Ook Informateur De Gaay Fortman legt
nu het bijltje erbij neer
Stierven koeien aan tbc na vaccinatie
tegen mond- en klauwzeer?
Nieuwe Suezconferentie
begint woensdag
Zal Ir. Staf nu opdracht
tot (in)formatie krijgen
Laatste nieuws
Datum salarisverhoging '56 voor
ambtenaren blijft onveranderd
Hammarskjoeld beraadt zich over
spanning Israël-Jordanië
De protestants-
christelijke tragiek
Weer poging tot brede basis?
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
NA 92 DAGEN KABINETSCRISIS
Zullen KVP en AR
willen doen?
mee
Jarige Ds. Hasper
werd koninklijk
onderscheiden
Toch hoger dan
salaris in '55
„De groene draeck" voor Beatrix
Gelderse veehouder dagvaart de
Staat voor schadevergoeding
Hoofdkantoor: L. Vorststraat 90, Goes.
Telefoon 2438 (b.g.g. voor redactie
3987, voor adm. 2970), Giro 274289.
Kantoren: Middelburg: Korte Noord
straat 35. Tel. 2009, Tel. redactie 2347
en 3162; Vlissingen: Nieuwstraat 68,
Tel. 326; Terneuzen: Dijkstraat 26-28.
Exploitatie:
Oosterbaan Le Cointre N.V., Goes.
Abonnementsprijs 0,47 per week,
ƒ2,— p. maand, 5,85 per kwartaal.
Losse nummers 13 cent.
Advertentieprijs 24 cent per man.
Rubriek Kabouters 10 cent per woord
Zeeuwsch Dagblad
f
Is Uw nieuwe abonné
er al?
(pag. S)
12c Jaargang No. 3501
Wnd.-hoofdredacteur: Prof. Dr. J. J. de Jong - Directeur: Jacq de Smit
Zaterdag 15 sept. 1956
Op- en ondergang van Zon en Maan:
Zondag: Zon op 6.15 u., onder 18.54
u. Maan op 17.05 u., onder 2.19 u.
Hoogwater zondag 16 sept. 1956:
Vlissingen: 11.53 u. 1.48 m., u.
m. Terneuzen: 12.20 u. 1.65 m., u.
m. Wemeldinge: 0.50 u. 1.83 m„
13.22 u. 1.24 m, Zierikzee: 0.36 u. 1.16
m., 13.03 u. 1.06 m.
M och in woord, noch in geschrifte
hebben wij er bij ons weten ooit
ook maar enige twijfel aan laten be
staan, dat wij behoren tot de meest
overtuigende voorstanders van een zo
nauw mogelijke samenwerking van al
le partijen op het protestants-christe
lijke politieke erf. Naar onze vaste
overtuiging is een dergelijke samen
werking, als belichaamd in ons blad,
naar de mens gesproken de essentiële
voorwaarde voor het met kracht en
vrucht doorwerken van de christelijke
beginselen in maatschappij en staat, en
voor het behoud en de versterking van
het grondkarakter van Nederland als
protestantse natie.
Zeker, wij hadden en hebben een
open oog voor de grote verscheiden
heid van meningen en stromingen, die
ook onder de rechtzinnige protestanten
in ons land bestaan. Wij erkennen
gaarne de zinvolheid en geestelijke
rijkdom, die in deze verscheidenheid
ligt besloten. Mits geen afbreuk wordt
gedaan aan het gemeenschappelijke
fundament: het belijden van de grond
waarheden van de reformatie. En mits
de solidariteitsgedachte wordt vastge
houden: het zich tezamen verantwoor
delijk weten voor dit fundament en
voor eUf-^rs geestelijke waarden.
Q p dit ogenblik willen wij er nog
v-' eens met nadruk aan herinneren,
hoe voor zeer_ velen de gang van zaken
in het eerste jaar na de bevrijding een
grote teleurstelling is geweest. Het ge
meenschappelijk verzet tegen de bezet
ter en onderdrukker had de hoop ten
zeerste versterkt, dat het mogelijk zou
zijn althans op politiek terrein de pro
testants-christelijke tragiek der ver
deeldheid definitief tot historie te ver
klaren en_ met een schone lei te begin
nen in één christelijke volkspartij.
Gelijk dit op maatschappelijk terrein
al vóór 1940 in belangrijke mate was
bereikt, gelijk dit op andere terreinen,
bijv. ten aanzien van de dagbladpers,
tegelijkertijd werd nagestreefd.
Het heeft niet zo mogen zijn. Het
heeft ook nog niet zo kunnen
zijn, voegen wij hier met enige klem
aan toe. Ook de minder ver gaande
voorstellen tot federatieve samenwer
king van de heren Tilanus en De Wil
de van het najaar van 1945 betekenen,
zij het in mindere mate dan tevoren
gedane voorstellen tot fusie, een mis
kenning van een vooral sociologisch
en sociaal-psychologisch bepaalde wer
kelijkheid.
Een harde werkelijkheid, die even
wel geenszins in de weg behoeft te
staan aan zekere practische en wel
overwogen vormen van zinvolle nauwe
samenwerking: voor het doen uitgaan
van ten gezonde protestants-christelij
ke invloed en voor het oplossen van
enkele bijzonder klemmende vraag
stukken op politiek en onmiddellijk
verwant terrein in de achter ons lig
gende jaren stellig „Gebot der Stun-
de"!
LI et is een onderstreping van or ze
11 protestants-christelijke tragiek dat
de politieke ontwikkeling zich in 1945
grotere verwijdering en wrijving in de
christelijke partijen met zich heeft ge
bracht dan wegen opende voor toe
nadering. Somtijds scheen een keer
punt bereikt, klonken bemoedigende
en moedgevende woorden, maar tel
kenmale ook deden zich hindernissen
voor.
Zo kwam al spoedig na de jongste
verkiezingsnederlaag der christelijke
partijen een contact tot stand, dat de
belofte inhield, dat in overleg op be
slissende punten zou worden gehandeld
Maar met name tijdens de laatste da
gen verkeerde deze belofte in haar
tegendeel en geraakten de beide grote
christelijke partijen hoe langer hoe
verder van elkander verwijderd. De
afsluit van dit stuk protestants-chris
telijke tragiek wordt gevormd door de
reeks weigeringen van christelijk his-
torische-kandidaat-ministers op aan
biedingen, hun gedaan door de A.R.-
formateur, die dientengevolge gister
middag de hem opgedragen taak heeft
moeten afbreken.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG, zaterdagmorgen.
De A.R.-hoogleraar, prof. mr. W. F. de Gaay Fortman heeft na
ruim drie weken (in)formeren, het bijltje erbij neergelegd. Met dit
bijna lugubere nieuws is de kabinetsformatie haar veertiende week
ingegaan. Gistermiddag bracht de ex-informateur op Soestdijk aan
H.M. de Koningin een (negatief) eindrapport uit over de mogelijk
heid tot samenstellen van een kabinet. Des avonds ontving de Konin
gin achtereenvolgens de vice-president van de Raad van State, dr.
A. L. Rutgers en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, mr.
J. A. Jonkman en dr. L. G. Korterihorst.
Vandaag ontvangt zij de fractie-voorzitters van de vijf grote partijen, de
heren Burger, Romme, Zijlstra, Tilanus en Oud.
Na het weigerend antwoord van de heer Van Mastrigt (die gepolst was
voor Sociale Zaken) waardoor voor hem kwam vast te staan dat de meerder
heid in de C.H.-kring overwegende bezwaren had tegen 'n rechts kabinet met
partijloze aanhang, heeft hij er dus kennelijk geen gat meer in gezien.
Dat deze tragiek der verdeeldheid
zich op dit zo beslissende ogenblik op
deze wijze voor de ogen van heel ons
volk heeft geopenbaard, achten wij het
tot dusverre zwartste moment uit deze
toch al weinig verheugende momenten
bij de formatie. En voor hen, die het
vaande' der samenwerking hoog wil
len heffen, een zware klap, die de
stoot tot grondige bezinning op veler
lei kanten van deze ontwikkeling zal
moeten geven.
Waar de laatste uiting van deze ont
wikkeling, „het terug moeten geven
van zijn opdracht door de prof. De
Gaay Fortman, haar tastbare oor
sprong vindt in de weigering der socia
listen om de informateur zijn plannen
te volgen, menen wij, dat de regels
van formatie met zich brengen, dat
thans aan een socialist opnieuw een
informatie-opdracht wordt verstrekt.
Al is ons volstrekt duister op welke
wijze nog een oplossing zal kunnen
worden gevonden. Maar daarbij staan
wij, zo is ons uit talrijke informaties
wel gebleken, bepaald niet alleen. Wij
nopen slechts, dat de komende dagen
en wellicht weken niet opnieuw en
dan een veel dieper snijdende manifes
tatie zullen brengen van onze pro
testants christelijke tragiek der ver
deeldheid.
Prof. dr. J. J. de Jong.
Eerst heeft hij nog gesproken met
de vice-president van de Raad van
Staten, zijn partijgenoot dr. Rutgers,
met de A.R.-fractievoorzitter, prof.
Zijlstra, en met het Eerste Kamerlid
prof. De Beaufort, maar om tien over
half drie zette hij daar een punt ach
ter en stapte in de auto naar Sostdijk
en daarmee werd de vierde fase van
deze dramatische kabinetsformatie de
finitief afgesloten.
Hiermede werd tevens de mogelijk
heid uitgesloten om te beginnen met
het samenstellen van een minderheids
kabinet, dat uitsluitend zou bestaan
uit katholieken en anti-revolutionai
ren. De kans op een dergelijk kabinet
werd trouwens in politieke kringen
vrijwel nihil geacht.
Vijfde fase
Het is nog niet duidelijk, welke fi
guur in de komende fase op de voor
grond zal staan. Het is zeer goed mo
gelijk, dat de demissionaire minister
van oorlog, ir. Staf, met een informa
tie-opdracht zal worden belast. Hij
heeft in het laatste stadium van de
informatiepoging van De Gaay-Fort-
man'een zeer belangrijke roi gespeeld.
Zijn uitgesproken voorkeur voor de
brede basis en zijn afkeer van een
rechts kabinet hebben in feite de hou
ding van de C.H.U. ten aanzien van de
plannen van de heer De Gaay-Fort-
man, bepaald.
Hierbij dient te worden vermeld,
dat de C.H.-fractievoorzitter, de heer
Tilanus, op zijn voor het ministerschap
gepolste partijgenoot generlei aandrang
heeft uitgeoefend, noch in positieve,
noch in negatieve zin.
Nu Staf
Een niet geheel onbelangrijke groep
in de C.H.U. ging trouwens met het
streven van de A.R.-informateur ak
koord, z(j het mischien niet van harte.
Deze groep, die ook wel onder de C.H.-
kamerleden aanhangers telde, achtte
het niet verantwoord de kabinetsfor
matie nog langer op te houden.
De opvattingen van de heer Staf
hebben echter gezegevierd en vol
gens de spelregel: „wie breekt, moe
helen" zou hij thans aan de beurt
zijn om een onderzoek in te stellen
naar de mogelijkheden, die er zijn
tot het samenstellen van een kabi
net.
Weer brede basis
Zo erg veel mogelijkheden zijn er
overigens niet meer. Het moet waar
schijnlijk geacht worden, dat de heer
Staf zal beginnen met een poging de
brede basis weer te lijmen. Het lijkt
niet waarschijnlijk, dat hij daarbij
steun zal ondervinden van de K.V.P.
en de A.R. tenzijja, tenzij een
van de grootste partijen belangrijke
concessies doet ten aanzien van b.v.
het vraagstuk van de bezitsvorming,
het meest controversele punt in deze
kabinetsformatie. De kant hierop be
schouwen wij voorlopig nog als erg
klein, gezien de gebeurtenissen in het
jongste verleden.
Doen de K.V.P. en A.R. niet mee,
dan zal ir. Staf (of wie het dan ook
moge zijn) het moeten zoeken in een
kabinet, steunend op de P.v.d.A., C.H.
en V.V.D.
Ook dit zal ernstige moeilijkheden
met zich meebrengen, want wel heb
ben deze partijen een (overigens zeer
krappe) meerderheid in de Kamer,
maar een enigszins hechte coalitie tus
sen de P.v.d.A. en de liberalen be
hoort bepaald niet tot de waarschijn
lijkheden. De V.V.D. sympathiseert,
met name op economisch gebied, met
denkbeelden, die lijnrecht staan te
genover die van de P.v.d.A. De P.v.
d.A. zou de K.V.P. trouwens nooit
meer voor conservatief kunnen uit
schelden, wanneer ze nu met de libe
ralen in zee ging.
Van de zijde van de A.R. zou men
misschien adviseren de fractieleider
van de grootste partij, mr. Burger
(P.v.d.A.) met een informatie-opdracht
te belasten. De A.R. zou de heer Staf
die volgens hen de voornaamste oor
zaak is van het mislukken van de po
ging-Fortman, als een te controver
siële figuur beschouwen. De heer Bur
ger lijkt een meer acceptabele figuur,
mede omdat zijn partij en dit past
weer in het schema: „wie breekt, moet
lijmen" de eerste poging van De
Gaay Fortman heeft doen mislukken.
DEN HAAG, 14 sept. Onder be-
langstelling uit het gehele land heeft
Ds. H. Hasper, Ned. Herv. em.-predl-
kant te 's-Gravenhage, de man van de
Psalmberijming en van de geestelijke
liederen uit „De schat van de kerk der
eeuwen", vandaag zijn zeventigste ver
jaardag gevierd. Ds. Hasper ontving
vele geschenken en een grote hoeveel
heid telegrammen uit binnen- en bui
tenland.
Eén van de hoogtepunten was het
bezoek van de loco-burgemeester van
's-Gravenhage, die hem de gelukwen
sen van het gemeentebestuur aanbood
en namens H.M. de Koningin medede
ling deed van zijn benoeming tot offi
cier in de Orde van Oranje Nassau.
MINISTER VAN OVEN ANTWOORDT:
's-GRAVENHAGE, 14 sept.
De minister van binnenlandse za
ken a.i., prof. Van Oven, heeft ge
antwoord op de schriftelijke vra
gen van het Tweede Kamerlid de
Ingezonden Mededeling (A^t'
De keuze van het jacht dat
Prinses Beatrix ter gelegen
heid van haar 18de verjaardag
kreeg aangeboden, is gevallen
op een Lemsteraak die de
naam „De groene draeck" zal
dragen. De heer A. de Boer
uit Lemmer, een bekende ont
werper van Lemsteraken„.
heeft het lijnen- en tuigplan
ontworpen waarvan men hier
het tuigplan ziet.
Lïé
ONBEPERKTE GARANTIE
OP DE VERING.
Illllllllllllll
wan. IEDDEN. EN STAALWARENFAIRIEKEN TE ZEVENIERCEN^
ACHTTIEN INSTEMMERS WEER NAAR LONDEN
LONDEN, 14 sept. (Reuter) Engeland zal, (mede namens
Frankrijk en de Verenigde Staten), de 15 landen die met de Wes
telijke Grote Drie op de Londense conferentie het plan voor inter
nationalisatie van het Suezkanaal ondersteunen, uitnodigen voor een
conferentie in Londen voor oprichting van een organisatie van ge
bruikers van het Suezkanaal. De uitnodigingen zullen zaterdag door
de Britse ambassadeurs in de betrokken landen worden overhandigd.
Dit is vanavond door het Britse ministerie van buitenlandse zaken
bekendgemaakt.
De conferentie zal, naar verluidt,
woensdag beginnen. De vier landen
die op de Londense Suezconferentie
het westelijke plan niet steunden
India, de Sowjet-Unie, Ceylon en In
donesië worden dus niet uitgeno
digd.
heer Reuter over de datum van
ingang van de „salarisverhoging
1956" voor het overheidspersoneel.
In verband hiermee wordt de
vraag of de minister bereid is
hierin alsnog verandering te doen
brengen of hieromtrent opnieuw
het overleg met de organisaties te
doen heropenen, ontkennend be
antwoord, nadat deze aangelegen
heid opnieuw onderwerp van be
raadslaging in de ministerraad Is
geweest.
De minister antwoordt bevestigend
op de vraag, of het juist is, dat in de
centrale commissie van georganiseerd
overleg in abtenarenzaken geen over
eenstemming met de vakorganisaties
is bereikt omtrent de datum van in
gang van een 6 pet. salarisverhoging.
IETS HOGER
Op de vraag of het de minister dan
bekend is, dat door het eenzijdig aan
houden van de datum van 1 sept. het
inkomen van het rijkspersoneel over
1956 zal dalen beneden dat van 1955,
en of de minister hiervan de redenen
kan mededelen, antwoordde de heer
Van Oven, dat, zelfs als men er geen
rekening mede houdt, dat de zoge
naamde nabetaling uit de winst over
1955 eerst in mei 1956 heeft plaatsge
vonden, dan nog vaststaat, dat het in
komen van het rijkspersoneel, tenge
volge van de verruiming der vakantie
gratificatie met 2 pet., iets hoger zal
liggen dan in 1955.
NIET JUIST
Voorts is dc 6 pet. salarisverhoging
een ook voor de toekomst geldende
maatregel. Het komt dan ook niet juist
voor deze verhoging te vergelijken
met de over 1955 toegekende uitkering
ineens.
DE BILT ZEGT:
Toenemende bewolking
Aanvankelijk opklaringen, maar la
ter weer toenemende bewolking, mo
gelijk gevolgd door enige regen.
Zwakke tot matige oostelijke wind.
Ongeveer dezelfde middagtemperatu-
ren als vrijdag.
NEW YORK, 14 sept. Reu
ter De secretaris-generaal van
de Ver. Naties, Dag Hammars-
's-GRAVENHAGE, 14 sept.
De rechtbank te 's-Gravenhage
heeft hedenmiddag een aantal
getuigen gehoord in de enquête
van het proces van de veehouder
R. Sponselee uit Eist tegen de
Staat der Nederlanden.
De veehouder heeft namelijk
tegen de Staat een eis tot schade
vergoeding ingesteld omdat zijn
vijftien koeien aan tuberculose
waren gestorven nadat deze te
gen mond- en klauwzeer waren
ingeënt.
Als eerste werd gehoord prof. dr.
Ten Thije, hoogleraar in de faculteit
der diergeneeskunde te Utrecht. De
ze zei, dat tuberculose in de boeg-
klier van runderen op zich zelf'vrij
wel zeldzaam voorkwam, wel als on
derdeel van een algemene tuberculo
se. Tuberculose in de boegklier, zo
zeide hij, wijst meestal op een be
smetting in de onmiddellijke omge
ving van de huid.
Theoretisch mogelijk
De hoogleraar achtte het toege
diende serum praktisch besmettings-
vrij, hoewel hij theoretisch de moge
lijkheid open liet van besmetting.
Ook achtte hij het mogelijk dat de
entstof besmet was geworden op de
deel van eisers boerderij.
De dierenarts Verwey, directeur
van de provinciale gezondheidsdienst
voor dieren te Roosendaal, was het
volkomen eens met de verklaring
van prof. Ten Thije. Nadat nog een
paar dierenartsen waren gehoord als
mede een handelaar in kunstmest,
die weinig bijzonderheden konden
verklaren, werden de veehouders
Hofs uit Oosterhout gehoord.
Deze verklaarden dat hun koeien
na voor mond- en klauwzeer te
zijn ingeënt, later tuberculose had
den gekregen. Een van de dieren in
de boegklier. De rechtbank heeft
de contra-enquête op 5 oktober be
paald.
Makarios opgenomen in een
ziekenhuis
MAHE, 14 sept. (Reuter) Aarts
bisschop Makarios, die door de Engel
sen naar da Seychellen is verbannen
op beschuldiging van samenwerking
met de verzetsbeweging op Cyprus, is
te Mahe in een ziekenhuis opgenomen
wegens een „lichte maagstoornis".
Hij zal, naar verluidt, daar twee of
drie dagen blijven.
kjoeld, heeft vrijdag de gespannen
toestand aan de Israëlisch-Jor-
daanse grens besproken met Abba
Eban, de permanente vertegen
woordiger van Israël bij de Ver.
Naties, die op speciaal verzoek van
Hammarskjoeld naar New York
was gekomen.
Dit verzoek was een gevolg van
berichten over de Israëlische aan
val op een Jordaans politiebureau
te Gharandal.
Na zijn ontmoeting met Hammars
kjoeld, zei Eban tegen verslaggevers,
dat hij geen inlichtingen bezat over 't
incident. Hammarskjoeld had hem ge
vraagd zijn bezorgdheid over de ont
wikkeling van de toestand aan de Jor-
daans-Israëlische grens aan de rege
ring van Israël over te brengen.
Ook Jordaans bezoek
Ook de permanente vertegenwoor
diger van Jordanië bij de Ver. Naties,
Khalidi, bracht vrijdag een bezoek
aan Hammarskjoeld. Khalidi ver
klaarde, dat Hammerskjoeld hem ge
vraagd had de Jordaanse regering
mede te delen dat volgens hem „ge
weld niet met geweld beantwoord
moet worden".
Op de vraag of hij van mening
was, dat de Jordaanse regering het
incident voor de Veiligheidsraad zou
brengen, antwoordde Khalidi, dat 't
nog te vroeg was om hierop in te
gaan.
