeds om meer huur, waar
hij „moreel" recht op heeft, want
wij hebben „winst" en zijn huis slijt
meer. Hij heeft met de wet niets te
maken, zegt hij, want die helpt hem
niet. Een nogal dwaze redenering. U
kunt zich gewoon aan die wet hou
den en weigeren. Als u eens twee
maanden geen huur betaalt, moet u
eens opletten hoe die eigenaar de
wet (in zijn belang) te hulp roept.
Gelukkig zijn de meeste eigenaars
zo niet.
