Ook voor boer Peterson behoort New York
tot de andere wereld
Maar wielen en propellers maken het land
steeds kleiner
FiRMAMINT
POLITIEKE ACTIVITEITEN IN
BEZET NEDERLAND
nun
nu
i
Zo leeft Amerika (IV)
Hoedt U
CJB.T.B, confereert over
grond- en pachtzaken
De herinneringen
vervagen..
Regering in Londen was niet
altijd op de hoogte
Maandag 7 November 1955 ZEEUWSCH DAGBLAD pagina 4
(Van onze §-redacteur)
De zon brandt onbarmhartig op het zacht glooi
ende land, waardoor zich als een zilveren band de
Tennessee-rivier kronkelt. Boer Peterson moet zich
dan ook af en toe even de tijd gunnen om met de
grote, blauwe zakdoek de zweetdruppels van z'n
voorhoofd te vegen. Maar daarna grijpt hij meteen
weer vol ijver de riek om de vergeelde maisplanten
van de vrachtauto af in de houten geul te gooien,
die ze al schuddend in de hakmachine brengt. Het
haksel gaat door een smalle buis omhoog en be
landt dan in een grote silo, waarin het bewaard
wordt om 's winters de zeventig koeien van de boer
tot voedsel té dienen. De maïskolven voor de mens,
de rest voor het vee, zo gaat er niets verloren.
Als de laatste plant verdwenen is en de auto
krakend wegrijdt om nieuwe voorraad te halen, gunt
de baas zich even rust. Geleund op z'n riek laat hij
zijn ogen dwalen over de groene weilanden en de
gelende maisvelden. „Look here, sir", zegt hij dan,
„ik heb niet veel verstand van politieke zaken en
zo, maar ik weet wel, dat de ouwe Frank Roosevelt
hier eeen wonder heeft verricht. Vijfentwintig jaar
geleden was het hier armoede en onvruchtbaarheid
wat de klok sloeg. De boeren lieten hun land in de
steek en gingen in het Noorden als knecht werken,
omdat ze het hoofd niet meer boven water konden
houden. En kijk nu es aan, wat een land. Dat was
werk, dat was beter dan atoombommen uitvinden
en de boel kapot gooien. En zo is het". Na deze
ontboezeming stapte hij weg om een glas melk te
gaan drinken.
itp^p
'1 s'" --li
v TI,
ook In 1939 was er op dit gebied al
een heel groot verschil te constateren
met de situatie tijdens de eeuwwisse
ling. Het relatief kleiner worden van
dit enorme gebied door het steeds snel
lere en intensievere vervoer maakte dit
ook toen al noodzakelijk.
Een stroom van zakenmensen, poli
tici, ambtenaren, journalisten en an
deren beweegt zich dagelijks van Noord
naar Zuid en van Oost naar West. Het
meest gebruikte vervoermiddel is nog
steeds de auto. Er zjjn 35 millioen per
sonenauto's in de V.S. en elke wagen
legt per jaar gemiddels 16.000 km af.
De auto wordt niet alleen op korte af
stand gebruikt. Velen leggen zelfs de
bijna 5000 km tussen West- en Ooost-
kust in hun „car" af. Ze doen er dan
vier tot vijf dagen over, overnachtend
in de „motels", die lang alle hoofdwe
gen gebouwd zijn,
Zo'n motel kan het beste vergeleken
worden met de karavanserai in de Oos
terse wereld. De reiziger huurt een ka
mertje met bed en kookgelegenheid en
zorgt zelf voor de bereiding van zjjn
maaltjjden. Amerikanen, die heel erg
veel haast hebben, nemen him vrouw
mee, en dan rijden ze, elkaar afwisse
lend achter het suur, dag en nacht
door. Het 4.800.000 km lange wegen
net wordt dan ook intensief gebruikt
en jaarljjks verslinden alleen de perso
nenauto's zo'n 5 milliard km op de ein
deloos lange banen, die de staten on
derling verbinden.
Ingezonden Mededeling (Adv.).
voer
VERKOUDHEID j
HOEST
KEELPIJN
GRIEP
?em direct
kcclonlsmetteiule tabletten
Dc Spoorwegen
De spoorwegen buiten de steden ver
voeren jaarlijks 800 millioen passa
giers. Er zijn maar eventjes 705 zelf
standige spoorwegmaatschappijen. Hier
bij hoort dan zowel een Central Paci
fic, die z'n pasagiers in luxe treinen
van Philadelphia aan de Oostkust naar
Oakland en San Francisco aan de West
kust brengt als het maatschappijtje,
dat met één amechtige locomotief langs
een vijf km lange spoorbaan de goede
ren van enkele fabrieken naar een
hoofdlijn vervoert.
De service, die de transcontinentale
lijnen hun passagiers bieden is werke
lijk buitengewoon,De dagtreinen hebben
hun Pullman-salon met een steeds con
stante temperatuur door de air-4fcndl-
tionning, met grote spiegelruiten en
diepe fauteuils, die naar alle zijden
draai en wendbaar zijn. Verder hebben
de Pullman-reizigers dan nog een af
zonderlijk rijtuig, dat als bar en rook-
salon is ingericht en beschikken zij
over een rijdende eetsalon.
In de moderne nachttreinen heeft
iedere passagier een afzonderlijk ver
trekje. Met één handbeweging kan
hy de daarin geplaatste bank in een
geriefeiyk bed veranderen, terwyi hij
verder beschikt over een vaste was
tafel met stromend, heet, koud en
ijswater, een als bankje gecamou
fleerd tollet, aansluiting voor het
electrlsch scheerapparaat, ventilator,
enz. enz.
De spoorwegen worden tot deze
luxe gedwongen, omdat zy steed:
fellere concurrentie ondervinden van
de 45 luchtlijnen, die de reiziger met
iets minder comfort maar in een zes
de van de tyd naar de plaats van
hun bestemming brengen.
Het eigene verdwijnt
Zo kunnen zij hun huizen en hun
dis stofferen met dezelfde produc
ten. Zo verdwijnt steeds meer het
eigene van elke streek en zet het
nivelleringsproces door, dat in dit
grote land het type van de Ame
rikaan en het beeld van de Ame
rikaanse cultuur deed geboren wor
den. Maar zo worden ook steeds
meer banden gesmeed tussen de
160 millioen individuen, die teza
men de „éne en ondeelbare natie"
van de Verenigde Staten van
Noord-Amerika vormen.
De Chr. Boeren- en Tuindersbond
zal op 18 en 19 November zijn jaar
lijkse conferentie over grond- en
pachtzaken houden in het conferen
tie-oord „Woudschoten" te Zeist. De
voorzitter, de heer Chr. van den Heu
vel, behandelt hier uitspraken die
verband houden met de Wet ver
vreemding landbouwgronden, mr J.
van Andel te Oosterbeek beziet uit
spraken van de Pachtkamers en prof.
dr W. Rip bespreekt het ontwerp-
Pachtwet.
Spionnen in Finland ver
oordeeld
HELSINKI, 5 Nov. In Vasa, Fin
land, zijn vier personen tot vonnissen
variërend van één tot drie jaar ver
oordeeld op beschudliging van spion-
nage. Zij waren in Juni aan de grens
tussen Finland x de Sowjet-Unie ge
arresteerd.
De Parlementaire Enquête-
Oommissie heeft een taak, die
men niet gering- moet achten. Wie
de zeven dikke verslagen ter hand
neemt, die ze in de afgelopen ja
ren als volrype vruchten van een
welhaast verbeten onderzoek heeft
gepubliceerd, beseft misschien iets,
maar lang nog niet alles van de in
spanning, die de commissie zich
lieeft moeten getroosten om ach
ter de historische waarheid te
komen. Tientallen personen moes
ten worden verhoord en men had
maar af te wachten of het geheu
gen nog voldoende scherp was om
de vereiste inlichtingen te geven.
Vooral de laatste jaren heeft de
commissie moeten ervaren, dat bij
verschillende ondervraagden de
feiten niet meer helder voor de
geest stonden. Zelfs het beste her
inneringsvermogen slyfc en daarom
zal de commissie niet zonder vol
doening eens het laatste verhoor
sluiten. Een lange, moeizame weg
zal dan zijn afgelegd. En komen
de geslachten zullen dan leven in
de wetenschap van „hoe het wel
en hoe het niet moet". Vooral zy
zuilen de voordelen plukken van
deze jarenlange arbeid, die pas
volkomen tot haar recht zal ko
men tijdens een nieuwe bezettings
periode, waarvan men niet vurig
genoeg kan hopen dat ze verre zal
blijven.
Criiiek op de Nederlandse Unie
Boer Peterson heelt niets te veel gezegd. In de Tennessee-vallei is een
wonder gebeurd. Enige tientallen jaren geleden scheen het, of dit boeren
land opnieuw een wildernis zou worden. Elk jaar weer trad de rivier buiten
haar overs en werden stukken vruchtbare groad weggespoeld. De schade
aan huizen en landerijen was enorm en de hele bevolking van de vallei, é'/i
millioen mensen, leefde onder de terreur, van de Tennessee.
Tot Roosevelt president werd in het donkerste van alle crisisjaren en zocht
naar projecten, die werk zouden verschaffen aan de honderdduizenden werk
loze handen van radeloze Amerikanen en die tegelijkertijd van blijvende
betekenis zouden zijn voor de welvaart van het land.
Hij combineerde de vrij vage plan
nen die er waren voor de bevaarbaar-
making van de Tennessee, de contröle
op de waterstand, de electriciteitsvoor-
ziening en de industrialisatie van de
vallei en de landbouwvoorlichting in
één reusachtig project. Daarbij moest
hy op zeer vele zere tenen trappen. De
rivier loopt door zeven staten en voor
al de republikeinen vreesden, dat de
zo teer gekoesterde zelfstandigheid van
deze gebieden gevaar zou lopen. Parti
culiere belangen werden doorkruist en
de publieke opinie was toen nog veel
meer dan nu gekant tegen grote in
vloed van de federale regering in Was
hington.
Maar F. D. R. ging zyn weg door
goed en kwaad gerucht en enkele
maanden, nadat hij het Witte Huis be
trokken had op 18 Maart 1933
kwam de Tennessee Valley Authority
tot stand. Een lichaam, dat de moei-
ïyke opdracht kreeg zijn macht als
gouvernementsorgaan te combineren
met de soepelheid van een particuliere
onderneming.
Na ruim 20 jaar
Nu, ruim twintig jaar later, zijn 28
enorme stuwdammen gebouwd in de
Tennessee en zijn zijrivieren. De water
reus is volkomen bedwongen en over
stromingen komen niet meer voor. In
de hoofdrivier werden naast de dam
men sluizen gebouwd om de scheep
vaart toegang te verschaffen tot dit
gebied.
De enorme waterkracht, opgehoopt
achter betonnen muren, werd aange
wend voor het opwekken van millloe-
nen kilowatts electrische stroom. De
boeren kregen electricitelt tot op de
verste hoeven en uitgebreide voorlich
ting over de wyze, waarop ze het her
wonnen land het beste konden bebou
wen.
De T.V.A.-wèrken werden al door 20
millioen deskundigen op allerlei gebied
uit alle delen van de wereld bezocht en
ln de Ver. Staten zelf erkennen slechts
met zeer weinige uitzonderingen zowel
republikeinen als democraten, dat deze
vorm van centralisatie een zegen is
geweest voor dit gebied, dat de wereld
vormt voor boer Peterson en voor dui
zenden andere boeren, die hier hun
mais verbouwen en hun koelen weiden.
Hun wereld
Want de wereld van deze boeren is
de Tennessee-vallet en als ze het over
„de stad" hebben, bedoelen ze Knoxville
of Chattannooga. Hun wereld is ruimer
dan die van de gemiddelde Nederland
se plattelander, want zü stappen rustig
ln hun „car" om naar een vriend te
rijden, die 70 km verder woont als ze
behoefte hebben aan een gezellige
avond en een ritje naar Knoxville kost
boer Peterson ook al gauw anderhalf
uur.
Maar New York en Washington,
het Empire State Building en liet
Capitool zyn voor hen evenzeer za
ken uit een andere wereld als de
Eiffeltoren in Parijs en de St. Pieter
te Rome voor de gemiddelde bewo
ner van Lage Ruige Weide of Klaas
waal. En datzelfde geldt voor de
boeren in het tarwedistrict van Mon
tana, Dakota en Nebraska, voor de
werkers op de katoenplantages in
Oklahama en Alahama, voor de be
woners van de kleine stadjes ln het
Midden-Westen en voor de cowboys
in Texas.
Zij allen leven ln de eerste plaats
in hun eigen staat en pas daarna in de
Verenigde Staten. De nationale conven
ties van de bende grote politieke par
tijden en de presidentsverkiezingen
zijn in normale tijden vrijwel de enige
zaken, die hen interesseren in de fe
derale binnenlandse politiek. Voor de
rest schenken zy meer aandacht aan
de benoeming van de burgemeester of
de gouverneur en aan de wetgevende
arbeid in het kleine capitool vrijwel
overal een getrouwe nabootsing van
het grote ln Washington dat ln el
ke staat de zetel is van de eigen volks
vertegenwoordiging.
Vreemde wetten
Dit is ook zeer goed te begrijpen,
want in dat staatscapitool worden
de wetten gemaakt, waarmee men in
het dagelijks leven het meest te ma
ken heeft. De macht van de federale
regering gat zelfs ln deze na-oorlog-
se periode veel minder ver dan de
meeste Europeanen denken. Zelfs op
het gebied van de sociale voorzienin
gen is slechts een betrekkelijk klein
gedeelte van Washington uit gere
geld, terwijl het grootste gedeelte ln
afzonderlijke wetten voor de verschil
lende staten is vastgelegd. De vak
bonden hebben er dan ook minstens
evenveel belang bü om invloed uit
te oefenen op de congressen van'de
46 staten als op het federale Congres
ln Washington.
Al reizende door de Ver. Staten be
merkt men niets van staatsgrenzen.
Er zijn geen douane-beambten, geen
grensposten en geen passencontröles.
Maar aan allerlei kleinigheden en
vooral aan sommige zeer eigenaardige
staatswetten" bemerkt toch ook de
vreemdeling, dat hij niet in één land,
maar in een federatie van staten met
een zekere zelfstandigheid verblijft.
Zo wordt men in Washington D.C.
op de vingers getikt, als men met zyn
biertje in de hand van de bar naar een
tafeltje loopt of zelfs als men met z(jn
glas geheven even opstaat. Alleen de
diensterjes zyn gerechtigd te staan of
zich voort te bewegen met alcoholische
De Norris-dam in Clinch rivierde
eerste dam die door de T.V.A. werd
gebouwd.
dranken in de hand. Alle gewone ster
velingen mogen zich alleen zittend met
geestryk vocht laven.
In het aangrenzende Maryland geldt
deze bepaling ook, maar dan alleen op
Zondagen. Hier is het weer om onna
speurlijke redenen verboden de barkee
per te aanschouwen. Een scherm ont
trekt deze functionaris aan de nieuws
gierige blikken en onder dat scherm
ziet men alleen zyn yverig bewegende
handen, die de dranken bereiden om
daarna het glas door een lcier naar de
klant toe te schuiven.
In een aantal Zuidelijke staten wordt
men op de bon geslingerd, als men een
onbekende dame aanspreekt, ai is het
met de meest eerbare bedoelingen, zo
als b.v. het vragen naar de weg. En
deze voorbeelden zijn met tientallen
nog vreemdere te vermeerderen.
35.000.000 auto's
Toch wordt de unificatie en de cen
tralisatie van de 4 staten^ en daarmee
de Invloed van de federale regering
langzaam maar zeker groter. De oor
log heeft hiertoe veel bygedragen, maar
s-GRAVENHAGE, 4 November. Van een normaal politiek
levén gedurende de bezettingsjaren was natuurlijk geen sprake, maar
wel is gebleken, dat het Nederlandse volk in al zijn geledingen zich
reeds spoedig na Mei 40 trachtte te bezinnen op de nieuw ontstane
situatie. Het eerste symptoom daarvan was de oprichting van de
Nederlandse Gemeenschap in ]VIei-Juni 1940. Lïit deze groepering is
de Nederlandse Unie ontstaan, waarvan de leiding vooral in handen
was van personen, die tevoren nog nooit een rol in de actieve politiek
hadden gespeeld. De leiders van een aantal politieke partijen vormden
een soort contactorgaan, het Politiek Convent, waarin o.m. de heren
Colijn, Schouten, Van Walsum, Vorrink en J. Rutgers zitting hadden.
Andere groepen waren het Nationaal Comité, overgegaan in het
Vaderlands Comité, en de groep-Scholten, die een meer geestelijk
religieuze dan een zuiver politieke doelstelling had.
De Enquête-Commissie schetst uit
voerig de achtergronden van deze
politieke activiteit, die uiteraard niet
kon worden vergeleken met de toe
stand van vóór 1940, maar daar toch
in zekere mate verband mee hield. In
dit zevende verslag wordt toegege
ven, dat de machteloosheid van wet-
de enorme waterkracht, opge
hoopt achter de betonnen muren,
wordt omgezet in millioenen kilo
watts electrische stroom.
■Ill
gever en regering om dobr forse
maatregelen de vooroorlogse werke
loosheid de kop in te drukken, velen
niet ten onrechte aanleiding had ge
geven tot critiek op het parlemen
taire bestel en de functionnering
daarvan. Deze stemming was onge
twijfeld sterker dan de betrekkelijk
geringe aanhang van de totalitaire
politieke bewegingen als de N.S.B. zou
doen vermoeden.
Gezien dit alles mag het ook niet
verwonderlyk heten, dat velen aanvan-
kelyk de Duitse bezetting zonder meer
accepteerden, in ieder geval niet dach
ten aan verzet. Ook kan het geen ver
bazing meer wekken, dat een politieke
groepering opkwam, de Nederlandse
linie, die in haar manifest nu niet di
rect pleitte voor de democratie en de
aloude staatsinstellingen.
Het onderlinge contact van de poli
tieke partijen tijdens de bezetting, zo
verklaarde de heer H. W. Tilanus
voor de commissie, werd door de Ne
derlandse Unie doorkruist. Deze groe
pering, wier geschiedenis reeds vóór
de oorlog begon, vond de politieke
partyen verouderd en uit de tijd. De
mensen, die er zich bij aangesloten
hadden, dachten dat ze in de bezet
tingstijd het Nederlandse maatschap
pelijke en staatkundige leven konden
ombuigen naar hun inzichten. De heer
Tilanus vond het maar kinderspel. De
geschiedenis leert, dat een door een
vijand bezet gebied geen politieke
zelfstandigheid bezit. De heren van
de N.U. hadden echter het idee van
wel, maar stootten al gauw het hoofd
na een bezoek aan Schmidt. De mo
gelijkheid tot samenwerking met de
andere politieke partijen hadden ze,
door concessies te doen aan de be
zetter, voor goed om zeep gebracht.
Politiek Convent
De partijleiders, die in Juni 1940
het Politiek Convent vormden, heb
ben zich aanvankelijk nog geen
juiste voorstelling kunnen maken
van wat huii op dat moment te doen
stond. De commissie gelooft, dat ze
ook niet de nodige „good-will" ge
noten in den lande.
De bedoeling was om elkaar op de
hoogte te houden van de situatie en
zich gemeenschappelijk te beraden
over de houding, die moest worden
aangenomen, en over de adviezen, die
eventueel aan derden zouden moeten
en kunnen worden gegeven. De me
ning van dr Jan Schouten is, dat dit
contact in vele opzichten nuttig is ge
weest. Ook de commissie is van oor
deel, dat de partijleiders gezamenlijk
goed werk hebben geleverd (o.a. met
de brief aan de secretarissen-gene
raal), maar ze vraagt zich toch af, of
het Politiek Convent niet een grotere
rol had kunnen spelen. Het had wat
meer aandacht moeten besteden aan
het uitstippelen van politieke beleids
lijnen. Overigens ziet ze niet voorbij,
dat de arrestaties in deze kring reeds
in de zomer en de herfst van 1940
plaats hadden.
Nationaal Comité en Va
derlands Comité
Het optreden van het Nationaal Co
mité dateert van 1942. Het comité zelf
was het uitvoerend orgaan van het
Groot Burgercomité. Zijn doelstelling
was: op te treden, indien er bij de
bevrijding van ons land een gezags
vacuüm zou ontstaan. Het wilde zich
verre houden van illegale activiteit-,
wat niet inhoudt, dat de leden in an
der verband niet actief aar, het ver
zetswerk hebben deelgenomen.
De Enquête-commissie meent, dat
liet com'ité al te zeer uitging van de
optimistische gedachte, dat de bevrij
ding van ons land niet lang meer op
zich zou laten wachten. In Londen,
waar men de situatie beter kon over
zien, heeft men de kwestie van het ge
zagsvacuüm niet erg actueel gevon
den en aarzelde dan ook een autorisatie
aan het comité te geven. Op 1 April
1943 werd het N.C. opgerold en spoe
dig daarna vervangen door het Vader
lands Comité..
Deze groep bestaande uit enige
ervaren politici en enkele niet-uitge-
sproken politieke personen koes
terde geen andere ambitie dan een
advies-college te zijn voor de rege
ring. De commissie betreurt het, dat
het Vaderlands Comité tot 1944 geen
bemoeienis heeft willen hebben met
de langzamerhand tot een hechtere
organisatie gegroeide verzetsbeweging.
De regering te Londen heeft te
weinig gereageerd op de adviezen, die
haar door bevoegde personen („voor
oorlogse" politici) uit het bezette ge
bied werden verstrekt. Met name
geldt dit voor de rapporten, die door
het Vaderlands Comité werden uit
gebracht. Prof. Gerbrandy wees de
commissie op de moeilijkheden, ver
bonden aan de omwerking van een
wetgeving, welke reeds voor het groot
ste gedeelte gereed was. Volgens hem
werden de adviezen met de grootst
mogelijke zorg behandeld, wat niet
wil zeggen, dat ze altijd konden wor
den opgevolgd. De commissie acht zijn
argumenten echter niet altijd even
degelijk. De zwijgzaamheid van de
regering werkte deprimerend op hen,
die zich hier veel moeite en opoffe
ring getroostten in het belang van de
herstelwetgeving. Uitwisseling van
gedachten was toch vooral in de laat
ste jaren niet alleen wenselijk, maar
ook mogelijk.
De slotconclusie is dan ook, dat men
te Londen de hoogst belangrijke activi
teit van het Vaderlands Comité niet op
de juiste waarde heeft geschat.
