Tweehonderd jaar
ds. Jan Scharp
geleden werd
geboren
U
BURGERLIJKE STAND
Het verwisselde testament
UIT DE KERKEN
Maandag 30 juli 1956
ZEEUWSCH DAGBLAD
pagina 4
Predikanl in Si. Annaland en Axel
Op 22-jarige leeftijd
al in de gemeente
Goede indruk
Niet zo gemakkelijk
Zeeuwse Wandelingen
Legerpredikant
Grafschrift voor een pastoor
Vliegende burgemeesters
worden onderscheiden
VERKEERSPROBLEMEN
TE SAS VAN GENT
St. Jansteen krijgt
betere
wegverbinding
Vlissingen
Goes
7 erneuzen
ÏÏlaïionei o-§ cAïtiien
Yïlinde.hhe.idiq'io.tp&ti
£utheïó (wadichap.
OUD ENG LI
VERHAAL
Kthktifjke, taal
Volgende maand is het juist 200
jaar geleden, dat ds. Jan
Scharp in Den Haag geboren
werd (16 augustus 1756). Hij stam
de uit een Brits geslacht (één van
zijn voorvaderen was John Sharp)
en had al vroeg de begeerte pre
dikant te worden. Dat verlangen
is vervuld en twee Zeeuwse plaat
sen hebben ds. Scharp als voor
ganger gehad: St. Annaland en
Axel, waar een straat naar hem is
genoemd.
De studie van student Scharp ver
liep vlot. Op de Latijnse school be
haalde hij elf prijzen. Ook de hoge
school van Leiden had hij vlug door
lopen, zodat hij precies op zijn 22e
verjaardag (16 aug. 1778) zijn intrede
In zijn eerste gemeente St. Annaland
kon doe.;.
Hoewel de nieuwe psalmberijming
vijf jaar geleden was uitgevoerd, zong
men daar nog de oude psalmen van
Datheen. Maar ds. Scharp heeft het
gedaan weten te krijgen, dat daar ook
de nieuwe psalmen werden ingevoerd;
toen hü nog geen jaar in die gemeen
te stond. Bij die gelegenheid heeft hii
een leerrede uitgesproken, waarin hij
Scherp de manier van zingen hekelt:
„Verleert toch, mijn gemeente, dat
naar verdrietig lijmen, meer ge'
schikt om u in slaap te zingen dan
om u vurig van geest te maken, en
zingt de psalmen naar hun eis. Daar
behoort inzonderheid een voorzan
ger op te letten, dat de toon In lof
zangen ras, in gebeden een weinig
bedaarder en in klaagzangen treu
rig zij en altijd het gezang overeen
komstig met de psalmen. Wij
schreeuwen toch in de kerk Gode
geen noten toe, maar men zingt
zaken."
Om met deze vurige opwekking te
eindigen:
„Godverloofde Christenzingers! de
eeuwig gezegende Geest van God
ontvlamme onze eer en harten
make onze psalmen tot een lieflijke
druif in Kanaan en een blijde voor
smaak der hemelse Hallels."
Hoe hjj er toe gekomen is naar St.
Annaland te gaan? Als student van 18
jaar had hij eens in Tholen gepreekt
en een goede indruk gemaakt. Wel
licht was hij daardoor bekend gewor
den op dit eiland. Misschien ook voel
de hij zich juist aangetrokken tot deze
gemeente, die door langdurige vaka
ture wat verwilderd was.
Zijn vrouw heette Anna Catharina
Engelake, die hem twee zoons en een
dochter heeft geschonken. Zijn doch
ter is met een predikant getrouwd,
maar ggjp van de jongens heeft het
ambt van hun vader gekozen' de oud
ste studeerde in de rechten (Mr. Jan
Scharp), de andere werd majoor in
het leger.
Voor een beroep naar Poortvliet be
dankte hij, wel nam hij een beroep
aan naar Axel.
Drie dagen vóór zijn 24e verjaardag
(33 aug. 3780) kreeg hij een beroep
van de gemeente te Axel. Hij zeide1
wel: „Ik heb nog geen twee jaren bij
de aangename gemeente van St. An
naland, die altoos dierbaar aan mijn
hart zal wezen, gearbeid", maar veer
tien dagen later nam hij het beroep
toch aan.
Zo gemakkelijk ging het echter niet
om in Axel te komen. Deze stad ligt
zoals u weet in Zeeuwsch-Vlaanderen,
dat in die tijd tot de Generaliteitslan
den werd gerekend. Daar bestond een
bepaling, dat een predikant minstens
26 jaar moest zijn en ds. Scharp was
daar nog een jaar onder. Zeeuwsch-
Vlaanderen werd toen tot de classis
Walcheren gerekend, en deze classis
kon het beroep dus niet goedkeuren.
De S'aten van Zeeland gaven echter
voor deze keer ontheffing van die be
paling. Op 10 dec. werd ds. Scharp dan
ook in Axel bevestigd als predikant
van die gemeente.
Een geruchtmakende zaak vond tij
dens zijn Axelse periode plaats. In
Axel woonden niet veel Rooms-Ka-
tholieken, maar wel in de naburige
plaatsen Overslag, Koewacht en
Boschkapelle. De pastoor van laatst
genoemd dorp, Johannes van der
Walle, was een algemeen geacht man,
door zjjn vriendelijkheid en verdraag
zaamheid ook bij andersdenkenden. Hij
was gestorven en ds. Scharp was In de
kerk, toen een priester de lijkrede
hield.
IDe ware mensenvriend, de vriend van
't vaderland.
Hij was als mens, als vriend, als
leraar en als Christen
Mijn vriend, de vriend der deugd, de
vijand van het twisten.
Hij stierf in God getroost en wachtte
't hoogste goed,
Vertrouwend op Gods gunst en Jezus'
offerbloed.
Gij, Englen van omhoog, die 't rustend
stof der braven,
Dat beter leven tracht, beveiligt in
de graven,
Bewaart het lijk mijns vriends, dat
als het tarwegraan
Bij 't jongste morgenlicht, volheerlijk
op zal. staan.
O leden van 's mans kerk, vergeet
niet zo te leven,
Als hij u leerde en zelf een voorbeeld
heeft gegeven.
Stort Christen, wie gij zijt, een traan
op deze zerk.
Hier rust een waardig lid der
Algemene kerk."
't Was zijn bedoeling niet dit vers
publiek te maken, er werd slechts een
beperkt aantal van gedrukt. Maar
toen het toch bekend geworden was
stak er een storm van verontwaardi-
k
ging op. Er stonden uitdrukkingen ln
dit gedicht die met betrekking tot een
Roomse pastoor niet te pas kwamen.
Allerlei lasterlijke beschuldigingen
van zijn vijanden kwamen op de prop
pen en de zaak trerd in de vergade
ringen der classis besproken. Maar 't
einde van de geschiedenis was, dat na
veel geschrijf en gepraat, vergaderen
en verhoor, ds. Scharp werd vrijge
sproken door de classis, die verklaar
de, dat hij „door haar gehouden wordt
voor een rechtzinnig leraar der Her
vormde kerk, tegen wie in die betrek
king niets met enige grond kan wor
den ingebracht."
In Axel lag ook een klein legertje.
Aan de andere kant van de grens wa
ren de Oostenrijkse Nederlanden (het
tegenwoordige België). Hierover re
geerde keizer Jozef II, met wie we
verschillende keren onenigheid heb
ben gehad, vooral over de Schelde,
die sinds de vrede van Munster geslo
ten was en die hij geopend wilde heb
ben. Vandaar dat garnizoen in Axel.
Dichterlijk aangelegd als hij was
maakte hij het volgende grafschrift
voor de dode:
„Hier rust in heiige aard des priesters
koud gebeente,
Met tranenvocht bedauwd der
schreiende gemeente.
Vi mist haar trouwe gids, haar leraar
en haar vrind,
Van al wat Christen heet, van God en
mens bemind,
Zo achtbaar als geliefd, zo nederig als
vrijmoedig,
ht arbeid onvermoeid, in weldoen
overvloedig,
Bttrou.w aan zijne leer, maar dacht
men niet als hij,
minde 't Christenhart en liet de
godsdienst vrij.
Geen zwakheid kon hem ooit in zijnen
ijver hindren,
H\j bleef der ouden staf, de leidsman
hunner kindren,
Hü wat der blinden oog, der lammen
voet en hand,
AMSTERDAM, 27 juli. Burgemeester
d'Ailly van Amsterdam heeft vanmiddag
de eerbewijzen ontvangen, die behoren
bij het lidmaatschap van de „World So
ciety of Skippers of the Flying Dutch
man".
Die eerbewijzen van de dezer dagen in
het leven geroepen onderscheiding be
staan uit een oorkonde, een logboek, een
lidmaatschapskaart en bijbehorende visi
tekaartjes. De heer d'Ailly zal de eerste
zfln, die deze eerbewijzen ontvangt.
Het lidmaatschap is ook uitgereikt aan
burgemeester Thomassen van Zaandam.
Maandag zal burgemeester Van der Dus-
sen van Dordrecht, dinsdag burgemeester
Boot van Hilversum en later nog burge
meester Matser van Arnhem het lidmaat
schap ontvangen.
De Sociëty of skippers is ingesteld om
een band te leggen tussen figuren uit het
openbare leven, die geregeld grote afstan
den met de K.L.M. afleggen. Niet alleen
Nederlanders, maar ingezetenen van alle
74 landen, die door de K.L.M. worden be
diend, komen voor het lidmaatschap in
aanmerking. De eerste leden zijn voor
gedragen door de president-directeur van
de K.L.M., de heer I. A. Aler.
Voor deze soldaten moest ds, Scharp
soms preken. Twee van deze veldpre-
dikatiën zijn op verzoek van anderen
gedrukt. In zijn voorrede zegt ds.
Scharp ervan:
„Boeken zijn er meer dan genoeg,
ik beken het, maar in allen geval
le, deze twee veldpredikatiën zul
len de beballastewereld niet doen
zinken."
Als voorbeeld van de hoogdraven
de stijl van ds. Scharp schrijf ik de
aanspraak over. In dit opzicht was hij
een kind van zijn tijd, waarin men
zich graag uitdrukte in langademige
zinnen en overdreven beeldspraak.
Hij sprak dan zijn militair gehoor
aldus aan:
„Brave en edelaartige heldenl Hoog-
en weledelgestrenge heren bevelheb
beren! En gij alleen rechtschapene sol
daten! Rechterhand der Staten, stalen
vuist van Nederlands Leeuw!"
In 1786 herdacht Axel hoe het 200
jaar geleden door Prins Maurits van
„de Spanjaarden bevrijd werd. Ds.
'Scharp trad als feestredenaar op met
een geweldig lange redevoering,
waarin veel Axelse geschiedenis is
verwerkt. De volgende jaren de
twee laatste van zijn verblijf alhier
heeft hij nog een massa bijzonderhe
den bij elkaar gesnuffeld. Alles werd
gedrukt en de beide delen van zijn
„Geschiedenis en costumen van Axel"
tellen samen ongeveer 800 bladzijden.
L. v. W.
GOES, 28 juli. Op verzoek van de
gemeente Sas van Gent heeft de A.N.
W.B. advies uitgebracht over de be
veiliging van enige kruispunten in de
ze gemeente.
Het kruispunt West damMolen
straatPaardenvest is - onoverzichte
lijk. De A.N.W.B. heeft hier dan ook
geadviseerd dit punt nis voorrangs
kruispunt aan te wijzen, met voorrang
aan het verkeer op de Westdam.
Aangezien de kruispunten Klooster
laanBrandspuitstraatW atermolen-
straat en WestkadeGentsestraat zeer
onoverzichtelijk zijn, is een afdoende
beveiliging slechts mogelijk door af
sluiting van de Brandspuitstraat en de
Gëntsestraat voor alle verkeer in de
richting van resp. Kloosterlaan en
Westkade.
SINT JANSTEEN, 27 juli. De
Zeeuwsvlaamse gemeente Sint Jan
steen krijgt een betere wegverbinding,
op 25 augustus namelijk zal de Com
missaris van de Koningin in de pro
vincie Zeeland de dan gereedgekomen
weg HulstSint JansteenKapeller-
brug' openen.
De gemeente St. Jansteen heeft
daardoor dan een goede verbinding
gekregen, zowel naar België (zij ligt
13 km van Sint Niklaas) als naar de
rijksweg, die aansluiting geeft op het
veer KruiningenPerkpolder. De
kosten van een weggedeelte van Hulst
tot nabij. Sint Jansteen zijn voor 75
door de provincie gedragen. Er zal een
moderne verlichting op de weg wor
den aangebracht.
Geboren: Hilda, d.v. F. J. Kerker en
L, C. P. de Kok; Casper, z. van L. J.
Slagboom en J. J. van Akkeren; Eli
sabeth J., d. van G. J. Roelse en F.
Slagboom; Pieternella, d. van D. de
Hamer en A. M. Wijkhuijs; Theodora
L. M., d. van C. J. J. Mol en C. C. M.
Schroote; Rudolf D., z. van H. Muil
wijk en T. Brunke.
Ondertrouwd: A. v. Wittene, 24 j.
en W. J. Stroo, 28 j.; J. P. G. Corne-
lisse, 27 j. en W. van Hal, 19 j.; C.
Schijve, 23 j. en S. van Gijzen, 22 j.;
D. Millenaar, 25 j. en A. Versteeg, 26
j.; G. van Heeringen, 23 j. en A. J.
Meijer, 20 jaar.
Gehuwd: L. Klaasse, 31 jaar en
J. M. Kroon, 22 jaar; A. R. van
B. v. d. Dijk, 24 J. en M.-»Kuijper, 22
j.; A. v. d. Graaf, 24 j. en P. v. Loon,
18 j.; J. J. Vader, 26 j. en P. C. v. d.
Giezen, 24 j.; S. H. C. Dronkers, 46 j.
en M. Schuit, 45 j.; P. M. de Leeuw,
29 j. en F. C. Baart, 21 j.; J. H. Goet-
heer, 23 j. en W. E. v. Raalten, 24 j.
Overleden: M. van Belzen, 78-
j., wed. van G. van Belzen; M. M. v.
d. Maale, 25 j., echtg. van J. de Wilde.
Geboren: Jane E. R., d. van H. J. R.
Davies en G. E. Storm; Maria C. E.,
d. van J. Koens en C. J. Beulens te
Heinkenszand; Hendrik R., z. van H.
W, Berg en J. Blaauw; Marianna, d.
van P. v. d. Wiele en M. C. Hanne-
wijk; Maatje M., d. van P. A. Corstan-
je en C. M. de Baar; Jozef G. M., z.
van C. W. Uitterhoeve en F. R. de
Boeck te 's-H. Arendskerke; Maatje
A., d. van J. A, Burger en J. W.
Noordhoek; Paulina M., d. van A. v.
d. Bosch en M. Biersteker te Yerseke;
Jacobus P., z. van J. de Koeijer en J.
T. van Oosten te Wemeldinge; Maatj«
L., d. van A. de Leeuw en D. J. San.
dee te Kapelle; Nelleke T., d. van J,
van Dalen en H. J. Hollemans; Simon£
z. van P. v. d. Boomgaard en E. Pt
Tilroe; Dina, d. van I. Sinke en M. Pi
Wissekerke; Marinus J., z. van Pt
Schrijver en M. S. v. d. Parel te Krui*
ningen; Jeanette H., d. van S. Schou*
ten en D. van Loo.
Ondertrouwd: A. de Bad, 27 j. e»
E. P. J. Wessels, 33 j.; J. G. van Osehc
27 j. en C. A. M. Karhof, 28 j.; J. der»
Boer, 21 j. en A. P. Sinke, 20 j.f Jó
L. Stoffelen, 28 j. en W. Reinhoudt,
25 j.; W. J. van Doeselaar, 65 j. en Dfc
J. van Anrooij, 54 j.; C. P. Fraanje»
21 j. en C. Geleedst, 19 j.; J. Pik, 3©
j. en W. J. Zwartepoorte, 25 j.; A. P„
Scheffers, 26 j. en A. Harinck, 18 )s
Gehuwd: M. P. Meulblok, 28 j. ea
E. J. Videier, 27 j.; M. Verstelle, 23 J,
en E. Geensen, 22 j.; H. J. WillemS,
24 j. en P. Schrier, 20 j.
Overleden: C. M. Wiskerke, 51 j5
echtg. van J. Verdonck te 's-Hees
Arendskerke; G. Meulenberg, 76 j«
wedn. van J. Goud, te Kattendijkej
V. Normann, 52 j., echtg. van J. S. Ac
Lagendijk; P. J. Glerum, 81 j., wed»,
van J. L. Op 't Hof; E. J. Slabbekoorn^
62 j., echtg. van B. Geelhoed te Lewe*
dorp.
Geboren: Hendricus, z. v. C. J. Capell©
en S. de Pan. Leuntje J., d. v. A. P. d€
Back en C. M. van Fraassen. Jan G., z. Vfc
J. Tilman en F. M. Hamelink te Kruinirt»
gen.
Gehuwd: A. Timmer, SO j. en L. 14
Droogendijk, 23 j. W. Smtts, 31 J. en J. F,
Luijks, 29 j.
Overftden: F. Schijf, 39 j., echtg. v. G,
Speulman. C. Pieterman, 4 dagen, te Kloe*
tinge.
Iemand, die een voorstelling van een
marionettentheater heeft bijgewoond, ver
telt daarvan in Ons Orgaan, het blad der
Vrije Evangelische Gemeenten. De schrij
ver verbindt daaraan deze overpeinzing:
Na een voorstelling nodigden de spelers
ons uit de figuren eens nader te bekijken.
Ik bewonder het kunstig gesneden gelaat
en de wonderlijk natuurlijk gevormde
handen, zo ook de gewaden, die gemaakt
waren van overgeschoten stukjes zijde en
kant. Terwijl ik daar- zo stond, met één
van de hoofdfiguren in mijn hand en
dacht aan het zojuist gespeelde spel, ont
roerde ik. Wat zoëven leek te leven, was
nu niet meer dan een dood stuk hout. Ze
leven alleen door de man of de vrouw die
hen hanteert. Die laten hen spreken,
juichen en lijden. Wonderlijke gedachten,
die mij tot zegen werden.
Hoevele christenen zijn marionetten?
Ze doen, wat anderen hen laten doen. Die
ander kan zijn een vriend of vriendin, een
familielid of predikant. Als één van hen
zegt: niet vergeven, dan doen ze het niet.
Zegt b.v. de dominee: getuigen, wel dan
getuigen ze. Of zingen, dan zingen ze heel
hard enz. Maar, o wee, als die persoon
wegvalt. Dan zijn ze precies als de pop,
die ik in mijn hand had, een kunstig stuk
versierd hout.
Marionet of christen zijn: een marionet
is een dood ding, een christen een levende
ziel. Als we leven vanuit Christus, getui
gen we vanzelf, is ons leven een lied van
dankbaarheid en vreugde en gaat er van
ons een roep uit tot de ander. En
we behoeven niet bang te zijn, dat God
ons neerlegt. De pop is een willoos werk
tuig in de hand van hem of haar, die het
spel speelt. God echter leeft in' ons en
alleen als we Hem verlaten, worden we
een dode materie.
Er is onlangs een vergadering gehouden
van zogenaamde minderheidsgroepen van
„Hervormd-Gereformeerden" ln Her-
kalmte, waarmee dat elk jaar wordt ge
constateerd en aangehoord. Ja, lk durf te
zeggen: als deze onverschilligheid blijft,
zijn wij, Lutheranen, eenvoudig niet
waard zelfstandig te blijven, maar hebben
wij ons eigen graf gegraven,
Nu is het gelukkig, dat juist door het
gesprek met de Hervormde Kerk de
geesten in beweging zijn gekomen en ik
moet zeggen, dat ik de laatste kerkelijke
vormde gemeenten. Naar aanleiding daar- vergadering aanmerkelijk minder verve-
itnn eohMiifé Tin Vnanijna ire* Itné kntirlc-. I
van schrijft. De Vaandrager, het bonds
orgaan van de Hervormde mannenbond
op Geref. grondslag:
De vergadering heeft weer duidelijk aan
het licht gebracht hoevele Hervormd Ge
reformeerde gezinnen niet kunnen kerken
in de officiële kerkdiensten, aangezien de
prediking, die daar gebracht wordt beslist
ongereformeerd is. De positie van de Her
vormd Gereformeerde minderheden is
dan ook niet gemakkelijk, aangezien een
kerkeraad in de meeste gevallen beslist
niet wil voldoen aan een verzoek om Ge
reformeerde prediking. Bovendien zijn
dergelijke minderheidsgroepen in vele
gevallen op zichzelf aangewezen met al de
moeilijkheden die hen in de weg worden
Het zou aan te bevelen zijn, dat elke
minderheidsgroep een geestverwant pre.
dikant uit een naburige gemeente als
raadgever koos om met hem te overleggen
ten aanzien van bepaalde stappen, die on
dernomen moeten worden. Het is meer
dan eens gebeurd dat daardoor gewerkt
werd in de goede lijn en ook resultaten
werden geboekt.
We moeten niet vergeten, dat de moei
lijkheden voor de Hervormd Gerefor
meerde minderheden in de toekomst nog
groter zullen worden dan ze nu al zijn.
We zijn nu eenmaal bij de leidende mid-
den-orthodoxie geen personae gratae.
Daarom zullen we ons zeer nauw moeten
aaneensluiten en in gehoorzaamheid aan
Gods Woord en in gemeenschap met de
belijdenis der vaderen pal moeten staan
voor de waarheid Gods.
Dit de jaarlijkse statistiek der Evange
lisch Lutherse Kerk in Nederland blijkt,
dat deze kerkgemeenschap opnieuw in
ledental achteruit is gegaan. Ds. P. H. G.
C. Kok wijst hierop in het Maandblad van
de Lutherse Gemeente ln Weesp en zegt:
Bepaald verqntrustend vind ik het niet,
wij zullen daar wel doorheen moeten. Wat
ik veel verontrustender vind, is de rust en
13)
Maar Justin was altijd goed en be
trouwbaar geweest en had steeds zijn
plicht gedaan jegens haar en jegens
zijn stiefvader. Bovendien was ze im
mers enigszins onafhankelijk van hem,
daar zij Herford-Huis zou blijven be
wonen. Ze wendde zich tot hem.
„Werkelijk Justin, ik weet, dat jü
een beter landheer zult zijn dan mijn
arme Richard. Maar het spijt me zo
voor hem. Misschien zou hij nog wel
eens zijn best hebben gedaan om een
goed man te worden, maar hij heeft
nooit de gelegenheid gehad." Ze zonk
weer neer in haar stoel en begon te
wenen, en ditmaal waren haar tranen
meer oprecht dan straks.
Justin had niet veel geluisterd; het
was hem ,of hij de gehele geschiede
nis droomde. „Moeder", stamelde hp,
het is mijn landgoed niet. Ik mag
het Richard niet uit de handen ne
men."
„Zeg, wat begin je nu?" vroeg zijn
oom scherp. „De oude Herford had
het volste recht, om het te vermaken
aan wie hij wilde, en hij vermaakte
het aan jou. Zijn laatste testament
was beter dan het eerste. Richard is
wel zijn eigen zoon, maar hij wist,
dat Richard de boel zou verkwisten.
Wat is tweeduizend pond per jaar
voor een jongmens, dat er twintigdui
zend nodig heeft! Mocht hij terugke
ren, wat niet waarschijnlijk is, dan
zou je wat voor hem kunnen doen, en
als hij dan nog ~o'n losbol is, dan kun
je hem altijd nog voor het uiterste
bewaren. Je vader wist heel goed, wat
hü deed, dat zeg ik je. Toen ik er te
gen protesteerde, dat Richard niets
zou hebben, zei hij: „Justin is een
goed man, hij zal hem niet van hon
ger laten omkomen". En nu Is voor je
moeder ook gezorgd. Zij krijgt het erf
deel van een jongere zoon, en meer
moet Richard ook niet hebben, 't Ge
luk valt je in de schoot, man; wees er
dankbaar voor. Je zult een betere Her
ford wezen dan wanneer je een ge
boren Herford was."
„Natuurlijk zal hij dat", zei zijn
moeder vriendelijk. „O neen, kwel ons
niet met de twijfel en aarzeling. Hij
heeft mij altijd beloofd, dat je hem
als een eigen zoon zou wezen; anders
zou ik nooit met hem getrouwd zijn.
Jij bent de oudste zoon, en dus ben jij
de erfgenaam."
„Niet van de oude jonker Herford",
zei Justin.
„Welzeker", hield zij vol. „Hij heeft
je tot erfgenaam gemaakt, en daar
kan niemand meer iets aan verande
ren. Wat zou er van mij geworden
zijn, als hij mij gelast had, dit testa
ment te verbranden en het andere te
bewaren! Hij had geen penning na
gelaten! Dan had lk bij jou moeten
inwonen in die eenvoudige pastorie
met niets om van te leven. Maar nu
heb ik geen zorgen meer en jij ook
niet, en als Richard terugkomt, kun
nen we wat voor hem doen. Foei, als
ik geweten had, wat er ln het eerste
testament stond, dan zou ik van mijn
leven niet hebben kunnen slapen hier
in huis".
Het leek wel, of ze aan een groot
ongeluk ontkomen was. Een zwaard
had boven haar hoofd gehangen, zo
stelde ze zich voor, en nu zag ze nog
dat zwaard en het dunne koord,
waaraan het gehangen had. Zij hui
verde nog bij de gedachte. Maar bij
Justin zou ze veilig wezen. Tenslotte
zou ze meesteres zijn op Herford.
Daartoe was ze getrouwd, maar ze
was het nooit geworden. Na de lange
moeilijke tijd van slavernij kwamen
nu de blijde dagen, die ze verwacht
had, toen ze met de oude Herford
trouwde. Zij had zwaarder juk gedra
gen dan Justin. Maar tenslotte was de
verdrukking voorbij: de verdrukker
was heengegaan. Hij was nog geen
dag dood, maar ze genoot reeds van j
de verlichting, en dat gevoel was ster
ker geworden, nu ze wist, dat er voor
haar was gezorgd, en dat ze van nie
mand afhankelijk was. Op haar ma
lend vond dan gewoonlijk. Duidelijk is in
ieder geval wel geworden, dat van een
opgaan in de Hervormde Kerk eenvoudig
geen sprake is, noch is geweest.
Toch blijf ik het al met al betreuren,
dat wij, Lutheranen van Nederland, altijd
weer de neiging hebben ons blind te sta
ren op de grootheid van de Hervormde
Kerk, in plaats van ons deel te weten van
de Lutherse Wereldkerk. Ja zelfs is het
duidelijk, dat wij van Luther mee hebben
gekregen een boodschap, die duidelijker
dan enig andere, zijn woord spreekt tot de
moderne mens.
Dr. E. D. Kraan te Vlaardingen heeft in
de Kerkbode van de Geref. Kerk aldaar
een aantal termen verklaard, die men ge
regeld in kerkelijke verslagen ziet. Hij
besluit zijn explicatie met deze opmer
kingen:
Aan de ene kant is het goed het Neder
lands zoveel mogelijk van vreemde smet
ten te zuiveren. De praktijk zal leren
hoever dit mogelijk is met een taal, die
een eeuwenlange geschiedenis achter zich
heeft en in dit verleden allerlei buiten
landse invloeden heeft ondergaan. Boven
dien blijft het Nederlands de taal van een
klein volk. Wij zullen ook op taalgebied
niet altijd geheel onszelf kunnen zijn en
hebben te rekenen met de staten die rond
om ons liggen. Wij leven naar alle kanten,
ook kerkelijk, in internationale verban
den en ondergaan hiervan de invloed, tot
in de taal.
Aan de andere kant moeten we erop
bedacht zijn, dat de winst van de nieu
were taai-onderzoekingen ons niet ont
glipt. Die hebben ons oog geopend voor
het bestaan van zogenaamde taai-kringen.
In de éne gemeencchappelijke taal, die we
allemaal spreken, bezitten toch allerlei
kringen in ons volk de zakenwereld, de
techniek, het boerenbedrijf ieder weer
een eigen woordenschat, die in die kring
wèl, maar in een andere kring niet ge
bruikt en zelfs niet direct begrepen
wordt, 't Is dus niet vreemd, dat ook de
kerk in haar als ik deze uitdrukking
gébruiken mag meer technische orga
nisatie, zulke woorden bezit. Waarom mag
b.v. de financier wel zijn eigen vaktermen
bezitten en de kerk niet?
Om alle misverstand te voorkomen
merk ik op, dat we het nu niet hebben
over de taal van de kerk in prediking, be
lijdenis en lied. Dat .is weer een ander
vraagstuk.
/LcMeAdcht
Een Amerikaans medicus en theoloog,
dr. P. G. Berkhout, heeft zijn geboorte
plaats Ooltgensplaat bezocht. Uit een ver
slag daarvan, opgenomen in het christelijk
weekblad Eilanden-Nieuws, knippen wij
dit gedeelte;
Gevraagd zijnde wat hij dacht van het
hedendaagse christendom in Nederland,
merkte dr. Berkhout op veel respect te
hebben voor wat werd bereikt, doch het
Geboren: Bernadette M. B. M„ d. v. B. Et
de Smet en B. A. van Cleemputte; Cor*
nelia S., d. v. J. L. P. Michielsen en M.
Herman; Pieternella E., d. v. J. Hamelinlg 1
en E. van Dlxhoorn; Johannes A. O.
z. v. A. C. M. Verhaegen en J. M. A. Ao
Dellaert; Manja W. R., d. V. G. F. Aal*
bers en S. M. van den Bos; Cornells
z. v. C. 't Gilde en N. S. Hamelink; Frltsfc
z. v. F. J. Eijke en J. de Feijter; Pieten,
z. v. P. Dekker en N. S. de Feijter; Wil*
helmina S., d. v. R. C. Elvé en J. H. vais
Aalst; Pieter J., z. v. J. Goossen en S. F»1
Scheele; Herman H. M., z. v. W. E. Pi1
Schelstrarte en M. L. J. Maele.
Ondertrouwd: C. Ribbens, 23 j. en J. A,
Romeijnsen, 21 j. H. de Zwarte, 21 j. e»
A. de Pooter, 20 j. H. Groeneveld, 30 J„
en T. B. de Vlugt, 25 j. Th. L. Dobbe*
laar, 24 j. en K. M. Klaassen, 20 j. C. Che J
Bakker, 24 j. en D. Bakker, 23 j. J. En*
gels, 28 j. en P. S. de Smit, 22 j.
Overleden: H. G. Kooman, 60 j. M. valt
Boven, 65 j„ e. v. P. J. H. van Wijck. T»
J. Bakker, 80 j., geh. gew. m. A. B. dt
Vries.
Geboren: Maria J. C. S., d. v. J. A. Jan*
se en M. L. van der Hage. Suzanna J„ 4,
v. H. Vanhouttem en J. Wagtmans. Hen*
drika L., d. v. J. G. Ruben en M. Diele*
man. Wilhelmus P., z. v. A. de Jonge e"
M. Schrieks. Santina C„ d. v. L. Bakket
en C. Lourens. Annie L., d, v. H. J. Pol*
mann en E. E. Vermoet. Marijke M. L„
d. v. M. C. M. Feijen en E. M. L. Kapp.
Alouisius L„ z. v. L. Deij en A. Bogaart
Margaretha J., d. v. E. Leu en J. Beukema,
Krijn, z. v. W. Hamelink en J. van Taten*
hove.
Ondertrouwd: A. T. M. Rammeloo, 20 i.
te Philippine en R. A. Mobach, 19 j. H. J,
M. Boerbooms, 28 j. en J. de Mul, 21 j.
M. G. Borghstjjn, 25 j. en J. C. de Vos
23 j.
Gehuwd: W. C. de Regt, 24 j. te Bos
koop en F. de Zeeuw, 34 j. A. van Doze*
laar, 58 J. en P. van den Broeke, 42 j. J.
de Ridder, 24 j. en P. S. Dees, 20 J.
Overleden: J. F. H. Jaspers, 87 j„ geh.
gew. m. J. A. Wehrens. H. Dellaert, 79 j.,
geh. gew. m. E. de Vrieze. C. M. den Boer
53 j., echtg. v. B. de Ronde.
ARNEMUlÜEN
Burgerl. Stand. Geboren: Adriaan D.,
z.v. J. A. Nijsse en J. Gideonse; Maatje
M„ d.v. W. van Belzen en D. Verdonk;
Willem, z.v. J. de Nooijer en J. Meul-
meester; Klaas, z.v. B. J. van Belzen en
M. Caljouw; Geertruida T„d.v. N. de
Looff en J. Gideonse; Dirk. z.v. W. Goed
hart en J. Meerman; Cornelia M., d.v. J.
K. Crucq en E. van de Ketterij; Jan A„
z.v. J. Baaijens en J. J. Jongeneel.
Gehuwd: J. Reijnhoudt, 25 j. en Chr.
Schuit, 23 j.; J. Janse, 26 j. en M. de Rid
der, 19 j.; W. Willeboordse, 18 j. en M.
G. Maes, 16 j.; Joos Mesu, 38 j. en P.
van de Ketterij, 29 j.
nier was ze daar ook dankbaar voor; speet hem dat zovele christenen het woord
ze ging naar haar eigen kamer om van Jezus: „Laat uw licht alzo schijnen"
huichelachtig neer te knielen, voor ze dit aldus verklaren en in de praktijk
een boodschap stuurde naar de naai- j brengen, dat het slechts een achterlicht
ster, om overleg te plegen over de I behoeft te zijn. Het moet voorop geplaatst
rouw, die ze zou dragen over de oude I worden, aldus dr. Berkhout, opdat de
Richard Herford.
mensen het kunnen zien en volgen.
HOOFDSTUK VI.
Goed of kwaad.
Qadeti
Tot de zeer bekende Joodse familie-,ia
men behoort de naam Cohen. Het Israë
lisch jeugdblad Niw Hanoar geeft er de
volgende verklaring van:
Cohen is afgeleid van het Hebreeuwse
woord Koheen dat priester betekent. Hoe-
Justin gaf zijn order aangaande het
geen onmiddellijk gedaan moest wor
den, en dan verliet hij het Huis, na
de afspraak met zijn oom, dat eerst
na de begrafenis het testament be-
kend zou worden gemaakt. Hij had wel de Tora reeds in het eerste boek
ln de eerste ogenblikken van verba- sprake is van Melchizedek, „een priester
zing geen besluit genomen, hij wenste I voor de hoogste God", wordt er pas duide-
nu stilte en eenzaamheid, om rustig I lijk over het priesterschap gesproken bij
na te denken over wat hij moest doen. I Aaron, de broer van Mozes.
Hij liep als in een zinsbegoocheling. De Kohamin (Hebreeuws meervoud van
en kon geen enkele draad van een ge- Koheen) zijn dan ook de rechtstreekse af-
dachte vasthouden. Eerst na een poos I stammelingen van Aaron. Ze verzorgden
kwam het tot zijn besef, dat hij het I de offerdienst in de tempel te Jeruzalem,
smalle, met gras begroeide pad volg- I Ook nu nog weet men precies welke
de, dat over de rotsen liep langs de J Joodse families afstammen van Aaron
zeekant. I Dragers van de namen Cohen, Kohn,
(Wordt vervolgd) Cohn, Kahan, Kahane zijn vrijwel steeds
SINT PHILIPSLAND
Burgerl. Stand. Geboren: Jozua J., z.v.
A. M. Noorthoek en C. J. Labruyere; Jo
hanna C„ d.v. P, v. d. Berge en M. C. W.
Reijngoudt; Sara W., d.v. M. L. Everaers
en L. M. Neele.
Gehuwd: L. Walpot, 21 j. en J. M. Quist,
18 j.; M. B. v. d. Male, 25 j. en J. A. Noort
hoek, 25 j.
Overleden: M. J. Aarnoudse, 8 j.; M.
Geuze, 72 j„ echtg. van E. J. Wesdorp.
WISSENKERKE
Burgerlijke Stand. Geboren: Pieter
nella L„,dv A. P. Kramer en C. P. Wolse;
Hendrika A., dv A. J. Leendertse en E. M.
Buijze; Cornelis, zv G. J. Goulooze en M.
de Lange; Marinus A., zv J. M. de Haze
en M. P. Anthonisse; Adriana C„ dv J.
Wattel en C. Bakker; Tannetj.e J„ dv M.
A. Westerweele en E. Louwerse.
Ondertrouwd: J. H. Scholing, 24 j. te
Amsterdam en J. W. Buijze, 25 j.
Getrouwd: G. Pieper, 25 j. te Rotterdam
en J. A. Westerweele, 22 j.
Overleden: H. C. van der Maas, wed.
van J. J. de Looff, 73 j.; W. Begthel,
echtg. van J. A. Vinke, 63 j.
YERSEKE
Burgerl. Stand. Geboren: Maatje W.,
d.v. R. Rijkse en H. J. Lobbezoo.
Gehuwd: C. M. J Dijkwel, 23 j. en
C. H. Pikaar, 23 j.
Ondertrouwd: P. H. Schmidt, 27 j. te
Den Helder en C. P. Robër, 22 j.
..priester"-afstammelingen. Ook de naam
Katz ls niet zoals sommigen menen af
geleid van het Duitse woord Katze
kat), maar zijn de beginletters van de
Hebreeuwse woorden Koheen Tsedek
rechtvaardig priester)De meeste mensen,
die Katz heten zijn dus „priesters".
Het priesterschap komt nu alleen nog
tot uitdrukking door de verplichting die
de nakomelingen van Aaron hebben hun
Joodse broeders te zegenen.
