EULTIHEEL AKKS9X0 lEDEIUII-IELfilE GESCHRIFTEN Ontwikkeling Ontspanning Gezelligheid VAN B E T E K E N I S VO O R DE MEDISCHE WETENSCHAP DOLFIJNEN, DE „UITVINDERS" VAN DE ASDIC 1 O JAAR /Vlet Esso bent U beter uit 't Zeeuwsch Weekend Kunnen zeeleeuwen In Artis worden thans door de heer W. H. Dudok van Heel van het Laboratorium voor Vergelijkende Physiologie te Utrecht zeer inte ressante „dressuurproeven" met zeeleeuwen genomen, die tot doel hebben het gehoor dezer dieren te testen. Men zal pogen erachter te komen, of zeeleeuwen onder water kunnen horen en zo ja, of ze de richting van het geluid kunnen bepalen en ze dus bijvoorbeeld een school vissen kunnen horen en localiseren. De onderzoekingen hou den verband met de vraag, hoe het gehoororgaan van mens en dier precies werkt een vraagstuk, waarover verschillende theorieën bestaan, maar waarvoor nog steeds geen definitieve oplossing is ge vonden. En een antwoord op de vele nog steeds bestaande vragen zou voor de medische wetenschap mede een stap vooruit kunnen zijn bij de bestrijding van gehoor defecten bij de mens. Tevens heeft de walvisvaart, in de persoon van prof. dr. E. J. Slijper, grote belang stelling voor de proeven, omdat er wellicht conclusies uit kunnen worden getrokken, die van belang zijn voor de vangst van deze enorme zee-zoogdieren. vissen vormt een bepaalde dwerg meerval, die zelfs geluiden tot 13.000 Hertz kan waarnemen, hetgeen ook bij een mens-op-leeftijd ongeveer het maximum is. By vele soorten vleermuizen ligt de gehoorgrens tussen 20.000 en 60.000 Hertz; zfl beginnen dus daar, waar de mens ophoudt. Vleermuizen kunnen het praten van mensen, dat een veel lagere trilling veroorzaakt, niet horen. Door geluiden uit te stoten van 40.000 Hertz voor de mens onhoorbaar en deze geluiden als een soort radar te gebrui ken, kunnen vleermuizen ra het don ker de plaats van prooi en hindernissen bepalen. De door hen uitgestoten tril lingen worden dan door elk obstakel weerkaatst en de echo door het dier opgevangen zelfs, zoals proeven heb ben uitgewezen kunnen de dieren ra het donker gespannen draadjes garen „horen". Vissen kunnen horen Vooral by waterbewoners is het ge hoor een gecompliceerd geval. Een deel der vissen kan goed met beide oren ho ren, maar deze dieren kunnen er des ondanks toch geen richting mee bepa len, omdat hier de zwemblaas als trom melvlies f'ingeert. Ze beschikken dus over slechts één trommelvlies, in tegen stelling tot mensen en de meeste die ren, waar juist door de plaatsing van de trommelvliezen aan belde zyden het hoofd of de kop kan worden bepaald, uit welke richting een geluld komt. Zou een vis echter wel over een gescheiden gehoororgaan beschikken, dan zou dit nog niet veel effect heb ben, omdat de door een geluid in het water veroorzaakte trilling zich in de gehe'e vissekop zou voortzetten en dus niet ieder oor apart zou bereiken. Bij de dolfijnachtigen heeft de na tuur hier iets op gevonden, by deze die ren liggen de gehoororganen even als trouwens by een a. ntal andere gro te zeebewoners opgesloten in een weke, geleiachtige massa, die een iso lerende werking heeft. Al wordt dus door een geluid de gehele hersenpan in trilling gebracht, dan nog wordt alleen het geluid door de hersenen verwerkt, dat via de beide oren wordt opgevan gen Derhalve zouden deze dieren ook wel degeiyk de plaats van het geluid ender water moeten kunnen bepalen. Wat kunnen mens en en dier horen Daarnaast bestaat de vraag: Wat kunnen mens en dier horen? Voor mensen is wel uitgemaakt, dat ze ge luiden kunnen waarnemen variërend van ongeveer 20 tot 20.000 Hertz, dat wil zeggen: geluiden die van 20 tot 20.000 trillingen per seconde veroor zaken. Bij vissen ligt dit vermogen door gaans lager, ongeveer van 30 tot 6000 Hertz. Een van de uitzonderingen bij Boston Symphonie-orkest naar Europa Het 120 man sterke Boston Sympho- nie Orkest zal in augustus in twee speciale K.L.M.-vliegtuigen uit de Ver enigde Staten naar Europa vertrekken voor een tournee van zes weken door dertien Europes landen. Het orkest, aat onder leiding staat van Charles Munch, zal in achttien steden concerten geven, waarvan het eerste op 24 augustus te Cork in Ierland zal 'worden uitgevoerd. Achtereenvolgens reist het orkest naar Dublin, Edinburgh, Kopenhagen, Oslo, Stockholm, Helsinki, Leningrad, Mos kou, Praag, Wenen, München, Zürich, Bern, Parijs, Leeds en Londen, waar het laatste concert zal worden gege ven. Pierre 'Monteux, die van 1919 toe' 1924 dirigent van het orkest is ge weest, zal tien van de 27 Europese concerten, die het orkest zal geven, lelden. Dit grapje kan men uitbreiden door de toonhoogten te variëren, zodat men na verloop van tyd (wellicht zeer lange tijd) mogeiyk kan bepalen, waar de ge hoorgrenzen van een zeeleeuw liggen. Dan is het moment aangebroken, waar op de luidsprekers in het water wor den gehangen opdat men kan leren, of de zeeleeuwen ook daar kunnen horen en zo ja, of ze de richting van het ge luid kunnen vaststellen. Het is een- enorm geduldwerkje, dat zeker vele maanden in beslag zal ne men en dat slechts een onderdeel ls van vele andere proefnemingen, die nog zullen volgen. Postzegeltentoonstelling in Den Haag |n het Nederlandse Postmuseum te I 's-Gravenhage wordt een postzegel tentoonstelling gehouden, die alle uit giften omvat van Noorwegen, Dene marken, Liechtenstein en Luxemburg. De verschillende series, die samenge steld zqn uit de museumverzameling, worden voorafgegaan door de gespeci aliseerde „Collectie De Castro", die vanaf de eerste emissies tot 1924 de verschillende papiersoorten, tandingen, kleurverschillen en plaatfouten toont. De zegels zijn in chronologische volg orde opgezet. Opschriften en verkla- Expositie irr Brouwershavens stadhuis Vanmiddag zal in de raadzaal van het stadhuis te Brouwershaven een tentoonstelling worden geopend van een aantal werken, welke de Stichting Beeldende Kunst heeft aangekocht. De h„er Pieter Kooistra te Amsterdam, voorzitter van deze Stichting, zal daar bij een inleiding houden en toelichting geven op de geëxposeerde werken. De Stichting Beeldende Kunst koopt wer ken aan, na keuring door een ballotta- gecommissie op de artistieke waarde en de redelijkheid van de gevraagde prijzen. Alle werken zyn ongesigneerd, om protectie bij de ballottage te voor komen. Een vijftigtal levende kunste naars, onder wie met een reeds geves tigde reputatie, heeft werken afge staan. Het zijn originele werken van beeldende kunstenaars, schilderijen en grafisch werk. De Stichting Beeldenae Kunst wil zoveel mogelijk mensen m direct contact brengen met de heden daagse N'deilandse beeldende kunst op een wijze, die het mogelijk maakt deze kunst in eigen omgeving te zien en te waarderen. De Stichting doet dit aoor deelnemers via een abonnement in «e gelegenheid te stellen gedurende een bepaalde tyd ln huis, kantoor of werk ruimte een kunstwerk voor ogen te hebben, waarover men zien dan rustig een ongestoord een mening kan vor men. rende teksten zyn bygevoegd. Het ge heel geeft tevens een beeld van de aesthetische ontwikkeling van de post zegel en de plaats, die dit kleinste filler waardebiljetten sinds zijn eerste ver schijnen in het jaar 1840 in onze sa menleving ls gaan innemen. Genietend van het Domburgse strand i - Jt'% Maar laten wij, die de dag toebehoren, nuchter zijn, toe gerust met het harnas van geloof en liefde en met de helm van de hoop der zaligheid. 1 Thees. 58. Men kan niet zeggen, dat in deze lijd het geloof aangaande de wedergekomst van Christus in de harten van de kerkmensen, althans in het algemeen gesproken, een grote plaats inneemt. We geloven het wel. In de eerste christelijke kerk was dikwijls de instelling heel wat anders da:i bij ons. Ze hadden de boodschap gehoord en geloofd, dat Jezus opgestaan was en ten hemel gevaren en dat de dag des Heren op komst was, die aan zou breken na Christus' wederkomst. En nu zijn er sindt die tijd eeuwen verlopen en nog kwam de Heiland niet. Velen hebben daar ook geen behoefte aan. De dag des Heren komt echter als een dief in de nacht. Een dief komt zonder het uur van zijn komst aan te kondigen. Bij voorkeur 's nachts, als de mensen slapen. Een dief komt ook niet met vriend schappelijke bedoelingen. Zo zal ook voor velen de dag des Heren komenDat zijn de mensen, die in de nacht leven. Prachtig misschien, maar in de nacht. Zonder Jezus Christus, Die gekomen is en Die we derkomt. Van de gemeente, die Christus kent, zegt Paulus, dat zij de dag toebehoort. Voor wie gelooft is het dag geworden. Wij weten, dat de dag des Heren gekomen is met Christus' komst en niet met Zijn op standing en met Zijn hemelvaart. Zijn wederkomst brengt alleen maar de voltooiing daarvan. Wij, die de dag toebehoren, wij moeten nuchter zijn. Velen leven in een geestelijke roes. Ze denken niet over hun eeuwige toekomst. Ze gaan onder in de bedwelming van het voortjagende leven, dal zich voortspoedt naar de dood. En daarom zegt het Woord nam, de Schrift: Laten wij nuchter zijn. Het Koninkrijk komt, maar het is er ook al en er wordt van ons gehoorzaamheid gevraagd als vrucht van het geloof. Een vrucht, die ons dan als een wonder van genade in de handen valt. Als er achteruitgang is in de kerk en in de politiek en in het gezinsleven, dan is dat omdat het ontbreekt aan de gehoorzaamheid van het ge loof. Een goede organisatie is prachtig. Het kan niet goed genoeg. Maar we moeten geestelijk nuchter zijn ,niet beneveld door de zucht naar uiterlijk succes en door de begeerte om ons te verzadigen met genoegens waar we God niet bij kunnen gebruiken. We hebben een taak om God te. dienen in allerlei gaven van Zijn schepping maar vooral ook in dienst van Zijn kerk, de zending, evangelisatie en bij heel de strijd voor Christus Koninkrijk in de maatschappij van van daag. Maar altijd levend in de dag en verwachtende de dag. Vergeet intussen niet, dat er vijanden zijn. Meent niet, dat het al lemaal van zelf gaat. We worden zo gemakkelijk meegetrokken. Wa pent u daar tegen! Ge moet toegerust zijn met het harnas van geloof en liefde en met de helm van de hoop der zaligheid. Geloof, liefde en hoop! Nee, die hebt ge niet van u zelf. Dal is de genade van Christus. En wie ziet, dat Christus gekomen is voor een totaal verloren wereld en dat Hij leeft, die zegt: Het is toch. dag en het wordt volop dag. Hij maakt straks alles nieuw. Asdic By bruinvissen en dolfijnen is aan getoond, dat hun normale, onderlinge geluiden ook binnen onze gehoorgrens ligt. Maar bovendien kunnen ze gelui den van maar liefst 155.000 Hertz voortbrengen en deze, dank zy een ty pische aanpassing van het gehooror gaan, vermoedeiyk ook waarnemen. De dolfynen kunnen echter nog meer: by het uitstoten der geluiden wordt ge bruik gemaakt van frequentie- en im pulsen-modulatie, waarmee ze dus eigen- ïyk de „uitvinders" van de Asdic zyn, de opsporingsapparatuur, waarmee on derzeeboten en scholen vissen kunnen worden opgespoord. Asdic werkt in ruwe trekken onge veer als volgt: Vanaf een schip worden onder water zeer hoge en voor de mens volkomen onhoorbare tonen uitgezonden. Zodra deze geluidsgolven, die zich uiteraard snel ln het water verplaatsen en die een enorme afstand kunnen bereiken, tegen een in het wa ter verblyvend vast voorwerp „stoten", worden ze weerkaatst en op het schip weer opgevangen. Op deze manier is men ln staat zowel de plaats en de grootte als de voortbewegingssnelheid van het voorwerp vast te stellen. Walvissen kunnen echter misschien de geluiden, die door middel van asdic worden uitgezonden, wel horen; zij zul len er dan ook by het horen ervan di rect vandoor gaan. Bij elk geluid een visje Bij het onderzoek van de zeeleeu wen gaat men nu als volgt te werk: Er wordt een aantal bakjes op de wal geplaatst langs de rand van het bas sin. Zodra een zeeleeuw uit een be paald bakje een vis neemt, laat men door middel van een toongenerator via een bij het bakje opgestelde luidspre ker een bepaalde toon horen. Dit her haalt men zo vaak, tot men kan aan nemen, dat het dier zo het dit al thans kan horen met dit geluid ver trouwd is. Daarna laat men alleen de betreffende toon horen; als alles goed gaat, moet de zeeleeuw uit eigen be weging naar het vertrouwde bakje ko men om te kijken of er een visje in zit. Viering en herdenking in okiober te Den Haag In mei was het tien jaar geleden, dat de culturele samenwerking tussen Nederland en België in 'n akkoord werd vastgelegd. Werd het eerste lustrum in 1951 in Bel gië in een academische zitting herdacht, het tweede lustrum zal in Den Haag worden gevierd in de DOCUMENTEN IN KOPTISCH MUSEUM TE CAIRO ln Egypte gevonden fn 1945 vonden boeren op ^en kerkhof bij Nag Hamadi in opper-Egyp- te een pot, welke 13 co dices boekenmet 48 grotendeels onbekende geschriften uit de eerste eeuxoen onzer jaartelling bevatte. Het is komen vast te staan, dat zich hieronder 't zgn. „Evan gelie der Waarheid", dat omstreeks 150 na Chris tus waarschijnlijk door ae gnosticus Valentinvs geschreven werd, en de volledige collectie der „Woorden van Jezus" ongeveer 130 na Chris tus in Syrië op schrift gesteld) bevinden. Een codex werd ver kocht aan het Koptisch Museum in Cairo, een andere, de zgn. codex Jung, kwam in handen van de Belgische anti quair Albert Eid, die hem aan de universiteit worden gepubliceerd van Michigan te koop aanbood. De elf overigen werden aangekocht door de Cypriotische antiquair Internationaal comité gevormd. Tano, die ze in het Kop tisch Museum te Cairo deponeerde, maar zich als eigenaar bleef be schouwen. Doordat het merendeel dezer handschriften tot dusver uoor de weten schap ontoegankelijk bleef, is nog slechts een van de 48 boeken, het „Evangelie der Waar heid", uitgegeven. Het Koptisch Museum te Cairo heeft thans het recht verworven al deze teksten te publiceren. De hoge raad van oud heden van Egypte en de directie van het Koptisch Museum hebben besloten een internationaal comi té te vormen, dat met de volledige en definitieve publikatie der gevonden geschriften zal worden belast. Dit comité, waarin o.a. de hoogleraren A. Pe terson (Michigan), W. Till (Manchester), G. Quispel (Utrecht), C, A. Meier (Zurich), H. Ch. Puech (Parijs) en Pahor Labib (Cairo) zitting hebben genomen, zal* van 29 september tot 27 ok tober in Cairo bijeenko men teneinde deze ge schriften zo snel mogelijk te publiceren. De Egyptische minis ter van onderwijs heeft zijn goedkeuring aan dit project gehecht. Tja, op het ogenblik, dat we dit schryven, ls het heerlijk zomerweer, met veel zon en een stralend blauwe lucht. Echt weer om aan het strand (van Domburg b.v.) bruin te bakken of een spelletje te doen en te zwem men, als het hoog water ls. En nu ho pen we maar, dat het weer op het mo ment, dat u dit leest, uw vakantieplan nen en vakantiegenoegens niet !n het gedrang brengt G aan zij verdwijnen Onderzoekingen near het Voltrekt zich op aarde een ver andering in het klimaat? Ziet het ernaar uit, dat de glets jers op den duur zullen verdwij nen? Zal het smeltende ijs eens enorme overstromingen in de kuststreken der continenten ver oorzaken? Zal het verdwijnen van de ijsvelden de regenval doen af nemen en daardoor de groei van de gewassen in gevaar brengen Reeds jarenlang wordt op deze vragen een antwoord gezocht door de Amerikaanse geleerden, die daar toe uitgebreide onderzoekingen doen op de ijsvelden in het Rotsgebergte, in Alaska en Groenland. In de 18 maanden van het geofysische jaar (juli 1957 tot december 1958) zullen deze onderzoekingen uitgebreid wor den tot de noordelijke en zuidelijke poolgebieden, onderzoekingen, die gecoördineerd zullen worden met die, welke verricht zullen worden door een aantal van de 46 landen, die aan dit internationale geofysisch jaar deelnemen. Het toekomstig gedrag van de uit gestrekte ijsvelden is voor de gehele wereld van zeer groot belang. Alle vas telanden, met uitzondering van Austra lië, hebben gletsjers en alle continen ten ook Australië ondervinden tot op zekere hoogte de Invloed van deze gletsjers. Veranderingen, die in deze zeer koude streken optreden, kunnen het oppervlak van de continenten ver kleinen, de hoeveelheid delfstoffen die ter beschikking staan doen toenemen en de verdeling van de regenval, die aan- sprakeiyk ls voor het bestaan van dro ge en vruchtbare gebieden, wijzigen. Hoe gedragen zij zich? Over het gedrag der gletsjers ls tot dusver nog maar weinig bekend. Eer- tyds bedekten zq 82 procent van het aardoppervlak en titans slechts 10 pro cent. Men schat het volume van deze ysmassa's tussen de 10 en 20 miljoen kubieke kilometers. Teneinde verant woorde plannen voor de toekomst te maken, moet de mens weten hoeveel Üs er aanwezig ls, hoe snel het afsmelt, of een voortgezette wegsmelting van het ijs het klimaat op aarde zal ver anderen en wat soort terrein en welke delfstofafzettingen er verborgen liggen onder de dikke yslagen, die honderd duizenden vierkante kilometers grond bedekken. Uit onderzoekingen van de yskap op Groenland (breed 1000 km, lang 2500 km), kan worden opgemaakt wat voor werk er ln de jaren 19571958 zal ge daan worden. By een temperatuur, die soms tot 65 graden Celslus onder nul daalde, moesten grote hoeveelheden in strumenten en voorraden over de ver raderlijke yswoestiju worden vervoerd. Met behulp van seismografen en boor- instrumenten maten de geleerden de dikte en de structuur van het ijs en de aard van het daaronder liggende ter rein. Zij verrichtten meteorologiscne waarnemingen, bestudeerden de stra- lingsverschijnselen, temperaturen, wind snelheden, vochtigheid, het smelten van Zij bedekken een iiende deel der aarde de oppervlakte-sneeuw, de waterstro men onder het ys en de beweging der ysmassa's. Kleiner door afsmelting Uit eerder verrichtte waarnemin gen ls gebleken, dat in de laatste honderd jaar de meeste gletsjers m de gematigde streken door afsmel ting kleiner zyn geworden. Plaatse lijk is het tempo waarin de gletsjers zich de laatste dertig' jaar hebben te ruggetrokken veel kleiner geweest dan in de daaraan voorafgaande de cennia. Terwyi algemeen wordt aangenomen, dat dit aan 'n warmer worden van het klimaat moet worden toegeschreven, is dit vraagstuk toch niet zo eenvoudig als het er oppervlakkig uitziet, zodat het nodig is in dit opzicht meer te we ten te komen. Zo zijn er ook gletsjers, bijv. in Alaska, die zich hoe langer hoe verder gaan uitstrekken, zonder dat hiervoor een verklaring ls te geven. Andere gletsjers worden langer en trekken zich terug op een wyze, die niet in de eerste plaats een gevolg kan zyn van een verandering in het klimaat of van andere meteorologische omstan digheden. Van de metingen, die de laatste Ja ren in het noorden zyn verricht, zal een uitvoerig rapport worden gepubli ceerd; de waarnemingen zullen worden aangevuld met de gegevens, die ln de komende twee jaar op de ijskap zullen worden verzameld. In samenwerking met Denemarken zullen tijdens het In ternationale geofysisch jaar ook waar nemingen op enkele gedeelten van de Gróenlandse Ijskap worden verricht. Bovendien zal het aantal waarne mingen op het Noord-Amerikaanse continent worden uitgebreid en zullen omvangrijke onderzoekingen plaats vinden in de noordelijke en zuidelijke poolstreken. Gecombineerd met de on derzoekingen die talrijke andere lan den zullen uitvoeren, zal, naar in we tenschappelijke kringen wordt ver wacht, het geofysisch jaar voor het eerst een samenhangend beeld geven van het gedrag der gletsjers in de ge hele wereld. maand oktober. Een hoogtepunt van de herdenking zal zijn de uit reiking van de prijs der Neder landse letteren. Het ligt in het voornemen van de Koningin deze prijs op 27 oktober in Den Haag uit te reiken. De prijs der Nederlandse letteren zal binnenkort officieel worden ingesteld bij gezamenlijke beschikking van de minister van onderwijs, kunsten en wetenschappen en van de minister van openbaar onderwijs van België. Deze prijs zal om de drie jaren worden uit gereikt, om beurten in Nederland en in België. Die prijs is bedoeld voor da letterkunde van het geheel taalgebied. Op 25 oktober zal de conferentie der Nederlandse letteren in Den Haag worden geopend. Van 26 oktober tot en met 14 no vember wordt de Haagse Kunstmaand gehouden. Het ministerie van O. K. en W. heeft daarom het Haags Cultureel Centrum aangezocht en bereid gevon den om verschillende manifestaties te plaatsen in het licht van de culturele samenwerking tussen Nederland en België. Daarom zullen in die periode eveneens in Den Haag de hier voor genoemde activiteiten en mani festaties van het Nederlands-Belgisch cultureel akkoord worden gehouden. Uitgebreid programma Het voorlopige programma van de Haagse Kunstmaand vermeldt voor 28 oktober de opening van de maand ln het Gebouw voor Kunsten en Weten- Koningin reikt prijs der Nederlandse letteren uit. Ingezonden Mededeling (adv.) In het hart van Londen, tussen de kathedraal Saint Paul en de Bank van Engeland, zy'r. de resten van een Ro- mels fort ontdekt. Dit fort zou dateren uit de jaren 75 tot 100 na Christus. Het is een zeer belangrijke archeologi sche vonds. In Woerden zqn twee lichte geval len van kinderverlamming geconsta teerd bij twee zeer jonge kinderen. schappen met het Nederlands Ballet, het Utrechts Stedelijk Orkest en de Belgische solisten André Leclair en Dolores Laga. Dan zal onder andere'de première worden gegeven van het „Bal- letto Serioso", op muziek van Badings, door hem in opdracht van de Johan Wagenaarstichting gecomponeerd Op de dag van de uitreiking van de prijs der Nederlandse letteren zal in het Gemeentemuseum de tentoon stelling „Vijftig Jaar letterkunde der Nederlanden" worden geopend. De Koningin is voornemens deze ten toonstelling die dag te bezichtigen. Op 1 november wordt in de Uitkyk de gala-première gegeven van de kleu renfilm „Siècle d'Or". Regisseur is Paul Haesaerts. De film is gewyd aan de schilderyen van Jan van Eyck, Rogier van de Weyden, Dirk Bouts, Hugo van der Goes, Hieronymus Bosch, Han Memling, Quentin Metsys en Pletet Breughel. Op 14 november volgt de sluiting van de Haagse Kunstmaand. Het Residen tie-orkest zal dan een concert geven onder directie van Daniël Sternefeid, die in 1905 te Antwerpen is geboren «n op het ogenblik dirigent is van het grote symphonie-orkest van het N.l.H, te Brussel. Daniël Sternefeid heeft zich ook tot een opmerkeiyk componist ont wikkeld. Er zijn nog onderhandelingen gaan de over de volgende manifestaties: een tentoonstelling van werken van leer lingen van het nationaal hoger insti tuut van schone kunsten, in de vrije academie te Den Haag, een tentoonstel ling van hedendaagse Nederlandse en Belgische schilders, in het Gemeente museum, spreekbeurten door Vlaams letterkundigen en een voordracht avond van Joris Diels en Ida Wasser man.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1956 | | pagina 7