K.V.P. AAN WINNENDE HAND;
COMMUNISTISCHE NEDERLAAG
Uitslag was in recordtijd
(na ruim 7 uur) bekend
Stemuitslag 1956 liet aan duidelijkheid niets te wensen over
a.ei versaagd f
Uitslag Nederland Tweede Kamer-verkiezingen 1956
Dit was het oordeel der
politieke leiders
PROrESTANTS CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR
II
U
A.N.P.: Electronischs inktvis met machtige armen
Uitslag Tweede Kamer-verkiezingen op 13 Juni 1956
Telefoon 2438 'fb.g.g. voor redactie
8987, voor adm. 2970), Giro 274289.
Kantoren: Middelburg: Korte Noord-
straat 35. Tel. 2009, Tel. redactie 2347
en 3162; Vlissingen: Nieuwstraat 68,
Tel. 326; Terneuzen: Dijkstraat 26-28.
Exploitatie:
Oosterbaan Le Cointre N.V., Goes.
Abonnementsprijs ƒ0.47 per week,
ƒ2.p. maand, 5.85 per kwartaal.
Losse nummers 13 cent
Advertentieprijs 24 cent per m.m.
Rubriek Kabouters 10 cent per woord
Zeeuwsch Dagblad
12e Jaargang No. 3421 wnd.-hoofdredacteur: Prof. Dr. j. j. de Jong - Directeur: Jacq de Smit Donderdag 14 juni 1956
Parool van vandaag
spullen spuiten
(Pagina 6)
D
pn ondergang van Zon en Maan:
dag: Zon Op 4.17 u., onder 21.04 fl.
laan op 12.49 u., onder 0.12 u.
Hoogwater vrijdag 15 juni:
Vlissingen: 7.01 u. 2.03 m., 19.19 u. 1.79
tn. Terneuzen: 7.28 u. 2.21 m., 19.48 u.
1.97 m. Wemeldinge: 8.37 u. 1.72 m.,
20.56 u. 1.39 m. Zierikzee: 8.20 u. 1.52
m., 20.84 u. 1.20 m.
Socialistische overwinning ten koste van
le protestants-christelijke partijen
Het Nederlandse volk heeft door c".
stembus gesproken. En de uit
slag is voor de grote protestants-
christelijke partijen weinig minder dan
verbijsterend. Vooral voor de Anti
revolutionaire Partij, die zich na een
ingrijpende reorganisatie met grote
geestdrift en onmiskenbare innerlijke
spankracht in de nu achter ons liggen
de verkiezingsstrijd heeft geworpen.
Het is zelfs voor degenen, die als wij
de anti-revolutionaire campagne van
zeer nabij hebben gevolgd en getuige
zijn geweest van de onloochenbare
vastberadenheid op talloze vergaderin
gen op dit ogenblik nog moeilijk deze
scherpe tegenstelling tussen intern mo
reel en uitwendige weerklank te ver
staan. Maar de werkelijkheid is er niet
minder werkelijk om; de cijfers spre
ken een te duidelijke taal.
Ook voor de Christelijk-Historische
Unie en voor de beide kleine christe
lijke partijen moet deze uitslag een
teleurstelling betekenen. Over een bre
de linie is er sprake van achteruit
gang; hier wat minder, daar wat meer.
dn onze provincie vormt in dit lande-
ijk patroon helaas geen uitzondering!
Üc
De grote överwnmares van deze
dag is ongetwijfeld de Partij van
de Arbeid. Niet alleen ging haar
zeteltal zeker naar Nederlandse ver
houdingen met een forse sprong voor
uit; zij ging blijkens voorlopige bestu
dering van de uitslagen ook strijken
met het gehele verlies van de christe
lijke partijen.
Bovendien sleepte de P. v. d. A. het
wei bijzonder verheugende nieuwe
verlies van de communisten in de
wacht. Op dit punt laat deze uitslag
geen enkele ruimte voor twijfel over:
ons volk wenst met belagers van
voiksvrijheden niets van doen te heb
ben. Noch met de communisten, noch
met de neo-fascisten van de Oppositie
Unie.
De Katholieke Volkspartij moet de
ze uitslag met gemengde -gevoelens
hebben ontvangen. Wel slaagde zij er
in de voormalige Welter-stemmers
weer in haar boezem te doen terug
keren, maar van winst op de socialis
ten is geen sprake. Juist ook in het
roomse zuiden boekte de P.v.d.A. vrij
wel overal aanzienlijk winst. Boven
dien werd niet de K.V.P. de grootste
partij, zoals vriend en vijand algemeen
verwachtte, maar ontving de P.v.d.A.
opnieuw de zegepalm, ditmaal boven
dien met één zet"1 '-oogsprong.
Wat uitent:,., -.a uttt uitslag?
Ronduit, dat er zich een ont
wikkeling van meer dan opper
vlakkige betekenis in ons volk vol
trekt, waarbjj het erfgoed der vade
ren: het christelijk beginsel, wordt ver
kwanseld voor materiële belangen.
Nog dezer dagen kregen wij de resul
taten van een zeer recent onderzoek
onder ogen: het overgrote deel der so
cialistische kiezers verklaarde aldus
te stemmen, omdat zij van de P.v.d.A.
materiële voordelen dacht te ver
krijgen. En slechts enkelen beriepen
zich op een beginsel.
Dit kwaad heeft, voorzover wij nu
kunnen beoordelen, vooral de werk
nemers aangetast. En dat betekent on
der meer, dat de christelijke partijen
zich diepgaand op deze ontwikkeling
zullen moeten bezinnen. En zich ook
zullen moeten afvragen of en zo ja in
hoeverre zij hier de hand in eigen boe
zem zullen moeten steken.
Want één ding moet vaststaan. De
christelijke partijen dienen haar ver
lies daar warr het werd geleden weer
terug te winnen. Juist nu op dit ogen
blik zulke uiterst gewichtige ontwik
kelingen de inzet van de politieke
strijd vormen, moeten de christelijke
partijen zich meer dan ooit van haar
taak en opdracht bewust zijn. Want
het gaat om niets meer of minder dan
om kerstening, ontkerstening en her
kerstening van ons volk.
Hierbij kunnen en moeten dus ook
onze christelijke partijen haar rol ver
vullen. Niet het materieel belang,
maar de erkenning van het gezag van
Gods geopenbaarde Woord moet de in
zet vormen. Met als doel de doorwer
king van het Evangelie op ieder le
vensterrein. Weet hebbende van de
uiteindelijke overwinning van Jezus
Christus strijden wij, biddende dat wij
Zijn instrumenten mogen zijn, niet
versaagd verder!
Prof. Dr. J. J. DE JONG,
GOES, 14 juni. Laten we er geen doekjes om
winden: de verkiezingen voor de Tweede Kamer
van het jaar 1956 zijn een duidelijke socialistische
overwinning geworden. De stembus heeft gespro
ken en dit is het belangrijkste resultaat: in de
nieuwe Tweede Kamer zullen vierendertig in-
plaats van dertig socialisten zitting hebben. Wei
nigen zullen een dergelijke radicale uitspraak van
het Nederlandse kiezersvolk hebben verwacht.
Deze winst is ten koste gegaan van de protestants-
christelijke partijen. De nederlaag voor de anti
revolutionaire partij is het grootst: haar Kamer
fractie is teruggevallen van twaalf op tien zetels.
De Christelijk Historische Unie verliest één zetel
en zal nu acht plaatsen in de Tweede Kamer be
zetten, ondanks het feit, dat het absolute stem-
menaantal, dat deze partij verwierf, met enkele
duizenden steeg, in tegenstelling tot de anti-re
volutionaire partij, die in stemmental met bijna
zesendertigduizend terugliep. Een schrale troost is,
dat de communisten ook twee zetels verloren,
waarvan de Partij van de Arbeid uiteraard volle
dig zal hebben geprofiteerd. De Volkspartij voor
Vrijheid en Democratie, die ruim dertigduizend
stemmen meer op haar lijst zag uitgebracht, kon
desondanks geen zetelwinst boeken. Zij bleef op
negen zetels. De tSaatkundig Gereformeerde Par
tij, die slechts enkele honderden stemmen meer op
haar lijst verenigde, behield haar beide zetels. De
snipperpartijen brachten het geen van allen tot
een zetel. Duidelijk is ook de winst van de Katho
lieke Volkspartij. Haar zeteltal ging met drie om
hoog tot drie en dertig. Groot is deze overwinning
echter niet, wanneer men bedenkt, dat de twee
zetels der Katholieke Nationale Partij, die met
de K.V.P. fuseerde, naar deze laatste partij zijn
gegaan. Ziedaar in enkele grove trekken de ver
kiezingsuitslag. Wat Zeeland betreft moet even
eens geconstateerd worden, dat de socialistische
overwinning een feit is. Ook in zeer vele platte
landsgemeenten werden aanmerkelijk meer stem
men op de P.v.d.A. uitgebracht ten koste van de
protestants-christelijke partijen. In het algemeen
heeft de K.V.P. in de rooms-katholieke streken
van onze provincie zich niet alleen geconsolideerd,
maar ook een zekere overwinning geboekt.
Aantal stemmen
Percentages
Aantal zetels
u> a
■O O
%V
to
Tweede
Tweede
Prov.
Tweede
Tweede
Prov.
O
ip
Kamer
Kamer
Staten
Kamer
Kamer
Staten
8 3
G 1—1
a-2
5 N
vt
Politieke partijen
1956
1952
1954
1956
1952
1954
§8
WH
O :5?
«S
rH
O IS?
1.815.242
1.529.508
1.680.527
31.69
28.7
31.5
33
49
30
+3
P. v. d. A
1.871.990
1.545.867
1.566.667
32.69
29
29.4
34
50
30
+4
A.-R. Partij
567.517
603.329
569.363
9.91
11.3
10.8
10
15
12
—2
Chr. Hist. Unie
482.848
476.195
514.561
8.43
8.9
9.8
8
13
9
1
Partij v. Vr. en Dem.
502.325
471.040
467.622
8.77
8.8
8.8
9
13
9
Comm. Partij Ned.
272.167
328.621
283.486
4.75
6.2
5.3
4
7
6
—2
Staatk. Geref. Partij
129.512
129.081
116.243
2.26
2.4
2.2
2
3
2
Geref. Pol. Verbond
37.257
35.497
38.127
0.65
0.7
0.7
Nat. Unie
28.954
0.51
i
Ned. Opp. Unie
19.543
0.34
Kath. Nat. Partij
144.520
54.792
2.7
1
2
Midd. partij
25.128
7.104
0.5
0.1
Diverse partijen
46.959
30.486
0.8
0.4
Totalen
5.727.355
5.335.745
5.328.978
10(1
100
100
100
1J0
100
Verkiezingsnachi onder hoogspanning
's-GRAVENHAGE, 14 juni. De verkiezingsdienst van het ANP,
die dank zij technische verbeteringen bij alle verkiezingen het pu
bliceren van de einduitslag steeds enige kwartieren vroeger kon
brengen, heeft het „oude" record van zeven uur en acht minuten na
het sluiten der stembureaus belangrijk verbeterd.
Hoewel de stembureaus ditmaal twee uur later sloten dan voor
heen, kon de einduitslag in cijfers reeds om twintig minuten voor
één in de nacht naar de dagbladen worden verzonden. De tijd in
1954 was acht minuten na middernacht.
Dank zij de belangrijke technische me
dewerking van PTT, welke tot versnel
ling bijdroeg en het dit jaar gevolgde hol-
lerithsysteem werd op de werkzaamheden
een uur en 28 minuten ingelopen. Het ge
hele personeel van de verkiezingsdienst
hief een hoera-tje aan, toen het rekord zo
belangrijk verbeterd bleek.
Als een reusachtige elektronische inkt
vis met achttien machtige armen en 1004
tentakels was de verkiezingsdienst over
het land gespreid. Tezamen met de nooit
aflatende pioniers van de PTT werd een
systeem van telegraferen ontworpen, dat
alle plaatselijke verkiezingsuitslagen in
ijltempo naar Den Haag moest voeren. De
1004 correspondenten In de gemeenten
kregen een preciese instruktie. Zij be
hoefden slechts via een speciaal nummer
het districtskantoor van de telefonie te
bellen om dan volgens een hen verstrekt
formulier de cijfers af te lezen. Deze wer
den dan op eenzelfde formulier genoteerd,
herhaald en nadien op totalen gecontro
leerd.
Van de districtskantoren uit werden
de telegrammen op tele-band-printers
voor telegrafie geschikte telexen
naar Den Haag doorgegeven, waar de
seinzaal van het telegraafkantoor ook
buitengewone maatregelen had geno
men om de grote stroom van telegram
men te verwerken.
De bezetting was aanzienlijk versterkt,
Hier kwamen ze door een controle-afde
ling om daarna met snelle auto's naar de
mechanische administratie van het pro-
duktschap voor vee en vlees, die speciaal
beschikbaar was gesteld, te worden ver
voerd.
De gegevens der telegrammen werden
onmiddellijk op ponskaarten van de me
chanische administratie gezet. Op andere
kaarten waren de gegevens van de verkie
zingen van 1952 en van 1954 reeds ver
werkt. De snelle hollerith-machines kon
den daardoor op ieder gewenst ogenblik
vergelijkende cijfers per gemeente, kies
kring, van het gehele land of van een
aantal gemeenten geven. In enkele secon
den produceerden deze elektronische
breinen gegevens, waarvoor een dozijn
rekenmeesters wellicht evenvele minuten
ncdig zouden hebben.
Een speciale telexafdeling verzond in
hoog tempo de gemeentelijke resultaten
en de verkregen cijfers naar de bladen.
Het eerste telegram, dat uit de gemeente
Katwoude in Noord Holland, kwam om
twintig minuten over zeven op het tele
graafkantoor aan de Prinsenstraat aan en
verscheen reeds om half acht op de te
lex-ontvangers van de dagbladen.
Onze eigen dienst ontving het wordt
een traditie ook nu als eerste de uitslag
van Ritthem. Klokslag half 8 was dit in
Middelburg binnen.
's-GRAVENHAGE, IS juni. De Rijks
voorlichtingsdienst deelt mede, dat het
kabinet heden bij H.M. de Koningin zijn
ontslag heeft ingediend. Dit omvat tevens
da ontslagaanvrage van de staatssecreta
rissen.
's-GRAVENHAGE, 14 juni.
Onmiddellijk nadat de verkie
zingsdienst van het ANP de uitslag
der verkiezingen voor de Tweede
Kamer had vastgesteld, is van
nacht getracht de mening te ver
nemen van de voorzitters van ver
schillende Tweede Kamerfracties.
H. W. Tilanus
De heer H. W. Tilanus, voorzitter
van de C.H.-fractie en voorzitter van
de C.H.U. wilde in het algemeen zeg
gen, dat weer blijkt, dat ons volk erg
constant is, al waren er wel enige ver
schuivingen. De K.V.P. heeft geen heel
grote vooruitgang geboekt, als men
rekening houdt met de beide zetels
van de K.N.P.
De beide protestants-christelijke
partijen zijn wat achteruitgegaan, de
A.R. heeft wel een tik gekregen. Ge
dacht was wel, dat de jonge minister
Zijlstra zou trekken. De C.H. is weer
terug op hetzelfde punt van voor dé
oorlog en in 1946. De heer Tilanus
vindt zulks jammer, maar is toch
dankbaar, dat 8 pet. trouw is gebla-r
ven. Van de V.V.D. werd gedacht, dat
deze partij na de grote en kostbare
reclame winst zou behalen, hetgeen
niet het geval is geweest. „Dat de C.
P. N. is teruggevallen, daar kan ik he
lemaal niet over treuren, de S.G. ii
gebleven, hetgeen te verwachten viel",
zo zei hij. Sprekende over de door
braak van de P. v. d. A. kan men niet
zeggen, dat die erg groot is geweest. Dé
artijen op confessionele grondslag
ebben zich met kleine verschuivin
gen gehandhaafd. Wel zou men kun
nen zeggen, dat het ingrijpen van da
materiële waarden in het volksleven
meer betekent dan dat van de geeste
lijke waarden.
r'rof. Dr. J. Zijlstra
In een kort commentaar voor dé
N.C.R.V. noemde de anti-revolutio
naire lijstaanvoerder, Prof. Dr. J. Zijl-
stra, de uitslag volkomen duidelijk en
voor de anti-revolutionairen zeer te
leurstellend. De grote winst is naar dé
Partij van de Arbeid gegaan of betej?
gezegd: in feite naar haar lijsttrekker.
Dr. Drees. Prof. Zijlstra onderstreepté
evenwel met klem kracht uit deze te
leurstelling te willen putten voor dé
grote en zware taak, welke de anti
revolutionairen thans wacht, namelijk
om ons volk duidelijk te maken dat dé
christelijke partijformatie de enig juis
te is en van het grootste belang vooï
de toekomst en het welzijn van heel
het Nederlandse volk!
Prof. Mr. P. Oud
Prof. mr. P. J. Oud, voorzitter van
de fractie van de V.V.D. en voorzit
ter der partij, verklaarde „reuze
tevreden" te zijn over de uitslag. Hij
zei wel gehoopt te hebben op de tien
de zetel, „maar als u ziet wat de A.R.
en de C.H. kwijt zijn, terwijl er een
stroom is gegaan naar de beide grote
partijen, dan heeft de V.V.D. als een
rots in de branding gestaan. Ik vind
het prachtig."
Eraan herinnerend, dat hij destijds
over de derde macht heeft gesproken,
zei hij nog: „Misschien zullen de he
ren van de A.R. en de C.H. zich wel
eens achter de oren krabben. Na de
oorlog had de V.V.D. zes zetels en de
A.R. dertien. Dat was een verschil
van zeven, nu is het verschil nog maar
één".
Kieskringen
Middelburg
Vlissingen
Goes
Zierikzee
Totalen
A ar:tal geldige
Katholieke
Partij van
Anti-Rev.
Chr. Hist.
Vrijheid en
Comm. Partij
Staatk.
Geref. Pol.
Nat.
Ned.
Wei
Midd.
Div.
stemmen
Volkspartij
de Arbeid
Partij
Unie
Democratie
Nederland
Geref. Partij
Verbond
Unie
Opp.
ter
partij
par
1952
Unie
tijen
1956
1952
1956
1952
1956
1952
1956
1956
1952
1956
1952
1956
1952
1956
1952
1956
1952
1956
1956
1952
1952
1952
20626
20556
1182
943
6975
6103
4693
4827
3460
3491
1700
1676
130
250
2210
2181
188
198
48
40
143
572
172
23005
21840
2114
1073
10453
8755
3248
3371
3718
3597
1694
1319
395
590
1157
1133
76
51
79
71
173
1045
133
33324
32978
5633
5173
9018
7043
4325
4679
7546
7630
2543
2187
87
132
3937
3854
81
86
84
70
362
1682
150
13560
13826
686
513
5224
4773
2234
2481
1828
1854
2083
2187
71
48
1341
1382
48
60
20
25
50
439
39
15018
14795
5137
4571
5241
4720
898
1031
1377
1415
2043
2123
66
95
176
184
29
28
23
29
213
332
83
33328
31869
16643
14386
7946
7385
2226
2355
2988
3026
1307
1571
100
130
1178
1286
806
905
49
87
598
175
52
13569
13725
487
455
3922
3171
1880
1954
2550
2571
951
959
32
36
3659
4132
14
9
30
44
39
366
33
152430
149589
31882
27714
48779
41950
19504
20698
23467
23584
12321
12022
880
1281
13656
14152
1242
1337
333
366
1578
4611
662
Mr. J. W. Burger
De heer mr. J. A. W. Burger, voor
zitter van de fractie van de P. v. d.
A. in de Tweede Kamer, verklaarde
verheugd te zijn over de uitslag.
„Vooral ook zo voegde hij eraan toe
omdat thans voor het eerst de Par
tij van de Arbeid de grootste is en
groter dan de samenstellende delen
ooit zijn geweest".
Uit de uitslag trok hij de conclusie,
dat de jeugd in belangrijke mate op
de P. v. d. A. heeft gestemd. Kenne
lijk kan de jeugd de oude partijen niet
toejuichen.
Mr. Burger zeide de indruk te heb
ben, „Dat in Limburg het fatsoen het
heeft gewonnen".
Hij zeide verder, dat het hem veel
genoegen deed, „dat de onjuiste agi
tatie van de V.V.D., als zou de gees
telijke vrijheid in het geding zijn, geen
effect heeft gehad".
De heren Ds. P. Zandt en Prof. Mr.
P. C. Romme waren niet meer tele
fonisch te bereiken.