C.
Bij verkoop eerste schrijfmachines moest
stenotypiste geleverd worden
Karei V deed (400 jaar geleden) te
Souburg afstand van de regering
Vakopleiding voor bouwbedrijf
laat veel te wensen over
„Sterke vrouwen gezocht om op
typemachine te leren schrijven"
Hij logeerde op „hei slot ie Souburch"
J UIST 400 JAAR GELEDEN
was er voornaam bezoek op
Walcheren: keizer Karei V lo
geerde hier op „het slot te Sou
burch". Het jaar daarvoor (1555)
heeft hij afstand gedaan van de
regering over de Nederlanden en
is hij opgevolgd door zijn zoon
Eilips. Keizer van Duitsland is
echter nop gebleven; daarom
„j Brussel blijven wonen.
UIT DE KERKEN
-at kasteel, waar Mamix van
5t. Aldegonde zijn laatste levensjaren
doorbracht met zijn gezin
Zeeuwse W anrielingen
Weinig belangstelling voor 't stucadoorsvak
LIKDOORNS WONDEROLIE
$)x>.op,dien&t 1
Van velocipède tot motorscooter
Fietsen In de stad
was verboden
üsplddincj, no.od$.a&e£ij,&
Maandag 10 september 1956
ZEEtlWSCH DAGBT AD
pagina 4
Maar nu doet hij ook afstand van
die waardigheid. Hoe graag had
hij ook zijn zoon met de keizers
kroon getooid gezien, maar daar
van moeten de Duitse keurvor
sten niets hebben. Ze kozen Ka-
réis broer Ferdinand als zijn op
volger.
Via Sas van Gent komt keizer
Karei van Brussel naar Walche
ren, vergezeld van zijn twee zus
ters en Prins Willem van Oranje.
Op 7 september 1556 doet hij op
het kasteel van West-Souburg
afstand als keizer. Tien dagen
later vertrekt hij over Vlissingen
naar Spanje, waar hij zijn paar
laatste levensjaren in een kloos
ter doorbrengt. We kunnen dus
zeggen, dat hij als keizer het kas
teel binnenkwam, maar het ver
liet als gewoon edelman.
Ds. C. S. van der Ven
overleden
•s-GRAVENHAGE, 8 sept. He
dennacht is te 's-Gravenhage in de
ouderdom van 69 jaar overleden ds.
C. S. van der Ven, em. predikant van
de Chr. Geref. Kerken. Ds. van der
Ven ontving zijn opleiding aan de
theologische school te Apeldoorn. Hü
werd in 1922 kandidaat en hetzelfde
jaar predikant te Lisse. In 1926 ver
trok hij naar Arnhem, waar hem om
gezondheidsredenen in 1930 eervol
emeritaat werd verleend, waarna hij
zich te 's-Gravenhage vestigde.
o
De eerste boerenkool
DELFT, 8 sept. Een duidelijke
aanwijzing dat de „zomer" ten einde
spoedt komt uit Pijnacker. Daar voer
den de tuinders Gebr. de Groot, aldaar,
aan de veiling de eerste boerenkool
van het seizoen aan. Deze kool werd
verkocht voor f 6 per 100 kilo.
£v.ang.etilatLe-
uieh&oticUg.ing.
De oud-zendingsconsul dr. F. L. Bak
ker, die teruggekeerd is van een reis door
Indonesië, geeft in De Heerbaan, het tijd
schrift van de Ned. Zendingsraad, verslag
van zijn bevindingen. Hij stelt daarin ook
deze vraag:
Men vraagt zich hier in Nederland wel
eens af: Verkondigen wij in Indonesië
eigenlijk nog wel het evangelie? Gaat alle
initiatief niet langzamerhand geheel ver
loren en worden wij niet gemaakt tot een
alleen maar subsidiërende instantie, die
eenvoudig maar heeft uit te voeren wat
Dit „slot te Souburch" was al vele eeuwen oud: het bestond al in
de 13e eeuw en behoorde toen aan het adellijk geslacht van die naam.
Een paar honderd jaar later woonde hier Adriaan van Borsselen van
Brigdamme, iemand uit het in Zeeland welbekende geslacht van
Borsselen, dat verschillende takken had. In 1457 was hij op latere
leeftijd getrouwd met Anna, een van de vele bastaarddochters van
onze Graaf Filips de Goede. Het huwelijk werd op het kasteel vol
trokken. De kinderen, die geboren werden zijn alle jong gestorven.
Na de dood van haar man is Anna hertrouwd en heeft nog een halve
eeuw geleefd.
De machtigste vorsten uit de ge
schiedenis hebben hier korter of lan
ger tijd gelogeerd, wel een bewijs,
hoezeer de burchtbewoners gezien wa
ren. Ik noem o.a. Karei de Stoute,
Maximiliaan van Oostenrijk Filips de
Schone, ook Karei V was hier vroeger
al meer geweest.
Als de latere eigenaar Anthonie van
Brigdamme overgaat tot de „nieuwe
leer", vervalt het kasteel aan onze
Heer Filips II. Deze verkoopt het ech
ter in 1567 met het park, de boom
gaarden, twee windmolens en 148 ge
meten grond aan Jhr. Jeronimus de
Rollé, baljuw van Veere, voor 23.000.
Oorlog rond Sr burg
In de jaren 1572 en 1573 gaat het
kasteel er niet op vooruit. U weet. Den
Briel was ingenomen en Vlissingen
had zich voor de Prins verklaard.
naar het kasteel Vredenburch brengen.
Daar wacht hij op zijn doodvonnis.
Soms is hij zo moedeloos, dat hij er
bij de Prins op aandringt vrede met
Spanje te sluiten.
De vijanden durven hem echter niet
veel doen, want wij hebben hun Bossu
in handen en we hebben het de Span
jaarden laten weten, dat wij met Bos
su zullen doen zoals zij met Marnix
handelen. Als Mondragon in 1574 Mid
delburg aan de Geuzen moet overge
ven, mag deze vrij de stad verlaten op
voorwaarde dat hij al het mogelijke
zal doen om Marnix vrij te krijgen;
is hij niet binnen twee maanden vrij,
dan zal Mondragon in gevangenschap
terugkeren. En Mondragon heeft
woord gehouden nog datzelfde jaar
verlaat Marnix (na 10 maanden) de
gevangenis.
Op het kasteel
Dan koopt hij, zoals ik reeds gezegd
heb, in 1578 het kasteel te Souburg.
Daar brengt hij enkele rustige jaren
door te midden van zijn gezin. Hier
maakt hij een nieuwe psalmberijming
klaar, maar hij houdt zich ook bezig
met jagen en tuinieren. Hij kweekt er
kweeën van buitengewone grootte en
smakelijkheid, zeer grote beetwortels
en pompoenen. Veredelen en kweken
van vruchten is zijn hobby. Hij noemt
zich Agricola, d.w.z. landbouwer. Ook
beproeft hij er verschillende mest-
soorten. Een rustig leven, dat echter
maar enkele jaren heeft geduurd. In
1583 roept de Prins hem als burge
meester van Antwerpen.
Hierover en over de laatste levens
ken ze het ln brand en verlaten de jaren van Marnix in een volgend ar-
Maar Middelburg bleef Spaans en
werd door de Geuzen belegerd.
Wat doet men nu vanuit Vlissingen?
Men legt 200 Walen, huurtroepen in
dienst van de Prins, in het kasteel.
Die er echter door de Spanjaarden uit
Middelburg weer uit verdreven wer
den. De Geuzen laten het er niet bij
zitten: met 1400 man belegeren ze het
en weten het te veroveren.
Om te voorkomen dat de Spanjaar
den er zich weer zu'ien nestelen ste-
ruïne, waarvan alleen de muren over
eind staan.
Later is het weer hersteld en be
woonbaar gemaakt. Hrt is vooral be
kend geworden door de nieuwe eige
naar-bewoner Marnix van St. Alde
gonde.
Wie was Marnix?
In 1540 was hij te Brussel geboren
uit een Savoyaards geslacht: zijn
grootvader was met Margaretha, de
regentes van Karei V, uit Savoye naar
ons land gekomen. Hij heette eigen
lijk Filips van Marnix en was Heer
van St. Aldegonde, in Henagouwen
gelegen, dat hij van zijn moeder ge-
erfd had. Hij had een broer Jan, naar
het geërfde van zijn vader meestal Jan
van Toulouse genoemd, een landgoed
in Franche Comté.
Samen maken ze grote reizen, zoals
dat in die dagen de gewoonte was van
welgestelde jongelui. Niet slechts voor
plezier, maar ook voor hun ontwikke
ling en studie. Ze studeren aan de
universiteiten van Leuven en Parijs,
bezoeken Italië en gaan dan naar de
hogeschool van Genève. Daar leren ze
Calvijn kennen en als overtuigde Cal
vinisten keren ze in 1561 naar de Ne
derlanden terug.
In 1565 trouwt Filips van Marnix
met Filinootte de Bailleul, die hem 1
zoon en 3 dochters heeft geschonken.
Hij gaat dan in Breda wonen, ook de
woonplaats van Prins Willem van
Oranje. Deze twee mannen hebben in
nig samengewerkt in het verzet tegen
de Spaanse dwingelandij, tegen de ti
rannie van Alva en de geloofsvervol
ging van de Inquisitie.
A1s verzetsman
Marnix is een van de ondertekenaars
van het Smeekschrift der Edelen, dat
aan de Landvoogdes Margaretha wordt
aangeboden. Ook bij de aanbieding er
van is hij tegenwoordig.
De beeldenstorm vindt in hem een
verdediger, in tegenstelling met de
Prins, die dit eigenmachtig optreden
van het volk afkeurde. Maar Marnix
zegt dat deze beelden van afgodische
aard waren en daarom vernietigd be
noorden te worden.
Bij Alva's komst in 1567 vlucht hij
evenals Prins Willem en zovele dui-
aden goede vaderlanders. Hij gaat
nair Emden, een toevluchtsoord der
vluchtelingen. Zijn goederen worden
verbeurd verklaard, de waarde ervan
wordt geschat op 100.000,Vijf jaar
heeft hij in ballingschap doorgebracht.
Voor de Prins
Maar in 1572 gaat het beter in ons
land. Den Briel, Vlissingen, Veere en
-ele andere steden werpen het Spaan-
e juk af en verklaren zich voor de
'rins. Dan komt ook Marnix in ons
>d terug en hanteert het zwaard: de
'rins heeft hem het bevel opgedragen
ver Rotterdam, Schiedam en Delft. In
deze strijd wordt hij door de Span
jaarden bij de Maaslandse sluis gevan
gen genomen, die hem naar Utrecht
tikeL
L. v. W.
Te Njjmegen is het 4-jarig meisje
Werson, dat bij haar vader op de fiets
zat, gedood toen de fiets werd aange
reden door een auto, bestuurd door een
inwoner van Oss. De vader werd «waar
gewond en is naar het ziekenhuis te
Nijmegen overgebracht.
Ingezonden Mededeling (Adv.)
„Margriet" dit frisse blad van déze tijd, telt reeds jarenlang het grootste aantal lezeressen.
Géén wonder: ieder jaar voegen de jongeren zich erbij want... „Margriet" is véél gezelliger!
HARDERWIJK, 8 sept. In de april 1956 gepensioneerd is. H(j was
bondsraadvergadering van de Neder
landse Christelijke Bond van werkne
mers in de hout- en bouwnijverheid te
Harderwijk, was de loonpolitiek weder
om onderwerp van bespreking. Men
kwam daarb(j tot de conclnsie, dat de
sanering van de Ionen in de bouwnij
verheid gewenst is en alle medewerking
verdient. Voorts concludeerde men, dat
deze sanering echter alleen zal slagen,
Indien alle hierbij betrokkenen hun
volle medewerking geven. Met name
geldt dit voor overheid en bedrijfsleven.
Vervolgens werd afscheid genomen
van de heer P. A. Westdljk, die al sinds
voorheen voorzitter van de Christelijke
Houtbewerkersbond en na de fusie in
1955 tweede voorzitter van de Neder
landse Christelijke Bond van werkne
mers in de hout- en bouwnijverheid. Hij
werd hartelijk toegesproken en ontving
een enveloppe met inhoud.
Vakopleiding
stelling en voor het steenhouwersvak
vrijwel helemaal geen animo. Voor de
vakopleiding in het algemeen werd de
wenselijkheid uitgesproken over te
gaan van avond- op dagonderwijs. Voor
de nijverheidsscholen werd het daarbij
aanbevelenswaardig geacht, na een Jaar
algemeen vormend onderwijs, dat dan
tevens als selectiejaar kan dienen, drie
jaar onderwijs te doen volgen, dat ge
richt is op het vak. Zowel de regering
als het Christelijk Nationaal Vakver
bond hebben deze materie in studie.
men in Indonesië ons vraagt.
Dit is een gevaar dat de samenwerking
bedreigt en waarvoor wij oog moeten heb
ben, zowel in Nederland, als in Indonesië.
In Nederland, doordat wij hier zouden
zeggen: Laten wij maar altijd toegeven
en alles doen, wat zij willen. En in Indo
nesië, doordat men hierop aan zou dringen
en geen overleg meer met Nederland ple
gen. Dit mag echter niet, want dat houdt
in een -rbreking van de samenwerking.
Dit gevaar kan alleen vermeden worden,
als beide partners nooit hun eigen ge
dachten en wensen op de voorgrond stel
len, maar het werk Gods. En alle pro
blemen benaderen met de vraag:
Wat vraagt God van ons en wat is het
belang van zijn werk? Als beide partners
uitgaan van wat Paulus schrijft in de brief
aan de Filippenzen: „Laat die gezindheid
bij u zijn, welke ook in Christus Jezus
was". Als die twee normen de samenwer
king beheersen, dan blijft zij in stand en
dan verkondigen wij gemeenschappelijk
het evangelie.
Qaafoditnit 2
Ds. Gall vindt het een vreemde verto
ning, dat mensen, die nooit in de kerk
komen, toch hun kinderen kunnen laten
dopen. Tegenwoordig schrijft de kerk
orde een ruime periode tussen doopaan-
gifte en doop voor. Er is dan tijd om met
de ouders te spreken. En wanneer dan
blijkt dat men niets afweet van de bete
kenis van de doop? Hierop antwoord ds.
Gall:
Rustig zullen we dan tot de ouders moe
ten kunnen zeggen, dat het beter is,
wanneer hun kind nog niet wordt ge
doopt. Hoe kunnen ze ooit ja zeggen op
vragen, waar ze niets vanaf weten?
Als u de doopvragen goed leest, zult u
zien, dat ze in zeker opzicht feitelijk nog
verder gaan dan de belijdenisvragen. De
nieuwe kerkorde eist als voorbereiding op
het beantwoorden van die vragen twee
jaar gewone catechisatie en één jaar be
lijdeniscatechisatie. Zou men eigenlijk
niet liefst beide ouders maar als het
niet anders kan van één moeten vra
gen, dat men gedurende enige tijd een
soort van voorbereidingscursus op da
doop volgt? Als het de ouders ernst is met
het dopen van hun kind, zullen ze hier
toe bereid moeten zijn. In bepaalde ge
vallen zal het hun zelf duidelijk worden,
dat ze (nog) geen ja kunnen zeggen. En
in andere gevallen zullen ze dankbaar
zijn, dat ze nu weten waar het om gaat.
Een zendingspredikant zal er niet over
denken om volwassenen, of kinderen van
die volwassenen zomaar te dopen. Men
moet goed weten, wat de doop betekent
In die zendingssituatie zijn wij ook in
christelijk Nederland terecht gekomen en
we zullen daaruit de consequenties moe
ten trekken. Daarom spreekt het ook niet
vanzelf, dat we ieder kind dopen.
Bij de verslagen over de afgelopen
periode werd over de vakopleiding op
gemerkt, dat het daarmee, met name t
in het stucadoors- en steenhouwersbe- j
drflf. droevig gesteld is. Voor het stu
cadoorsvak is veel te weinig belang-1
Ingezonden Mededeling (adv i
s ■■/nA/VBue™"»"1 MET
Weg met onhandige likdoornrlngen en ge
vaarlijke scheermesjes. Een nieuw vloeibaar
middel. NOXACOEN. neemt de pijn weg in
60 seconden. Eeltplekken en eksterogen ver
schrompelen met wortel en al. Bevat gezui
verde wonderolie, jodium en het pijnstillende
benzocaïne. Een flesje NOXACORN Anti
septisch Llkdoornmlddel van 11.86 bespaart
O onnoemelijk vee] ellende. (662)
(Van onze "Westduitse correspondent).
FRANFORT, september. In het jaar 1879 stond een jonge
man, die een studiereis naar Amerika maakte, op een sportveld
in Boston geestdriftig naar een wielerwedstrijd te kijken, hetgeen
in die dagen op de hoge rijwielen met de grote wielen nog een
halsbrekende sport genoemd mocht worden. De bezoeker, 27 jaar
oud, machinebouwer van zijn vak, heette Heinrich Kleyer en was
afkomstig uit Frankfort. Na de wedstrijd dacht hij veel na over
de mogelijkheden van de velocipède en hij overwoog, dat hieruit
waarschijnlijk een belangrijk voortbewegingsmiddel voor de grote
massa zou kunnen worden ontwikkeld.
Met deze gedachte keerde hij een jaar later naar zijn vaderstad
terug en daar richtte hij een „velocipède- en machinéhandel" op,
die aanvankelijk uit Engeland geïmporteerde rijwielen verkocht.
Het was niet eenvoudig het rijwiel
„er in" te brengen. Kleyer begreep,
dat de uitvinding eerst bfl het volk
populair moest worden gemaakt.
Daarom probeerde hij belangstelling
te wekken voor de wielersport. Hij
richtte een „velodrome" op en, evenals
in vele andere plaatsen „bicyole-sport-
clubs". Zelf werd hfl wedstrijdrijder.
Hij won 33 eerste en 22 tweede prij
zen, maar ondanks dit alles werd het
rijwiel niet populair. De bevolking
stond zeer vijandig tegenover de wiel
rijders. In de steden was het gebruik
van fietsen bij politieverordening ver
boden!
Kleyer gaf echter niet snel de moed
op. Omdat er in Duitsland nog geen
rijwielfabriek bestond, richtte hfl er
een op en bouwde daarin een rijwiel,
dat zich met de beste buitenlandse
fietsen kon meten. In 1893 voerde hfl
de rubberband in. Vooral toen hij een
lagere fiets met kleine wielen ging
produceren steeg de vraag naar rij
wielen met sprongen.
Kleyer was een ondernemend man
en volgde zeer nauwkeurig de tech-
nische ontwikkeling in het buiten
land. Weldra trok een nieuw objekt
zijn aandachtt de schrijfmachine.
De Amerikaanse schrijfmachines
waren ln die dagen nog zeer groot.
In de dagbladen werden dan ook
„sterke vrouwelijke personen ge
zocht om op een schrijfmachine te
leren schrijven".
De nieuwe uitvinding ondervond
juist bfl de mannen hevig verzet. De
klerken van de handelskantoren ln
die dagen hadden een ware schoon-
sohrflf-cultus ingevoerd en beschouw
den de schrijfmachine terecht als een
gevaarlijke concurrent van hun kunst.
In Duitsland was dat trouwens niet
anders. Heinrich Kleyer liet zich daar
door niet van de wfls brengen en hfl
kocht in 1898 van de Canadees Wel
lington Parker Kidder de patenten
voor een schrijfmachine-model, dat
kleiner en handiger was dan het tot
dusver bestaande Amerikaanse type
en hfl bracht als eerste in Duitsland
deze schrijfmachine op de markt.
„SCHRIJFMACHINESALON".
Ook ln Duitsland wilde geen man
op die schrijfmachine schrijven. Daar
om richtte Kleyer in Frankfort een
„schrijfmachinesalon" op, waar meis
jes en vrouwen uit Frankfort les kon
den krijgen in typen. De eerste leer
lingen mogen wel de voorloopsters
van het tegenwoordige mlljoenenleger
en secretaressen worden genoemd.
Wanneer Kleyer een schrijfmachine
verkocht, moest hij een stenotypiste
er bfl leveren
De Adler-constructeurs waren
onuitputtelijk in het uitvinden van
verbetering en nieuwe gebruiksmo
gelijkheden voor de schrijfmachine.
Er ontstonden modellen met 46
toetsen en 188 letters, die behalve
het gewone alfabet ook mathema
tische, Griekse en Kyrillische letters
bezaten. Bovendien bestonden er
dubbelschriftmachlnes, waarop met
48 toetsen en 184 lettertekens door
omschakeling in twee talen kon ge-
Schreven worden. Deze machines
veroverden in die dagen de Europe
se markt.
Kleyers ondernemingslust bleef ech
ter niet beperkt tot rijwielen en
schrijfmachines. In de tweede helft
van de vorige eeuw viel ook de ont
dekking van het elektro-dynamische
principe door Werner von Siemens en
van de explosiemotor door Niklaus
August Otto. In 1898, het jaar waarin
de honderdduizendste fiets zijn fa
briek verliet, bouwde Kleyer de eer
ste motor-driewieler met een 1.75 pk
Dion-benzinemotor en in 1902 het eer.
ste motorrijwiel met twee wielen. In
tussen had hij zich ook op de bouw
van automobielen geworpen en hij
stopte in 1908 met de motorrflwielpro-
duktie in de overtuiging, dat de klei
ne auto het motorrijwiel tenslotte zou
verdringen. Ook de door deze fabriek
gebouwde kleine auto's, de „Triumph'
junior" bijvoorbeeld, brachten het in
de loop der jaren tot internationale
vermaardheid.
Tegen het einde van de tweede we
reldoorlog werden de Adler-fabrieken
ln Frankfort voor 85 pot. vernield en
voorzover na 1945 nog machines voor
de autoproduktie aanwezig waren,
werden deze gedemonteerd. De meer
dan 10.000 arbeiders van de fabrieken
stonden werkloos op straat. De door
de oorlog en oorlogsgevolgen aange
richte schade werd op 80 miljoen DM
f eschat. Het bedrijf zag geen kans
e automobielproduktle te hervatten,
Men ging zich In Frankfort echter
concentreren op de fabricage van bu
reaumachines en de Jaarlijkse capaci
teit bedraagt thans het drievoudige
van de vooroorlogse produktle. Kof
fermachines, bureaumachines en alle
soorten van kantoor- en boekhoudma
chines worden thans gebouwd. Met
de produktle van elektrische schrijf
machines werd onlangs begonnen. De
export is voortdurend gestegen en het
bedrijf heeft nu ln 55 landen in Euro
pa en overzee filialen, terwijl het aan
80 landen levert. De Adler-fabrieken
nemen 40 pet. van de gehele Duitse
bureaumachine-produktie voor hun
rekening.
Behalve bureaumachines worden
ook bromfietsen," motorrijwielen en
scooters vervaardigd. Op het terrein
van de fabrieken is een dochtermaat
schappij gevestigd, de „Verenigde Ge
reedschap-machinefabrieken", die ont
staan is door aaneensluiting van
vroegere Duitse fabrieken uit de ge
bieden achter de Oder en Nelsse en
uit het Sudeten-gebied.
De tekenen des tflds worden zeer
nauwkeurig gadegeslagen. Men weet,
dat het tijdperk van de „automation"
is aangebroken en wil bureaumachines
gaan vervaardigen, die aan de eisen
van dit tijdperk voldoen. De produktle
van elektrische schrijfmachines wordt
Slechts als een stap in de richting van
deze ontwikkeling beschouwd.
In de 's-Gravenhaagse Kerkbode, or
gaan van de hervormde gemeente in Den
Haag, vonden wij een publicatie van ds.
Chr. J. Gall over een doopdienst, welke
hij niet als predikant meemaakte.
Ds. Gall vertelt:
Ik zat dicht genoeg bij de doopouders
om hun gedragingen te kunnen volgen.
De commissie van eredienst kwam direct
aandragen met gezangbundels en reikte
die aan de ouderparen uit. Dat wil niet
zeggen, dat deze die vreemde boeken zo
maar konden hanteren. Zeker, er waren er
bij, maar anderen zaten de eerste psalm
die gezongen werd, hardnekkig bij de
gezangen te zoeken. Toen werd het for
mulier gelezen, het oude formulier dan.
U weet, dat we er tegenwoordig meerdere
hebben.
Ik vind het oudste formulier nog altijd
het mooiste, maar zal het voor die ouders
geen kerklatijn zijn geweest? Welke ge
dachte zullen ze zich maken bij: Ten
eerste dat wij met onze kinderen in zon-
den ontvangen en geboren zijn en daarom
kinderen des toorns zijn, zodat wij in het
rijk van God niet mogen komen, tenzij
wij van nieuws geboren worden? Vermoe
delijk geen enkele gedachte. Een woor
denstroom, die je maar over je hoofd laat
gaan. Als je je kind gedoopt wil hebben,
hoort dit er nu eenmaal bij.
Toen kwam het moment, waarop de
ouders van hun plaats op moesten staan
om de vragen te beantwoorden. Vlot
kwam hun ja op de drie vragen. We mo
gen niet over een ander oordelen. Ik weet
het wel, maar wanneer zo kennelijk blijkt,
dat men nooit een voet in de kerk zet en
er volkomen vreemd is, is het toch on
mogelijk, dat men de kinderen opvoedt
in de leer, die „in de kerk alhier geleerd
wordt."
Voorgangers van baptistengemeenten
ontvangen tegenwoordig in tegenstel
ling met vroeger een wetenschappelijke
theologische opleiding. Ds. F. E. Hulzin-
ga van Hengelo herinnert in De Christen
aan de situatie van voorheen, en zegt dam
In die dagen was er nog wel eens tegen
stand tegen een opleiding. Men vreesde
op die wijze voorgangers te krijgen, die
krachtens de opgedane wijsheid In een
school de kansel bestegen. Indien dat in
derdaad het geval zou zijn, was die vreeg
niet ongerechtvaardigd.
Men wordt geen voorganger, omdat
men vier of vijf jaren in een theologische
school heeft doorgebracht. Maar dat ge
looft ook niemand onder ons. Wij zien
de opleiding meer als een cursus ter ont
wikkeling van de gaven, die God iemand
schonk. Je hebt mensen, die muzikale
aanleg hebben. Ze kunnen heel aardig
op een instrument spelen. Soms nog beter
dan die, die met grote ijver vele jaren
geoefend hebben. Ze hebben het in de
vingers. Maar het is duidelijk, dat zulk
een begaafde, als hij serieus de muziek
heeft beoefend, zich graag zal verdiepen
in de wetten die op dat terrein gelden;
met wat anderen vóór hem op dat gebied
tevoorschijn gebracht hebben. Dat kan
slechts winst voor hem betekenen.
Zo moet u ook de theologische studie
zien. Het is een zich bezighouden met wat
anderen dachten en spraken. Het zou
eigenwijs kunnen zijn, dat alles terzijde
te schuiven en te doen alsof men van an
deren niets zou kunnen leren. Dat studie
geen roeping en bekwaamheid irJioudt
hebben we reeds opgeftierkt.
