Nederland
laat scherp protest
horen in Djakarta
Enorme daling in omzet
van bromfietsen
Van ingesloten 261 mijnwerkers
geen levenstekenen meer
Informateur
Beroep op gesloten overeenkomst
Straaljager in
zee gestort
Indonesië en de Sowjet-Unie
naar Londense conferentie
Prof. Lieftinck biedt A.R.
weer twee zetels aan
Het
weer
in
Europf
Onrustig Algerië
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
De schuldloochening door Indonesië
Rusland wil bespreking uitstellen
REDDINGSPOGINGEN FAALDEN
ledere minuut meer engst reiken hebben het er niet langer dan
enkele minuten kunnen uithouden.
Ook
snelheidsbeperking
invloed
van
Veel hangt af van
de liberalen
Hoofdkantoor: L. Vorststraat 90, Goes.
Telefoon 2438 (b.g.g, voor redactie
8987, voor adm. 2970), Giro 274289.
Kantoren: Middelburg: Korte Noord
straat 86. Tel. 2009, Tel. redactie 284»
en 8162; Vüssingen: Nieuwstraat 68,
Tel. 326; Terneuzen: Dijkstraat 26-28.
Exploitatie:
Oosterbaan Le Cointre N.V., Goes.
Abonnementsprijs ƒ0,47 per week,
ƒ2,p. maand, ƒ6,85 per kwartaal.
Losse nummers 18 cent.
Advertentieprijs 24 cent per m.m.
Rubriek Kabouters 10 cent per woord
Zeeuwsch Dagblad
WEEST WAAKZAAM
(pag. 8)
12e Jaargang No. 3470
Wnd.-hoofdredacteur: Prof. Dr. J. J. de Jong - Directeur: Jacq de Smit
Vrijdag 10 aug. 1956
Op- en ondergang van Zon en Maan:
Zaterdag: Zon op 5.16 u., onder 20.14
u. Maan op 12.03 u., onder 21.52 u.
Hoogwater zaterdag 11 aug.:
Vlissingen: 5.09 u. 2.35 m., 17.28 u. 2.24
m. Terneuzen: 5.39 u. 2.51 m., 17.58 u.
2.41 m. Wemeldinge: 6.56 u. 1.87 m.,
19.12 u. 1.64 m. Zierikzee: 6.40 u. 1.63
m., 18.51 u. 1.42 m.
Onlangs schreven wij als eens niet
zo bijzonder ingenomen te zijn met
de figuur van de informateurs ais zo
danig. Wij zijn namelijk van oordeel,
dat deze figuur niet alleen wezens
vreemd is aan ons staatkundig bestel
en dus ten onrechte hier naar buiten
lands voorbeeld is nagevolgd en in 1951
werd geïntroduceerd, maar ook en
dat is veel gewichtiger bepaalde
duidelijke gevaren met zich brengt.
Vandaag willen wij dit oordeel wat na
der bezien, toelichten en aan het nieu
we informateurschap van prof. Lief-
tinck toetsen.
De figuur van de informateur is in
1935 door de toenmalige Belgische Ko
ning Leopold in het leven geroepen. Hij
stona toen voor de situatie, dat het
te wijten aan verregaande inmenging
van partijbesturen, raden en congres
sen vrijwel onmogelijk was gewor
den een kabinet van enigermate ver
zekerde levensduur te formeren, hoe
geboden een dergelijk kabinet in de
crisis-omstandigheden van dat ogen
blik ook was. Steunende op de in Bel
gië bestaande traditie van een zeer ac
tief koningschap als tegenwicht tegen
de praktijk van de volkssouvereiniteit,
die geleidelijk aan de gehele regeer
kracht dreigde te verlammen, wenste
Koning Leopold zijn invloed op de
gang van zaken aanzienlijk te verster
ken.
De informateur moest dan ook die
nen èn om hem beter voor te lichten
èn om hem in staat te stellen zijn eigen
opvattingen te verwezenlijken zonder
zelf rechtstreeks bij de politieke strijd
betrokken te raken. Leek de informa
teur aldus opgevat aanvankelijk een
succes, later bleek deze figuur als uit
drukking van een niet door de grond
wet gedekte koninklijke opvatting om
trent zijn opdracht en positie een der
schakels in het na-oorlogse konings
drama, dat onze zuiderburen zo vele
jaren smartelijk verdeelde.
De na-oorlogse Belgische en nu ook
Franse informateurs hadden een gans
andere opdracht. Zij moesten trachten
de vastgelopen onderhandelingen tus
sen de verschillende partijen en groe
pen weer op gang te brengen door het
aanbieden Van neutrale goede dien
sten. Met zelf weinig meer positieve
bijdrage dan het bevorderen en tot
standbrengen van ontmoetingen tussen
de twistenden en het in ordelijke banen
leiden en houden van de daarop vol
gende discussies. Tot aldus de partijen
tot overeenstemming waren gekomen
en het staatshoofd het resultaat als het
ware op een presenteerblaadie kant en
klaar kon worden aangeboden.
Het zd 1 -zer duidelijk zijn, dat
beide zeker op hec eerste gezicht zo
verschillende typen van informateur in
wezen keerzijden van dezelfde medal je
vormen. Geen gezond dualisme tussen
regering en volksvertegenwoordiging
met elk haar eigen rechten en plich
ten, maar een parlement en partijen,
die met een beroep op de volkssouve
reiniteit de overheid-regering van haar
zetel trachten te verdringen om er zelf
op plaats te nemen.
Met nu eens een staatshoofd met bij
passende informateur, dat zich hier te
recht met kracht tegen wil verzetten,
maar daarbij voortdurend het ernstige
en niet te onderschatten gevaar loopt
zijn persoonlijke inzichten een te grote
waarde toe te kennen en aldus in de
politieke strijd betrokken te geraken.
En dan weer een staatshoofd, eveneens
met bijpassende informateur, dat ge
heel afstand doet van zijn eigen in
vloed op en bemoeiing met de gang van
zaken en rustig afwacht wat er ten
slotte uit de bus komt, ten faveure of
ten detrimente van 's lands belangen.
Het is tegen deze waarschuwende
achtergrond, dat wij schier onoverko
melijke bezwaren koesteren tegen het
gebruik maken van de figuur van de
informateur ten onzent. Zeker, ook bij
onze partijen, zij het dan in het alge
meen beperkt tot de kamerfracties,
valt wel eens de neiging te constateren
om zich, deels ook een gevolg van de
zich grondig gewijzigd hebbende staat
kundige struktuur, diepgaand in te la
ten met de kabinetsformatie. Maar in
onze parlementaire geschiedenis heeft
de wal nog immer het schip gekeerd;
een grondige vergelijking met Belgi
sche of Franse toestanden wijst uit, dat
hier in eigen land in de grote lijn de
eigen rechten van regering en volks
vertegenwoordiging zeer wel zijn ge
handhaafd en gerespecteerd.
's-GRAVENHAGE, 9 augustus. De Nederlandse regering heeft
haar zaakgelastigde in Djakarta opdracht gegeven ten departemente
van buitenlandse zaken te Djakarta een nota te overhandigen, -waarin
krachtig wordt geprotesteerd tegen de flagrante schending van de
door Indonesië vrijwillig aanvaarde overeenkomst betreffende de ge
deeltelijke overname van de overheidsschuld van het voormalig
Nederlands-Indië.
De Nederlandse regering acht het in strijd met internationaal aanvaarde
normen betreffende het verkeer tussen souvereine staten, dat zij door Indo
nesië niet officieel in kennis Is gesteld van het hesluit om deze verplichtingen
niet langer te erkennen; de mededeling van de Indonesische regering dat
Nederland officieel zou zijn ingelicht is onjuist, omdat slechts verwezen
werd naar reeds gepubliceerde berichten.
De Nederlandse regering protesteert derhalve eveneens tegen de wijze
waarop de beslissing der Indonesische regering te harer kennis is gekomen,
deelt het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken mede.
AMELAND, 10 aug. Tien kilo
meter uit de kust, ten noorden van het
eiland Ameland is gisteravond een
straaljager in zee gestort. Reddingbo
ten en vliegtuigen hebben olievlekken
op het water waargenomen alsmede
een rubber vlot.
De piloot van het neergestorte vlieg
tuig, de 23-jarige sergeant H. J. Broer-
-se van de luchtbasis Leeuwarden, had
opdracht g'ekregen op een bepaalde af
stand van de kust de geluidsbarrière
te doorbreken. Voor het uitvoeren van
deze opdracht moet de piloot op vrij
grote hoogte hebben gevlogen.
Daarom wordt het niet onmogelijk
geacht, dat hij het toestel nog heeft
kunnen verlaten.
Tot gisteravond laat is naar hem ge
zocht, doch zonder resultaat. Bij de
reddingswerkzaamheden werd zeer
veel hinder ondervonden van een
aetherpiraat, die zich „De Zwarte
Reus" noemt. Deze stoort de visserij
band.
Q P zich zelf zijn wij in het geheel
niet wars van een voorzichtige en
■jepaste bemiddeling, maar geven zeer
uitgesproken de voorkeur aan de werk-
ijze in deze van vóór 1940, toen deze
bemiddelingspogingen zich afspeelden
m een volstrekt vertrouwelijke sfeer.
Neen, juist vanwege het hier bestaande
dualisme tussen regering en volksver
tegenwoordiging, juist vanwege het
feit, dat wij met de grootste klem de
oude stelling als zou de Kroon slechts
een ornament en niets meer zijn ver
werpen, daarom zijn wij zo beducht
voor de figuur van de informateur.
Want uitgerekend de Nederlandse
psychologisch-staatkundige constellatie
bergt tal van mogelijkheden en dus
voortdurend aanwezige gevaren in zich
m uit te glijden. Een toegewijd en
trouw volk, dat regeerkracht op prijs
(telt en er zich over verheugt uit se
rieuze studies te vernemen, dat vroe
gere hoofden van staat, telkens wan-
lieer het landsbelang dit eiste, hiervoor
Deze gang van zaken wekt te meer
bevreemding, aldus de Nederlandse re
gering, waar in antwoord op Neder
landse demarches respectievelijk op 5
en op 13 april 1956 inzake het opschor
ten van betalingen door Indonesië op
haar leningsverpliehtingen, werd me
degedeeld dat de regering der Indone
sische republiek nog niet in staat was
een beslissing te nemen.
Aannemende dat de in de pers ver
schenen berichten juist zijn, wijst de
Nederlandse regering de argumentatie
van de Indonesische regering dat de
ter R.T.C. aanvaarde schulden mede
zouden zijn ontstaan uit de kosten van
militaire acties in de jaren 1945'49,
van de hand.
Eerst akkoord
In dit verband wordt er op gewezen
dat in het kader van het overleg ter
R.T.C. over de overneming van rech
ten en verplichtingen van het voorma
lige Nederlands-Indië, een speciaal
daartoe gevormde commissie unaniem
tot de conclusie kwam, dat door Ne
derland aan Indonesië een bedrag van
f2 miljard diende te worden kwijtge
scholden. Indonesië diende de verdere
bestaande overheidsschuld over te ne
men, een en ander na volledig te heb
ben rekening gehouden met militaire
uitgaven.
Nederland en Indonesië hebben de
voorstellen der commissie aanvaard.
Herzie besluit
De Nederlandse regering doet in
haar nota een beroep op de Indonesi
sche regering om haar besluit te her
zien en alsnog maatregelen te treffen
opdat de verschuldigde renten en af
lossingen die sedert maart 1956 krach
tens de aanvaarde garantie tijdelijk
door Nederland aan de talloze obliga
tiehouders zijn betaald, werden geres
titueerd en in het algemeen haar ver
plichtingen zullen worden gehono
reerd.
Geraffineerd
Het ministerie vestigt voorts de aan
dacht op de verklaring van de Indo
nesische minister van financiën van 9
dezer, dat het besluit de schulden niet
langer te erkennen, reeds geruime tijd
geleden door de staatscommissie zou
zijn genomen. Deze verklaring heeft
bijzondere betekenis in verband met
het feit, dat de publikatie van het be
sluit plaats vond enkele dagen nadat
liet internationale monetaire fonds be
sloten had een lening aan Indonesië te
verstrekken groot 55.000.000 dollar,
zonder dat het fonds over dit besluit
was ingelicht".
DE BÏLTTZEGT:
Opnieuw iets warmer
Tamelijk zonnig, maar vooral in het
zuiden van het land vrij veel bewol
king in de hogere niveaus. Matige
wind uit oostelijke richtingen. Warm
LONDEN, 10 augustus. (Reuter)
Volgens welingelichte kringen
te Londen heeft de Britse regering
27 koopvaardijschepen gevorderd
voor het samentrekken van een
militaire macht in het Middelland-
sezeegebied.
Premier Eden heeft donderdag
uitvoerig overleg gepleegd met
zijn voornaamste ministers en
chefs van staven.
Indonesië aanvaardt
uitnodiging
De Indonesische regering heeft de
uitnodiging aanvaard om deel te ne
men aan de conferentie te Londen
over het Suezkanaal. Indonesië zal
naar deze conferentie een delegatie
zenden, onder leiding van de minister
achter de schermen op de bres zijn ge
sprongen. En dat hoopt, dat deze in
vloed ten goede zo zal mogen blijven
worden uitgeoefend. Maar dan in alle
onpartijdigheid, boven de partijen
staande en zonder zelfs de schijn van
een mogelijk tegendeel. En dus, zeker
op dit ogenblik, zonder informateur,
die in ons bestel welhaast automatisch
de gedachte aan actieve tussenkomst
krachtens persoonlijke inzichten moet
oproepen, ook al zou hier in de verste
verte geen sprake van zijn.
Met dit alles voor ogen menen wij,
dat prof. Lieftinck, die hoewel nu
al vier jaar van ons politieke toneel
verdwenen en niet in enigerlei opzicht
betrokken bij de jongste verwikkelin
gen en moeilijkheden bekend staat
ais een zeer uitgesproken socialist, ons
hoofd van staat en ons volk een uiterst
slechte dienst heeft bewezen door in
de huidige delicate situatie als infor
mateur op te treden. Hierdoor zijn ge
voeligheden gewekt en in sommige
kringen bestaande gedachten versterkt,
hetgeen tot elke prijs had moeten wor
den vermeden. Wij voor ons blijven
van oordeel, dat de socialistische frac
tievoorzitter, mr. Burger, royaal de
consequentie had behoren te trekken
uit het door hem en zijn fractie inge
nomen standpunt. En het formateur
schap had moeten aanvaarden. Zoals
het nu is gelopen kan onze slotsom
geen andere zijn dan: een dubbele
slechte dienst. Prof. Dr. J. J. de Jong.
van buitenlandse zaken Roeslan Ab-
dulgani.
Sowjet-Unie
Ook de Sowjet-Unie heeft de uitno
diging tot bijwoning van de conferen
tie te Londen over de kwestie van het
Suezkanaal aangenomen.
Gelijktijdig stelt de Sowjet—regering
echter voor de conferentie tot eind
augustus uit te stellen en nog 22 lan
den, waaronder China, uit te nodigen.
De Sowjet-Unie is, in tegenstelling
tot het Westen, van mening dat Egypte
het recht heeft de Suez-kanaalmaat-
schappij te nationaliseren. Deze maat
schappij moet volgens de Sowjet--re-
gering als een Egyptische maatschap
pij worden beschouwd.
Nog steeds vuur en rook
CHARLEROI, 10 augustus. (A.F.P.). Donderdagavond, 36 uur
nadat de verschrikkelijke brand in de Belgische kolenmijn te Marci-
nelle bij Charleroi was uitgebroken, was de hoop op het terug vinden
van overlevenden der vele Ingesloten mijnwerkers uiterst klein ge
worden. De lijst van slachtoffers is sedert woensdagnacht onveran
derd gebleven: zes geredden zijn naar boven gebracht en toever
trouwd aan de zorgen van het ziekenhuis te Charleroi, negen doden
zijn geborgen en tussen 765 en 1035 meter diepte zijn nog 261 man
nen opgesloten, van wie men tot nu toe geen enkel levensteken heefï
kunnen opvangen.
i11 zeer grote moeite hadden weten te be-
Op 900 meter onder de grond woedt Men heeft de gaierijen op 907 mete*
de brand nog steeds en de redders die gegooid. Dat betekende het op-
deze verdieping in de middaguren met geven van eike hoop op redding van.
een twaalftal mijnwerkers, die zich op
deze tussenverdiepingen moesten be
vinden. Hier kwamen ook de zes ge
redden vandaan en hier had men da
negen doden gevonden, die naar da
oppervlakte zijn gebracht. Men heeft
thans op deze verdieping opnieuw da
strijd tegen het vuur aangebonden, een
strijd, die mogelijk tot de o-^iend kan
duren.
Sprankjes hoop
De eventuele overlevenden van de
ruim 250 vermisten zijn dan ongeveer
48 uur ingesloten. Zouden ze genoeg
lucht gehad hebben om het al die tijd
uit te houden? Men durft geen illu
sies meer te koesteren en men volgt
terneergeslagen de strijd tegen het
vuur. Bij het voortsnellen van de tijd
blijven nog slechts sprankjes hoop
over, waar men zich ondanks alles aan
vastklampt.
Uit alle hoeken van de wereld be
reiken België de betuigingen van me
deleven en rouw. Aan de hekken van
de mijn staat nog steeds een menigte
wanhopige familieleden, zwijgend en
angstig. Iedere minuut die verstrijkt
vergroot hun angst en droefheid.
Men durft het nog niet te erkennen,
maar de tragedie van de steenkolen
mijn bij Marcinelle heeft zich reeds
onder de grootste mijnrampen ge
schaard die zich sinds het begin van
deze eeuw hebben afgespeeld.
Minister Zijlstra heeft de Belgische
minister van economische zaken zijit
deelneming betuigd.
Geen verlaging maximum I
gewicht baconvarkeus
's-GRAVENHAGE, 9 aug. Nadere
berichten uit Engeland inzake de af
zetmogelijkheden van bacon hebben
het Produktschap voor vee en vlees
aanleiding gegeven terug te komen op
zijn besluit om met ingang van maan
dag 13 augustus a.s. het maximum ge
wicht van baconvarkens op 70 kg te
brengen. De gewichtsgrenzen voot
varkens bestemd voor de baconberel-
ding blijven derhalve onveranderd ge
handhaafd op 63 tot en met 72 kg koud
geslacht gewicht.
Aan het Bloemendaalse strand is da
20-jarige mej. M. M. Lambrechts uil
Amsterdam verdronken. Zij was met
haar moeder en een nichtje aan hel
strand; zij kon niet zwemmen.
Woensdagmiddag laat slaagden redders
in de brandende kolenmijn er la vla
een in aanbouw zijnde schacht verbin
ding te krijgen met een door het vuur
geteisterde gang.
Foto hoven: Strompelend over hinder
nissen van brandslangen en puin droe
gen vermoeide redders drie doden uit
de mijn.
Foto onder: Het transport van een van
de gewonden.
In Ecuador is de opstand bedwongen.
Na wettelijke afbetalingsregeling
AMSTERDAM, 9 aug. De omzet
van bromfietsen is sedert op 16 Juni
de wettelijke afbetalingsregeling van
kracht werd, waardoor bij aankoop
van een bromfiets de eerste contante
betaling op 80 procent werd vastge
steld enorm gedaald.
Een steekproef bij detailhandelaren
wees uit, dat de verkoop contant met
19 procent verminderde en die op af
betaling met 76 procent. Voorheen be
taalde men gemiddeld 60 70 en thans
250 a 260 gld als eerste betaling. In
juli jl. is de aflevering aan de detail
handel (er zijn 6.000 kleinhandelaren)
in verhouding met juli 1955 met 40
procent gedaald. Ook de snelheidsbe
perking van 40 km, en het regenach
tige weer zijn mede van invloed ge
weest op de verkoop. Dit deelde de
voorzitter van de afdeling bromfiets
fabrikanten en grossiers van de R.A.I.
donderdag mede.
Geen verlaging
Het verzoek van de R.A.I. aan de
minister van economische zaken op
het percentage te verlagen tot 20 pCt,
dat geldt voor radio-televisietoestellen,
koelkasten, wasmachines en fietsen,
is afgewezen. De bromfietsleveranciers
zijn niet tegen de regeling maar wel
tegen de discriminatie, die naar hun
mening is toegepast. De bromfiets, al
dus hun argument, is een volksver
voermiddel geworden (in 1955 waren
er 503.000). Door het hoge percentage
is een verschuiving ontstaan naar op
gemakkelijker conditie te verkrijgen
goederen.
Gevolgen
De gevolgen zijn reeds merkbaar ge
worden: annulering door de detailhan
delaren van reeds geplaatste orders,
waardoor fabrikanten en handel met
voorraden blijven zitten, en voorts
ontslag van personeel, waartoe reeds
twee fabrieken over zijn gegaan.
Het is zeer de vraag of de bromfiets
fabrikanten hun toezegging aan de
minister van verkeer en waterstaat om
na 1 september a.s. alleen bromfietsen,
die maximaal 40 km kunnen rijden op
de markt te brengen zullen kunnen
nakomen, doordat men met voorraden
blijft zitten van bromfietsen, die gro
ter snelheid hebben.
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 1# aug. De informa
teur prof. Lieftinck houdt nog steeds
oriënterende besprekingen. Nadat hij
gisteren zijn gesprek met prof. Ronnne
had voortgezet, heeft de heer Lieftinck
de dag verder besteed aan besprekin
gen met enkele hoofdambtenaren. De
ze besprekingen waren voornamelijk
gewijd aan onderwijs en financiële
kwesties. Gisteravond heeft hij de
staatssecretaris van financiën, dr. v. d.
Berge, ontvangen. Ook heeft prof. Lief
tinck ambtelijke rapporten bestudeerd.
Vandaag zet de informateur zijn ver
kenningen over de strijdpunten tussen
de K.V.P. en de P.v.d.A. voort.
De vijf K.V.P.-punten, waarover de
heer Drees is gestruikeld spelen dus
in ieder geval nog een grote rol. Deze
punten waren: de kwestie Nieuw-Gui-
nea, de verhouding tot zending en mis
sie, de financiële en economische ge
dragslijn, de subsidiëring van het ho
ger onderwijs en de bezitsvorming.
Het zwaartepunt van de werkzaam
heden van de informateur ligt dus tot
nogtoe op het samenstellen van een
programma. In politieke kringen in
Den Haag neemt men overigens aan,
dat de heer Lieftinck tijdens zijn be
sprekingen met de vijf fractievoorzit
ters ook de moeilijke kwestie van de
zetelverdeling heeft aangeroerd. Een
definitief standpunt heeft de informa
teur nog niet ingenomen. Men neemt
echter aan dat hij op dit moment er
niet aan denkt te adviseren de A.R. één
ministerszetel aan te bieden.
Hij blijft uitgaan van twee A. R.-
ministers, maar volgens zijn aanvan
kelijke opzet is het niet uitgesloten
dat voor de A.R. het ministerie van
verkeer en waterstaat zal moeten
vallen in ruil voor maatschappelijk
werk. Voor dit departement wordt
genoemd prof. de Gaay Fortman. In
een later stadium van deze informa
tiepoging kan dit uiteraard nog ver
anderen.
Liberalen
Bij deze verschuiving is prof, Lief
tinck uitgegaan van de gedaqhte dat de
liberalen in het kabinet zitting zullen
nemen. De V.V.D. zal dan, evenals de
heer Drees heeft gedaan, de porte
feuille van justitie worden aangeboden.
De socialisten moeten dit departement
dan laten vallen en ruilen voor ver
keer en waterstaat. De A. R. zouden
dan maatschappelijk werk verkrijgen,
hetgeen nu In handen is van de K.V.P.-
minister Van Thiel.
Voor het geval dat de liberalen niet
meedoen aan de komende regerings
combinatie zal er voor de A.R. niets
veranderen en zullen zij economische
zaken en verkeer en waterstaat be
houden.
Stochholm, half bewolkt 19 gr.
Kopenhagen, half bewolkt 17
Londen, geheel bewolkt 22
Parijs, -licht bewolkt 28
Nice, onbewolkt 33
Wenen, onbewolkt 27
Frankfort, zwaar bewolkt 25
Innsbruck, onbewolkt 29
Rome, onbewolkt 37
ALGIERS, 10 aug. Ten zuiden
van Algiers zijn donderdag bij gevech
ten met een bende opstandelingen der
tien Franse militairen gesneuveld. De
bende tracht naar het noorden uit te
wijken en wordt achtervolgd door
Franse troepen.