Moderne dijken
Endocil
vaarweg naar Antwerpen
Technisch en financieel uitvoerbaar
ttotdcuitowiftsl
zullen
en
beschermen
Huidige
Uitvoerbaar
Aandacht voor
Belgische belangen
Een plan
Landaanwinst
Diep water binnendijks
Waf kost het?
Aandeel van België
Noord poolgebied
belangrijk strijdtoneel
Vrijdag 11 .mei 1956.
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
Kanalisatie van Wester-Schelde
fnut wiï'frUücL
&due> mazwity
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Nu het Deltaplan in. het middelpunt van
de nationale en internationale be
langstelling staat, is de vraag op haar
plaats wat er met de Wester-Schelde gaat
gebeuren. De zeegaten zullen in een nabije
toekomst worden afgesloten en deze afslui
tingen zullen een, menselijkerwijze gespro
ken, afdoende beveiliging geven aan de
daarachter gelegen gebieden, hun inwoners
met hun eigendommen, welke beveiliging tot
nu toe is overgelaten geweest aan dijken die
te kwetsbaar en te zwak zijn gebleken. De
Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden zullen
uit hun isolement worden verlost en gaan een
nooit-gedroomde ontwikkeling tegemoet. La
ten we er dankbaar voor zijn.
Maar de Wester-Schelde tezamen met
de Nieuwe Waterweg is uitdrukkelijk van
het grote plan uitgesloten, met het oog op de
scheepvaartweg naar Antwerpen, waar op
geen enkele wijze aan mag worden geraakt.
Terecht natuurlijk, want Antwerpen heeft
zijn oude, gefundeerde en in tractaten vast
gelegde eigen rechten.
is verre van ideaal
By gaand kaartje geeft een plan, dat
aan de drie hierboven genoemde desi
derata voldoet, en technisch zowel als
financieel uitvoerbaar is.
We zullen bovengenoemde punten
achtereenvolgens nader bezien.
ad. a. Hoewel het woord in dit ver
band niet geheel juist is immers
er wordt niet aan sluizen gedacht
zouden wij gemakshalve het plan wil
len noemen: „Plan tot kanalisatie van
de Wester-Schelde". Het woord „ka
nalisatie" is gemakkelijk hanteerbaar
en de vaarweg krijgt een volledig
unstmatig karakter.
Bij de gedachte kanalisatie van de
Wester-Schelde krijgen wij natuur
lijk volkomen moderne en aan alle
eisen voldoende dijken, die Zuid-
Beveland en Zeeuwsch-Vlaanderen
een afdoende bescherming bieden
tegen overstromingsgevaar, ook bij
de zwaarste stormvloeden. Een be
veiliging dus van dezelfde orde als
aan de andere Zeeuwse eilanden
ten deel zal vallen na de voltooiing
van het Deltaplan.
De scheepvaartweg naar Antwerpen, natuurlijk! Maaris er,
met behoud van een vrije vaart naar Antwerpen, geen oplossing te
bedenken die ook voor Zeeuwsch-Vlaanderen en Zuid-Beveland be
vredigend is? En is de huidige vrije vaart naar Antwerpen nu wel
zó ideaal, dat de Sinjorenstad er tot in lengte van dagen genoegen
mee zal nemen? Dit laatste zeker niet. De waterstaatkundige toe
stand van de Wester-Schelde is verre van ideaal en gaat nog steeds
achteruit. Nu kan men zeggen, dat de vrije vaart op de Wester-
Schelde nagenoeg uitsluitend een Belgisch belang is en dat wij Ne
derlanders ons daar niet al te druk over behoeven te maken, zolang
wij aan de letter van de tractaat-verplichtingen voldoen. Juridisch
misschien juist, maar niemand zal kunnen beweren dat dit een
elegant standpunt is tussen goede buren. Een goede buur is beter
dan een verre vriend, bovendien hebben wij de laatste tijd ervaren,
dat die verre vrienden soms toch óók raar met onze belangen kun
nen omspringen!
Het is een algemeen Europees dus
zeker ook een Nederlands belang,
dat wij in Europa onderling goede
buren èn goede vrienden zijn. Goede
vrienden in de verte kunnen ook heel
veel waard zijn, maar staan toch in
het tweede gelid; de Benelux is de
belichaming van deze gedachte. Het
kan dus geen kwaad ook enige aan
dacht te besteden aan Belgische be
langen zolang de onze er niet apert
door worden geschaad, of, zoals in dit
geval, beider belangen heel goed kun
nen samengaan. Zoals gezegd, Ant
werpen zal op den duur geen genoe
gen kunnen nemen met de huidige
toestand op de Wester-Schelde en
reeds thans gaan er in Belgische krin
gen stemmen op om voor Antwerpen
een eigen kanaal naar zee te graven.
Nu zal er nog heel wat water door de
Schelde stromen voor deze plannen
werkelijkheid worden, want afgezien
van de enorme kosten zou zulk een
kanaal een enorme oppervlakte goede
cultuurgrond verslinden en bovendien
is het waarschijnlijk, dat een kanaal
uitmonding aan de Belgische kust de
waterstaatkundige toestand daar (wel
ke reeds thans niet al te fraai is) niet
zal verbeteren.
Het is dus wenselijk een oplos
sing te zoeken welke:
a. de veiligheid van Zeeuwsch-
Vlaanderen en Zuid-Beveland ten
goede komt;
b. de vaarweg naar Antwerpen
verbetert (dit behoeft niet voor
Nederlandse rekening te geschie
den), en
c. enige landaanwinst in het
vooruitzicht stelt.
Neen lezer, dit behoeft geen
schaap met.vijf poten te zijn, al is
het niet onwaarschijnlijk, dat dit
beestje, aan het einde van deze
serie artikelen, toch meer dan vier
poten blijkt te hebben.
Niettemin blijft de vraag gewettigd, of
Zeeuwsch-Vlaanderen en Zuid-Beveland
het nu voorgoed zullen moeten stellen met
een, in het licht van de gigantische afsluitin
gen der andere zeegaten, tweederangs be
veiliging tegen een nieuwe ramp. Zeker, de
dijken zullen worden verhoogd en versterkt,
maar voor de andere zeegaten werd dit toch
niet voldoende en niet uitvoerbaar geacht.
Zou dit dan voor de Wester-Schelde wel
voldoende en wel uitvoerbaar geacht moeten
worden? Hier wringt iets. De officiële gerust
stelling, dat, door de afsluiting van de andere
zeegaten de waterstand in de Wester-Schel
de met slechts enkele centimeters verhoogd
zal worden, kan toch moeilijk in staat wor
den geacht de gemoederen in werkelijkheid
gerust te stellen. Het blijft een toekomstige
verhoging, boven hetgeen ons toch reeds te
wachten kan staan. Als in de toekomst eens
alle samenvallende ongunstige factoren wel
maxima vertonen (hetgeen bij de ramp in
1953 niet het geval is geweest) dan komen
deze „paar" centimeters er nog boven op.
Een punt van nadere bestudering zal
de trechtervormige uitmonding in de
Noordzee moeten uitmaken, omdat de
ene trechtervorm de stroom kan be
gunstigen en een andere trechtervorm
deze kan tegengaan. Het machtig
mooie en interessante Waterloopkun
dig Laboratorium te Delft zal hier
zonder twijfel de juiste trechtervorm
kunnen aangeven. Wel staat vast, dat
in deze trechter de dijken van dezelfde
orde zullen moeten zijn als die welke
de zeegaten zullen afsluiten. Niet al
leen dat hier hetzelfde watergeweld
moet worden verwacht, maar boven
dien nog zijdelingse stromingen, die
niet meer zullen optreden bij de af
gesloten zeegaten.
watering kan worden volstaan. ter een gemiddelde inhoud hebben van
Mocht men de gronden zeer diep "500 kub. nieter^ over ^een^afstand van
willen ontwateren, dan zal toch met
dat alle
overweging verdient
De mindere stroom in een gekana
liseerde Wester-Schelde zal de
scheepvaart zeer ten goede komen
en het kanaal van 500 meter breedte
zal waarschijnlijk ook mogelijk
maken, dat zeeschepen op volle
kracht kunnen varen en elkaar pas
seren.
In het kader van dit plan meen ik
een lans te moeten breken voor het
reeds jaren bestaande plan voor een
De sciioonnetd
van uw huid ontsluierd
Endocil hormooncrême wekt de
huidcellen tot nieuw leven en doet
rimpeltjes en ongaafheden ver
dwijnen. Endocil als nachtcrème
gebruikt voedt de huid zonder vettig
te zijn. Endocil dient overdag als
basis voor poeder of make-up, de
hormoonwerking gaat onbelemmerd
voort.
hormooncrême van Organon
Per tube f2.90
en het nieuwe kanaalpand door de kop
van Zeeuwsch-Vlaanderen.
ad. c. Hoewel by deze plannen de
landaanwinst niet op de voorgrond
wordt gesteld, loont het toch wel de
moeite ook dit punt wat nader te be
zien. Achter de nieuwe dijken wordt
droogmaking, c.q. inpoldering van
verschillende gedeelten zeer aantrek
kelijk.
Met betrekkelijk zeer eenvoudige
middelen kan b.v. al direct het ver
dronken land van Saaftinge worden
omdijkt en ontgonnen, hetgeen uit
cultuurtechnisch oogpunt reeds twin
tig jaar geleden had moeten geschie
den, ware 't niet, dat wjj dit verdron
ken land nog altijd nodig hebben voor
waterberging. De kaart geeft aan, wel
ke gedeelten er droog zullen vaiien
wanneer we het van het buitenwater
afgesloten gebied op 6 meter N.A.P.
afmalen. Naar schatting is dit onge
veer 12.000 ha.
Reeds direct by de dijkbouw moet
dan ook rekening gehouden worden
met de bouw van de benodigde gema
len, c.q. gemaaltjes. Er zullen n.l. op
lang niet alle plaatsen grote en dure
gemalen nodig zijn; integendeel, ver
schillende kleinere en hoger resp.
minder diep gelegen terreinen zul-
eenvoudige middelen genoegen ge
nomen kunnen worden.
Om een al te grillig dijktracé te
komen, moeten we noodgedwongen
ook veel diep water binnen de bedij
king opnemen, welk water we, door
tot op 6 meter N.ArP. af te malen,
ook niet kwijt kunnen raken. We hou
den dus ook binnendijks blijvend,
soms diep tot zeer diep, water.
Gezien verder de zeer geacciden
teerde bodem van de Wester-Schelde
zullen binnendijks vrij belangrijke
hoogteverschillen voorkomen, hetgeen
leiden moet tot het maken van afde
lingen, wat, door de veelal langgerekte
vorm van het nieuwe land tot een ze
kere terrasvorming aanleiding moet
geven. Het is mogelijk, dat som
mige van de hoogstgelegen punten in
het nieuwe land, juist door die (te)
hoge ligging, alleen maar voor bebos
sing in aanmerking komen.
Belangrijke gebieden van het oude
land, tezamen met een deel Belgisch
gebied, wateren op de Schelde af,
welke afwatering, om al te hoge kos
ten te vermijden, in het nieuwe land
opgenomen zou kunnen worden. Deze
afwatering geeft stromend water.
We krijgen in het nieuwe land dus;
a. aanmerkelijke hoogteverschillen met
terrassen, b. bos, c. akkerland, d. wei
land, e. blijvend water (meren), f.
stromend water door de afwatering
van het oude land, en g. eilanden.
Ziehier de componenten waaruit
een landjuweel geschapen kan
worden, dat zeker in Nederland
maar misschien ook ver daarbui
ten, zijn weerga niet vindt. Een
dorado voor een „landschapsarchi
tect". De afwatering van het oude
land kan dienstbaar gemaakt wor
den aan de bevloeiing van het
nieuwe, hetgeen de aanleg van
vijvers en watervallen mogelijk
maakt.
Dit „Landjuweel" zou van dit deel
van Zeeland met één klap een cen
trum maken van watersport en toeris
me en duizenden en duizenden toeris
ten uit binnen- en buitenland trekken
en een bloeiende vreemdelingen
industrie in het leven roepen. Over de
daaruit te trekken inkomsten
daardoor te scheppen bestaansmoge
lykheden voor de bevolking behoeft
men niet gering te denken.
Nog even een blik op de kaart. Het
gearceerde gedeelte geeft aan wat
land zou worden wanneer binnendijks
alles tot 6 meter N.A.P. wordt af
gemalen. De kaart beperkt zich tot het
belangrijkste.
In werkelijkheid zullen er nog tal
loze kleine eilanden uit het water
opduiken, maar, om de bedoeling
weer te geven heeft het geen zin om
al te nauwkeurig alles uit de kaart
te peuteren.
Het is denkbaar, dat er redenen
zouden zijn die ontginning en in-
cultuurbrenging van bepaalde droog
vallende gronden voorlopig te kost
baar maken, b.v. in verband met het
in totaal 2 x 60 ofwel 120 km., komt
men op een totale inhoud van
300.000.000 kub. meter.
Waar, natuurlijk, op de modernste
wijze zoveel mogelijk mechanisch ge
werkt zal worden, lijkt een gemid
delde prijs van 2,per ma grond
verzet ruim berekend en voor een glo
bale raming als deze verantwoord.
Dit brengt ons dus op 600.000.000,
voor afwerking van
de dijk a 1000,
per strekkende meter 120.000.000,
720.000.000,—
.zonder kunst merken
als gemalen, sluizen,
e.d.
Bij dit gedeelte der
werken heeft België
tenminste evenveel
belang als Nederland,
zodat een Belgische
bijdrage in de kosten
van 50 gerecht
vaardigd geacht mag
worden 360.000.000,—
360.000.000,—
Bij: kunstwerken als
gemalen, sluizen en
dergelijke, waarbij
België geen belang
heeft, maar waarvan
de kosten in dit sta
dium onmogelijk te
schatten zijn
p.m.
met welk bedrag de
veiligheid van Z.
Vlaanderen en Zuid-
Beveland eveneen„
volledig verzekerd is.
360.000.000,—
BRESKENS
ONTWORPEN SCHEIDEKANAAl
tn OUDE LAND
NJE
SKm
NIEUW LAND
1UJVEND WATER BINNENDIJKS
Dit houdt niet in, dat de dijken
overal van dezelfde gigantische struc
tuur zullen zijn als die welke de zee
gaten zullen afsluiten; dat is in genen
dele nodig, want in het gedeelte van
het Scheldekanaal, dat slechts 500 m
breed wordt, kunnen natuurlijk nooit
dezelfde storm- en vloedaanvallen
verwacht worden als aan open zee,
De vloedstroom zal voorts veel min
der ver het binnenland kunnen Indrin
gen; de veronderstelling is zelfs gewet
tigd, dat de getijbeweging In het oos
telijke bekken van de Wester-Schelde
na voltooiing van deze plannen niet
meer of nagenoeg niet meer bemerk
baar zal zijn. Hierdoor is het ook mo
gelijk de zoutgrens terug te dringen,
hetgeen voor de landbouw van groot
belang is.
De oude Scheldedyken blijven als
reserve-waterkering intact doch be
hoeven geen onderhoud meer, terwijl
de nieuwe, moderne kanaaldijken veel
minder onderhoud zullen behoeven
dan de oude. Bovendien zijn ze aan
merkelijk korter. Al met al wordt hier
blijvend een zeer aanzienlijke bespa
ring verkregen.
„Eendrachtskanaal" van wijlen Ir. len kunnen volstaan met een eenvou- geaccidenteerde karakter van de bo-
Van Konijnenburg, dat beoogt de land- f dig motorgemaal. dem. In dat geval kan mer ze reser
engte tussen Noordbrabant en Zuid-
Beveland opnieuw te doorgraven en
dat een nieuw Moerdijkkanaal over
bodig zou maken. Aangezien bij de
uitvoering van de hier voorgestelde
plannen er in het oostelijke bekken
van de Wester-Schelde vermoedelijk
geen getijbeweging meer zal voorko
men, zouden de sluizen in het zuide
lijke uiteinde van het Eendrachtska
naal onder normale omstandigheden
steeds open kunnen blyven, terwijl het
Eendrachtskanaal in het noorden ze
ker geen sluizen zal behoeven, omdat
het dan zou uitkomen in het gebied
achter de afsluitingen van het Delta
plan.
Mocht er dus al in bijzondere ge
vallen sprake zijn van enige getij
beweging in het oostelijke bekken van
de Wester-Schelde, dan zal de stroom
in het Eendrachtskanaal toch altijd
zeer gering blijven, minder dan die in
onze grote rivieren. Het totaal ver
ouderde en geheel onvoldoende kanaal
door Zuid-Beveland kan dan voor de
verbinding Antwerpen-Rotterdam ge-
keel vervallen en krijgt nog slechts
locale betekenis.
Bij niet-uitvoering van het Een-
krachtskanaal moet er een verbin
dingskanaal komen tussen Hansweert
,T I veren voor werkobjecten ingeval we
Het afmalen op 6 meter N.A.P., I Weer met massale werkloosheid te
hphhor»
lijkt wel erg diep, maar we hebben
hier de wel zeer gunstige omstandig
heid, dat we by laag water zeer diep
kunnen afspuien vanwege het grote
getijverschil. We kunnen dan ook zon
der bezwaar de maximale opvoerhoog-
te op 4 tot 4J/j meter stellen, hetgeen
thans niet meer dan normaal geacht
kan worden. Dit geldt zonder meer
voor alle in te dijken gebieden ten
noorden van het voorgestelde Schelde
kanaal en voor alle gedeelten ten wes
ten van de kop van Zeeuwsch-Vlaan
deren, ten zuiden ervan. Alle gebieden
ten noorden van het nieuwe kanaal
kunnen onderling verbonden worden
en bij Vlissingen spuien en alle ge
bieden in het zuiden kunnen even
eens onderling vérbonden worden en
in de trechtermond afspuien.
Enkele kleine gebieden ten oosten
van Terneuzen vallen hierbuiten,
evenals het verdronken land van
Saaftinge, waarvoor dus afzonder
lijke maatregelen getroffen moeten
worden. Voorts liggen er verschil
lende gebieden boven N.A.P., zodat
hier zonder meer met natuurlijke af-
kampen zouden krijgen. In die tussen
tijd zullen de drooggevallen gronden
uit zich zelf groen slaan en zullen er
zich een flora en fauna ontwikkelen
welke van dit gebied een weergaloos
mooi natuurreservaat maken, waarbij
elk ander natuurreservaat in Neder
land in het niet zinkt; misschien te
mooi om straks in werkverschaffing
te ontginnen.
Ook laat zich denken, dat men
de gronden voor een deel ontgint en in
cultuur brengt en dat men de klei
nere eilanden voorlopig als natuur
reservaat laat liggen. Er zijn hier tal
loze mogelijkheden.
Tenslotte: de kosten.
Dit de aard der zaak is het niet mo
gelijk een betrouwbare en nauwkeu
rige kostenberekening op te stellen
voor deze plannen die nog op vele
punten voor wijziging vatbaar zijn.
Om evenwel de gedachten te bepalen,
is het wel mogelijk een schatting te
maken welke enige grond van waar
schijnlijkheid heeft. Als men zich dij
ken denkt, welke per strekkende me-arm werd afgedraaid.
De gedachte om 50 pet. van de
kosten van het eigenlijke Schelde
kanaal van België te vragen is
volkomen redelijk. Niet alleen
krijgt België hiermede een water
weg naar Antwerpen zoals het
nimmer zelf op eigen gebied zou
bouwen; de bouwkosten van een
eigen kanaal zouden van België
een veelvoud van dit bedrag ver
gen, voor een kanaal van minders
kwaliteit en, tenslotte zou de aan
leg van een eigen kanaal Belgiër
een grote oppervlakte goede cul
tuurgrond kosten die het zelf zeer
node zou opofferen.
Het aandeel van België ter grootto
van 50 is in dit plan slechts ge
noemd om de gedachten te bepalen.
Het is denkbaar, dat België gaarne het
gehele bedrag voor eigen rekening zou
nemen om op ons gebied een zo ideale
waterweg naar Antwerpen te verkrij
gen die het op eigen gebied nooit zou
kunnen verwezenlijken. „Kunnen" is
natuurlijk een groot woord, maar geen
enkele Belg denkt over een kanaal van
500 meter breedte op eigen gebied.
Een dergelijk kanaal is hier te ver
wezenlijken voor, naar verhouding,
zeer, zeer weinig geld.
In een volgend artikel: een
vaste oeververbinding Zeeuwsch-
VlaanderenZuid-Beveland.
Hilversum, mei 1956. A. SPITS.
's-GRAVENHAGE, 9 mei. De kapi
tein-waarnemer bij de luchtmacht M. G.
Geschiere heeft voor de vereniging ter
beoefening van de krijgswetenschap een
lezing gehouden over het onderwerp: „De
strategische betekenis van het Noordpool
gebied in een toekomstig wereldconflict".
De kortste aanvalsroete van Rusland naar
de Ver. Staten, zo zei hij, leidt over het
Noordpoolgebied en de Poolstrategie U
dan ook gebaseerd op de veronderstel
ling, dat in een toekomstig wereldcon
flict de top van de wereld een belang
rijk strijdtoneel zal worden. Voor de
Sowjet-Unie is de luchtroete over het
Noordpoolgebied de meest economische
naar het Amerikaanse continent en uit
de ligging der Russische bases blijkt dui
delijk. dat haar Poolstrategie offensief is.
De Ver. Staten bezitten overzeese vlieg-
bases aan de periferie van het rode blok.
Het opereren vanaf deze vliegbases met
paalde voordelen tegenover operaties
lange-afstandbommenwerpers biedt be-
vanaf de eigenlijke Noordpoolbases. De
Amerikaanse Poolstrategie, hoewel ook
offensief van karakter, legt echter het
accent op de defensieve zijde. De Sowjet-
Unie toonde reeds voor de tweede we
reldoorlog een grote belangstelling voor
het arctische gebied en de Russische we
tenschappelijke kennis van aangelegen
heden, die het Noordpoolgebied betreffen
heeft dus een voorsprong op het westen.
Op grond van de klimatologische om
standigheden en de aanvoerproblemen
worden in het kader van de Poolstrategie
grootscheepse acties met grondstrijd
krachten niet waarschijnlijk geacht. In
de ijsvelden van het hoge noorden zyn
acties met bovenwaterschepen praktisch
uitgesloten, zo verklaarde spreker ten
slotte, en de marine heeft In het kader
van de Poolstrategie dus in hoofdzaak een
ondersteunende taak.
De 52-jarige landbouwer H. van H.
te Garderen raakte met zyn kleren
vast aan een draaiende as van een cir
kelzaag, met het gevolg dat zijn linker-
