iilsnlm
OIDER JONGE OGEN
Lise Meitner: in de achterste bank op college
maar vooraan bij atoom
onderzoek
Van een verjaardag en
afdalende reeks
een
KEUKEN
op tafel
Er moet nog
in de (bouw) brouwerij komen
Er is van alles tekort
Voor de vrouw
De „Duitse Madame Curie'
Rïeng, e&nö
UIT DE
Na de toffees kwam „het cadeau"
De grote drie
WITTE KRUIS
Uit mijn klas
neer leven
Hei „huis" dat we missen
Ingezonden Mededeling (Adv.)
...ge week heb ik 'rt brief ontvangen, die me zwaar weegt. Nee,
denk nu niet, dat het een boze brief was, waarin ik het één en
ander naar Het hoofd krijg. Bijna zou ik zeggen: was dat maar zo,
want dat ie het ergste niet. Het schrijven bevatte een noodkreet en
dan het wet heel, heel erg, als je niet kunt helpen.
„Toe, mevrouw Maja, schrijf toch ook eens over de woningnood.
Alle vrouwen, die in een krant schrijven, moesten er elke week over
bzz.g zijn en over niets anders. Altijd te moeten inwonen, met een
steeds groeiend gezin, wordt een dagelijks groter wordende marte
ling. En er is geen enkel uitzicht, dat het binnen jaren hier beter
worde it zal".
De brief gaat verder en deelt bijzon
derheden mee, die elke meelevende
Vrouw wel verdrietig moeten maken.
De briefschrijfster fulmineert tegen de
plaatselijke instanties, die huizenbouw,
Woningtoewijzing enz. in handen heb
ben.
Je kunt in je eigen woonplaats al
geen oordeel vellen, omdat je alles niet
Weet, dus waag ik me er niet aan iets
Over een andere gemeente te zeggen.
Wèl weet ik, dat men het plaatselijk
pok lang niet voor het zeggen heeft.
Wat de huizenbouw betreft, is men
aan handen en voeten gebonden aan
te/c jejf
Den Haag. Daar heeft men de touwtjes
al te vast in handen. En in Zeeland
worden we niet erg ruim bedeeld met
toewijzingen.
De vrouw, die deze hulpkreet slaak
te, moet weten, dat er tegenwoordig
al veel over geschreven wordt en niet
alleen door vrouwen. In verschillende
bladen lees ik er heel wat over en me
nigmaal wel op zulk een pittige ma
nier, dat je het met genoegen leest, hoe
raak de spijker op de kop geslagen
wordt. Maarhet helpt allemaal
niet veel tot nu toe
VAN ALLES TEKORT
Je krijgt dan wel te lezen, dat er
van alles tekort is. Tekort aan bouw
vakarbeiders, tekort aan materialen
en deze materialenschaarste uindt ook
weer haar oorzaak, dat men op die be
drijven geen arbeidskrachten genoeg
heeftEn dan weet je het niet
meer. Je kunt er als gewoon mens
niet uitkomen. Het wordt je aan alle
kanten toegeschreeuwd, dat ons land
overbevolkt is en ten koste van grote
bedragen worden jaarlijks duizenden
emigranten het land uitgewerkt. Als
je de mensen spreekt, die op het punt
staan te emigreren, dan hoor je altijd,
dat ze weg gaan, omdat ze hier geen
kans zien, zich een behoorlijk bestaan
te veroveren.
En hier wordt aan alle kanten ge
roepen om arbeidskrachten. Dat te kort
zit heus niet alleen bij de bouwvakken.
Onlangs werden er immers propagan-
da-avonden gehouden om onze jonge
mannen in onze mijnen aan het werk
te krijgen, want daar zijn vaardige
handen broodnodig. En laatst las ik
dat men bij onze grote scheepvaart
maatschappijen vreest, dat ze in de
naaste toekomst hun boten niet be
hoorlijk kunnen bemannen. Spreek je
je eigen leveranciers, dan klagen die
steen en been, dat ze in hun bedrijfje
geen jongen of man te pakken kun
nen krijgen. Dan vraag je toch, waar
zit al dat manvolk. Trouwlustige meis
jes weten wel, dat er een vrouwen
overschot is, maar dat is toch niet op
de verhouding van 95 vrouwen en
het kleine restje mannen. Enmeis
jes en vrouwen schijnen er ook al niet
voldoende te zijn, getuige de bok al
weer noodtoestand in vele grote
gezinnen, waar men geen hulp kan
krijgen. Je wandelt wel in raadsels
rond. Voor.... zoveel natuurlijk.
Maar op een enkel deel van de ar
beidsmarkt schijnt men niet met te
korten te kampen te hebben, want als
iemand in een stad ergens op een par
keerterrein zijn auto neerzet, dan is er
altijd subiet iemand bij de hand, die
gereed staat keurig je autoportier
naar believen open of dicht te doen.
En voor het vak „kleinhandelaars'
langs de deuren is de toeloop blijk
baar ook nog aardig groot.
Men heeft tegenwoordig zoveel om
scholingscursusseen, dan moesten de
mensen in die „beroepen" dan maar
eens omgeschoold worden voor een
nuttiger vak, dan komen er zo mis
schien wat meer mensen vrij voor het
bouwvak.
OVERWERK
En het zou toch ook niet zo erg zijn
als men de werkwilligen in de bouw
vakken toestond eens een uurtje over
te werken. Desnoods met veel geldelij
ke toeslag. O mensen, wat is dat een
teer punt, want hier kom je op een
gebied, waar op elke vierkante centi
meter voetangels en klemmen liggen.
Maar ja, als er nood is, dan moet het
maar anders gaan dan gewoon.
En we zijn er nu toch aan gewend,
dat van regeringswege overal steun
verleend wordt, ook al voor machtig
veel „studiereizen"', welnu dan in vre
desnaam wat minder studie en wat
meer stenen en mensen, die stenen
verzetten voor een extra duit. Dat is ze
van harte gegund. Belasting moeten
we toch betalen. Ik denk, dat het in de
toekomst goedkoper is voor ons hele
volksbestel, als ieder, die een gezin
wil stichten, daartoe in de mogelijk
heid is en dat de bestaande gezinnen
ruimte krijgen om op eigen domein
een voetstap te doen, zonder ruzie te
krijgen met de „hoofdbewoner", en dat
de kinderen een klein eigen speel-
hoekje hebben, waar ze gelukkig kun
nen zijn.
Want veel gezinsleven gaat kapot,
doordat men in eigen „huis" de rust
niet kan vinden, die elk mens nodig
heeft. Rust voor lichaam en geest hel
de. Mist men die rust, dan krijgt je
overspannen mensen, vooral vrouwen,
omdat die dag en uur zich als het ware
beklemd voelen in de te kleine woon
ruimte, terwijl door de kieren van de
deuren en wanden anderen je eigen
huiselijk bestaan meebeleven.
Dat is een dagelijkse benauwenis.
Kon ik nu mijn briefschrijfster maar
zeggen, nog een klein jaartje en dan is
alle leed geleden, dan zou ik mezelf
meer welgemoed voelen. Ik kan alleen
maar zeggen, dat men wel steeds meer
de trom gaat roeren. Misschien dat op
de duur, dit tromgeroffel ook door alle
dikke Haagse ministeriële muren gaat
klinken, zodat men gaat beginnen, met
op het strand te Scheveningen een
enorm kampvuur aan te leggen van al
le mogelijke (meest onmogelijke) ver
ordeningen, waardoor alvast een begin
zal worden gemaakt met vlotter voor-
arbeid, zodat het eigenlijke bouwen
daarna op maximumsnelheid kan ver
lopen.
Verder kan ik alleen beloven, dat ik
alle collega's in onze krantenwereld,
die binnen mijn bereik komen, hetzij,
mannelijke of vrouwelijke zal vragen,
mee de trom te roeren. Hoe meer „le
ven", hoe beter. MAJA.
HAMBURG, October. Het genootschap van Duitse chemici heeft onlangs
de wederom ingestelde Otto Halm-prjjs voor Chemie en Natuurkunde toege
kend aan de beroemde atoomonderzoek ster Lise Meitner en aan Heinrlch Wie-
land, de bekende Duitse chemicus. Prof. dr Otto Hahn, die samen met Lise
Meitner, de „Duitse Madame Curie",de eerste kernsplitsing heeft uitgevoerd,
heeft in zeer luimige bewoordingen de toekenning van de naar hem genoemde
prjjs aan zjjn „lieve Lise" begroet. De prijs, die eigenlijk nu al de hoogste
Duitse wetenschappelijke onderscheiding Is, bestaat uit een gouden medaille
en 25.000 DM in contanten.
Otto Hahn's „Lieve Lise" is, we
mogen het zonder ongalant te zijn wel
verraden, thans 76 jaar oud. Kenne
lijk aangetrokken door het voorbeeld
van de echte Madame Curie in Parijs
ging Lise Meitner zich als jong meis
je aan het begin van deze eeuw aan
de studie van de natuurkunde wijden,
in hoofdzaak van de radio-activiteit
en de zich toen nog in de kinderschoe
nen bevindende atoom-physica. Dat
was toentertijd hoogst ongewoon en
alleen door haar niet minder ongewo
ne begaafdheid voor- wis- en natuur
kunde kon de jonge Weense in deze
vakken studeren. Nadat zij in 1906 in
Wenen promoveerde, ging dr Lise
Meitner in 1907 naar Berlijn, waar zij
dertig jaar lang als onderzoekster, do
cente en tenslotte als professor werk
zaam was. Haar leraar in Berlijn was
niemand minder dan Max Planck.
Spoedig ontmoette Lise Meitner de
chemicus Otto Hahn. Hahn wilde met
de geleerde jonge vrouw in het Che
mische Instituut van de Universiteit
van Berlijn samenwerken, maar het
strenge bestuur van dit instituut ver
klaarde dat geen vrouw ooit over de
drempel van het laboratorium van
dit instituut mocht stappen Vrouwen
hadden daar niets te zoeken. Men
heeft thans al lang vergeten welke op
winding het in die dagen veroorzaak-
Wanneer U tot de liefhebbers
van een hartig stukje vlees
behoort, doet U er goed
aan ook in dit onderdeel van Uw
maaltijden variatie aan te brengen.
U helpt daarmee niet alleen Uw
slager, maar ook U zelf. Uw sla
ger, omdat hij, als hij alleen malse
rollades en carbonaden kan ver
kopen, blijft zitten met het andere
vlees; U zelf omdat U Uw maal
tijden er door kunt verlevendigen
en Uw kookkunst naar hartelust
kunt botvieren. Koop daarom eens
iets anders dan gewoonlijk.
Neem eens hamlappen of krab-
jes van het varken,- bouilli, klap-
rib of een sucadestukje van het
rund en als U een mooie baklap
wilt hebben een riblap of entrecöte.
Ook van nier en hersenen kunt U
heerlijke gerechten bereiden en
wanneer U het kunt krijgen, moet
U heus eens lams- of schapenvlees
klaarmaken.
Vergeet echter niet, dat met de
bereiding van weinig-mals vlees
vrij lange tijd gemoeid is. U kunt
het niet om 4 uur kopen als het om
6 uur op tafel wilt zetten.
Overigens is de lange bereidings
tijd geen bezwaar. U kunt het vlees
rustig en heel zachtjes laten sud
deren zonder er naar om te kijken,
terwijl U andere bezigheden ver
richt.
RECEPTEN
Doorregen runderrollade.
Per kg rollade ongeveer 150 g boter,
margarine en/of vet, (10 g (1 eetlepel)
zout, peper, kruidnagel).
Het vlees zouten, indien de slager er
niet reeds zout aan heeft toegevoegd. De
boter of margarine of het vet goed heet
laten worden. Het vlees er rondom door
wentelen. Het vlees vlug bruin braden,
bij gêdeelten tegelijk a liter heet
water of hete bouillon toevoegen. Het
vlees zachtjes gaar stoven in de gesloten
pan. Voor 'A kg 50 minuten, voor 1 kg
1% uur rekenen. Het vlees halverwege
deze tijd keren.
Goulash van lams- of varkensvlees.
Per 250 g vlees ongeveer 100 g uien,
twee theelepels paprikapoeder, tomaten
puree of een verse tomaat, zout, vet.
Het vlees in dobbelstenen snijden en
deze in hete reuzel (of ander uitgesmol
ten vet) rondom bruin bakken.
Het vlees uit de pan nemen en de ge
snipperde ui lichtbruin bakken in het vet.
Vlees, zout, paprika en tomatenpuree of
tomaat toevoegen. Zoveel water toevoe
gen, dat het geheel net onder staat.
Het vlees gaar stoven in ongeveer 1
uur. Desgewenst het gerecht binden met
aangemengde bloem.
Entrecöte (dit betekent de rib (ben) uitge
sneden)
Per 300 g vlees ongeveer 75 g boter of
margarine, zout.
Het vlees zouten. Een weinig vet goed
heet laten worden. Het vlees er aan
weerszijden door wentelen en vervolgens
aan beide kanten bruin bakken in onge
veer 8 minuten aan iedere kant.
Tijdens het bakken kleine klontjes bo
ter of margarine toevoegen, opdat het vet
niet te donker wordt.
Het vlees uit de pan-nemen. De jus af
maken met heet water of hete bouillon.
Gekookte hersenen.
Een stel (=fc 300 g) hersenen, 12 g (1
eetlepel) zout per liter water, wat klein
gesneden ui, wortel, peterselie, laurier
blad, azijn.
De hersenen wassen, van de vliezen
ontdoen, nogmaals afspoelen en opzetten
met ruim water, het zout, de kruiden en
een scheutje azijn. De hersenen zachtjes
gaarkoken in 15 20 minuten, afhanke
lijk van de grootte.
De hersenen uit het vocht nemen, in
plakken snijden en er een saus bij geven,
gemaakt van het kooknat, bijv. bouillon-
saus, peterselie of tomatensaus.
De gloriedag van Niek
Dat verjaardagen in mijn gebied niet tot de zeldzaamheden be
horen is licht te verstaan. Dat die verjaardagen ook gevierd
worden, is u al genoegzaam bekend. Deze vreugdige vieringen
waren al een traditie, die bestond lang voor ik voet aan wal in ons
dorp zette. Hierin heb ik dus geen stem in het kapittel gehad. Wel
heb ik zo langzamerhand kans gezien de tractatie in sobere stijl te
houden, want als de één de ander wil gaan overtroeven, dan is er geen
aardigheid meer aan. Bij de feestdag van Nico hoef ik niet bang te zijn,
dat men over de schreef gaat, want vader en moeder Van Duin be
horen tot de zeer „kleyne luyden", die bovendien nogal eens met tegen
slag te kampen hebben. Dat er toch iets te verwachten viel, was mij
waarschijnlijk al eerder bekend dan het feestvarken zelf, want moeder
Van Duin heeft, toen ik er langs kwam, geïnformeerd hoeveel kinde
ren ik in de klas heb. En heden is Nico's gloriedag.
te, dat een vrouw studeerde. Zelfs de
grote Röntgen wilde nog tien jaar la
ter geen vrouwen op zijn college zien,
Toen hij eindelijk bereid was er een
paar toe te laten, moesten deze hele
maal achteraan op een afzonderlijke
bank zitten. Tenslotte slaagden Planck
en Hahn er in voor dr Lise Meitner
toch toestemming te krijgen, op voor
waarde, dat zij nooit het studenten
laboratorium zou betreden.
VELEN SCHUDDEN HET
HOOFD
De jonge dame met het onvrouwe
lijke beroep werd In vakkringen snel
bekend. Ooms, tantes en niet weinig
geleerden schudden het hoofd, toen zjj,
reeds lang voor de eerste wereldoorlog
beschouwingen publiceerde over thema-
ta als „De spectrum van de betha-stra-
len In de magnetische spectrometer"
of „De absorptie van alphastralen". Het
onderzoek van deze resolute jonge ge
leerde, vaak tesamen met Hahn, droeg
al in de eerste jaren van de atoom-
physica aanzienlijk bij tot de kennis van
de bouw der atomen en vond in het
buitenland, vooral bij de toen voor
atoomonderzoek toonaangevende school
van Rutherford in Engeland, zeer grote
aandacht.
Ook Madame Curie volgde met wel
gevallen het onderzoek van haar Duit
se opvolgster.
Pas na de eerste wereldoorlog werd
de al beroemde, in alle leerboeken
der wereld genoemde onderzoekster
tot docente benoemd. Tot aan dat
tijdstip bestond het verbod voor vrou
welijke docenten aan de Pruisische
hogescholen. Weldra werd Lise Meit
ner professor. Zonder onderbreking
werkte zij met Otto Hahn en diens
collega Straussmann samen. Lise Meit
ner toonde aan, dat er eenvoudige be
trekkingen bestaan tussen de energie
van de betha-stralen, die uit electro-
nen bestaan, en de energie-stadia in
de electronen-omhulsels van het
atoom, waarmede zij opnieuw een
zeer wezenlijke bijdrage leverde aan
het onderzoek van de atoomkern. Over
dit onderwerp verscheen een groot
aantal publicaties van haar hand.
VERJAAGD.
Nadat Hitier aan de macht was ge
komen, werd het voor de geleerde,
tengevolge van de nationaal-socialis
tische rassenwetten steeds moeilijker
in Duitsland te werken. Tot 1938
slaagde Hahn er in zijn medewerkster
te handhaven. Nog in 1938 publiceer
de hij met haar belangrijke beschou-
Triomfantelijk komt hij met „de feest-
zak" aandragen. Blijkbaar heeft moeder
voor het vertrek nog gauw even les in
vormen en manieren gegeven, want Nico
vertelt me terstond, dat er voor mij ook
een toffee in de zak zit en dat ik die
straks er het eerst uit mag halen. Niek
weet nu hoe het hoort. Het worden dus
toffees vandaag. Goed, daar heb ik vrede
mee. In eerste instantie had ik iets tegen
toffees, maar sinds ik ontdekte, dat een
toffeetractatie meer glorie voor de jarige
meebrengt, heb ik gecapituleerd voor de
toffees.
De jarige mag namelijk een korte poze
na de uitdeling van de tractatie weer eens
de rijen langs, dit keer met een leeg krijt
bakje in de hand om de overbodig ge
worden papiertjes te incasseren. Nadat
ik deze regel heb ingesteld, zijn de toffees
en vogue.
U moest eens zien hoe consciëntieus bij
elke bank wordt opgelet of het vereiste
aantal wel wordt ingeleverd. Toen on
langs Mieke een extra mooi gekleurd pa
piertje achterover wilde drukken, werd
ze aan de kaak gesteld door Henk, die
tracteerde.
Zo'n zak vol heerlijkheden komt altijd
eerst bij mij boven op de lessenaar te
liggen. Niek en ik hebben elkaar in
alle eer en deugd overigens na eerst
een begrijpende blik op „de zak" te heb
Mijn beste nichtjes en neven,
Dat komt er nu van, als je altijd an
deren een stel raadsels onder de neus
duwt. Dan gebeurt het, dat iemand je
ook eens een papiertje voorhoudt en
vraagtEn ik piekerenpieke
ren.... Maar opeens dacht ik, waar
heb ik nu een raadselfamilie voor. Die
moet er mij eens uithelpen. „Wat staat
er", vroeg een mijnheer, die vlak voor
mij op tafel het papiertje, waarop een
rijtje vreemde woorden stond, neer
legde. Ja, en dat vraag ik zelf nu nog.
Daarom kom ik bij jullie om hulp. Als
die mijnheer weer eens komt, moet ik
achter de vreemde woorden in goed
Nederlands hebben gezet, wat die
woorden betekenen, Toe, sturen jullie
me eens gauw raad. Ik zal het lijstje
lange woorden van het briefje precies
zo over laten drukken.
Hier komt de rij;
NOEZAKKIS
OEMOEMENOE
AKKETUTè
LAMAKETTa
NOEWEETIKKUTTOOK
DaGLOOKOOK
KèDETIETTOOR
EIJUTGOORE
LAMADIEèKKA
DaKANKALANKA
Denk niet, dat jullie er zo gemakke
lijk zult afkomen. Hieronder volgen
weer de gewone raadsels. Probeer ook
daar je krachten maar weer eens op.
Ik kijk dus alle dagen naar post van
jullie, want ik sta niet graag voor dom
oor en dat komt er van, als ik niet
weet wat die woorden te zeggen heb
ben. En nu gegroet van jullie tante
Truus.
Hulstbesje te Oudelande. Dat was
deze keer niets geen prettig nieuws
hoor. Ik hoop van harte, dat ik in je
volgende brief, wat beters te lezen
krijg. Die tekening was geestig. Ik heb
ook verschillende boeken van die
schrijver gelezen en ik vind ze ook
prachtig. Op zo'n manier is het lang
niet vervelend een beetje vaderlandse
geschiedenis te leren. Je treft het wel,
dat we zo'n fijn najaar hebben, nu je
zo'n eind moet fietsen elke dag. Wat
maak je op de handwerkles? Huis
houdstertje te M. Niet ieder is zo ge
lukkig als jij, dat ze later precies mag
worden, waar ze zin in heeft. Als je
dat weet, doe je al je schoolwerk met
plezier hè. Zo'n paar jaartjes zijn gauw
genoeg voorbij. Hoe harder je werkt,
hoe vlugger de tijd gaat. Natuurlijk
heb ik vroeger ook wel eens hard moe
ten ploeteren hoor, om al het huiswerk
klaar te krijgen. Ér zijn er niet veel,
waar al de boekenkennis zo maar bin
nen in het bolletje vliegt. Dat kost de
meesten heel wat studie.
De oplossingen zijn;
Geen dierder p'
Noord-Holland, rood-hond-naald-1.
3. Leeuw-ar-denLeeuwarden.
Nieuwe raadsels:
1. Ingezonden door Kievit te Kapelle.
Wie moet om zelf te kunnen leven,
steeds zijn brood aan anderen geven?
2. Ook ingezonden door Kievit.
Waar is de Atlantische Oceaan zo
droog als gort?
3. Het geheel bestaat uit 9 letters en
is de naam van een land, dat je bij
Aardrijkskunde en bij Bijbelse geschie
denis hoort noemen.
1-4-6 is een hoofddeksel.
9-8-8-7-4 is een meisjesnaam.
5-6-2-3 hoort bij een boerderij.
De oplossingen kunnen met ver-
meling van voornaam, naam (schuil
naam, als je die hebt), leeftijd en adres
tot Zaterdag 29 October worden ge
zonden aan tante Truus, Redactie
Zeeuwsch Dagblad, Goes.
Ingezonden Mededeling (Adv.)
Het heilzame Witte Kruis-ge-
neesmiddel in 3 vormen.
Naast poeders ook cachets en
tobietten.
Witte Kruis help» direct tegen
Uw pijnen.
Brengt geen maag
stoornissen teweeg.
wingen. Daarna moest zij Duitsland
verlaten. Zij ging naar Stockholm,
waar zij ook thans nog als professor
werkzaam is. Hahn bleef nauw con
tact met haar onderhouden. Hij zette
met Straussmann de nog door Lise
Meitner begonnen experimenten voort.
Bij het beschieten van uranium met
neutronen waren raadselachtige ra
dio-actieve stoffen te voorschijn ge
komen, die Hahn chemisch poogde te
identificeren. Op 6 Januari 1939 ver
scheen het historische rapport -van
Hahn over zijn vaststelling, dat een
van deze stoffen het zware metaal
barium was. Het optreden van deze
stof wees er op, dat het uranium
atoom in twee delen was gesplitst.
Voor die tijd een adembenemende ge
dachte. Hahn waagde dan ook aan
vankelijk deze mogelijkheid slechts
zeer voorzichtig te noemen, hoewel
hem duidelijk was, dat op andere
wijze geen barium, uit uranium
had kunnen ontstaan. Dat was
de gebeurtenis van wereld-historische
betekenis, die toen slechts door en
kele deskundigen werd begrepen. Zij
betekende, dat uit het atoom uranium
met de kernlading 92 een atoom ba
rium met de kernlading 56 en een
atoom edelgas kryptoon (dat in de
lucht voorkomt) met de lading 36
waren gevormd tesamen 92.
CONTROLE.
Hahn schreef over deze aangelegen
heid aan „zjjn Lisa", die intussen al zat
te rekenen. Met haar familielid, de
eveneens door Hitier verdreven atoom
geleerde dr O. R. Frisch, thans profes
sor in Cambridge, tijdens de oorlog een
der scheppers van de atoombom, bere
kende zjj, dat hier zonder twijfel van
splitsing van de atoomkern sprake was.
Zy bewees, dat daarbij reusachtige hoe
veelheden energie vrij moesten komen;
de weg naar de atoom-energie was ge
opend. De geleerde kon voorspellen,
wat er verder met de splitsingsproduc-
ten, die zelf radio-actief waren, zou ge
beuren.
Op zeer eenvoudige en duidelijke
wijze bewees zij, dat in de kern van
het uranium 92 protonen, positief ge
laden kernbouwstenen aanwezig wa
ren. Gelijk-geladen deeltjes stoten
elkaar af; bij dit hoge ladingseijfer
waren de afstotende krachten tussen
de protonen al zeer aanzienlijk en zij
bereikten bijna de sterkte van de
kernkrachten, die de atoomkern des
ondanks bijeenhouden. Door het „be
schieten" met neutronen kon dit la
biele bouwsel in twee ongeveer ge
lijke delen splijten, die met 200 mil-
lioen electronen volt overtollige ener
gie uit elkaar moesten springen.
Dr Frisch vloog direct naar Kopen
hagen om in het laboratorium van de
beroemde atoomgeleerde Niels Bohr
het experiment te herhalen en de
energie te meten. Alles klopte, zoals
zijn geleerde nichtje had uitgerekend.
Hahn was intussen, nog vóórdat hij
de berekeningen van Lisa Meitner
kreeg, eveneens tot de overtuiging
gekomen, dat hij onverhoeds een deur
naar een nieuw tijdperk had open
geduwd. Lise Meitner had nooit aan
zijn resultaat getwijfeld. Toen dr
Frisch waagde te vragen of Hahn zich
met het barium kon hebben vergist,
antwoordde Lise Meitner: „Wanneer
Hahn zegt dat het barium is, dan is
het barium". Zo groot was haar ver
trouwen.
ben geworpen, een paar maal een hartelijk
knipoogje gegeven. Onder de leesles acht
ik het juiste ogenblik aangebroken en
dan schrijdt Niek door de klas. Inder
daad is hij eerst bij mij gekomen, zijn
zoete gaven vriendelijk offrerend. Jam
mer dat zo'n rondgang zo vlug volbracht
is, want dan is eigenlijk het hoogtepunt
van de dag voorbij. Nadat Niek zijn „tour
de clas" gemaakt heeft, schiet er nog één
toffee over, die hij bij mij brengt, maar ik
oordeel, dat de jarige daarvoor het eerst
in aanmerking komt, waarmee Niek op
vallend vlug instemt.
Dan pas gaat hij over tot zijn volgend
punt van het programma, het cadeau. En
het meervoud zullen we niet behoeven
te spreken, vermoed ik al bij voorbaat.
Evenzeer bij voorbaat weet Ik. dat ik tin
telend van enthousiasme zijn aanwinsten
zal bewonderen, want Ik heb precies ge
lijke waardering voor een fiets of step,
een nieuwe haarstrik of een ringetje met
een steentje erin.
EEN DOOSJE.
Niek kondigt met heldere stem aan,
dat hij „wat 'ekrege het". Aller cgen
richten zich nu op het jarig Niekje, die
hevig in zijn broekzak grabbelt, daar een
doosje opdiept, terwijl hij ons alvast mee
deelt, dat hij „een 'ehele 'oop centje»
ekrege het. „Het doosje is te voorscnijn
gewurmd en met millionnairstrots stapt
hij r p me toe en houdt me dan het ge
opende doosje onder de neus. Hij zegt het
niet in woorden, maar op zijn gt zicht
staat te lezen: „Nou wat zeg je daarvan?"
Natuurlijk vind ik het geweldig. Met zijn
wijsvinger schuifelt hij door het doosje
en fnemelt twee dubbeltjes van onder
stuivers en centen te voorschijn. Het com
mentaar is als volgt.
De twee dubbeltjes zyn van opa en van
opoe, de stuvertjes zijn van twee jongere
broertjes en een heel jong zusje. En „die
centjes (drie in getal) zatte al in me
spaerpot." Samen dus het formidabele
bedrag van acht en dertig cent!!
Gebruik makend van mijn unieke po
sitie als leidsvrouwe dezer jeugd, stel ik
de vrijpostige vraag, wat hij met al dat
geld gaat doen.
EEN FIETS, EEN AUTOPED
Uit het antwoord, dat prompt en met
veel overtuiging gegeven wordt, blijkt
wel, dat Niek niet bepaald een juist in
zicht in geldswaarde heeft, hetgeen overi
gens bij volwassenen ook wel eens voor
komt. Daarom neem ik het Niek totaal
niet kwalijk, dat hij in alle oprechtheid
meent voor de somma van acht en dertig
cent een fiets te kunnen kopen. Om echter
de aan mijn zorgen toevertrouwde jon
geman een hevige teleurstelling te be
sparen, zeg ik voorzichtig, dat je voor een
fiets nog wel meer centjes nodig hebt.
Gelukkig is Niek hierdoor niet in het
minst uit het veld geslagen, want direct
hierop komt hij monter met het voorstel,
dat hij dan maar een autoped zal kopen
van zijn duiten. Nadat ik ook dit voor
onmogelijk heb verklaard, richt hij zich
extra monter op en kondigt aan, dat het
dan een toeter zal worden, net zo eentje
als zijn oom er één heeft, die bij ons ge
liefd muziekcorps met zijn grote hoorn
een belangrijke rol speelt.
Niet langer kan ik de moed opbrengen
om weer leeuwen en beren op zijn weg te
sturen. We houden het dus op een toeter.
Toch is mijn feestvierende knaap pienter
genoeg om in te zien, dat het niet zoooo'n
toeter als die van ome kan worden, want
die is zo groot as.... as.... asHier
zwijgt de spreker stil. Even maar, want
hij wil me vol beminnelijkheid nog gauw
iets zeggen.
GEEN INSTRUMENTARIUM.
Alsals Niek de toeter heeft, zal hij
bij m'n moeder (bedoeld is m'n hospita)
heel hard komen toeteren! De schrik, die
eerst in me opvliegt, zakt ook weer gauw
weg, want ik weet opperbest, dat je voor
acht en dertig centen geen instrumenta
rium voor een corps kunt kopen. Geluk
kig maar, want mijn anders zo goedmoe
dige dikkerd" van een hospita zou mij
verantwoordelijk stellen voor wat zij op
zijn minst huisvredebreuk zal noemen en
dan ontbreekt er niet veel aan, of ze zou
in staat zijn me in mijn kamer in de hoek
te zetten.
Niek beseft in zijn blijheid niet wat
boze macht hij ontketenen zou. Die staat
nog steeds zielsgelukkig in zijn gelddoos
te friemelen.
„Juffrouw", zegt hü opeens, „asse niet
zo'n grote toeter 'ebbe, koop ikke een
'elleboel knikkers". In vergelijking met
de toeter is dit platvloers te noemen,
doch voor mij betekent het laatste voor
stel meer geruststelling, wat u wel dui
delijk zal zijn!
