op 8 november 1044 te Vrouwenpolder voltooid
Morgen onthnlt luit-kolonel Dawson
de gedenksteen in het pand A 81
I
DE KLERKaZN
^.49
Duitse kolonel tot tranen toe bewogen
iming
Een oprU'
die alles
-■
overstemt
Spoedig tekening in werk-
haven drie-eilandenplan
Vuilverwijdering op Walcheren
in een impasse
Vrijdag 3 augustus 1956.
ZEEUWSCH DAGBLAD
116.
Brandweervraagstuk zal door commissie
worden onderzocht
Drie jubilarissen bij
Bruinisser brandweer
Zeeuwen in commissie
voor visserijdag 1956
Zilveren jubileum
ter griffie
pagina 2
WALCHERENS BEVRIJDING
VROUWENPOLDER in de eerste novemberda
gen van 1944. Zwaar gaan laarzen van de
laatste Duitsers door het dorp. Laarzen, waar
in de benen van jonge, erg jonge mannen steken.
Mannen zijn het eigenlijk nog niet eens. Er is
angst in hun ogen. De tommie komt. Elders voor en
aan de Walcherse kust is de hel al losgebroken. De
geallieerde commando's, de gevreesde vechtjassen
met de groene baretten, bestormen de geïnun
deerde vesting Walcheren. Honderden sneuvelen
er reeds, voordat zij een voet aan wal hebben ge
zet. In Vlissingen landen de no. 4 commando's,
aangevoerd door luitenant-kolonel L. P. W. Daw
son. Het 48ste commando van de Royal Marines
zet aan de zuidzijde van het dijkgat bij Westka-
pelle voet aan wal. No. 41 landt aan de noordkant
van het gat.
Het 48ste moet doorstoten in de richting Zoute-
lande. Dit commando lijdt zulke zware verliezen,
dat het 47ste moet overnemen. Het komt tot Kou-
dekerke. De no. 41's hebben het ook zwaar. De
mannen moeten zich een weg vechten door de
duinen in de richting Domburg. Ook hier is hulp
nodig, die komt van het intergeallieerde comman
do no. 10, waarin o.a. Belgen en Noren zitten. De
Duitsers bieden hevige tegenstand, zodat het com
mando no. 4, dat reeds op de avond van de 2e no
vember Vlissingen heeft gezuiverd, zich bij de
commando's 41 en 10 gaat voegen. Zo wordt Dom
burg ingenomen.
Vrouwenpolder, waar 1000 Duitse infanteristen zijn gelegen, is het laatste
bolwerk van de bezetter op Walcheren. Het aantal burgers (waaronder vele
evacuees), dat er woont, is driemaal zo groot als in normale tijdenVoor
dat de geallieerden Vrouwenpolder kunnen bereiken, dienen nog drie bat
terijen te worden ingenomen, de W 18 met vier 15 centimeter kanonnen, de
W 19 en de W 1.
In 'n Walcherse kamer werd overgave getekend
Het 41ste commando maakt hiermee een begin; in de namiddag van de
7e november lukt het de W 18 het zwijgen op te leggen. De mannen zijn
na deze strijd zeer vermoeid, uitgeput bijna. Dan komt het 4e commando
naar voren. Het 4e, dat reeds de eer behaalde van de inname van Vlissingen,
gaat Vrouwenpolder veroveren!
Voorbereidingen
Diezelfde 7e november nog zijn de
mannen van het 4e commando bezig
met de voorbereidingen voor de aan
val op de batterij W 19. Onmidzdellijk
na de verovering hiervan dient Vrou
wenpolder ,waar alle vijandelijke in
fanterie onder commando van een ko
lonel is geconcentreerd, te worden in
genomen.
Hoe is het ondertussen in Vrouwen
polder, waar vele burgers opeengepakt
zitten tussen de Duitsers, of andersom?
Voedsel is er voldoende. De waterlei
ding funktionneert. In de consistorie
van de Ned. Herv. Kerk is een nood
ziekenhuis ingericht. De Geref. Kerk
zit stampvol met evacuees, 's Zondags
zijn er in de Ned. Herv. Kerk drie
diensten. De samenwerking tussen de
verschillende kerken is uitstekend; bid
stonden houdt men gezamenlijk.
Het burgerlijk gezag is vrijwel ge
heel verdwenen. De enig overgeble
ven ambtenaar laat zich assisteren
door een noodcomitéMet Ga-
pinge onderhoudt men een „eigen"
bootdienstje. Elke dag is er een
noodslachting: kapotgeschoten bees
ten
De Duitsers, de jonge broekjes, ze
willen niet vechten. Ze vragen de bur
gers of ze in de kelders mogen krui
penSommigen zijn radeloos. An
deren bellen bij de burgers aan. Wie
hen binnenlaat, ziet ze ontredderd, ver
kleumd, hongerig, overmand door
slaap. Hebben ze dit, gewild, deze re-
cruten? De enkele fanatici, die er nog
tussendoor lopen, kunnen de wind er
niet meer onderhouden. Eenmaal bin
nen bij „een civielist" vallen ze voor
de kachel neer en slapen. Anderen
staan zich, achter de Hervormde pas
torie, privé te ontwapenen; ze slaan
de geweren stuk.
De ambulance-auto en grote hoe
veelheden verband geven ze de burge
rij tengeschenke, voor het noodzieken
huis. Ze vrezen de „civielisten". Ze
vragen de predikanten naar hun ver
langens. De predikanten „vorderen"
een garage (van de heer Van Hekken)
terug, die wordt ingericht als gaar
keuken!
Moordend vuur
De morgen van de achtste november
is aangebroken. Reeds heel vroeg, om
kwart voor vier in de morgen, begint
de opmars van het 4e commando. Bij
de verovering van de laatste stukken
Walcherse bodem op de bezetter gaan
de geallieerden danig tekeer. Ze ruk
ken op en geven daarbij een verschrik
kelijk en moordend geweer- en mor
tiervuur af. Eén, misschien twee Duit
se kanonnen, schieten onregelmatig en
zwakjes terug. Het 41ste commando
neemt de baterij W 1 voor zijn reke
ning. De Duitse infanterie, die zich in
de duinen tussen Vrouwenpolder en
Oranjezon heeft verschanst, wordt
dwars door het bos aangevallen.
Opeens gebeurt er iets wonder
lijks. In de duinen geeft zich een
nroot aantal Duitsers over. Een Duit
se sergeant en drie manschappen ko
men gewapend de commanda-
post van luit.-kolonel Dawson bin-
neti.
De bevrijders willen hen onmid
dellijk ontwapenen. Doch de Duit
sers protesteren. Zij zeggen, dat zij
met een speciale boodschap komen
en geven een papier af. Het papier
blijkt een boodschap te bevatten
van de Franse kapitein Vourc'h.
„Deze vier vijanden zijn gezonden
om over de overgave te spreken", zo
luidt de boodschap, ,#ij zijn geen
gevangenen".
Right slaagt erin, zonder gewond te
raken, het vijandelijke kamp te be
reiken. Hier wordt getelefoneerd met
het hoofdkwartier van de bezetter in
Vrouwenpolder. De Duitse comman
dant vraagt de geallieerden te komen
om de overgave te bespreken!
De order „staakt het vuren" wordt
gegeven. Dan heerst er plotseling een
wonderlijke, bijna onwerkelijke stilte
in de duinen. De linies van geallieer
den en Duitsers zijn op nog geen vijf
tig meter van elkaar gelegen. De vij
anden kunnen elkaar goed onderschei
den.
De plotselinge, vreemde stilte in die
duinen tussen Vrouwenpolder en Oran
jezon wordt alleen verstoord door de
verre oorlogsgeluiden van andere fron
ten, van Schouwen, waar de bezetters
nog zitten en door een enkel schot van
een eenzame schutter, tot wie de ne
derlaag van de Duitsers nog niet is
doorgedrongen
De Duitse commandant heeft een
auto gestuurd. Om vijf voor negen
('s morgens) rijdt die auto, waarin
Dawson, Right en twee commando's
hebben plaatsgenomen, Vrouwenpol
der binnen. Een vreemde gewaar
wording voor de burgerij van Vrou
wenpolder. Vier bevrijders, gealli
eerden, Engelsen, comfortabel in een
Duitse auto gezetenMen durft
niet te juichen doch wie een hoed
draagt neemt die af
Het V-teken
Als Right zich echter in de auto op
richt en het V-teken maakt, zwaaien
velen enthousiast terug!
De auto stopt voor het hoofdkwar
tier van de Duitse kolonel, het pand A
81 aan de Fort den Haak weg, dat hier
toe slechts enkele dagen geleden is ge
vorderd.
Dawson stapt uit de wagen. De Duit
se bevelhebber en zijn adjudant staan
in de gang van het huis. Ze groeten de
commando's en salueren, als deze uit
het voertuig stappenzij zijn
uitermate beleefd
Eenmaal binnen, spreekt de Duitse
kolonel geëmotioneerd, met tranen in
de ogen, over de toestand van zijn
troepen. Het gebrek aan munitie werd,
nijpend. Hij vraagt een waardige be
handeling voor zijn mannen en ver
zorging van de gewonden. Hij geeft
de verzekering, dat de condities van
de onvoorwaardelijke overgave geheel
zullen worden gerespecteerd, als de
gevangenen met eer worden behan
deld.
Eén voor een
Met 34 officieren geeft de kolo
nel zich dan over. Eén voor één
passeren ze de Engelsen, salueren
voor de commando-officieren en
leggen hun wapens voor ze neer,
op de tafel in de voorkamer van
het perceel A 81 te Vrouwenpol
der Langs de vier geallieerden
trekken vervolgens de Duitse troe
pen, blij, dat ze de wapens neer
kunnen leggen.
Verzet is er niet, geen enkel. De
gevangenen worden afgevoerd naar
Oostkapelle-Domburg. Voordien wa
ren ze samengegroept op het terrein
voor de school aan de Stenenweg.
In de loop van de morgen komen de
Engelse troepen Vrouwenpolder bin
nen. Groot is nu de vreugde. Een on
bekende hijst de vlag op de toren van
de Ned. Herv. kerk. 's Zondags na de
overgave wordt nog een verstekeling
aangetroffen. De bunkers worden uit
gekamd. Eénmanstorpedo's landen nog
op de stranden. De beschieting vanaf
Schouwen gaat door.
Doch er is vreugde in het dorp.
Vrouwenpolder is er goed doorgeko
men. De spanning, de angst is gewe
ken. De sfeer in het dorp is plotseling
geheel anders. Op Oranjezon wordt 'n
dankdienst gehouden.
Onthulling
Zaterdag, morgen dus, zal de luit.-
kolonel Dawson in de gevel van het
pand A 81 een eenvoudige gedenk
steen onthullen. De steen toont een
hand, geklemd in een wurgende greep
rond de nek van de Duitse adelaar.
Eronder staat gebeiteld:
„In dit huis werd op 8 november
1944 Walcherens bevrijding van de
Duitsers door de geallieerden vol
tooid".
In de kamer, waar de overgave een
feit werd, tikt een grote hangklok de
tijd weg. Een Walcherse kamer. Een
kabinet, een dressoir, grote kasten,
wat stoelen rond een tafel, een emmer
eieren in een hoek, wat gladiolen in
een vaas. Boven het huisorgel hangt,
gevat in een brede lijst, de tekst „Ken
Hem in al uwe wegen".
„Van ons trouwen", zegt de be
woonster. Ja, zij herinnert zich de
dagen, toen zij haar huis moest ver
laten voor de bezetter, nog als gis
teren. Elf dagen bivakkeerde zij in
de Geref. kerk. Ondertussen werd in
haar grootste kamer het eind van de
Duitse bezetting op Walcheren gete
kend Luit.-Kolonel Dawson is er
nog wel eens geweest, om in de ka
mer te kijken. Hij zal dit zaterdag
zeker niet verzuimen.
„Horstspelers" een week
verzet
MIDDELBURG, 2 aug. In ver
band met de minder gunstige weers>
omstandigheden kon het optreden van
de „Horstspelers", dat vanavond in
het openluchttheater zou plaatsvinden,
geen doorgang vinden. Als datum van
de opvoering is thans donderdag 9
aug. a.s. vastgesteld.
Ingezonden Mededeling (Adv.)
Gedurende de laatste week
nog een beperkt aantal
fantastische opruimingskoopjes
Restantpartij originele
JABO LOPERS
voor trappen en gangen. De bekende
IJzersterke kwaliteit, nu vèr beneden de
vastgestelde verkoopprijs.
50 breed NU per meter 59
70 breed NU per meter
Opruiming van een partij
zwaar wollen
WILTON KARPETTEN
met hoge pool, in 2 fraaie
Perzische dessins
285 x 200 van 159.50, NU
90
HH
ENGELSE LEDIKANTEN
met zwaar gemoffelde buizen,
3/4 voetbord en versterkte ge-
zondheidsspiraalmatras.
1 persoons NU QQ
2 persbons NU gQ
15 jaar garantie
BELLAMY PARK
VLISSINGEN
Maandag a.s. arriveert de persinstallatie
VEERE, 2 augustus De werkzaamheden aan de werk- en aanvoerhaven
van materialen voor het drie-eilandenplan even buiten Veere, in de rich
ting Vrouwenpolder, daar waar een stuk land aan de zee moest worden
prijsgegeven gaan gestaag voort. De baggermolen „Labor II" graaft met
metalig geluid op de plaats, waar de haveningang komt. Met het baggeren
hiervan is men thans voor de helft gereed. Tevens is men begonnen met het
storten van mijnsteen, nodig voor de aan te leggen havendam aan de zee
zijde. Dit mijnsteen wordt gebruikt voor de bekleding van de dijk. De pers
stijger is reeds geslagen. Maandag a.s. arriveert de persinstallatie, die het
zand voor de dijk (de havendam) naar de bestemde plaats zal dirigeren.
Na het persen zullen draglines naar het werkterrein komen voor het profi
leren van de dijk. Spoedig zal er dan meer tekening in de werkzaamheden
komen. Met het persen zal op 10 of 11 augustus worden begonnen. De be
staande dam van de polder Walcheren, die zich als onderdeel van de zee
wering in zee strekte, is thans doorgegraven. Deze lag namelijk in de loop
van de geprojecteerde haveningang, die in de richting Veere zal monden.
Rik van Steenbergen won in Chaam
Door de linies
Even later krijgt de kapitein Right,
een intelligence officer, van kolonel
Dawson opdracht samen met twee
icherpschutters, dwars door de vijan-
lelijke linies naar een voorpost van
12 Duitse compagnie te gaan.
In een vrijwel onafgebroken stro
mende regen doch ondanks dat
voor naar schatting meer dan
30.000 toeschouwers, is woensdag
in Chaam de bekende wielerwed
strijd „De acht van Chaam" ver
reden.
Foto boven: Bij de profs en
onafhankelijken won de Belgische
renner Van Steenbergen, die we
hier even los van de hoofdgroep
een bocht van de befaamde „acht"
zien nemen. Tweede werd de
„oude" Gerrit Schulte, derde Ger-
rit Voorting en vierde de Belg
Germain de Rijcke.
Foto onder: Een beeld van de
strijd in de kopgroep. V.l.n.r. her
kennen we Gerrit Voorting, achter
een Belgische deelnemer verscho-
Isn Gerrit Schulte en Wout Wagt-
mans.
Samenwerking is nog niet voldoende
MIDDELBURG, 2 augustus In de maandelijkse vergadering der
Vereniging van burgemeesters en secretarissen op Walcheren van
middag in Hotel „De Burg" onder voorzitterschap van burgemeester
J. L. Dregmans gehouden is o.m. het vraagstuk van de vuilver
wijdering opnieuw aan de orde gekomen. Het blijkt, dat de oplossing
daarvan tot heden nog niet is bereikt.
Zoals bekend stelde enige tijd gele
den een commissie uit de vereniging
een onderzoek in naar de mogelijkhe
den tot samenwerking op het punt van
deze vuilverwijdering. Zij deed de
suggestie tot samenwerking met de ge
meente Vlissingen, maar tot heden zijn
slechts vier gemeentebesturen, t.w. die
van Koudekerke, Biggekerke, Zoute-
lande en Aagtekerke, daarop ingegaan,
Bij andere gemeentebesturen schijnen
verschillende misverstanden op dit
punt te bestaan, vooral ten aanzien
van de kostenfactor. Aan de andere
kant is het vraagstuk zeer urgent, aan
gezien de meeste gemeenten niet meer
weten waar zij het huisvuil moeten la
ten, nu na de herverkaveling geen
sloten e.d. meer beschikbaar zijn om
het vuil daarin te deponeren.
De vergadering besloot, dat de
Voorzitter der commissie, de wet
houder van openbare werken der
gemeente Middelburg, zich nog eens
met een brief tot de gemeentebestu
ren, welke tot heden geen positieve
beslissing-namen, zal wenden en hen
op de wenselijkheid en noodzaak
van de voorgestelde samenwerking
zal wijzen.
BRANDBESTRIJDING
Onderwerp van uitvoerige discussie
vormde in deze vergadering ook de
kwestie van de brandbestrijding. Vele
gemeenten ontvangen de laatste tijd
n.l. rapporten van de brandweerinspec
tie met opmerkingen over de toestand
en de aard van het brandweermate-
rieel. De moeilijkheid is echter, dat de
verschillende gemeenten voor niet te
dragen investeringen zouden komen te
staan, indien zij de adviezen van de
brandweerinspectie steeds zouden moe
ten opvolgen. Daar komt bij, dat In de
praktijk reeds vaak bij het blussen van
wat grotere branden de brandweer uit
andere gemeenten komt assisteren.
De vergadering besloot de commis
sie uit de vereniging, die geruime tijd
geleden reeds een onderzoek instelde
naar de mogelijkheid tot samenwer
king tussen de plaatselijke brandweer
korpsen, te verzoeken deze zaak nog
eens in studie te nemen en na te gaan
wat er door een georganiseerde samen
werking te bereiken valt.
GEZAMENLIJK
De voorzitter vroeg zich in dit ver
band af, of er niet een mogelijkheid
aanwezig is als gezamenlijke (platte
lands) gemeenten een grote en dus
BRUINISSE, 2 aug. In de raads
zaal zijn gisteren drie jubilarissen van
de vrijwillige brandweer op feestelij
ke wijze gehuldigd. Het waren de he
ren H. W. Bossers, A. M. Jumelet en
M. L. van den Bos. Eerstgenoemde, die
zijn 40-jarig jubileum herdacht, werd
onderscheiden met de bronzen medail
le, verbonden aan de Orde van Oranje
Nassau. De overige twee leden, die ge
durende een kwarteeuw hetkorps
hebben gediend, ontvingen van het ge
meentebestuur een zilveren legpen
ning. Voordat met deze plechtigheden
een aanvang werd genomen, was de
brandweerauto, waarachter de kórps-
leden liepen, door het dorp getrokken.
In de raadszaal werd o.m. het woord
gevoerd door burgemeester H. K, Mi-
chaëlis, die in korte trekken de ge
schiedenis van het korps en zijn mate
riaal verhaalde, de heer Van Schendel,
inspecteur van het brandweerwezen te
Breda, de heer S. J. P. Jumelet, die na
mens het korps het woord voerde, de
heer D. van den Berg, namens de raad.
Tenslotte brachten de jubilarissen,
die naast de genoemde onderscheidin
gen en goede woorden ook nog enkele
cadeautjes in ontvangst hadden mogen
nemen, voor de wijze waarop zij wa
ren gehuldigd.
duurdere bluseenheid aan te schaffen
(b.v. een nevelspuit), die dan ergens
op Walcheren zou kunnen worden ge
stationeerd.
Deze zou dan onmiddellijk kunnen
worden ingeschakeld, indien de plaat
selijke brandweer in elke gemeen
te blijft uiteraard een kleinere, mo
derne bluseenheid aanwezig bij da
bestrijding van een brand het alleen
niet af kan. Voor de gezamenlijke ge
meenten is het vanzelfsprekend veel
gemakkelijker zo'n grote eenheid
die al gauw tussen de 30 en 40 milla
kost aan te schaffen dan wanneer
elke afzonderlijke gemeente voor deze
last komt te staan.
GOES, 2 aug. Ter voorberei
ding an de te Enkhuizen in de
eerste week van oktober te houden
visserijdag 1956, heeft de stichting
van de Ned. Visserij een commis
sie benoemd. Deze visserijdag zal
staan in het teken van de gevolgen
van de verdere inpoldering van
het IJsselmeer, de landaanwinning
en de afsluiting van de Zeeuwse
zeegaten.
De visserij dag zal te Enkhuizen wor
den gehouden, omdat dit een van de
belangrijkste vissersplaatsen aan het
IJsselmeer is geweest. In oktober zal
waarschijnlijk het laatste gat in de z.o.-
polder worden gedicht. Namens de
Zeeuwse visserij hebben in de commis
sie zitting de heren A. L. S. Lockefeer,
en drs. R. Cambier, resp. voorzitter en
secretaris van „Zevibel". Aan dit twee
tal zal worden toegevoegd (namens de
Commissie van Dertien) burgemees
ter A. C. Willemsen van Yerseke.
MIDDELBURG, 3 aug. Eergiste
ren was het 25 jaar geleden, dat de
heer C. van Amerongen, hoofdcom
mies A ter provinciale griffie van
Zeeland, in provinciale dienst trad.
De jubilaris, die zich op de dag zelf
door uitstedigheid aan huldebetoon
onttrok, werd echter de volgende dag
in het gebouw der provinciale griffie
gehuldigd.
De griffier, mr. J. M. Pilaar, over
handigde hem de bekende enveloppe
met inhoud. Van het gehele griffie-
personeel ontving hij voorts een fraai
bloemstuk. Verder werd hij in in
tieme kring door de chef der afdeling,
de heer J. van Tuinen, hartelijk toe
gesproken, waarbij hem namens zijn
naaste medewerkers boekwerken wer
den aangeboden.
De jubilaris bedankte in hartelijke
bewoordingen voor de zo ongedachte
en spontane hulde.
s-GRAVEN POLDER
Bekwame schilders. Voor het te Tilburg
gehouden examen ter verkrijging van het
diploma vakbekwaamheid schilderen
slaagden de heren Jac. Lokerse en M,
Nijsse.
