DE AARDBOL OP 150 KM. HOOGT
Fi
1
Schmidt noemt Manoch een qoedl
gedresseerde papagaai
WINKLER PRINS,
wo
$D,e ÏIclcUo U
thans
begrip,
een
eens
weer in
H<
Saardebat ontbrandt
Bonn
EEN MENS MET GROTE IDEALEN
Minister Algera
opent I.CA.O-
conferentie
DEZE KINDEREN
Hi
I
Schip met brandende
lading bij Wemeldinge
Mr Bonman opnieuw
beschuldigd
De kerken in de
Verenigde Staten
Zesde, geheel oorspronkelijke, druk
dit jaar gereed
Grote belangstelling
voor jubileum VAL
^oens'
Woensdag 7 September 1955
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pa9ina
Veendamse dominee zwoegde jarenlang
NA(
Ds Anthony Winkler Prins
(Wordt vervolgd)
3000.000 kg papier
Toen en nu
Na de oproep van Adenauer
Grote behoefte
Rechtszitting te Djakart
C0L1]
KAPi
2.1» I
I
T.79"’2
6.57 u- 115 I
1
a
85* M i
lielilien geen vader
i
4)
Me
verb
zoon
3f
late
zwe
reg,
N
op 2
ven
gaat
.,1
ken
zoun
een
stig
„J
ruis
kw<
l 1
Veer
Tijde
richte uitgeversmaatschappij Elsevier
dit werk over van de uitgever Brink
man. Die tweede druk kwam nog on
der leiding van ds Winkler Prins tot
stand, maar de derde heeft hij niet
meer compleet mogen zien. Anderen
volgden hem op, maar allen hadden
ze nog een exemplaar van de grote
Brockhaus naast zich liggen. De Win
kler Prins bleef min of meer een be
werking van deze grote broer.
Nu is dat anders gegaan, want deze
zesde druk is voor het eerst geheel
oorspronkelijk. Jaren van voorberei
ding waren hiervoor nodig en ook in
de oorlogsjaren werd hiervoor al veel
werk verzet. In de afgelopen jaren
kwamen de delen regelmatig van de
pers. Achttien staan er nu al op een
rij in de boekenkasten van de inteke
naren. Dit najaar zal het negentiende,
het supplement- en registerdeel, er
hopelijk naast gezet kunnen worden
en dan is ook de zesde Winkler Prins
gereed.
Bergen moeilijkheden moesten ver
zet worden om het zo ver te krijgen,
vooral in de eerste jaren na de oorlog,
toen materiaalschaarste een grote rol
speelde. Want het ging hier om enor
me hoeveelheden. Ruim 3.000.000 kg
papier zijn in de nieuwe W. P. ver
werkt naast kilometers buckram voor
de banden en een hele rij vaatjes
bladgoud voor de bandstempels. Het
kaartenmateriaal voor de vorige druk
ken kwam uit Duitsland. Na de oorlog
kon dit land geen kaarten leveren. Zo
is deze zesde W.P. dus in alle opzich
ten een nationale encyclopaedic.
Maar als het laatste deel de deur
uit is, ligt het werk niet stil daar in
het gebouw aan de Spuistraat. Want
rondom die forse rij van 19 banden
schaart zich thans nog een ganse na
komelingschap van kleinere encyclo-
psedieën, die alle de naam van de
Veendamse dominee dragen: een alge
mene encyclopaedic in twee delen en
één in tien delen, een W.P. voor de
Vrouw, een Technische, een Bijbelse,
een Medische en zelfs een Culinaire
W.P. Er is dus werk genoeg aan de
winkel.
DONDERDAG 8 SEPTEMBER
HILVERSUM I (402 m.) AVRO: 7.00
Nieuws 7.10 Gram. 7.15 Gym. 7.30 Gram.
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nws.
8.15 Gram. 9.30 Voor de huisvrouw. 9.35
Waterstanden. 9.40 Morgenwijding. 10.00
Gram. 10.50 Voor de kleuters. 11.00 Omr.
ork. en solist. 11.45 Vraaggesprek. 12.00
Orgel en zang. 12.25 In ’t spionnetje. 12.30
Land- en tuinb. meded. 12.35 Gram. 11.50
„Uit het bedrijfsleven”, caus. 13.00 Nws.
13.15 Meded. of gram. 13.20 Metropole
ork. 13.55 Koersen. 14.00 „Dartmoor”,
hoorspel. 14.25 Gr. 14.45 Viool en piano.
15.15 Voor de zieken. 16.00 Herinneringen
aan Oud Amsterdam. 17.00 Voor de jeugd.
17.45 Regeringsuitz.: Rijksdelen Overzee:
G. F. Venema: „De Marine luchtvaart
dienst in de ontwikkeling van Nieuw
WEMELDINGE, 6 Sept. Gister
middag is het 137 ton metende en met
vlas geladen motorschip „Geeshe”
(schipper L. G. Drenth, gedomicilieerd
te Zwolle) met een brandende lading
van de Ooster-Schelde binnengelopen.
Met Vereende krachten heeft het sluis-
personeel een gedeelte van de lading
gelost totdat de ijlings ter hulp geroe
pen brandweer met de motorbrand-
spuit ter plaatse verscheen en het vuur
met drie stralen ging bestrijden. In
zeer korte tijd was men de brand
meester. Het schip, dat in de midden-
sluis lag, is verhaald naar de z.g. punt,
vanwaar het met de beschadigde la
ding de reis naar de plaats van be
stemming Axelse Sassing zou
voortzetten.
eerste schoolgang, een mooi, blond
vrouwtje en een lief, klein kereltje.
Hij zit in de gezellige huiskamer van
het onvergetelijke huis in Polderho-
ven en hij helpt Anne en Rick bij het
samenstellen van de grote leg-puzzle,
die de hele tafel beslaat. Hoe goed
was dat alles. Ook in de jaren, waarin
Rick opgroeide in de veilige geborgen
heid van het ouderlijke huis. Hun bei
der Rick, zorgeloos en vol levenslust,
geprezen door de bezadigde landbou
wers om zijn werkkracht en zijn
ijver: „Er zit een boer in die jongen,
dominé”. Die lof had hem, de vader,
echter niets gedaan. Zijn Rick kon wel
wat beters worden dan een ruige boer.
Maar in de stilte van deze nacht van
bezinning luistert Harmen Tornberg
opnieuw naar de ernstige vraag van
de zeer rijke, helaas kinderloze diaken
Deemer: „Laat hem bij mij, dominé.
Haveningen is niets voor de jongen.
i en
xe lijnen. Boven de hoogste ramenrij
prijkt een enkel woord: Elsevier.
Daarbinnen is ergens een rustig en
licht vertrek. De wanden zijn bedekt
met kartotheekladen, die door vlugge
1.250.000 vierkante mijlen wor
den bestreken door de automa
tisch werkende camera, die is ge
monteerd in de Aerobee-raket.
Deze raket, waarmee men in de
toekomst de kunstmatige aard-
satellieten het luchtruim in wil
zenden, is op het moment waarop
de foto werd genomen op zijn
hoogste punt n.l. 150 km. Juist
heerste er in de linker bovenhoek
een wervelstorm, met een door
snede van bijna duizend mijl.
Ds Anthony Winkler Prins heeft
geen tijd om mijmerend te staren naar
het water van de Oostervaart. Er is
nog zoveel werk en dat werk schijnt
eindeloos. Hij schreef vandaag al een
hoofdartikel voor de Twentsche Cou
rant, hij vertaalde drie hoofdstukken
uit de Geology for Common Readers
van Page en overmorgen is het weer
Zondag. Dan verwachten zijn gemeen
tenaren een goed doorwrochte preek,
een leidraad op de weg naar deugd en
kennis. Een betoog over het nut van
de bouw van scholen, dat leiden zal
tot het overbodig worden van de ge
vangenissen. Onze dominee beleeft dit
geloof zijner eeuw ook, want geen is
er, die zoveel doet voor het verbreiden
van kennis als deze zwoeger in de
Veendamse pastorie.
Maar die preek moet nog maar even
wachten, want nu schrijft de dominee
aan zijn levenswerk, aan zijn encyclo
paedic, die de dorst naar kennis bij de
„beschaafde stand” in heel het vader
land lessen zal. Niet langer zullen Ne
derlanders de Duitse Brockhaus be
hoeven op te slaan, die de zoeker niet
bevredigt als hij ingelicht wil worden
over vaderlandse zaken. Een eigen
encyclopaedie zal Nederland hebben en
de doopsgezinde dominee van Veen-
dam zal hem schrijven.
Hij heeft medewerkers ja, maar vaak
werkt hij hun bijdragen om en het
leeuwendeel van het werk neemt hij
voor zijn rekening. Het succes van de
uitgave is verzekerd. Niet minder dan
vierduizend intekenaren wist de Am
sterdamse uitgever Brinkman al te
verzamelen.
Dertien jaar lang, van 1868 tot 1881,
is ieder vrij ogenblikje van ds Winkler
Prins bezet met schrijven aan dit reu
zenwerk, met het corrigeren van druk
proeven, met het voeren van corres
pondentie. Dan schuift hij in 1882 met
een zucht van verlichting het zestiende
deel op zijn plaats in de boekenkast.
Dertien jaar arbeid, zestien rode,
goudgestempelde banden met een me
daillon op de rug: Geïllustreerde En
cyclopaedie. Woordenboek voor Weten
schap en Kunst, Beschaving en Nijver
heid. Onder redactie van A. Winkler
Prins. Een cultuurmonument, welks
wieg stond daar in die witte pastorie
aan de Oostervaart in Veendam.
Vijfenzeventig jaar later. In de Spui
straat te Amsterdam klinkt het lied
van de arbeid. Temidden van de oude
koopmanshuizen met hun hoge stoepen
verrijst een moderne gevel met strak-
In onze tijd is er meer dan ooit be
hoefte aan dergelijke boeken. Nog
nooit was het leven zo gecompliceerd;
nog nooit volgden de belangrijke ge
beurtenissen in de wereldpolitiek el
kaar in zo’n snel tempo op. Nimmer
kwamen in zo korte tijd zo veel nieu
we begrippen de aandacht vragen.
De kranten overstromen hun le
zers dagelijks met een stroom van
nieuws over soms zeer ingewikkelde
zaken, maar zij geven uiteraard
slechts een dwarsdoorsnede van de
wereldsituatie op één bepaald ogen
blik. Zij sluiten aan op het nieuws
van de vorige dag en de vorige week
en kunnen onmogelijk ieder onder
werp elke dag weer tot de kern te
rugvoeren. In de dagen van Winkler
Prins verscheen er één krant op de
20.000 Nederlanders, maar nu leest
iedereen een krant.
door
Carel van der Hoek
DJAKARTA, 6 Sept. Getuige Ma
noch heeft vandaag tijdens de behan
deling van de zaak-Schmidt beweerd
dat hij slechts eenmaal een directe op
dracht van Schmidt had gekregen, na
melijk om te infiltreren in het parket.
Schmidt daarentegen noemt de ver
klaring van Manoch van het begin tot
het einde onbetrouwbaar en noemt ge
tuige zelf een goed gedresseerde pape
gaai.
De Officier van Justitie heeft in de
voorgaande zittingen zelf de tegenstrij
digheid van de verklaringen kunnen
constateren.
Inzake een verklaring van getuige,
dat Schmidt hem 1500 rupiah voor een
geheime brief zou hebben gegeven zegt
verdachte, dat dit in het geheel geen
geheime brief betrof, doch een brief,
die niet eens gesloten was. Ten aanzien
van een andere verklaring van Ma
noch, dat getuige 100 kilo goud zou
hebben overhandigd aan de plaatsver
vanger van Pereira (van de Neder
landse Militaire Missie), merkt
BONN, 7 Sept. Dr Adenauers oproep
aan de bevolking van het Saargebied, het
door hem ondertekende Saarstatuut te
aanvaarden, zal aanleiding geven'tot een
nieuwe parlementaire behandeling van
het Saarvraagstuk in Bonn. De Christe
lijke Partij van dr Adenauer hoopt even
wel de behandeling tot een zitting van
de buitenlandse commissie te kunnen be
perken.
De buitenlandse commissie zal vandaag
bijeenkomen, teneinde op verzoek der so
cialistische oppositie, zich over Adenauers
program voor de besprekingen in Mos
kou te beraden.
Nadat zowel de Saarlandse CDU als de
liberale afgevaardigde Prins Loewenstein
een Saardebat in de Bondsdag hebben
verlangd, wordt in Bonn aangenomen, dat
ook het Saarstatuut opnieuw zal ontbran
den.
De Christelijke Partij argumenteert
daarbij, dat een openbaar debat der Duit
se partijen op het ogenblik niet toelaat
baar zou zijn, dat het als inmenging in de
Saarrtrijd zou kunnen worden uitgelegd.
Daar stelt de oppositie tegenover, dat dr
Adenauer naar haar oordeel, met een
duidelijke inmenging zou zijn voorgegaan,
toen hij zijn oproep tot de Saarlanders
richtte.
NEW YORK, 6 Sept De Nationale
Raad van Amerikaanse kerken heeft in
zijn jaarverslag medegedeeld, dat
97.482.611 Amerikanen, 60,3 procent van
de bevolking van de Verenigde Staten
zijn aangesloten bij een kerk of kerkge
nootschap.
Onder hen bevinden zich 67.124.142 pro
testanten, 32.403.332 Rooms-Katholieken,
5.500.000 Joden en 2.024.219 Grieks Katho
lieken.
De grootste protestantse kerken zijn die
der Baptisten (18.488.621 leden). Metho
disten (11.688.002) leden en Lutheranen
6.818.283 leden).
intredt
joepen P
op Z°n°
Jags
intred'
joepen 1
hoopt n
ks. deS
$9^
Chr. Vla
ding vaI
vergade.
^yenboh'
^ierikze
van kaï
■treerde
jaarna
jiochter
op.
Bloen
de bloe
het ko*
oehoud
De uit:
en 3e
Mevr-
Verlinc
Schuit,
Maas.
Smit. 1
de Bak
M. M°<
de We-
jert-M;
men:
Mevr.
Oevert
Er we
toegek
Com
letn
waara
deeln:
ker) I
faarts-
Teil”,
„Wille
Baart,
L. Ve
le kl
Kapel
Hein!
naar
Raas,
Iz. vi
dijk.
vingers in- en uitgeschoven worden.
Een schrijfmachine ratelt. Pennen
krassen over het papier. Hier wordt
verder gewerkt aan het levenswerk
van ds Winkler Prins.
Ook in de afgelopen tien jaren
scheen het werk eindeloos en waren
de moeilijkheden groot. In de laden
rijden zich de kaarten aaneen, waar
op de 500.000 trefwoorden waren ge-
(Van onze §-redacteur.)
UTRECHT. De wanden van de studeerkamer in de Doopsgezinde
pastorie te Veendam gaan schuil achter de boeken, die zich rij boven
rij verheffen tot aan het plafond. De schrijftafel staat geschoven voor
het raam, dat uitziet op een kanaal, recht als een liniaal. Een jager
zit te dutten op de rug van zijn paard, dat met trage stap een schip
voorttrekt door het donkere water, waarover de zon lichte glanzen
werpt. Maar de man achter de schrijftafel ziet het schip niet en hij
ziet de zon niet. Zijn hand rept zich over het blanke papier voor hem
en vel na vel wordt bedekt met zijn kriebelig schrift. Af en toe werpt
hij een blik in de boeken, die om hem heen liggen, dikke boeken met
veel aanstrepingen en losse velletjes, als bladwijzers tussen de pagina’s
gestoken. Hij keert zich om en trekt een boek uit de kast achter hem,
bladert en tuurt ingespannen, dan schrijft hij weer verder in rusteloze
aandacht.
keling van het internationale
het algemeen en van h-t
het bijzonder bemoeilijken, z°
minister.
Ik zal een kerel van hem maken
hij zal later op mijn stee wonen”.
De predikant zit er nog altijd heel
stil, maar om zijn mond is nu een
pijnlijke trek gekomen. De sterke boer
had niet tegenover hem gestaan als
een genadige gever of een ootmoedige
smekeling. Hij had slechts een beroep
gedaan op het begrip van een vader.
Maar hij had geweigerd. Hadden Anne
en hij dit beroep naar Haveningen
niet juist gezien als een van God ge
opende weg naai- een betere toekomst
voor Rick? De jongen zou een univer
sitaire opleiding genieten en niet
hoogstens een geschoolde landbouwer
worden.
Guinea”. 18.00 Nieuws. 18.15 Amus. muz.
18.30 Lichte muz. 19.00 Gesproken brief
uit Londen. 19.05 Act. 19.15 Theaterork.
19.45 Discussie. 20.00 Nieuws. 20.05 Ka-
merork. en solist. 20.50 „Maria Stuart”,
hoorspel. 22.25 Orgelspel. 22.40 Sportpro-
blemen. 22.50 Sportact. 23.00 Nieuws. 23.15
-24.00 Lichte muz.
HILVERSUM II (298 m.) KRO: 7.00
Nieuws. 7.10 Gram. 7.45 Morgengebed en
lit. kal. 8.00 Nieuws en weerber. 8.15 Gr.
9.00 Voor de huisvrouw. NCRV; 10.00 Gr.
10.30 Morgendienst. KRO: 11.00 Voor de
zieken. 11.45 Pianospel. 12.00 Angelus.
12.03 Lunchconc. (12.30-12.33 Land- en
tuinb. meded. 12.33-12.40 Voor de boeren).
12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en Kath.
Nieuws. 13.20 Lichte muz. 13.45 Gram.
NCRV: 14.00 Gr. 14.20 Lichte muz. 14.45
Voor de vrouw. 15.15 Gram. 15.35 Strijk-
kwart. 16.00 Bijbeloverdenking. 16.30 So
praan en piano. 17.00 „24 Uur tot Uw
dienst”, klankb. 17.30 Gram. 17.40 Koer
sen. 17.45 Gram. 18.00 Kamermuz. 18.30
Friese uitz. 18.45 Gram. 19.00 Nieuws en
weerber. 19.10 Gr. 19.20 Sociaal gesprek.
19.35 Gram. 20.00 Radiokrant. 20.20 Gr.
20.50 „Kent gij het land, der zee ontrukt”,
caus. 21.10 Koorzang. 21.35 Leger des
Heilsork. 22.10 Periodieken parade. 22.20
Orgelconc. 22.45 Avondoverdenking. .23.00
Nieuws en S.O.S.-ber. 23.15-24.00 Gram.
TELEVISIE-PROGRAMMA
NCRV: 20.15 Journ. en weerber. 20.35
„Rondom de kachel”, caus. 20.55 Film-
progr. 21.15 Lichte muz. 21.35 Dagsluiting.
BRUSSEL (324 m.) 11.45 Gram. 12.30
Weerber. 12.34 Gram. 13.00 Nieuws. 13.15
Orgelspel. 14.00 Eng. les. 14.15 Koorconc.
14.30 Franse les. 14.45 Gram. 15.00 Gram.
16.00 Koersen. 16.02 Gram. 17.00 Nieuws.
17.10 Gram. 17.15 Voor de kinderen. 18.15
Gram. 18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nws.
19.40 Gram. 19.50 Vrije politieke tribune.
20.00 „Die Walkure”, opera (le acte). 21.15
Verz. progr. 22.00 Nieuws. 22.15 Pianore
cital. 22.55-23.00 Nieuws.
rijden zich de kaarten aaneen, waar
op de 500.000 trefwoorden waren ge
schreven, die in de nieuwste druk
van de encyclopaedie verwerkt wer
den. Maar het was niet meer één
man, die ploeterde om het grote
werk te voltooien. Geleerden van
naam uit het gehele land schreven
de artikelen over de gebieden, waar
op zij erkende autoriteiten zijn.
Vaste staven van geschoolde en-
cyclopaedisten verzorgden de duizen-
en en duizenden kleinere artikelen,
j zaten in de studiezalen van open
are bibliotheken, snuffelden in alle
logelijke en onmogelijke boeken,
maakten ijverig aantekeningen. Hon
derden waren nu bezig aan de taak,
die de Veendamse dominee vrijwel al
leen moest verrichten.
Toen de encyclopaedie aan de twee
de druk toe was, nam de pas opge-
Schmidt op, dat men een waarde v J
omstreeks 60 millioen niet zo
overhandigt. Verdachte zegt verderH
dat hij Manoch slechts ontmoet hadij
openbare gelegenheden, zoals hotels]
Hij ontkent, dat hij, zoals Manoch zefl
veelvuldig alleen in een auto gerede]
had. Velen zijner vrienden kunnend]
bevestigen. Schmidt vraagt verder d]
rechter alle processen-verbaal 'oettef.B
fende de arrestanten, die intussen zij]
vrijgelaten, bij de stukken te voege]
in het belang van zijn verdediging. I
Op en vraag aan Manoch over eeal
verklaring, als zou de officier van jus]
titie zelf in de NIGO (Nederlands In]
dische Guerilla-Organisatie) zijn
weest, zegt Manoch dat hij dit moge]
lijk gezegd heeft, maar hij herinnertl
zich dit niet meer. Hij erkent verschel-1
dene onjuiste verklaringen opzettelijk!
te hebben af gelegd, teneinde de verho-1
ren in de war te sturen.
Tot deze verdraaide verklaringen!
behoorde de bewering, dat hij Jung-I
schlaeger niet persoonlijk kende, hoe-1
wel hij in feite direct onder hem werk. I
te. Hij vertelt, dat hij in September !H|
toen hij op vrije voeten was gesteld, I
ofschoon hij nog onder politietoezicht!
stond, door een auto met een C.D.-1
nummer van het Nederlandse Hogel
Commissariaat naar een huis in Dia-1
karta was gebracht, waar mr Botman I
instapte.
Deze poogde hem over te halen I
zijn verklaringen in te trekkenen!
gaf hem 500 rupiahs als voorschot op I
de 2000 of 5000, die hij later zou I
ontvangen. Manoch zegt verder, dat I
hij ook door middel van deze auto, I
die bestuurd werd door een Indo-1
Europeaan van het Hoge Commissi-1
riaat, Cohen, ontmoet had. Manoch I
zegt vele malen in een der gebou-1
wen van het Nederlandse Hoge Coni-1
missariaat te zijn geweest, waar hij I
vaak aanbiedingen genoeg kreeg. H.) I
hield het parket hiervan op de hoog-1
te, aldus Manoch.
-o-
’s-GRAVENHAGE, 6 Sept. -
minister van Verkeer en Waterstaa I
mr J. Algera, heeft vanmorgen mI
Ridderzaal de conferentie van de I
ternational Civil Aviation Organiza- I
tion” geopend.
Aan deze conferentie nemen ven I
genwoordigers van 34 landen deel.
Het onderwerp van gesprek zal
z.g. verdrag van Warschau zip-
verdrag, dat op 12 October
Warschau werd gesloten, regelt de a
sprakelijkheid van de luchtvervoer
ten aanzien van passagiers, bagage
goederen in geval van een oi’Se
Het verdrag beperkte aansprake J
heid /an de vervoerder tot een
bedrag (in Nederlands geld 31.006ia
den). Dit vaste bedrag is, voor?Li
Amerika, te laag geacht. De gen1'0,
de schade-claim daar is 75.060
circa zes maal zo veel als ne-
bedrag dat thans geldt. De confer
zal zich nr uitspreken ever de ft
lijkheid dit vaste bedrag te ven
met 60 procent tot 50.000 gu»
Nederlands geld. fa.
De minister verwelkomde de L
vaardigden namens de Neder
regering en zeide het zeer op
stellen dat het congres m hen ,t
wordt gehouden. Hij merkte ^j\eer.
tot zijn genoegen ook landen,
Toch had ze in één ding gelijk: hij
werd eenzelvig. De avonden bracht
hij meestal op zijn kamer door. Na
het behalen van zijn diploma boek
houden was alle lust tot studie ver
dwenen en doodde hij de tijd met het
lezen van honderden boeken. Soms,
als het huis hem te eng werd, zocht
hij buiten de stad de landpaadjes om
ei’ te mijmeren in heimwee naar een
gelukkig verleden, doch zonder de
energie iets van zijn toekomst te ma
ken.
Rick ziet dat alles helder. Maar
zelfs nu hij staat aan het einde van
zijn korte kantoorloopbaan, kan hij
zijn jarenlang gevoede gemakzucht
niet van zich zetten en zich ernstig
beraden over hetgeen nu te doen valt.
Hij verveelt zich en besluit naar bed
te gaan. Morgen zal hij wel weer
zien.
Doch terwijl Rick zjjn heimwee en
balorigheid reeds in een rustige slaap
vergeten is, heeft dominé Tornberg
de grootste moeite de besprekingen in
de kerkeraadsvergadering te volgen.
Steeds weer verwijlen zijn gedachten
bij zijn jongen. Telkens ziet hij de
smartelijke uitdrukking in de helder
blauwe ogen van de blonde reus, die
meer kind is dan man. En hij hoort
het verwijt trillen in de woorden: „al
leen moeder niet”. En hij, de vader,
had geen tijd!
Dominé Tornberg moet zich bijna
geweld aandoen om zijn aandacht bij
de ter tafel gebrachte onderwerpen
te houden en als praeses de noodzake-
lijke conclusie te trekken. Doch nau
welijks is de vergadering geëindigd
of hij haast zich de zaal uit. Hij veinst
ouderling De Vries, die kennelijk op
hem wacht, niet te zien en spoedt zich
door de mistige avond naar huis, naar
zijn zoon.
Maar Rick slaapt rustig voort, als
zijn vader zijn kamer onhoorbaar bin
nenkomt. Hij bemerkt niets van de
ontroering, waarmede de donkere
ogen op hem neerblikken. En hij ziet
niet, hoe gebogen de tengere gestalte
is, die hem verlaat.
En dan zit dominé Tornberg in zijn
studeerkamer naast de koud gewor
den haard. Hij heeft geen oog voor zijn
met werk overladen bureau, want zijn
hart is vol van de treffende gelijke
nis tussen de slapende zoon en de
moeder. Anne.... haar jongen....
Beelden trekken voorbij, een lan
ge, heel lange rij. Hij ziet haar als de
stralende bruid,, hem tegemoetlopend
in de brede gang van haar ouderlijke
woning. En hij ziet het van geluk over
glansde gelaat van de jonge moeder,
als zij voor het eerst haar kindje....
hun kindje in de armen heeft. Haar
onmeetbare blijdschap juicht opnieuw
in zijn orenOnze God is toch
zo goed voor ons, Harm!”
Zó stil zit Harmen Tornberg voor
zijn koude haard, dat geen enkele be
weging de voorbijtrekkende beelden
verstoort. Hij woont weer in de veel
te grote pastorie van zijn eerste ge
meente, Biezenveen, en ziet door het
studeerkamerraam in de zonnige tuin,
waar Anne de kleine Rickert zijn eer
ste stappen leert. Hij zit aan het mid
dagmaal en hoort haar eerbiedige stem
bij haar pogingen Riekje zijn gebed
je te doen zeggen. Hij staat op de
hardstenen stoep hen na te zien bij de
Geen wonder dat er bij hen, die ver
staan willen wat zij lezen, steeds meer
behoefte bestaat aan een werk, dat
hun de samenhang kan laten zien en I
de voorgeschiedenis kan openbaren
van al dat nieuws, dat hun via' kranti
en radio wordt voorgezet. Dat in kort I
bestek iets vertelt over de geschiede
nis van het felomstreden Korea, van
de ontwikkeling van de atoomenergie,
van het ontstaan van de Sowjet-Unie,
van de voorgeschiedenis van de Wes
terse penetratie in Azië en van hon
derden zaken meer. En dan aan een
werk, dat die voorlichting overzichte
lijk geeft en zó is na te slaan op elk
gewenst ogenblik.
Zo verricht de encyclopaedie in al
haar vormen een belangrijke taak in
deze gecompliceerde tijd. Zij verricht
die uit andere motieven en voor een
veel grotere schare dan in de dagen
van Winkler Prins. Het negentiende
eeuwse optimisme, dat kennis deugd
betekent en de mensheid beter maakt
is al doodgebloed op de slagvelden van
de eerste wereldoorlog. Maar de be
hoefte aan goede voorlichting bestaat
nog steeds.
Daarom is het goed, dat een groot
aantal encyclopaedische werken de
naam doen voortleven van die stille
zwoeger in de Veendamse pastorie, die
deze taak voor het eerst op moderne
wijze aanvatte en van wie onze gene
ratie nog slechts de naam kent, van
Anthony Winkler Prins.
Hoogwater Donderdag 8_ SepL
Vlissingen: 5.34 u. 2.09 m., 17-W.„U;,‘
m. Terneuzen: 6.04 u. 2.25 m>
2.26 m. Wemeldinge: 7.16 u. - j
19.35 u. 1.71 m. Zierikzee: 6.5(
m., 19.17 u. 1.50 m.
AMSTERDAM, 7 Sept. De belang
stelling voor de jubileumsamenkom-
sten van de Vrije Universiteit op 19 en
20 October blijkt dermate groot te zijn,
dat reeds beslag moest worden gelegd
op de grootste zaal die in Amsterdam
voor dit doel momenteel beschikbaar
is, n.l. enige paviljoens van het R.A.I.-
gebouw.
Voor de wijdingssamenkomst in de
Westerkerk overtreft het aantal ge
vraagde toegangskaarten reeds vrij ver
het aantal zitplaatsen in dit kerkge
bouw. Teneinde allen die een toe
gangskaart vroegen tevreden te stel
len, worden maatregelen getroffen
voor een tweede plaats van samen
komst voor de bidstond.
Als uiterste datum voor het aanvra
gen van toegangsbewijzen is 15 Sep
tember vastgesteld. Getracht wordt
aan alle verzoeken, die voor deze da
tum binnenkomen, te voldoen.
prijs te
dal
die geen
lid zijn van de I.C.A.O. aan XkeW
ferentie deelnemen. De ontwiK
van het internationale lucht!'ee.nlr(jCn.
hierdoor slechts gestimuleerd
Dit laatste is een belangrijk aspe .j.
dat er nog vele obstakels de jD
- - - - 1-- O 1 V-1
A
