Amerikaanse neger vraagt: Ben ik
geen mens en geen breeder?
dan
Positie is wel verbeterd, maar
nog lang niet ideaal
yfZwartjes" in het Zuidenwezens
van lagere orde
ZO LEEFT AMERIKA (VII)
Rassenkwestie spitst
zich toe
Alleen voor blanken
DEZE KINDEREN
Geen voorrang van
Amerikaanse firma's
Maandag 5 December 1955 ZEEUWSCH DAGBLAD pagina 4
Kerstnacht 1951. Klaar en helder pinkelen de
sterren in de donkere lucht, die zich welft boven
de Zuidelijke Amerikaanse staten. Het is doodstil
en de wereld hierbuiten lijkt in vroom gepeinzen te
mediteren over die Kerstnacht, nu 20 eeuwen ge
leden, toen het Goddelijk licht het aardse duister
kwam beschijnen en de herders zich spoedden naar
de stal. De mensen hebben zich ter ruste begeven,
na de intieme Christmas Eve, die het Kerstfeest met
punch en mistletoe heeft ingeluid. In alle huizen
hangt de sfeer van vrolijke welwillendheid en ver
broedering, die zo kenmerkend is voor dit feest in
de Angelsaksische wereld.
Maar daar, rond het huisje waar de neger en
vakverenigingspropagandist Strong en zijn vrouw
wonen, sluipen donkere gedaanten. Een vlammetje
flikkert aan en lichte voetstappen verwijderen zich
snel naar alle kanten, terwijl onder het huisje een
roodgloeiend puntje zich langzaam verplaatst. Plot
seling wordt de vrede van de Kerstnacht verscheurd
door een daverende explosie en een rosse gloed
hangt even boven de ruïne van wat eens de slaap
kamer was. Dit negerechtpaar zal het Kerstfeest niet
meer beleven. Het viel als slachtoffer van de rassen
haat en het vooroordeel, die reeds vele zwarte blad
zijden vulden in de geschiedenis van dit land der
vrijheid. „Vrede op aarde, maar dood aan de
zwarten."
In de negerwijken staan veel oude,
uitgewoonde huizen, waaraan voor de
vrouw des huizes geen eer meer te
behalen is.
ATLANTA, 3 Dec. De gouverneur
van de Amerikaanse staat Georgia,
Marvin Griffin, heeft in een telegram
aan een lid van de raad van bestuur
ders van de staat gezegd, dat het aan
sportploegen uit Georgia niet moet wor
den toegestaan te spelen tegen ploegen
van gemengd ras, noch te spelen op
plaatsen, waar onder het publiek de
rassenscheiding niet wordt toegepast.
„Het Zuiden staat voor het Arma
geddon. De strijd ls begonnen. Wij kun
nen de vijand niet de geringste conces
sie doen", zegt de gouverneur in zijn
boodschap.
Natuurlijk is het waar, wat de Amerikanen zeggen: de negers hebben
het oneindig veel beter dan enkele tientallen jaren geleden. Zij kijken hoe
het vroeger was, zien dan naar de huidige situatie en constateren een gro
te vooruitgang. Maar de Europeaan, die Amerika bezoekt en dan plotseling
wordt gesteld voor de toestand, zoals hij nu is, kan toch alleen maar zeg
gen dat die toestand verre van ideaal is voor de Amerikaan, die met een
zwarte huid ter wereld kwam.
In het Zuiden is de rassendiscriminatie natuurlijk veel en veel sterker
dan in het Noorden. De Zuiderlingen zien in de negers nog steeds de men
sen, die als slaven werkten op de plantages van hun voorouders, die door
het verkrijgen van hun vrijheid de hele economie van de Zuidelijke sta
ten hebben ontwricht, waardoor de industriële Noordelijke staten de hege
monie verwierven. De „zwartjes" blijven hier wezens van een lagere orde,
die onder de duim gehouden moeten worden, die lastig zijn en vies en die
een voorbeeldige straf verdienen, als ze menen zich ook als volwaardige
staatsburgers te mogen gedragen.
Een paar voorbeelden. In Gadsdei
(Alabama) staat een grot efabriek van
Goodyear en daardoor is de vakver
eniging van rubberwerkers hier na ja
ren van strijd toch uitgeggroeid tot 'n
machtige organisatie. Enkele jaren ge
leden stichtte de „local" een eigen ge
bouw en daar woonden we een ver
gadering bij.
In de hall staan twee ijswaterauto
maten. Boven de één prijkt het bord
je „Blanken", boven de andere het op
schrift „Kleurlingen". Er zijn vier toi
letten, resp. voor blanke en voor zwar
te mannen en vrouwen. Als we de
voorzitter stomverbaasd vragen: „Maar
hoe is zoiets nu mogelijk in het eigen
gebouw van een organisatie die is aan
gesloten bij de C.I.O., terwijl deze vak
centrale nu al jarenlang strijdt voor
gelijke rechten voor blanken en zwar
ten?" is het antwoord: „Ja, dat moeten
we zo wel inrichten. Dat eist hier de
wet. Als er in een gebouw geen afzon
derlijke inrichtingen voor kleurlingen
zijn, mogen dezen de vergaderingen
niet bijwonen en daarom moesten we
van twee kwaden het beste kiezen".
Maar dat "ook bij de blanke C.I.O
leden in het Zuiden de natuur sterker
is dan de leer en dat deze wet wel de
gelijk de wil van de meerderheid ook
van de blanke arbeidersbevolking uit
drukt, blijkt al spoedig. Als we wat
demonstratief willen drinken uit de
verboden kraan, trekt een jeugdig
vrouwelijk vakbondslid ons haastig te
rug. „Dat moet U niet doen; die is
vies, want die is van de negers".
En als in de grote zaal de vergade
ring. begint, blijft midden in de zaal
een rij stoelen leeg. Daarachter zitten
de zwarte leden bijeengegroept, dan
volgt weer een rij lege stoelen, en de
rest van de zaal is weer met blanken
gevuld. Vroeger moesten de negers
op de achterste rijen plaatsnemen. Nu
mogen ze hun eigen plaats kiezen,
maar ze blijven geïsoleerd. Dit sym
boliseert de huidige situatie: wel voor
uitgang, maar slechts stap voor stap en
slechts schoorvoetend en aarzelend
aanvaard, zelfs door de blanke arbei
ders.
„Ik sloeg hem neer!"
De volgende dag lopen we door de
straten van Gadsden in gezelschap van
een jonge, blanke Zuiderling van de
oude stempel. Van de andere kant na
dert een echtpaar, een neger met een
blanke vrouw. Tegenwoordig kan zo'n
paar zich op straat vertonen, zonder
dat het wordt gemolesteerd, maar het
meisje is vrij zeker door haar familie,
doodverklaard, toen zij de heldhafitige
stap waagde en bij haar de liefde het
vooroordeel overwon.
De ogen van onze buurman wor
den donker, als hij het span ont
waart. „Kijk nou zo'n smerige ne
ger", zegt hij. „Als ik hier met m'n
zuster liep te wandelen en een zwar
te zou alleen maar naar haar kijken,
zowaar ik hier sta, ik sloeg hem.
neer".
En ongetwijfeld zou hij zijn dreige
ment ook tot uitvoerig brengen. De
neger zou zich waarschijnlijk laten
neerslaan, want als hij zich verzette,
zou de aanvaller in een ommezien van
alle kanten, hulp krijgen en de lynch
partijen zijn wel zeldzaam geworden,
maar zij behoren toch nog niet hele
maal tot het verleden.
In deze sfeer leven de negers in de
Zuidelijke staten en het is dan ook
geen wonder, dat hij hier bijna steeds
in het publiek iets over zich hebben
van angstige onzekerheid en slaafse
vrees. Zij zijn steeds bang de onzicht
bare grens te overschrijden tussen wat
zij wel en niet mogen doen. Gehoor
zaam nemen zij plaats in de afzonder
lijke wachtkamers en zij drinken uit
de kraan onder het bordje: „Coloured
people". Maar in hun hart sluimert de
haat.
Koffie, maar hoe!
In het Noorden hebben de negers
een veel grotere vrijheid. Eerst om
streeks 1910 overschreden zij in grote
getale de Dixie-lijn om zich in de gro
te steden aan de Oostkust te gaan ves
tigen, waar de industrie bloeide. Hier
zijn geen afzonderlijke wachtkamers
en zwart en blank hangen broederlijk
naast elkaar aan de lus in de subway
van New York in Chicago.
Maar toch moet de kleurling niet
denken, dat hij zich hier maar alles
kan permitteren. Ook hier verwacht
men dat een neger bepaalde restau
rants niet zal binnentreden en dat hij
in de grote Greyhound-bussen, die het
land van Oost naar West doorkruisen,
plaats zal nemen op de achterste ban
ken.
Gaat een neger toch een restau
rant van de betere soort binnen, dan
wordt hij niet op straat gegooid,
maar de dienstertjes weigeren een
voudig om hem te zien. Waagt hij
het eindelijk om er één aan te hou
den en toch een bestelling te doen,
dan duurt het eindeloos eer het kop
je koffie met een nijdige smak en
een plas in het schoteltje voor hem
wordt neergezet en vaak blijkt dan
de suiker te ontbreken en 't brouw
sel vrijwel ondrinkbaar te zijn.
Ambtenaren van de M.S.A. in
Washington meestal progressieve
vakverenigingsmensen hebben in
juli 1952 wekenlang alle stoelen bezet
van een drugstore, waar de eigenaar
hun neger-collega niet wilde bedienen.
Zij weigerden iets te bestellen vóór de
neger geholpen was. Hoewel de kop
pige drugstore-man op deze manier
wekenlang tijdens het drukke lunch-
uur geen enkele klant kreeg en een
enorm verlies leed, bleef hij op zijn
stuk staan.
Waarom?
Wat geeft nu de gemiddelde Ame
rikaan als reden op voor deze vijan
dige houding tegenover alles wat ne
ger is? Het gewone verhaal is het
volgende: „De negers zijn lui en
smerig. Zij hebben geen doorzet
tingsvermogen en brengen niets tot
stand. Bovendien zijn "ze dom en ze
delijk staan ze op een laag peil. Ten
slotte zijn het opdringerige, onbe
schofte herriemakers en als wij ons
niet verweren spelen zij over ons de
baas".
Hij vergeet daarbij, dat de negers
een eeuw lang bijeengedreven zijn ge
weest in de negerwijken, waar de hui
zen krotten waren, waar aan de hy
giëne nooit iets werd gedaan en waar
aan het interieur toch geen eer te be
halen was. Hij vergeet, dat doorzet
tingsvermogen waardeloos was in een
maatschappij, waar de neger nooit ho
ger kon klimmen dan de onderste
sport van de maatschappelijke ladder.
Hij vergeet, dat men geen schran
dere koppen kweken kon op een sme
rige, verwaarloosde negerschool met
slecht opgeleid zwart personeel. En
tenslotte ziet hij blijkbaar over het
hoofd, dat een neger ook maar een
mens is en dat een eeuw van discri
minatie, lynchpartijen, en verachting
hem een wrok en een haat hebben
bijgebracht tegen de blanken, die zich
ook wel eens uiten moet.
En als de negers in Chicago dan
eens een „pushing day" organiseren,
waarbij de blanken verhinderd wor
den in bussen te stappen of van het
trottoir worden geduwd, dan oogsten
zij nog slechts een miniatuurstormpje,
gerekend naar de wind die zij gezaaid
hebben.
Eerst als de negers gedurende en
kele generaties dezelfde kansen en
mogelijkheden hebben gehad als de
blanken, kan een oordeel over deze
volksgroep met enige billijkheid wor
den gevormd. Als nu al blijkt, dat
velen het ondanks alle tegenkanting
hebben gebracht tot dokter, advocaat,
auteur of warenhuiseigenaar, behoeft
men op dit punt geen al te pessimis
tische verwachtingen te koesteren.
Gesloten gemeenschap
Door de nood gedrongen vormen
de negers in Amerika een gesloten
gemeenschap. Zij wonen bijeen in
aparte wijken of blokken, ook in de
Noordelijke staten, waar dit niet ver
plicht is. Een eigenaar van een flat
gebouw loopt trouwens kans al z'n
huurders te verliezen, als hij een
negerfamilie toelaat.
Krantensensatie rond het negerprobleem. Willie Counts, een 18-jarige ne
ger wereld in 1947 ter dood veroordeeld wegens moord, doch de electrische
stoel weigerde dienst. Op 9 Mei zou hij voor de tweede maal op deze stoel
moeten plaats nemen. De kranten brachten toen deze foto. Aan de veroor
deelde is een kalenderblad in handen gegeven, waarop de datum van de
electrocutie dik is omlijnd. Vooral in het Zuiden trekken processen, waat-
bij negers in de beklaagdenbank zitten, de algemene aandacht en als het
geruchtmakende zaken betreft moet de verdachte soms bij het verlaten van
de rechtzaal door een sterke politiemacht tegen de woedende menigte wor
den beschermd.
Ook de negerélite vestigt zich in
deze omgeving, want een negerdokter
krijgt alleen zwarte patiënten en een
negeradvocaat wordt nooit door een
blanke te hulp geroepen. De neger
predikant kan alleen in een negerkerk
een beroep krijger» en een gekleurde
onderwijzer staat vrijwel steeds voor
een klas met negerkinderen.
Dezelfde groepsvorming ziet men
trouwens bij enkele andere delen van
de Amerikaanse bevolking, die zij
het in veel mindere mate toch
ook getroffen worden door die vloek
van de Amerikaanse samenleving, de
„prejudice" oftewel het vooroordeel.
Ook de Joden wonen vaak in be
paalde wijken bijeen en de rooms-
katholieken zijn in ieder geval in het
Zuiden zeer op elkaar aangewezen.
Eén groepje is er, dat in nog treu
riger omstandigheden leeft dan de
negers. Een zeer hoogstaande vrouw,
die openlijk pleit voor gelijke rech
ten voor negers en blanken, zei me
eens: „Ik zou het niet tegenhouden
als mijn dochter met een neger wilde
trouwen, mits die neger een behoor
lijk mens was. Wél zo., ik haar waar
schuwen voor het moeilijke leven dat
ze tegemoet ging en ik zou het om
haar verschrikkelijk vinden. Mijn
dochter zou echter moeten beloven,
dat er geen kinderen zouden zijn,
want die zouden tot de meest be
klagenswaardige schepselen ter wereld
gaan behoren".
De negers hebben hun gemeen
schap, evenals de blanken. Maar
de halfbloeden worden door beide
groepen geminacht en buitengeslo
ten. Door de grote weerstanden op
dit gebied komen gemengde hu
welijken niet zó erg vaak voor en
blijft deze groep zeer klein. Zo
doende hebben ze ook geen eigen
levensverband, waarin ze worden
geaccepteerd en zijn het in elk op
zicht verschoppelingen.
door
Carel van der Hoek
76)
Ze liep de gang in. Op de deurmat
lag naast de krant een brief. Eline
schoot er op af. Van de Zurings mis
schien? Neen, van Rick! Fijn! Gauw
even lezen!
in een moeilijk parket door 'n
verzoek om inlichtingen over je pen
sion. Want die bijna kinderlijke brief
van de dames „van ongeveer zestig
jaar", zoals ze het schrijven, zou heel
acceptabel zijn, wanneer er niet tege
lijk uit bleek, dat ze vitaal genoeg
zijn om jou en je kinderen het leven
zuur te maken. Ze hadden een lijst
vragen over je huis van je welste! Nu
behoefde ik natuurlijk niet alles zo
ernstig op te vatten en ik deed dat ook
niet. Ze zullen toch eerst komen kij
ken, schreven ze. Maar ik heb het op
dat „rustbehoevende" niet begrepen.
Ach, Eline, dat kan immers niets wor
den? De kinderen worden groter en
zeker niet gemakkelijker. Waar wil je
hem laten zonder hun vrijheid al te
veel te beperken? Er bleef me dan
ook niets anders over dan de volle
waarheid te schrijven. Ik heb jou en
je huis geprezen, maar ook eerlijk ge
zegd, dat Bosrust als rustoord niet ge
schikt is
Het duizelde Eline plotseling. Was
bleek leunde ze tegen de gangmuur.
Dit.o, dat hij haar dit kon aan
doen! Juist hij! En ze had nogal ge
dacht, dat hij mèt haar blij zou zijn.
Nu probeerde hij haar het brood uit
de mond te stoten.
De brief was op de vloer gevallen.
En terwijl ze zich bukte om hem op
te rapen, viel een traan op het papier.
Dit maakte haar opeens woedend. „Ik
lijk wel gek", zei ze gesmoord. „Zou
ik daar nog om huilen? Vort er mee!
De rest van zijn smoesjes kan me niets
schelen!" Ze verscheurde de brief en
wierp de snippers in het toilet.
Maar de tranen mochten gedroogd
zijn, de arbeidsvreugde keerde niet
weer. En de leegte in haar avondge
bed werd niet gevuld met de sme
king, dat het aan haar gepleegde ver
raad mocht worden verhinderd.
Want toen werkelijk haar gebeden
verhoord schenen, doordat de dames
Zuring zonder persoonlijk bezoek haar
mededeelden: „ondanks een niet erg
bemoedigende inlichting van de heer
Tornberg" toch besloten te hebben op
de aanbieding in te gaan, was Eline
wel dankbaar maar niet blij.
Zij leed een verlies, dat 2onher-
stelbaar was.
En in haar gebeden bleef de leegte
Opzettelijk.
HOOFDSTUK 22.
„Meneer Tornberg, kunt u even bij
me komen?"
„Jawel, meneer Herwaarden."
Rick legde de hoorn op de telefoon
en keek verwonderd, enigszins ge
schrokken zijn minstens even ver
baasde collega's aan. Die dachten nog
aan een grapje: „Was dat werkelijk
de grote baas zelf?" En op zijn knik
ken.'.„Wat moet je daar?"
Schouderophalend liep hij naar de
deur. „Als ik dat wist; was ik een
stuk wijzer", zei hij nerveus.
De anderen keken elkander veelbe
tekenend aan. ,„Als dat maar goed af
loopt", verzuchtte er een. En een an
der wist: „Hij was de laatste tijd nog
al afwezig, en de vertaling van dat
geheime contract, die hij voor de di
rectie onderhanden heeft gehad, kan
wel tegengevallen zijn."
,,'t Zou jammer zijn van de kerel,
als hij een drukker kreeg", vond de
derde. „Hij was zo in zijn schik met
dat opschuivertje een tijdje geleden.
Hij zag er een hele promotie in."
„Je kunt maar beter uit de handen
van de hoge heren blijven."
Dezelfde gedachte had Rick, terwijl
hij in de monumentale hal van het
hoofdgebouw de terugkeer van de
bode, die hem was gaan aandienen,
afwachtte. Duizend vragen bestorm
den hem en maakten hem werkelijk
zenuwachtig. Gelukkig duurde het
wachten niet lang.
Een kamer als een zaal deed hem
in het niet verzinken. Het vorstelijk
ingerichte vertrek scheen er op be
rekend te zijn elke bezoeker klein te
maken. Ook Rick ontkwam niet aan
dat gevoel, terwijl hij, bescheiden bij
de deur staande blijvend, toch zakelijk
constateerde, dat de plaats achter het
reusachtige bureau ledig was. Als
heel in de verte zag hij toen bij één
der zes hoge vensters aan een kleine
tafel twee heren zitten, in één van
wie hij de in dienst van de firma ver
grijsde personeelschef Verkuyle her
kende. De andere, een nog jonge man
van even dertig, moest dus de grote
Baas zelf zijn: doctor Frederik Her
waarden, graaf van Semborg.
De heren staakten hun gesprek.
Herwaarden stond op, trad Rick en
kele passen tegemoet, reikte hem de
hand en zei: „Wij hebben elkander
nog niet ontmoet, meneer Tornberg.
Het is mij een genoegen met u ken
nis te maken."
(Wordt vervolgd.)
Een lange weg
Ongetwijfeld is het waar, dat er,
vooral in de laatste oorlog, veel is
gebeurd dat de negers heeft geholpen
bij hun strijd voor gelijke rechten.
Toen de regering in 1941 het uitge
breide program voor de defensie aan
kondigde, werden de negers niet in
geschakeld. De militante voorzitter
van de Bond van Slaapwagenperso-
neel (deze „porters" zijn allemaal
negers) organiseerde een „mars naar
Washington",die slechts werd afge
last, toen president Roosevelt na
onderhandelingen met deze A. Philip
Randolph de beroemde „Order 8802"
uitgaf op 25 Juni 1951. Deze order-
verbood alle discriminatie op grond
van ras, geloof of huidskleur aan
gouvernementsdiensten en onderne
mingen onder regeringscontract.
Dit stuk wordt beschouwd als het
voornaamste besluit van de fede-
rale regering over het rassenvraag
stuk sedert de proclamatie van pre
sident Lincoln in 1862, waarbij de
slavernij werd afgeschaft. Zo gaas
men stap voor stap vooruit en heel
langzaam worden de Ver. Stateii
ook voor de negers een land van
vrijheid.
Maar er zullen nog wel één of
twee generaties overheen gaan,
voordat ook de Amerikaanse neger
zonder een spotlach kan kijken
naar het Vrijheidsbeeld op Bedloe
Island en voor ook hij zonder bit
tere gedachten en wrange gevoe
lens de rechterhand op het hart kan
leggen en mee kan doen, als op de
scholen en vergaderingen in spreek
koor de trouw aan de vlag wordt
hernieuwd met de oude formule:
„Ik zweer trouw aan de vlag
van de Ver. Staten en aan de repu
bliek, waarvan zij het symbool is.
Eén natie, ondeelbaar en met vrij
heid en recht voor allen."
De steunverlening aan het
buitenland
WASHINGTON, 3 Dec. Ameri
kaanse firma's, die biedingen indie
nen voor contracten tot het leveren
van goederen voor het Amerikaanse
programma voor economische steun
aan het buitenland, zullen geen voor
keursbehandeling genieten boven bui
tenlandse firma's. Van industriële zijde
in Amerika was aangedrongen op het
toewijzen van contracten aan Ameri
kaanse firma's, hoewel niet de laagste
bieders, indien hierdoor werkloosheid
in bepaalde gebieden van de Ver. Sta
ten zou kunnen worden» verminderd.
Van officiële zijde is medegedeeld, dat
na overleg tussen de betrokken minis
teries is besloten, dat een dergelijke
uitzondering niet zal zijn toegestaan,
aangezien de middelen voor steunver
lening aan het buitenland door het
Amerikaanse congres in de eerste
plaats zijn verstrekt voor het verlenen
van steun aan de economie van buiten
landse staten.
Verkiezingsuitslagen in
Indonesië
DJAKARTA, 3 Dec. De jongste
cijfers van de algemene verkiezingen
voor de volksvertegenwoordiging voor
geheel Indonesië zijn: Masjoemi
7.854.658 stemmen, P.N.I. 8.078.625
stemmen, P.K.I. 6.005.208 stemmen,
Nahdatul Ulama 6.451.136 stemmen.
