l!!^
en
een
een
IN GOES WOONT ZEELAND’S
Kosten Rode Kruis-ziekenhuis
voor
I
I
I
I
I
I
s
I
s
hoger dan was geraamd
I
I
s
f
I
taal de.1 tuieren f
Kapelle krijgt een sportpark
gymnastieklokaal
Te Biervliet komt een gedenkteken
Willem Beukelszoon
M. J.
f
I
I
I
f
f
I
f
I
f
t
I
I
t
1
en
Riet,
De heer L. de Koeyer oefende
scherpe critiek op B. en W. uit
Mtijd u^cav de, tuüid g,e,te,e$d
l
Wij
Ook
een
ONDERWIJZERSEXAMEN
RESA-HILVERSUM
De heer J. Catshoek
benoemd tot wethouder
Verantwoordelijkheid
voor dijkbewaking
Sen-
van
uitvinder van
remklepsysteem
8en pbacMity u-a£,
i
ZEEUWSCH DAGBLAD
Zaterdag 12 Maart 1955
Pagina 2
ambtswoning
de burgemeester
voor
1
1
s
Brief aan Prov. Bestuur
Raad Zierikzee
2
’s-GRAVENHAGE, 11
Aanvaring in het Zijpe
Prins Bernhard voorzitter Comité van aanbeveling
i -
T
Ingezonden Mededeling (adv.)
(Bekende Schriftelijke Cursus)
een
hem
Hij
was
Foto beneden: De molen „De Ko
renbloem” te Goes, die door de
heer Van Riet hersteld zal wtruin.
een
(us-
i de
zal
De kortste en voordeligste opleiding
s
KAPELLE, 11 Maart In de vanmiddag gehouden raadsvergadering is
lange mast komt weer loodrecht,
dus horizontaal met de grond éen
driehoek met een wijzer. Die drie
hoek kon nu zuiver rond de „koning'
draaien en diendege hebt het
geraden, om de metselaar en de
timmerman zuiver te laten wer
ken. Want zo’n mooie ronde molen
metselen is een nauwkeurig werk
je. Naar mate men hoger ging
steeg ook de „wijzer” en tevens
werd er elke keer een stukje van
die wijzer afgezaagd, precies vol
gens de helling, die de torenwand
moest hebben. „De schuinte”, zei
m’n gastheer.
Zeer uitvoerig heeft de heer Van
Riet mij uitgelegd hoe het mogeljjk
is de molen te verkruien, op de wind
te zetten dus. Ik zal het U trachten
uit te leggen. Boven In de kap wor
den twee houten ringen gebouwd die
als druklagers over elkaar draaien.
Boven op de bovenste ring, die „over
ring” wordt genoemd, worden twee
zware balken bevestigd en dar fop
Zeeland’s oudste molenmaker M.
J. van Riet toont een plaat met een
afbeelding van de oliemolen „De
Hoop” die destijds op het Damme
tje stond.
MIDDELBURG, 11 Maart Het
Prov. Bestuur heeft de besturen der
waterkerende polders en waterschap
pen nog eens gewezen op hun ver
antwoordelijkheid voor de dijkbewa
king bij stormvloed.
Er wordt gewezen op het feit, dar
zowel het B-telegram (beperkte be
waking instellen) adviezen inhouden.
Ingevolge de wettelijke bepalingen en
de provinciale reglementen echter,
rust op de besturen van polders en
waterschappen de plicht om ingeval
van dringend of dreigend gevaar, de
noodzakelijke maatregelen te nemen.
Aan de besturen behoort derhalve
de beslissing of de adviezen, vervat
in de telegrammen B en C, al dan niet
zullen worden opgevolgd, hetgeen
neerkomt op het al of niet oproepen
van dijkwacht of dijkleger.
Het bestuur draagt dan ook de ver
antwoordelijkheid voor de te treffen
maatregelen of het nalaten daarvan.
Dit geldt eveneens voor het doen in
rukken van het dijkleger en het op
heffen van de dijkbewaking.
Van het werk-comité, is de heer
P. Kostense, burgemeester van
vliet, voorzitter.
(Bijdragen worden gaarne ingewci
op girorekening no 293 ten name
„Comité Gedenkteken Willem Beul'6
zoon” te Biervliet).
Foto boven: De mooie witte molen
van Sirjansland die helaas bij de
ramp verloren is gegaan. Op de
foto giet men duidelijk hoe de wie
ken van deze molen type stenen
bovenkruier „voor de borst”
staan met aangespannen zeilen.
Aan de achterzijde de „lange” en
de „korte schoren”.
Molenwieken kunnen heel wat ver-
Hen. Ze kunnen „overkruis” staan,
of „voor de borst”, „hakscheef” en
„cnkant”. Ja, dit is molentaal.
Als de wieken „voor de borst”
staan dan betekent dat bekijk het
plaatje hieronder maar eens dat
de molenaar gereed Is de zeilen aan
te slaan zo gauw als er wind komt.
Is er voldoende wind en blijft hij zo
staan, dan verlangt hij naar werk.
Als hij „onkant” staat, met de wie
ken wat scheef tussen overhek en
„voor de borst” dan betekent dat,
dat de molenmaker moet komen.
Nog iets meer schuin staat hij „hak
scheef”, hetgeen wil zeggen, dat de
stenen gescherpt worden.
Bij rouw wordt de molen, onge
acht de windrichting, met het kruis
naar het sterfhuis gericht.
In allerlei verhalen spelen molens
een rol en ook de molenaars. Hier
bijvoorbeeld een raadsel. „De mole
naar draagt witte kleren. Waarom
draagt hij zwarte kousen?”Ge
piekert. Wel, die kousen draagt hij
„óm zijn benen”. Logisch.
ZIERIKZEE, 11 Maart. In de he
denavond gehouden raadsvergadering
werd het in de vacature Gerritsen be
noemde raadslid, de heer J. Rameijs,
nadat hij de vereiste beloften had af
gelegd, geïnstalleerd. In de vacature
Gerritsen werd tot wethouder benoemd
de heer J. Catshoek (PvdA) met 121
(Mr Keuning, Roer Om), die zijn be
noeming aannam. Naar aanleiding hier
van sprak de voorzitter er zijn voldoe
ning over uit, dat de heer Catshoek
deel blijft uitmaken van het college.
In verband met de restauratie van de
kap van het stadhuis zal een wachtver-
bod worden ingesteld voor de Noord
zijde van de Meelstraat. Naar aanlei
ding van de in de vorige vergadering
gestelde vraag van mr Keuning inzake
een dam door de Oosterschelde van
Zierikzee naar Colijnsplaat, werd me
degedeeld, dat overleg zal worden ge
pleegd met Vlissingen, Middelburg,
Goes, Wissenkerke en Kortgene. Even
eens naar aanleiding van een in de vo
rige raadsvergadering gestelde vraag
inzake de Caubrug en de Nobelpoort,
deelde de voorzitter mede, dat het rijk
een bailybrug in huur wil afstaan voor
f 1980,per jaar. De Centrale Dienst
heeft de kosten voor een definitieve
voorziening (brug met stalen hek in
betonconstructie) berekend op f 20.000.
De commissie voor publieke werken
zal deze zaak nog nader bekijken.
De kosten voor het nieuwe Rode
Kruisziekenhuis zullen hoger zijn dan
geraamd was en dan het bedrag dat
door Zweden was toegezegd. De Ne
derlandse regering en het Zweedse Ro
de Kruis hebben echter toegezegd hier
in tegemoet te zullen komen.
Betreurd werd, dat het museum niet
geheel of gedeeltelijk is ondergebracht
kunnen worden in het ’s-Gravensteen.
Naar een oplossing zal worden uitgeke
ken.
Naar aanleiding van een schrijven
van het raadslid C. Hoek (PvdA),
waarin deze voor deze functie wegens
vertrek uit de gemeente bedankte,
sprak de voorzitter waarderende woor
den aan zijn adres hem dank brengend
voor het werk in het belang van de
gemeente verricht.
De geloofsbrieven van het nieuw be
noemde raadslid M. C. Verheyen wer
den onderzocht en in orde bevonden.
Tot toelating werd besloten. Aan enige
straten in het bouwplan Buyze werden
de volgende namen gegeven: Ir Maris-
straat, burgemeester d’Aillystraat, bur
gemeester Ravenslootstraat en H. J.
Doelemanplein.
systeem goed is. Hij is maar een
eenvoudig man en daarom werd hij
eens boos toen een heer uit Holland
„op zeer deftige manier” met een
ander systeem bij een molenaar
kwam.
„Ik hield me”, zo vertelde de
heer Van Riet me, „als een boe
renjongen wat achteraf en vroeg
hem toen hoe dat systeem werkte.
En het was een onlogisch systeem.
Het kon niet kloppen. Dus toen
heb ik hem alleen maar dit ge
vraagd: „Meneer, hoe houdt U uw
lepel als U pap eet?”De me
neer was heel verwonderd en vroeg
zich af wat dit er mee te maken
had.
Maar molenmaker Van Riet wist
heel goed waarom hij dat vroeg,
want van datgene wat men tegen
woordig in de vliegwereld „nuttig
effect” noemt, had hij heus wel
verstand. En hij zei daarom die
heer ook openhartig: „Als Ik pap
eet hou ik mijn lepel met de holle
kant naar boven. En U werkt met
de bolle kant”.
Hij heeft gelijk gehad. Want la
ter verklaarde de molenaar, die
dat systeem had aanvaard, dat het
kinderspeelgoed was.
M. J. van Riet, molenmaker,
de oudste in Zeeland. Is nooit
bang geweest voor het zware
werk. Hij weet, dat hij goed
werken kan. En daarom glim
lachte hij ook toen er, naar aan
leiding van de herstelling aan de
molen „De Korenbloem”,
ambtenaar bij hem kwam en
om een tekening vroeg.
„Een tekening?” vroeg Van
Riet. „Een tekening? Die heb
ben we niet mijnheer, Die ma
ken we niet. We zien het werk
zó voor ons
- Er heeft zich een comité ge
vormd, dat zich ten doel stelt het
oprichten te Biervliet van een ge
denkteken voor Willem Beukels-
zoon, de man, wiens vinding (het
haringkaken) van zoveel betekenis
is geweest voor het nationale be
drijf der haringvisserij. Reeds ge
ruime tijd werden plannen in deze
richting gekoesterd.
In het comité van aanbeveling heeft
zitting genomen Z.K.H. Prins Bernhard
als voorzitter en als leden de he
ren mr J. M. L. Th. Cals, Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen; jhr mr A. F. C. de Casembroot,
Commissaris der Koningin in de pro
vincie Zeeland; J. A. Eekhout, burge
meester van Breskens; mr J. Heusdens,
burgemeester van Vlaardingen; mr M.
M. Kwint, burgemeester van Velsen;
mr F. M. A. Schokking, burgemeester
van ’s-Gravenhage; mr W. J. Wol-
dringh van der Hoop, burgemeester
van Katwijk; C. van Baren, voorzitter
van de Chr. Bedrijfsgroepen Centrale;
drs D. J. van Dijk, voorzitter-directeur
sportpark. De kosten hiervan zullen
145.000,bedragen en de inrichting
10.000,In het nieuwe gebouw
komt beneden een gymnastiekzaal van
12 bij 21 meter. Verder twee wasloka
len, een kamer voor de sportleraar en
de scheidsrechter. Twee kleedkamers
van 5 bij 4.85 meter, een keuken, waar
onder een centrale verwarming. Bo
ven komt een vergaderlokaal van 7’,4
meter bij Wz meter en een van 5 bij
6 meter, welke ook tot een ruimte sa
mengevoegd kunnen worden.
Hierdoor is tevens het probleem van
vergaderruimte voor Biezelinge opge
lost.
In een scherp principieel betoog
zétte de heer de Waard uiteen hoe
het geestelijk leven vervlakt en
haalde hierbij aan het woord van
Paulus dat de lichamelijke oefenin
gen zijn tot weinig nut en de gees
telijke oefeningen tot veel nut.
De heer de Koeyer vond de hele
opzet te luxe en stemde daarom ook
tegen. Het totstandkomen van een
nieuw sportpark werd door alle le
den, behalve de heer de Waard, toe
gejuicht.
De heer de Koeyer zou graag zien
dat er ook een ijsbaan bij kwam,
Hieraan is een dringende behoefte in
Kapelle. Dit stuit echter op onoverko
melijke moeilijkheden.
In het nieuwe sportpark, dat een
oppervlakte heeft van ruim 3 ha komt
een voetbalveld, een korfbalveld, een
oefenterrein en verder een gelegen
heid voor hoogspringen en vérsprin-
gen.
BRUINISSE, 11 Maart Het 436 ton
metende tankschip „Citerna” uit Ant
werpen (schipper S. R. Roecker), ge
laden met benzine en op weg van Lis-
sewege naar Keulen is hedenmiddag
op de hoek van het Slaak en het Zijpe
in aanvaring gekomen met het 496 ton
grote schip „Elly” van de fa. Corlet
uit Werkendam, geladen met grint op
weg van Wezel naar Zeebrugge.
Laatstgenoemd schip werd daarbij
zwaar beschadigd. De „Citerna” kreeg
geringe schade en heeft na aanvanke
lijke assistentie de reis voortgezet.
De „Elly” werd eerst op de Kram-
merplaat gezet en is later door het
douanevaartuig „Alk” naar de vlucht-
haven te Zijpe gebracht. Het wordt
nu door de „Mascotte” van de fa.
Hoekman uit Wemeldinge door aan
houdend pompen drijvend gehouden.
Te Breskens zal op 9 April a s
voetbalwedstrijd worden gespeelc
sen de plaatselijke vereniging en
Engelse club Guys F.C. Breskens
ook een tegenbezoek brengen.
Terug naar de molenmaker. De
heer Van Riet is in de kringen bij
de molenbouwers en ook bij de Ver
eniging „De Hollandse Molen” een
goede bekende. Want hij heeft in
.1935 een systeem uitgedacht voor
een verbeterde molenwiek.
Voordien hadden de heren Dekker
uit Leiden en Bllau al wat in die
richting gebouwd, doch het bevredig
de de heer Van Riet niet helemaal.
Hij dacht: als ik nu eens de snel
heid van de wieken ook bij opste
kende wind constant kan houden,
dón ben ik er. En hij vond er wat
op.
Achter de wieken maakte hij een
ijzeren staaf die kon bewegen. Hoe
sneller nu de wieken draaiden hoe
méér die staaf door de middelpunt-
vliedende kracht naar buiten werd
gedreven. Die staven want iedere
wiek had er één trokken nu aan
een schijf en deze schijf stond wéér
in verbinding met remkleppen op de
wieken. Hoe sneller ze gingen draai
en hoe meer de kleppen remden. Het
systeem voldeed uitstekend.
De molen van de heer Van Boven
in Nieuwdorp kreeg twee van die
wieken; de molen van A. Potters uit
Wouw kreeg er twee; de molen van
Fikke Aerden in Nispen kreeg er
vier; de in de ramp verongelukte
molen van Verschuure in Kruiningen
kreeg er twee; de molen van Van
Weele in Rilland eveneens, en die
van de heer D. Sanderse in Grijps-
kerke ook.
En nu krijgt de molen „De Koren
bloem” in Goes, waar de gemeente
een liefhebber voor heeft gevonden,
ook zulke wieken.
De heer Van Riet weet dat zijn
atm o <a^ <3^ <2^ <3^ <3^ <a-^>
wéér twee balken, één om de as van
de wieken te dragen en één daar
achter, ter lengte van 10 tot 12 me
ter om de z.g.n. „schoren” aan te
bevestigen. Die lange balk heet de
„lange spruitbalk”. Achter deze balk
komt weer een kortere, de „korte
spruitbalk” en aan deze beide bal
ken worden nu bevestigd de „lange-”
en de „korte schoren”. Die kunt ge
bij iedere molen zien, namelijk aan
de buitenkant. Met de staartbalk en
de windas dienen zij om de molen
wieken op de wind te plaatsen.
De balken, waaraan de wieken
vastzitten, heten de „roeden”.
Vroeger werden die roeden ge
maakt van hout uit Riga, maar
later kreeg men goed Amerikaans
Grenenhout, waar de spint het
snel verterende buitenhout al
af was. Goede balken van soms
22 m lengte, die wel veertig jaar
mee gingen.
<3^g>
I
I
I
I
I
I
O
I
-'
s< s
Maart, van het Bedrijfschap voor Visserijpro
ducten; Th. van Ellinkhuizen, voorzit
ter van de Commissie Détailhandel m
Vis; mr J. H. Kiewiet de Jonge, voor
zittet van de Stichting voor de Neder
landse VisserijP. Krab, voorzitter van
de Visfederatie; ir G. J. Lienesch, di
recteur van de afdeling visserijen. A
L. S. Lockefeer, voorzitter van de Ver
eniging tot Bevordering van de Zeeuw
se Visserijbelangen (Zevibel); drs J-
Reichardt, voorzitter van de Ned. Bon
van Haringhandelaren; W. A. va*\ 'f
Schip, voorzitter van de Rooms Kat
Bond’ van Transportarbeiders;
Smeding, voorzitter van de Cent a
Bond van Werknemers in het Tran
Portbedrijf. _A.
Bier-
AMBTSWONING.
Met algemene stemmen besloot de
raad aan de Biezelingsestraat van dr
Fagee Schaeffer grond aan te kopen
voor de bouw van een ambtswoning.
821 vierkante meter zal worden aan
gekocht tegen 6,en 2500 meter te
gen 1,per meter. Hierop zal dan
een woning worden gebouwd met een
inhoud van 594 kub. meter. De bouw
kosten zullen 38.000,bedragen en
de kosten van de centrale verwarming
f 4.500,—.
Opnieuw heeft de voorzitter in deze
vergadering gewezen op het schreeu
wend gebrek aan woningen in de ge
meente. Hij noemde 33 personen op
welke direct als particulier willen
gaan bouwen, een aantal dat volgens
hem geen enkele gemeente heeft. Zes
personen hebben reeds hun plannen
ingediend om te bouwen met halve
premie en zeven zijn nog onderweg.
Aan de Interkerkelijke Stichting
voor Maatschappelijk werk en Gezins- I
zorg werd een subsidie toegezegd van I
59 pCt van het salaris van de maat- I
schappelijk werkster. Per 1 April a.s. I
zal mej. C. de Moor uit Kamperland
als zodanig beginnen. Mevrouw Been- I
akker-Hatersel (P.v.d.A.) had bezwa- I
ren tegen het karakter van deze stich- I
ting. Zij had liever een algemene I
stichting gezien. I
Van de andere punten welke in be- I
handeling kwamen noemen wij nog de I
toestemming aan de Wed. Butler te
Biezelinge om een strook gemeente- I
grond in gebruik te nemen voor het I
plaatsen van een stravalle voor het be- I
slaan van paarden. I
besloten over te gaan tot aanleg van een nieuw sportpark aan de Vroonlandse
weg, tot de bouw van een gymnastieklokaal in dit park, tot de aankoop van
grond voor een ambtswoning voor de burgemeester en tot de bouw van een
ambtswoning. De totale kosten van deze objecten zullen 250.000,vragen.
Bij de aanvang van de besprekingen hierover werd door de heer L. de
Koeyer (C.H.) scherpe critiek op B. en W. uitgeoefend over het feit dat er
over deze plannen geen schriftelijk voorstel aan de raad is gekomen. Nu
ontbrak de tijd van voorbereiding hierop. Hij wenste dat over belangrijke
zaken als deze, toch tenminste stukken worden verstrekt en de raad niet
voor een fait a compli wordt gesteld.
Het eerste van de uitbreidingspun-
ten betrof een voorstel om 3 ha 96 a
grond van de gemeente te ruilen met
de heer J. L. de Jager. Op diens grond
kan dan het sportpark worden aange
legd.
De gemeente zal hiervoor ƒ13.000,
aan de heer de Jager bij betalen. Ver
der zal hem 3.000,worden gege
ven voor oogstderving in 1955.
De heer de Jager (A.R.) was voor
de aanleg van een sportpark maar
zou liever wachten tot het najaar
waarmede de gemeente 3.000,
kan verdienen.
De voorzitter zette echter uiteen dat
er haast gemaakt moet worden omdat
het oude veld dit jaar een proefstation
voor de kleinfruitteelt wordt en dit is
mogelijk dank zij de tegenwaardereke-
ning van de Marshallhulp maar dan
moet het ook dit jaar in orde komen.
De grond die de gemeente thans in ruil
aanbiedt is gekocht van het Burger
lijk Armbestuur en tot roven oogst
1955 in gebruik bij de heer P. Mol te
Biezelinge. De heer A. de Waard (S.
G.P.) was er tegen dat goede grond
wordt gebruikt voor de sport en ver
der vond hij het niet goed dat de ge
meente grootgrond bezit uitbreid en
kleingrondgebruik afbreuk doet.
De raad besloot daarna tot ruiling
met de heer de Waard tegen.
GYMNASTIEKLOKAAL.
Vervolgens besloot de raad met de
stemmen van de heer de Waard en
de Koeyer tegen, tot het bouwen van
een nieuw gymnastieklokaal in het
tN GOES woont een man, die
I met recht kan zeggen, dat hij
■®- van de wind heeft geleefd.
Het is de oudste Zeeuwse mo
lenmaker. Ik ben hem deze week
eens gaan opzoeken. De man,
die dit vrijwel niet meer be
oefende beroep nog uitoefent, is
de zes en zeventigjarige heer M.
J. v a n Riet. Dezer dagen is
hem door de gemeente Goes ge
vraagd of hij de molen „De
Korenbloem”, de stenen „boven
kruier”, daar hoog oprijzend bo
ven het oude stadsdeel in het
Noorden, wil herstellen,
heeft, hoewel hij van plan
wat rustiger te gaan leven, dit
verzoek niet afgewezen.
Want molens zijn hem lief. En
dat zit hem trouwens in het bloed.
Want het geslacht Van Riet kan
zich erop beroemen meer dan een
eeuw molens te hebben gebouwd of
gerepareerd.
Deze zes en zeventigjarige kan
er nog heel wat over vertellen.
Toen zijn grootvader destijds be
gon, telde Goes drie molenma
kers, ene De Visser, ene Mulder
en dan grootvader Van Riet.
Laatstgenoemde was goed be
vriend met een zekere meneer
Kakebeeke, die net als hij en een
zekere meneer Duvekot, aandeel
houder was In de oliemolen „De
Hoop”, die destijds op het „Dam
metje” stond, daar aan het eind
van de z.g.n. „Legerdijk”.
De heer Van Riet heeft me een
mooie crayontekening laten zien
van die molen, die afgebroken Is
toen de thans 76-jarige nog maar
een jochie van negen was.
In die molen werd oliehoudend
zaad gemalen, waaruit men veekoe
ken haalde en olie, onder meer voor
verlichting.
De molen stond op een hoog vier
kant pakhuis, waarvan het dak te
vens omloop was.
Er hebben trouwens nog meer
molens in Goes gestaan, wist de heer
Van Riet me nog te vertellen. Onder
meer op het tegenwoordige Ravelijn
„De Grenadier”. Die molen is des
tijds uit Holland naar Goes gebracht
om als oliemolen dienst te doen, la
ter afgebroken en in Driewegen
weer opgebouwd waar hjj, nog steeds
als de molen „De Grenadier” staat
als eigendom van de familie Mol.
Tlmmerman-molenmaker. „Een
prachtig vak” zegt de heer Van
Riet. Veertien jaar was hij toen hij
bij zijn vader in de leer kwam. En
hij heeft het vak goed geleerd. Toen
hij zeven en dertig jaar was over
leed zijn vader en werd hij zelfstan
dig.
Hij heeft me precies verteld wat
voor werk een molenmaker eigen
lijk doet. Het gaat, als ik het
goed heb begrepen bij de bouw
zeer vorstelijk toe. Want men be
gint met het oprichten van een
z.g.n. „Koning”. Dat is een lange
paal, die midden in de fundering
oo-i-echt omhoog rijst. Op deze
