Joh
M iggrode:
annes van
groot
Zeeuws kerkhervormer
BON
UIT DE KERKEN =J
PUiiLÉ
Uitslagen provinciale merriekeuringen,
gehouden te Domburg
Abonneert U nu op «Zeeuwsch Dagblad»
Heel Zeeland profiteerde
van zijn wijsheid
Zeeuwse W andeliugen
Maandag 25 juni 1956.
ZEEUWSCH DAGBLAD
pagina 4
Zijn grafmonument staat in de Herv. Kerk van Veere
In het vorige artikel hebben we
gezien, dat Miggrode na een vijf
jarige ballingschap in Engeland
in het jaar 1572 weer naar Veere
terugkwam, waar hij tot zijn dood
in 1627 is blijven wonen. Niet al
leen Veere profiteerde van de
wijsheid van deze geleerde, hij
diende heel Zeeland met zijn grote
gaven, hij was een man van in
vloed in onze hele provincie.
„Hij was zeer deftig, uitstekend vrien
delijk en bovenmate bevallig. Hij was
vrij rijzig van gestalte, vrij lijvig,
breed van schouders en'rond van aan
gezicht. Zijn goelijke en blozende wan
gen staken schoon af bij de zilverwitte
haren, waaruit zijn lokken, knevels en
baard bestonden. Een paar levendige
en scherpziende ogen strekten tot om-
loochenbare tekenen van zijn schran
der vernuft, van zijn onschuldige blij
geestigheid en van zijn vriendhouden-
de beleefdheid".
„De wandelende kroniek" werd hij
wel genoemd. Vóór in Middelburg
de reeds genoemde d'Hoorne daar
zijn werk begon, predikte hij er
meermalen, 's zondags en in de week.
Zijn vrouw, Jacomijntje Gijbeis uit
Middelburg, ontviel hem in 1603 op 54-
jarige leeftijd. Twee jaar vóór zijn
dood beleefde hij het nog, dat zijn eni
ge zoon Jacobus, die predikant in Ga-
pinge en Arnemuiden was geweest, te
Middelburg werd bevestigd.
Zijn invloed in Zeelant
Van gevoelen dat er een band moest
bestaan tussen de verschillende ker
ken, richtte hij met hulp en toestem
ming van Prins Willem de classis Wal
cheren op. Eigenhandig schreef hij de
eerste grondslag der Zeeuwse kerken
ordening en hij waakte voor rechtzin
nigheid, zodat het ons niet verwondert,
dat hij gedurende het 12-jarig Bestand
bij de bekende godsdiensttwisten in
dat tijdvak met beslistheid de zijde der
Contra-Remonstranten koos.
Zoals ik de vorige keer zei, werd in een herder der schapen, die hen voerde
de Grote Kerk te Veere voor hem een
gedenknaald opgericht, twee eeuwen
na zijn terugkomst uit Engeland naar
Veere (1772). Toen in 1812 de Fransen
deze kerk als hospitaal inrichtten .wer
den veel praalgraven vernield, maar
de zuil is onbeschadigd gebleven en
werd overgebracht naar de kleine
kerk. In 1950 werd deze gerestaureerd
weer in gebruik genomen, het gedenk
teken staat nu op een andere plaats
dan vóór de herstelling.
Toen in 1686 in de kathedraal een
grote brand woedde, werden de ver
nielde grafstenen (ook die van Mig
grode) naar het havenhoofd gebracht
om te dienen tot versteviging van de
dijken. Later heeft men een gedeelte
van zijn grafzerk daar teruggevonden
dit is kunstig ingewerkt in de
zwartgepolijste arduinstenen zuil.
Dit voorval wordt op het voetstuk
met Latijnse inscriptie weergegeven.
Hieronder volgt daarvan een -vrije ver
taling op rijm:
„Het stoffelijk overschot, Miggrode
van uw lijk
Werd door de vlam geschaakt,
verdween; en alle blijk
Van uw begraafnis, zelfs grafzerk,
naam en wapen,
Gesprongen door de brand te
barsten, stond geschapen
naar grazige weiden, maar ze ook op
zocht tijdens de vaak voorkomende
pestepidemieën, hen troostte en met
hen meeleefde.
Miggrodedie de mist van mis en
bijgeloof,
Door -'t groot Jieruormingslicht te Veere
eerst verschoof.
En voor een onweersvlaag, voor Alva,
naar Brittanje
Gewekenwederkeerde in schaduw
van Oranje
Versterkte Zeeland door zijn gods
vrucht, leer en daad,
Herleeft, twee eeuwen na zijn dood,
in grafsieraad.
In 1578 werd hij met Ds. Johannes
Gerobulus van Vlissingen afgevaardigd
naar Goes om de Maria Magdalena-
kerk op te eisen voor de Hervormde
eredienst. Op een stille vreedzame wij
ze werd deze kerk gezuiverd en daarna
Ingewijd tot de bestemming, die ze tot
op dit ogenblik heeft.
In 't volgende jaar diende hij de sy
node te Goes als scriba, zodat hij mee
geholpen heeft om te trachten Goes en
de dorpen van Zuid-Beveland van pre
dikanten te voorzien.
Om uitbreiding van de gemeente te
Bergen op Zoom te bevorderen, vroeg
deze hem in 1580 voor een maand ter
leen!
Schrijver
Hp hielp mee om de geschiedenis
van de Reformatie te schrijven en een
formulier van examen te ontwerpen
voor aanstaande predikanten; een ont-
werp-huwelijksformulier verscheen
van zijn hand.
We lezen van hem, dat „hij een zon
derling vermogen had om zich kort,
klaar, sterk, vriendelijk en zielroerend
uit te drukken; en een stijl, die uitge
breide Bijbelkennis, kiese geleerdheid
en de tederste godsvrucht ademde."
Dit blijkt o.a. ook hieruit, dat hij een
schoon gebed maakte, te bidden vóór
het lezen der Heilige Schrift, waarvan
het slot aldus luidt;
„Uw Woord, o Heer, is de waarheid,
't is het zaad van onze wedergeboorte,
de melk onzer geestelijke opvoeding,
voor de armen een schat, de hongeri-
gen een spijze, de dwalenden een weg,
de weerlozen een zwaard, de twijfe
lenden een raadsman, de kranken een
medicijn. Hierom is het, Here, dat uw
kinderen daarin een zonderlinge lust
hebben: zoeter is het hun dan honing,
kostelijker dan goud, aangenamer dan
al de genoegens der wereld. O Vader.
Gij hebt mij gegeven de zin, verleen
mij nu ook de kracht om te verstaan,
om te onthouden, om mij met aan
dacht toe te eigenen Uw beschreven
Woord; en om ook mijn naasten daar
mee te leren, te vemanen, te troosten
en te vorderen op de weg der zalig
heid, door Jezus Christus onze Here."
NAAR DE KONGO
BRESKENS, 22 juni. Het
afgelopen jaar is wel bijzonder
succesvol voor de firma Cruson
De Roo te Breskens. Want vóór
de recente uitvinding, zie onze
krant van zaterdag j.l., boekte
men sinds april j.l. een enorm
succes met een imperiaal, aan te
brengen als bagagerek op auto's.
Op de tentoonstelling „Goed
Kamp" in de Houtrusthallen te
Den Haag trok deze imperiaal,
die in een wip (door het inschui
ven van twee wieltjes) is om te
toveren tot een bagagewagentje,
zeer grote belangstelling. En de
resultaten bleven niet uit. Mo
menteel wordt er hard gewerkt
om al de orders, o.a. uit Belgisch
Kongo, te kunnen uitvoeren. De
ze succesvolle imperiaal wordt nu
ook gemaakt met de zojuist uit
gevonden verbindingsmethode.
Dus sterker, fraaier en zeker niet
duurder.
Ver. „Het Nederlandse Trekpaard'aid. Walcheren
2-jaxige merries kleine maat: 3-jarige merries kleine maat:
Cora, L. Vos, Grijpskerke le prijs; An- 1 Adèle van de Ruitgens, Iz. de Buck, p,
nie van Quarré, A. Poppe, Grijpskerke I Oostkapelle 1 A prijs; Anny van Steeg,
2 A; Clara van Duinerve, I. Verhage, I idem 1 B; Bertha van Groenenburg, D. A.
Koudekerke 2 B; Ella van Molenzicht, I van Nieuwenhuijzen, N. en St. Joosland
Corn. Maas, Middelburg 3 A; Ninon van I 1 C; Marijke van Veere, W. Louwerse,
Coegors, M. J. Rottier, Vlissingen 3 B; I Veere 2 A; Bora, W. Sanderse, Seroos-
Zita van 't Hof Zwagerman, Voorbeeld- I kerke 2 B; Bianca van Zeeduin, J. Mal-
bedrijf „Walcheren", Grijpskerke 3 C; I jaars Jz., Oostkapelle 2 C; Bianca van
Ninette van Oostburg, W. Verhage, West- I Molenperk, P. J. Abrahamse, Serooskerke
kapelle 3 D; Flora, Joh. Tevel, Koude- I 2 D; Marva van Veere, P. C. Dieleman,
kerke 4 A;. I Ritthem 3 A; Fiorina van Dishoek, Jac.
2-jarige merries grote maat: I Meijers Czn., Serooskerke 3 B; Minerva
Fiorina van Duinerve, L. Verhage, Kou- I van de Linge, Iz. de Buck, p. Oostkapelle
dekerke le prijs; Calista van Zeeduin, I 3 C; Coviva, J. A. Koster, Vrouwenpolder
J. Maljaars Jzn„ Oostkapelle 2 A; Mi-3 DFlora van Molenzicht, L. Vos, Grijps-
nette van Veere, W. Louwerse, Veere 2 B;
Frida van Weizicht, P. C. Dieleman, Rit
them 3 A; Greta van Groenenburg, D. A.
van Nieuwenhuijzen, N. en St. Joosland
3 B; Irma van Vluchtenburg, A. Ovaa,
Souburg 4 A.
Om weggesleurd en aan het hóófd
in zee gebracht,
Te slijten door de stroom, tot
smaad van uw geslacht.
Dan 't dankbaar hart van 't volk
en onzer overheden
Heeft dit, aan hen ontdekt,
onmogelijk geleden,
Uw adlijk wapenschild komt weder
in de kerk
En praalt op nieuw arduin
Herder der schapen
Op de eigenlijke naald zien we in wit
albast een rokend wierookvat en ver
der naar beneden twee palmtakken
met speer en hoed; hét wapenschild
der Miggrodes met het onderschrift;
Vivendo migro terwijl ik nog leef
verhuis ik. Helemaal onderaan rusten
een doodshoofd met twee gekruiste
beenderen op een grote Bijbel.
„Zo blijft Miggrode's naam in 't
dankbaar hart geschreven.
Door Veere's achtbre Raad in
duurzaam steen gedreven.
Dit was Veere's eerste predikant,
niet slechts een geleerde, een man van
vergaderingen en synodes, een vaar
dig schrijver in de studeerkamer; ook
woord ln het geloof te mogen ontvan
gen, doch begeren we dat ook, of la het
een vanzelfsprekend Iets geworden,
zonder meer, dat we daarom smeken?
Ik zou het ook anders kunnen zeg
gen: lezen we, gebruiken we de Schrift
zó, als zij zeif wil, dat we het zullen Koudekerke 2 B; Gonda van 't Munni-
kerke 4 A.
3-jarige merries grote maat:
Elza, Iz. de Buck, p. Oostkapelle le pr.;
Gerda van Molenhoek, Abr. Brasser,
Koudekerke 2 A; Unica van de Eendracht,
Jac. Mesu, N. en St. Joosland; Mirza van
de Meidoorn, L. Louwerse. Grijpskerke
3 A; Lizette van Essenhof, S. de Visser,
Vrouwenpolder 3 B; Cula van Dishoek,
W. de Visser Pzn., Meliskerke 4 A.
4-jarige merries kleine maat:
Bea van Moustic, P. Koole, Souburg le
prijs; Emmy van de Wieën, P. Duvekot
Wzn., Grijpskerke 2 A; Irene, Jacob Vos,
doen?
Kütiek o-f.i de kelk
Een <ler Hervormde predikanten van
Den Haag, ds. G. van Haassen, schrijft
in de ,,'s-Gravenhaagse Kerkbode" arti
keltjes over kritiek op de Hervormde
Kerk. Ha<l hij een vorige keer met deze
kritiek ten dele kunnen instemmen, dit
maal zegt ds. Van Haassen over de
Hervormde Kerk:
After all moeten wij toch ook eerlijk
bekennen, dat wij ontzaglijk veel aan
haar te danken hebben. Ik zie een ze
kere overeenkomst en gelijkenis tussen
de wordingsgeschiedenis van Israëls
natie en onze natie. Israël werd mid
dels Mozes door Gods genade en krach
tige hand uit Egypte's dwinglandij ver
lost en kreeg niet lang daarna bij de
Sinaï Gods wet als heilig elgendoms-
stempel opgedrukt.
Het is u ook bekend, dat in de strijd
om vrijheid van godsdienst en geweten
onze vaderen, zich grondend op Gods
Woord, het juk der Spaanse tirannie
hebben afgeschud. De Nederlandse na
tie en de Hervormde Kerk zijn als het
ware als tweelingen geboren. De naam
van Willem de Zwijger is hieraan on
afscheidelijk verbonden. Maar vergeten
wij vooral niet al die mannen en vrou
wen des geloofs, die goed en bloed voor
de evangelische waarheid en gewetens
vrijheid hebben geofferd.
Wij hebben een van God rijk geze
gende godsdienstige en nationale ge
schiedenis achter ons. Een geschiede
nis, die zeker wel ontsierd wordt door
donkere bladzijden, maar die ons toch
de erkentenis moet afdwingen, dat wü
veel aan onze vaderlandse kerk te dan-
i ken hebben.
,V
Om maar heel kort te zijn: van haar
hebben wij onze Bijbelvertalingen, Be
lijdenisgeschriften, godsdienstvrijheid,
de geestelijke schat van gezonde theo
logie, het christelijk onderwijs, de open
gelegde zendingsterreinen, de inwendi
ge zendlngszorg (denk maar eens aan
de verschillende tehuizen voor verwaar
loosde en ontspoorde jeugd, de zorg
voor mismaakten en ouden van dagen
zomede daklozen etc.) en dat alles door
veel strijd en offer. Denkt ge hier ook
aan wanneer ge uw Bijbel leest of wan
neer ge genezen uit een diaconessen-
huis komt, waar ge uw Heiland hebt
leren kennen?
Afbrekende kritiek is altijd gemak
kelijker dan opbouwende, maar God wil
Z0n Koninkrijk oprichten. Als wij tot
het laatste niet in staat zijn, moeten
wij voorlopig met de hand ln eigen boe
zem tot Hem gaan in de binnenkamer
en ons buigen voor Zijn heilige kritiek.
Prinses Margarei en haar
hoedje
Inderdaad, dit is Prinses Mar
garet van Engeland, die charmant
lachend naar het vogeltje van de
kieklustige persfotograaf kijkt.
De Prinses was juist op weg naar
de in Engeland zo befaamde paar
denrennen. Zoals U misschien
weet, is Margaret daar een ver
woed liefhebster van.
Het hoedje, dat de prinses droeg
trok de nodige belangstelling, zo
als alles, wat zij draagt steeds
door de Engelse dames met be
langstelling wordt besproken. Het
was ditmaal dan ook een apart
gevalletje. Maar toat doet het er
toe? Margaret zelf zal hem heus
wel mooi vinden. Nou dan
ïlo-me en de Bijbel
In hoeverre heeft bij de rooms-katho-
lieken de Bijbel gezag? Over dit van-
oudB veel omstreden punt noteert prof.
dr 3. Lindeboom van Groningen in het
weekblad „Vrije Geluiden":
Men kent de opvatting, die dienaan-
Uoe telen wij?
Er worden ln deze tijd heel wat Bij
bels gedrukt en verkocht en ook wel
gelezen. Maar hoe wordt de Heilige
Schrift gelezen? Hierop gaat prof. dr.
F. W. Grosheide ln, wanneer hij ln „Be
lijden en Beleven" van de Geref. Ker
ken vaststelt:
Het goede Bijbelgebruik, daar komt
het op aan. Zou het niet daaraan lig
gen, dat ons Bijbelgebruik niet goed ls,
niet, zoals het wezen moet; dat we een
zekere leegheid gaan voelen en om met
elkander te overleggen, willen komen
tot een beter gebruik van de Bijbel
God geve dat het zo is!
De Schrift roept ons telkens op om
naar haar te luisteren. Ik mag ook zeg
gen om gelovig de Bijbel te lezen. En
hier schuilt zeker ook één van onze
gebreken. We lezen de Bijbel veel, doch
we denken te weinig na over wét we
lezen. Of we denken er wel over na,
als we een boek openen om te weten
te komen, wat dit of dat ln de Bijbel
betekent, maar het is te veel verstands
werk.
Ook in ons leven kon het beter zijn.
Er is een zekere sleur in ons christe
lijk leven, die wel in de Schrift haar
uitgangspunt vindt en die daarom ook
wel Iets goeds heeft en niet moet wor
den veranderd, doch die niet bewust ls,
die niet is 'n ernstig begeren eerst, po
gen daarna om God te dienen door te
leven naar Zijn Woord.
Hoe kunnen wij komen tot-een beter
Bijbelgebruik? Ik zou willen zeggen
we moeten de Bijbel meer biddend te-
zen. Misschien bidden we vóór de maal
tijden, waarbij we gewoon zijn de
Schrift te lezen, ook wel om wat we
lezen gaan beter te mogen verstaan,
maar is dat soms al te veel gewoonte
In de kerk zullen we zeker met de
dominee bidden om het gepredikte
kenhof, Joh. van Wallenburg, Middel
burg 3 A; Mirza, L. Verhage Jzn., Koude
kerke 3 B; Moor van Nico, P. J. Wisse,
St. Laurens 3 C: Flora, J. Dingemanse,
Grijpskerke 3 D; Selma van de Herenweg,
Fr. Kwekkeboom, St. Laurens 4 A.
4-jarige merries grote maat:
Henriëtte van Janslust, Iz. de Buck,
p. Oostkapelle le prijs; Elza van de Een
dracht, L. J. Lorier, Middelburg 2 A;
gaande sedert eeuwen bij protestanten I Sonja van Domburg, J. de Visser en Zn.,
gangbaar was en nog wel is: de room- I Domburg 2 B; Mia van Melo, Jac. de
sen rekenen niet met de Bijbel, omdat I Lange, Ritthem 3 A; Juliana van Dijkwel,
deze bij hen een verboden boek is. I Wed. G. Geschiere, Meliskerke 3 B; Me-
Maar deze opvatting is door en door I tha, P. de Visser Kzn., Oostkapelle 4 A.
onjuist. Het is niet zó, dat eerst door I -io-jarige merries kleine maat:
Luther de gewone voorstelling van Lydie van Henriëttehoeve, Js. Vos,
zaken de Bijbel weer aan het licht Koudekerke le prijs; Cora van Rhijns-
is gebracht, dat hij sedertdien voor pro- burg w K. van Nieuwenhuijzen, Oost-
testanten als enige bron en regel des kapelle 2 A; Zita van Pannenhof, W. de
geloofs geldt, maar bij de anderen nog Buck> Meliskerke 2 B; Annie van de Een-
altijd in de schaduw wordt gehouden drachtl d. A. van Nieuwenhuijzen, N. en
en hoogstens met bijkomstig gezag ls st joosian(j 2 C; Flora van de Polder,
bekleed. Deze voorstelling geldt zelfs al A Maljaars, Vrouwenpolder 2 D; Rina
niet voor de tijden vóór Luther; ook van p0ppendamme, J. H. Geschiere,
toen was de Bijbel allerminst een on- Grijpskerke 2 E; Nora, L. Verhage, Kou-
bekend boek. De middeleeuwse litera- dekerke 3 A; Beatrix, W. Maljaars en Zn.,
tuur bewijst het tegendeel en de theo- Domburg, 3 B; Lia, H. de Pagter, Seroos-
logen deden ook toen aan Bijbelstudie, I kerke 3 C; Favorite van Tivoli, A. Kluijf-
al kon de Bijbel, om begrijpelijke rede- hout, Serooskerke 3 D; Bianca, W. San-
nen, geen boek in alle handen zijn. En derse, Serooskerke 3 E; Lena, J. Koole
onmiddellijk na Luther heeft de roomse I Mzn., St. Laurens 4 A; Nellie, Chr. Reijn-
kerk ln haar beroemd concilie van oudt, N. en St. Joosland 4 B; Rika van
Trente de Bijbel, naast de traditie, na- Domburg, J. de Visser en Zn.. Domburg
drukkelrjk aangewezen als bron en re- 4 c
gel des geloofs. 5—10-jarige merries grote maat:
In de 20ste eeuw heeft Rome, hierin I jjenny van Zeeduin, J. Maljaars Jzn.,
met haar tgd meegaande en de uitzon- oostkapelle 1 A; Marijke van Frederica,
derlijke waarde van de Schrift voor w LoUwerse, Veere 1 B; Bertha van de
het godsdienstig leven van alle gelovi- Kerkhoeve) iz. de Buck, p. Oostkapelle
gen erkennend, - - -
Ingezonden MecW
'Bcho
VANDAAG EENS
Van links naar rechts en van boven
naar beneden gelezen dezelfde woorden
invullen.
1 Fig. uitzuiger, woekeraar, 2 binnen
kort, 3 pijnlijk, moeilijk.
Oplossing vorige puzzle
Horizontaal: 1 Uitwijken, 5 ar, 7 aas,
8 er, 9 zorg, 11 tuba, 13 club, 10 vlot,
12- ha. 18 ora. 19 e.d., 20 overlast.
Verticaal: 1 Uitzicht, 2 waag, 3 kast,
4 er. 6 tractaat, 8 eb, 10 reu, 12 uil, 14 Ia,
15 bode, 16 vaal, 19 e.v.
130/
„Dat kan gebeuren, maar ook niet.
Als het alleen van de Koning afhing
zou het geschieden, maar zoals ge mij
verteld hebt, is hij steeds door de
Jezuïeten omringd. Ik ken deze vader
Peter. Hij zou zelfs de uitverkorenen
verleiden. Hij is doortrapt slim en zou
zijn uiterste best doen om de Koning
van zo'n stap terug te houden. En
toch, waartoe zal deze Acte van Ver
draagzaamheid leiden? Ik moet er nog
eens over nadenken. En wat is de an
dere zaak, Sir Trelawney?"
„De geboorte van een Prins", ant
woordde de jonge man.
Willem sprong op, alsof hij door een
we6p gestoken werd.
„Daaraan had ik niet gedacht",
mompelde hij. „En toch, ja ik zie het.
Als dat gebeurt enhet zal ge
beuren!"
„De geboorte van een Prins is in
Gods hand", merkte Burnet op.
„Ja, maar voorgewende geboorten
niet, Burnet, en dat is de streek, die
Jacobus ons, op aanraden der Jezu
ïeten, zal spelen. Hoe is 't mogelijk,
dat ik daaraan niet eerder gedacht
heb! Maar wij dienen dadelijk met
de toebereidselen te beginnen, Sir
Trelawney'"
HOOFDSTUK 33.
De Acte van Verdraagzaamheid
In de lente en de voor-zomer van
het jaar onzes Heren 1688 hadden
twee gebeurtenissen in Engeland
plaats, die niet slechts een merkbare
invloed hadden op hen wier geschie
denis ik zo getrouw mogelijk heb
trachten te verhalen, maar ook een
totale ommekeer brachten in de ge
hele Engelse natie.
De eerste was de uitvaardiging van
de tweede Acte van Verdraagzaam
heid. De tweede de bekendmaking dat
aan het Koninklijk Huis een zoon
geboren was, die dus de erfgenaam
der Kroon zou worden.
Sedert Trelawney's vertrek naar
Den Haag was er in Engeland veel
veranderd. De ontevredenheid, die
zich eerst in gemompel had geuit,
maakte zich nu in luide kreten van
misnoegen openbaar. De Tories en de
Geestelijkheid, die steeds hardnekkig
beweerd hadden dat het de plicht van
het volk was onder alle omstandighe
den de troon te schragen, verklaarden
nu, dat het geen verraad of rebellie
zou zijn te trachten de Koning van de
troon te stoten. Ofschoon velen in het
openbaar verklaarden, dat zij, die tij
dens de opstand van Monmouth de
wapenen hadden opgevat, rebellen wa
ren, spraken zij in 't geheim hun leed
wezen er over uit, dat de opstand niet
gelukt was. De tyrannie en wreedheid
van Jeffreys werd steeds luider afge
keurd. Elke dag werd de Koning meer
gehaat. Nauwelijks ging er een dag
voorbij, waarin niet de Protestanten
werden achteruitgezet en de Roomsen
begunstigd. Londen kreeg al het uiter
lijk van een paapse stad. Gunstelingen
van de Paus werden op belangrijke
posten geplaatst. Zij vulden het paleis
en ontvingen de gunsten des Konings.
De mis werd openlijk in protestantse
kerken gezongen. Langzamerhand wer
den alle voorstanders der Reformatie
uit hun betrekkingen ontslagen, ter
wijl de Ro.omsen er op pochten, dat
hooggeplaatste voorstanders der pro
testantse religie hun dwalingen had
den afgezworen en tot de Rooms-Ka-
tholieke Kerk waren teruggekeerd.
Een verhaal uit de tijd
van
Stadh. Koning Willem III
Het volk protesteerde, maar vruch
teloos en terwijl zij, die de beginselen
der Reformatie hoog hielden, zagen
hoe hun langzamerhand alle rechten
en vrijheden ontnomen werden, be
gonnen zij meer en meer te sympa
thiseren met hen die aan de rebellie
in het Westen hadden deelgenomen.
Velen die, in weerwil van Monmouth's
executie nog steeds geloofden dat hij
leefde, spraken van de grote bevrij
der, die zeker komen zou; terwijl meer
dan één bedrieger, die voorgaf Mon
mouth te zijn, door het onwetende en
lichtgelovige volk van geld werd voor
zien.
Toch hield de vrees hen nog terug
om op te staan. Jacobus was nog Ko
ning, en hij had het leger op zijn
zijde.
Toen evenwel de tweede Acte van
Verdraagzaamheid afgekondigd werd,
begon het onder het volk te gisten,
vooral toen bekend werd hoe zeven
van de bisschoppen ze ongunstig ont
vangen hadden. Het volk begreep heel
goed haar betekenis, 't Zag in, dat
terwijl vrijheid van godsdienst be
loofd werd aan alle gezindten, zij be
doeld was de protestantse religie uit
te roeien en het Pausdom te beves
tigen.
Men vreesde. Hoe zouden de Dissen
ters, die zo lang door de Kerk ver
volgd walen, deze declaratie opne
men? Zouden zij de macht, die hun
daarin werd gegeven, niet aanwenden
en zich aldus op hun onderdrukkers
wreken? Jarenlang waren zij als ad-
derengebroedsel vertrapt. Hun goede
ren waren verbeurd verklaard en zij
zelf hadden de gevangenissen van het
land gevuld, alleen omdat zij God
wensten te dienen volgens hun ge
weten.
(Wordt vervolgd)
- kllertel gedaan om de 2 A; Annie van Donkerzicht, S. de Visser,
Bijbel onder de mensen te brengen; in yrouwenpoider 2 B; Annelies van de
ons land is een zeer goede (hoewel naar Eendrachti Jac. Mesu, N. en St. Joosland
protestants oordeel niet onverbeterlij-1 3 E. Gorrie van Fratershoeve, W. de Buck,
ke) Bijbelvertaling, de Canlslus-verta-1 Meliskerke 2 D; Antwice van de Brakke,
lmg, in elke boekhandel verkrijgbaar, j Boogaard, Meliskerke 3 A; Mies van
Bovendien hebben de latere pausen N1 L verhage, Koudekerke 3 B; Ata,
(Leo Xin, Plus X) maatregelen geno- H j Allaart, Serooskerke 3 C; Clara,
men om te komen tot een zuivere tekst H de Pagter, Serooskerke 3 D; Manola
van de Bijbel in de grondtalen, Grieks I van Koningslust, W. de Buck, Meliskerke
en Hebreeuws; in de door hen lngestei- 3 E. Truus van de Polderi A. Maljaars,
de lichamen werken bekwame geleer- Vrouwenpolder 4 A; Clairona, Jacob Vos,
den, wier wetenschappelijke kwaliteiten I Koudekerke 4 B.
voor die van protestanten niet onder I
doen, aan de vaststelling van de origi
nele tekst met alle hulpmiddelen en I
gegevens van moderne wetenschap en I
trachten zij de juiste uitlegging te be- I
vorderen.
ïiemblandt en de faden
Onder de talrijke artikelen in de pers
over Rembrandt trof ons een bijdrage
in het „Nieuw Israëlisch Weekblad".
Daarin wordt eerst gezegd wat Rem
brandt aan de Joden to danken heeft.
Maar dan lezen u\j:
Maar meer dan Rembrandt aan de
Joden te danken heeft, heeft die zeven-
tiende-eeuwse gemeente aan hem te
danken. Want door zijn machtig talent
heeft hij hen vereeuwigd en hun een
waarde geschonken, die zij met eigen
krachten niet hadden kunnen verove
ren. Het is dank zij hem, die niet eens
tot hun gemeenschap had behoord, dat
hun geschiedenis bestudeerd moet wor
den door hen, die de Hollandse kunst m
haar grootheid willen onderzoeken.
Eén groot kunstenaar is in staat ge
weest om luister en pracht voor de
eeuwigheid te schenken aan mensen
wier geloof hij niet deelde, maar tot
wier denkbeelden en wier leven hy zich
onweerstaanbaar aangetrokken voelde.
Er ls nog nimmer een niet-Joodse
kunstenaar geweest, op welk gebied
der kunsten ook, die met voorbijgaan
van alle onwezenlijke elementen zo is
dóórgedrongen tot de Joodse ziel en die
zo naar waarheid en in oprechtheid een
ook toen nog door velen verworpen
groep heeft aanvaard.
Daarom moeten ook wij Rembrandt
in diepe eerbied gedenken als een der
grootste geesten met wie het Joodse
volk ooit ln aanraking ls gekomen.
•JGEDEPONEEBD HANDEtSMtRK
Green cent e/w-o-ai
Een ongebruikelijke opvatting over het
P. I. T. (Prot. Interkerkelijk Thuisfront)
verkondigt ds. D. Zemel in de Enschedese
Kerkbode, orgaan van de Geref. Kerk
ond. art. 31 k.o. te Enschede. Hij ver
klaart geen vertrouwen te hebben in de
besteding der gelden voor het P.I.T. en
zegt:
Wat beoogt het P.I.T.? Het noemt zich
zelf „het orgaan, dat heel de arbeid van
de geestelijke verzorging van onze man
nen en meisjes in uniform overkoepelt
en samenbundelt, en dat zowel hier te
lande, als overzee". Maar de Here heeft
de „geestelijke verzorging" aan de ambts
dragers van zijn kerk toevertrouwd en
deze geestelijke verzorging heeft geen
overkoepeling en samenbundeling nodig.
Zeker niet door een allegaartjesorgani
satie.
Dit P.I.T. als overkoepelend en samen
bundelend orgaan brengt geld bijeen, dat
ten goede komt o.a. aan vloot-, leger- en
luchtmachtpredikanten voor lectuurver-
spreiding en aan geestelijke arbeid der
christelijke militaire organisaties.
U ontvangt dan de krant gratis tot 1 juli 1956
Vult onderstaande bon in en zendt deze naar „Zeeuwsch Dagblad
afdeling abonnementen, Lange Vorststraat 90, Goes.
Dit uitknippen en opzenden
U gelieve mij te noteren als abonné op „Zeeuwsch Dagblad".
Naam
Adres
Woonplaats
Ik wil het abonnementsgeld betalen per week/maand/tcwarfaal.
Doorhalen wat niet gewenst wordt.
Tot en met 1 juli 1956 ontvangt U dan Uw dagblad gratis.
