EEN BLIK IN DE RUIMTE Russen de enigen, die tegen kolonialisme strijden het Heffing van schoolgelden Op de berg Palomar (Californië) staat de sterkste verrekijker ter wereld Amerikanen blijven in Berlijn tot Duitslands hereniging PUZZLE Fotografie van fabelachtige verten COMET III ROND DE AARDE? ül Sowjet-Unie houdt nog 200,000 Poolse sol daten gevangen REUZENCAMERA DRINGT DOOR TOT ONBEGRIJPELIJKE DIEPTEN Heelal-atlas van enorme betekenis De camera ziet veel verder dan het menselijk oog, ook al is dit gewapend met een sterke kijker Grote betekenis Volledige bewegingsvrijheid dient gehandhaafd Ontploffing in Zuidbroek VANDAAG EENS Chroesjtsjef maakte weer een goede beurt Amerikanen en Fransen zijn domme mensen maar Maandag 5 December 1955 ZEEUWSCH DAGBLAD pagina 3 i. Nu algemeen de schoolbesturen een aanvang gaan maken met de uitvoering van de heffing van schoolgelden en hierover bij de betrokken ouders diverse vragen rij zen, verdient het wellicht aanbeve ling, dat wij in ons blad onze lezers, en wel met name de ouders van leer lingen, trachten enige verduidelijking te geven over de toepassing van de nieuwe schoolgeld wet. De Eerste Kamer heeft op 17 Mei 1955 het ontwerp schoolgeld wet zon der hoofdelijke stemming'aangenomen en inmiddels is dit wetsontwerp tot wet verheven en opgenomen in de staatscourant nr 223, onder de naam: „Schoolgeldwet 1955" Met de „schoolgeldwet 1955" wordt bedoeld een aantal scholen en leer jaren van scholen vrij te stellen van de heffing van schoolgelden, en voor de overige scholen en leerjaren van scholen de schoolgelden belangrijk te verlagen. De eerste vraag, die hier dus ge steld kan worden, is: „welke scholen zijn vrijgesteld van schoolgeld?" Vooraf dient echter een andere vraag te worden gesteld en wel: „wat verstaat men onder scholen?" Het antwoord is, dat hieronder over 't algemeen gerangschikt kunnen wor den, alle scholen waar dagonderwijs wordt gegeven, en die geheel of ge deeltelijk uit de openbare kassen (rijk, gemeenten, provincie) worden bekostigd. Zo wordt om een enkel voor beeld te noemen een handels avondschool, een avondschool voor ambachtslieden, een muziekschool, een pitmanschool, een zeeuws tech nisch instituut e.d., niet als school aangemerkt in de „schoolgeldwet 1955, ook al worden sommige van de hier genoemde scholen wel geheel of gedeeltelijk uit de openbare kassen bekostigd. Aan een vakschool voor meisjes bestaan er cursussen voor ko ken, naaien, enz., doch deze cursussen behoeven als regel maar 1 of hoog stens 2 dagen per week te worden govolgd. Sommige cursussen zelfs maar enkele uren per week. Hoewel nu de vakschool voor meisjes we noemen deze school maar als voor beeld een school is voor dagonder wijs en geheel uit de openbare kassen wordt bekostigd, mogen toch de leer lingen van de cursussen, die we hier hebben genoemd, niet aangemerkt worden als leerlingen van de vak school voor meisjes. Soortgelijke voor beelden zijn er te over. Anderzijds kan het voorkomen, dat een leerling maar 1 of 2 dagen per week soms nog minder een school bezoekt en thuis zijn studie voor die school voortzet. Ik denk bijv. hier aan een student van een Uni versiteit, die in zijn laatste studie jaar meer thuis dan op school is. Deze student wordt weer wel be schouwd als een leerling van een dag school. Leerlingen van bijv. de K.M.A. val len in dit verband weer buiten het begrip „school" hoewel de K.M.A. een dagschool is en uit de openbare kas sen wordt bekostigd. Hier geldt het criterium, dat de leerling niet stu deert op kosten van zijn ouders maar grotendeels op kosten van de school c.q. het Ministerie van Oorlog. We hopen door de enkele voorbeel den, die we hierboven hebben ge noemd, duidelijk te hebben gemaakt welke inrichting onder het begrip „school" valt: In het algemeen kun nen we dit begrip als volgt formu leren: beslissend voor de vraag, of voor een bepaalde leerling school geld verschuldigd is, is dus de aard van de school en c.q. het leerjaar der school, waarin de leerling 't onderwijs volgt. De leeftijd van de leerling is te dezer zake evenmin van belang als de vraag, of hij nog leerplichtig is, of reeds een of meer klassen heeft gedoubleerd. We komen dan nu tot de beant woording van de vraag, welke scholen vrij gesteld zijn van het hef fen van schoolgelden. Dat zijn: a. fröbelscholen b. lagere scholen; c. buitengewoon lagere scholen; d. voortgezet lager onderwijs- Voorts zijn vrijgesteld van school geld het eerste leerjaar van de lagere land- en tuinbouwschool en het eer ste en tweede leerjaar van een lagere nijverheidsschool (ambachtsschool, vakschool voor meisjes), het eerste en tweede leerjaar van een U.L.O.-school, van een middelbare school voor meis jes, hogere burgerschool, lyceum en gymnasium." Voor leerlingen op de onder a tot en met d genoemde scho len, en voor leerlingen in de eerste en/of tweede klas van de verder ge noemde scholen, is dus geen school geld verschuldigd. Zie verder ons artikel in ons blad v a morgen. Als een klein, nietig stofje zweeft deze aardbol tussen millioenen sterren, zonnen en plane ten door het heelal. Op dit stofje beweegt zich de kleine mens, voltrekt zich het drama van zijn lijden en strijden, poogt hij de raadselen te ontsluieren van de duizelingwekkende ruimte, die hem omgeeft. Een van de brandpunten van zijn pogen is gelegen op de eenzame top van de berg Palomar in Californië. Daar staat een observatorium, een cirkelvormig gebouw met een reusachtige koepel. In deze koepel staat gemonteerd de grootste, sterkste verrekijker ter wereld, met daar aan gekoppeld een reeks van de meest moderne camera's die de techniek kon voortbrengen. Hier is het de mens in de afgelopen jaren gelukt door te dringen tot fabelachtige diepten. Diepten, afstanden, die men niet meer begrijpt, die men kan uitdrukken, maar niet kan be vatten. Driehonderdduizend kilometer is de afstand die het licht per seconde aflegt. De afstand die het licht in een vol jaar, in 31,5 millioen seconden dus, doorloopt, noemt men een lichtjaar. Op de berg Palomar heeft men in de afgelopen jaren geschouwd tot een diepte van 600 millioen lichtjaren. Ds P. N. Kruyswijk curator V.U. AMSTERDAM, 3 Dec. Directeu ren der Vereniging voor Hoger On derwijs op Geref. grondslag hebben ds P. N. Kruyswijk, Geref. predikant te Ouderkerk aan den Amstel, be noemd tot curator van de Vrije Uni versiteit in de vacature, die in het college van curatoren is ontstaan door het overlijden van dr J. Hoek te 's-Gravenhage. Het resultaat hiervan is kortgeleden verschenen in de vorm van een atlas, het eerste deel van een verzameling foto's, die een beeld geven van de sterrenwereld onvoorstelbaar ver van ons verwijderd. Dit is een wetenschappelijke prestatie van hoge beteke nis, die zeker leiden zal tot nieuwe inzichten. Deze schitterende prestatie is mogelijk geworden door de perfectie van de hemelfotografie. Deze is al bijna even oud als de fotografie zelf. Een jaar nadat het Louis Daguerre in 1839 gelukt was als eerste een werkelijke foto te maken, zij het wat anders dan de tegenwoordige, nam John William Draper te New-York al een foto van de maan. En met de ontwikkeling van de fotografie ging ook de hemelfotografie met grote sprongen vooruit. Want al spoedig bleek dat er in die hemelfotografie heel wat meer zit dan louter het fotograferen van door de kijker zichtbare sterren. De came ra ziet veel verder dan het menselijk oog, ook al is dat oog gewapend met een sterke kijker. Veronderstel dat men met het blote oog op een bepaalde plek aan de hemel tien of twaalf sterren ziet. Misschien kan men er dan met de kijker wei honderd zien. Maar het is vrij zeker dat de camera er op diezelfde plek enige duizenden ziet. Het geheim Het geheim daarvan ligt in het wezen van de film, van de gevoelige plaat. Het menselijk oog raakt snel vermoeid van het zien naar zwak lichtgevende objecten. Maar met de film is het juist andersom. Hoe lan ger men deze, binnen zekere grenzen, aan het stralen van een zwak licht puntje blootstelt, hoe duidelijker zij dit opneemt. Maar ook, waar wij met een kijker absoluut geen sterren zien, daar ziet de camera ze wel, als de gevoelige plaat maar lang genoeg, soms wel 5 of 6 nachten achtereen, op dezelfde plek blijft gericht. De camera haalt de sterren naar zich toe, ze maakt sterren, die wij niet zien, zichtbaar en voorgoed zichtbaar. Want nu kan men de genomen foto's rustig bestuderen. Dat is het grote belang van de hemelfotografie. Zonder haar zou den we lang niet zover in het heel al zijn doorgedrongen dan thans wel het geval is. En zonder haar was er van een Palomar-atlas geen sprake geweest. Men heeft de sterrenwereld ver deeld in grootte-klassen. Dat gebeurt naar hun helderheid. De helderste ster noemt men een ster van de eerste grootte. Een ster, die wat minder hel der is, van de tweede grootte enz. De zwakste sterren die wij met het blote oog kunnen waarnemen zijn sterren van de 6e grootte.. De foto's die het Mount Palomar Observato rium gedurende de laatste jaren heeft gemaakt, tonen sterren van de 20ste grootte. Dat betekent dat deze ster ren 250 millioen maal zwakker zijn dan die van de le grootte. Paradijs der astronomen De oorzaak van het grote weten schappelijke succes, waarvan deze reuzen-atlas het resultaat is, is ge- Het is de groo'ste kijker ter we reld. Het slijpen van deze spiegel was een indrukwekkend werk. De Corning Glass Works in' Amerika heeft er elf jaar over gedaan. Ze verzamelt één millioen maal meer licht dan het menselijk oog. Deze geweldenaar onder de astro nomische instrumenten rust op 36 steunpunten, ze weegt 450 ton, maar alles is zó uitgebalanceerd dat de doorbuiging nooit meer kan bedragen dan het twintigduizendste deel van een millimeter, en ze loopt zó soepel dat ze kan worden rondgedraaid door een electromotoi van PK, dat is zoiets als het motortje van Uw elec- trische wasmachine. De rekening van het geheel beliep ruim 15 millioen dollar. Hypermoderne camera's Daarnaast bezit het observatorium nog verschillende andere sterke kij kers en natuurlijk ontbreekt het aan hypermoderne camera's niet, evenmin als aan alle andere apparaten, die een sterrenwacht behoort te hebben. In één woord: dit observatorium is een indrukwekkende demonstratie van wat de mens op dit ogenblik vermag en wat er op het gebied van de astronomische techniek mogelijk is geworden. legen in de kostbare instrumenten die het observatorium op de berg Palomar bezit. Dit observatorium, dat officieel het Observatorium van het Technolo gisch Instituut van Californië heet, is bovendien wel een van de meest ideale plaatsen voor een dergelijk werk. De atmosfeer is er bijzonder zuiver. Men heeft er gemiddeld 300 nachten per jaar die voor observatie geschikt zijn. Dit is een bijzonder groot aantal, waarop vele andere ob servatoria, gelegen in of nabij steden met hun altijd rokerige atmosfeer of kop plaatsen waar het meestal min of meer heiig is, b.v. in de buurt van de zee, bijzonder jaloers zijn. De ierkste troef Maar de sterkste troef in dit suc ces is de technische apparatuur, die nergens ter wereld wordt geëvenaard en die, begrijpelijk, een enorme waarde vertegenwoordigt. Het Mount Palomar Observatorium is het paradijs der astronomen. Hier staat de geweldige Hale spiegel-teles- coop, waarvan de spiegel een door snee heeft van ruim 5 meter. De nieuwe heelal-atlas zal voor de astronomische wetenschap zijn conse quenties hebben. Of deze groot of klein zuilen zijn weet men thans nog niet. Misschien zal zij leiden tot nieuwe inzichten. Voorheen wist men van het bestaan van ongeveer drie dozijn melkwegen, maar de Palomar- atlas toont er reeds enige duizenden. Maar over het algemeen duurt het in dergelijke dingen enige tijd voor men alles kan overzien, er is tijd nodig om de uitkomsten te bestu deren, te laten bezinken en dan con sequenties te trekken. Maar men ver wacht dat zij vele der nog bestaande mysteries zal oplossen. Lang en moeizaam is de weg die de mens aflegt naar de ontsluiering van de geheimen der ruimte. Of het hem ooit gelukken zal het ganse heelal in zijn samenstelling en structuur te doorgronden is sterk betwijfelbaar. Maar het is zeker, dat met deze nieu we heelal-atlas op de weg, die eens in de grijze oudheid reeds door de wijzen van China, Egypte en Baby- lonië werd betreden, een grote en belangrijke stap verder is gezet. Dit is een foto van het prototype van I voor een vlucht van, 20.000 k.m., waar de Comet III, het derde toestel in de over men 30 uur hoopt te doen. De serie van reusachtige straalverkeers-1 mogelijkheid is niet uitgesloten dat de vliegtuigen, waarmee Engeland aan de gezagvoerder, John Cunningham, na markt ïcomt. Vrijdag kon het toestel deze vlucht zal besluiten door te vlie- van de Havïllandjabrieken vertrekken I Verklaring van Ambassadeur Conani HERLIJN, 3 Dec. De Amerikaanse ambassadeur in West-Dultsland, Ja mes Conant, die voor besprekingen in West-Berlyn aangekomen is, heeft bij aankomst verklaard, dat de Amerikaanse regering zal blijven vastbonden aan het recht van volledige bewegingsvrijheid van geallieerden en Berlijners in de vier sectoren van de stad en dat zij van dat recht zal blijven gebruik maken. De Sowjet-autoriteiten bljjven volledig verantwoordelijk voor het handhaven van alle bestaande vrijheden in geheel Berlijn, zo voegde h(j hieraan toe. Conant bevestigde opnieuw de Ame rikaanse politiek, volgens welke de Amerikanen in Berlijn zullen blijven tot de dag, dat Duitsland herenigd zal zijn. De Amerikaanse hulp aan West-Berlijn zal worden voortgezet. De Amerikaanse ambassadeur zei, dat hij een nieuwe definiëring van de vier- mogendhedenstatus van Berlijn niet no dig achtte, omdat die status in de af gelopen jaren absoluut doeltreffend Is geweest. AANHOUDENDE BELANGSTELLING Conant las een verklaring voor, waar in hij om. zei, dat hij naar Berlijn is gekomen om zich door middel van be sprekingen met Amerikaanse en West- GRONINGEN, 3 Dec. In een huis aan de Klaas Woltjerweg te Zuidbroek heeft zich een gasontploffing voorge daan, waarbij de 35-jarige mevr. W. A. de G. door brandwonden ernstig werd gewond. Zij is opgenomen in 't Acade mische Ziekenhuis. Door de ontploffing is de achtergevel van het huis ontzet, de ramen vlogen uit de sponningen en het intérieur werd geteisterd. De man en zeven kinderen bevonden zich op het moment van de ontploffing in de slaap kamers. Doordat de kamers en de De- nedenverdieping van elkaar gescheiden zijn door een betonnen plafond zijn zij niet gewond. De oorzaak van de ont ploffing wordt onderzocht. Waarschijn lijk heeft zich in de keuken een hoe veelheid gas opgehoopt, die tot ontplof fing is gekomen, toen de vrouw een lucifer aanstreek. KRUISWOORDRAADSEL HORIZONTAAL: 1. Verpakking; 3. zo de; 6. ambtsgewaad; 8. heilig voorwerp bij Indianen; 10. voorzetsel; 11. ongeschon den; 13. voortreffelijk; 15. uniek; 16. on der andere; 18. gedeeltelijk; 19. kleur; 21. puinsteenstuf; 22. maatstaf. VERTICAAL: 1. Kiekje; 2. hecht; 3. godsdienst; 4. bijb. figuur; 5. wijde baai; 7. voorzetsel; 9. toegankelijk; 11. minder waardig; 12. koraal eiland; 14. hoofd deksel; 15. peulvrucht; 17. levenslucht; 18. dominee; 20. herkauwer. Oplossing vorige puzzle HORIZONTAAL; 1. Schildpad; 5. mep; 8. reu; 9. pa; 10. page; 12. morel; 13. Isis; 14. te; 15. tas; 16. spa; 19. negentien. VERTICAAL: 1. Serpentijn; 2. ham; 3. de; 4. doubleren; 6. epos; 7. Parijs; 8. rel; 11. gesp; 12. mis; 17. aai; 18. te. II RANGOON, 3 December „De Britten, noemen u wilden, alhoewel de Birmese tempels twee maal zo oud zijn als de Engelse kerken", verklaarde de eerste secre taris der Russische communistische partij, Chroesjtsjef, die thans, vergezed door maarschalk Boelganin, Birma bezoekt. Chroesjtsjef zei dit bij een bezoek aan de „gonden pagode", één van Rangoons beroemdste godsdienstige bouwwerken, dat een hoogte heeft van honderd meter en met bladgoud overdekt is. Hij vervolgde; „Vóór Willem de Ver overaar bestond er geen Engelse natie. Wij Russen zijn de enigen, die tegen het kolonialisme strijden. Wij zijn verheugd, dat Birma hierover net zo denkt als wij". Chroesjtsjef uitte zijn waardering voor het houtsnijwerk der pagode. Hij zei te gen de Birmese ambassadeur te Moskou, U Ohn, die voor het bezoek der Russi sche leiders naar zijn land is terugge keerd: „Deze versieringen komen over een met het doel, waarvoor de pagode werd gebouwd". „In de Sowjet-Unie wordt in de archi tectuur slechts het nuttige nagestreefd. Niettemin is er in de laatste tijd critiek geoefend op Russische bouwers, omdat zij hun bouwwerken van een overdaad aan versieringen voorzagen. De Russische ar chitecten hebben deze critiek aanvaard", aldus Chroesjtsjef, wiens woorden wer den bevestigd door een Russische woning- bouwkundige ingenieur, die in dienst van de Birmese regering is. „PRETTIGE" DISCUSSIE. Hierop wendde Chroesjtsjef zich tot enige buitenlandse journalisten. „Er is in de Verenigde Staten een aantal bijzonder domme mensen", verklaarde hij, „toen wij critiek oefenden op kameraad Alexan der Vlasof (een vooraanstaande Moskouse architect, op wiens werk, gedurende een bezoek van de gecritiseerde aan de Ver. Staten, van officiële Sowjet-zijde critiek werd geoefend wegens een „overdaad aan versiering"), poogden Amerikanen hem over te halen in de Ver. Staten te blij ven. De Fransen maakten dezelfde domme fout". Daarop vroeg Chroesjtsjef, of er ook een Fransman onder de buitenlandse cor respondenten was. Toen er één naar vo ren trad, wees hij met zijn wijsvinger op hem en riep uit: „U moest rood worden van schaamte". De Fransman antwoord de er de voorkeur aan te geven te blijven, zoals hij was. „Uw politieke kleur in aanmerking ge nomen, zou u zelfs zwart kunnen blijven, doch indien u maar over enig geloof en schaamtegevoel beschikte, zou u rood moeten worden van schaamte", zei Chroesjtsjef. „KOLONIALISME". Toen hij vervolgens zijn aanval op het „kolonialisme" hervatte, vroeg een Ame rikaanse correspondent hem wat er eigen lijk in Oost-Duitsland geschiedde. „En hoe staat het eigenlijk in Letland en Est land?", wilde een andere journalist we ten. „U weet niets van hetgeen in Oost- Duitsland geschiedt. U begrijpt de Oost duitsers niet, omdat u en uw collega's be taalde slaven-schrijvers van het kapita lisme zijn", antwoordde Chroesjtsjef, hieraan toevoegend: „Indien u ook maar iets goeds over de Sowjet-Unie zou schrij ven, zou u de hongerdood sterven, daar de kapitalistische pers uw berichten niet zou willen opnemen". Maarschalk Boelganin zweeg, terwijl Chroesjtsjef zijn verhandeling tot de bui tenlandse correspondenten hield. Tevoren hadden de heide Sowjet-leiders kransen gelegd op het graf van generaal Aung berlijnse functionarissen op de hoogte te stellen van de toestand en om een zichtbaar bewijs te leveren van de aan houdende Amerikaanse belangstelling voor het welzijn van deze dappere en belangrijke stad. Mijn aanwezigheid als vertegenwoordiger van de president der Ver. Staten legt opnieuw de nadruk op de positie, die mijn regering ten aan zien van Berlijn heeft ingenomen en die uiteengezet is in de nota, die ik aaa de heer Poesjkin(de Sowjet-ambassa- deur) in Berlijn heb gezonden, aldus Conant. Naar aanleiding van de aanhouding in Oost-Berlijn van twee Amerikaanse Congresleden in een Amerikaanse mili taire auto, verklaarde Conant nooit ge dacht te hebben, dat de Sowjet-autori teiten een dergelijk onbeleefd en eigen machtig optreden van de volkspolitle tegen een lid van het Amerikaanse be vel in Berlijn en diens gasten zouden toelaten. VLISSINGEN, 3 Dec. Het Hoofd bestuur van de Vereniging van Poolse Oud-strijders in Nederland heeft aan de Minister van Buitenlandse Zaken een schrijven gezonden, waarin een beroep op hem wordt gedaan stappen te ondernemen, welke zouden kun nen leiden tot de vrijlating van twee honderdduizend Poolse soldaten, die door de Sowjet-Unie in strijd met elk rechtsgevoel nog steeds gevangen worden gehouden. „In duizenden concentratie- en dwangarbeiderskampen in binnen- Rusland en Siberië aldus het schrij ven leven in de meest kommervolle omstandigheden, honderdduizenden burgers van Polen en andere Oost- europese staten, die tengevolge van de verraderlijke besluiten genomen te Teheran en Yalta, genadeloos wer den overgeleverd aan het schrik bewind der Sowjets. Tengevolge van de „nieuwe koers" in de Sowjet-politiek keerden vele duizenden Italiaanse, Oostenrijkse en Duitse krijgsgevangenen uit Sow jet- Rusland terug. Ook werd onlangs een gering aan tal "Poolse krijgsgevangenen vrijgela ten. De grote propaganda, die hier bij werd gemaakt, had ten doel de vrije wereld te overtuigen, dat ook deze pijnlijke kwestie tot een voor spoedige oplossing was gebracht. Niets is minder waar. In de Rus sische concentratie- en dwangarbei derskampen verblijven nog steeds tweehonderdduizend Poolse soldaten, die in strijd met elk rechtsgevoel ge vangen worden gehouden. WÜ, Poolse oud-strijders en verblijf- houdende in Nederland, waar wij niet alleen gastvrijheid genieten, maar ook alle rechten die de vrije mensen toekomen, bezitten, richten ons tot U niet alleen met een protest tegen de gevangenhouding, maar vooral ook met een verzoek om het ondernemen van de nodige stappen, die zouden kunnen leiden tot de vrijlating van al onze kameraden, doe sedert 1939 en 1944 nog steeds gevangen worden gehouden." San, de anti-fascistische Birmese pre mier, die in 1917, samen met zes zijner ministers, werd vermoord. De twee Russische staatslieden werden bq hun bezoek aan de bezienswaardig heden van Rangoon door zwaar bewapen de ordebewaarders vergezeld.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1955 | | pagina 3