LANGE DELFT - NA 25 |AAR-HERREZEN
en
de herbouw
Winkelgalerij slotstuk
van
w
Hopster en Joosten tekenden
voetbalaccoord.
Enorme brand teisterde
de Lange Delft
Historische grond draagt
moderne huizen
En dit is dan
DE WINKELGALERIJ
Simplex fiets
AKKERTJE
tets'
i
Mijlpaal in na-oorlogs Middelburg
r wordt, als er iets bijzonders aan de hand is, nogal eens vlug gesproken
van mijlpalen. Of van historische momenten. Maar is het werkelijk
overdreven in het geval van de Lange Delft en bij het in gebruik
nemen van de winkelgalerij te zeggen, dat er een mijlpaal is bereikt in
de herbouw van het door de oorlog zo zwaar geteisterde Middelburg?
Wie de jaren na 1940 hier heeft gewoond en de herbouw van de binnenstad
van nabij heeft gadegeslagen, die vindt het niet overdreven. Die ziet ook
objectief, in deze feestelijke opening het slotstuk van een wederopbouw
waarbij zonder overdrijving mag worden vastgesteld dat een nieuw stads
deel uit het puin en de ruïnes herrees. Die denkt terug aan de zwarte dag
van Vrijdag 17 Mei 1940, toen de bommen vielen en in luttele uren tijds
tientallen oude en vaak uit historisch oogpunt waardevolle panden ten
offer vielen aan een zinloze razernij....
De kerkelijke
samenwerking te
Scharendijke*
pagina 1|
ZEEUWSCH DAGBLAD
Zaterdag 27 November 1954
Historisch moment in de K. N.V. B.
7 December 1929
vijf-
1 een
Het beroemde Grand-hotel „Verseput’’
werd een troosteloze ruïne
Het laatste loodje.
Conferentie in de Kerst-
vacantie van het Christelijk
Paedagogisch Studiecentrum.
Moeizaam werk
van jaren
Grand-hotel Verseput.
Militair verlof met
Kerstmis en Nieuwjaar
Een vdndst: CYCLOÏDE! 1
Classis Zierikzee adviseert
gemeen schappelijke
kerkdiensten.
Een schutting
Na 25 jaar.
Hoofdpijn
Kiespijn
Zenuwpijn
Lange Delft was een straat
met een eigen stijl
Zeven gelukkige
zakenlieden
een
Ingezonden Mededeling (Adv.)
om
Maar zoals overal gold ook hier
’t spreekwoord van de laatste lood
jes, die het zwaarst wegen. En het
allerlaatste loodje was wel de boek
Lange Delft-Segeerstraat, waar een
vijvertje met wat groen was aan
gebracht om nog zoveel mogelijk
de lelijkheid van het nog bijna niet
opgeruimde terrein met de oude en
zware funderingen te camoufieren.
Hier had tot aan het bombarde
ment de Provinciale Bibliotheek ge
staan en het duurde tot eind 1952
begin 1953, voordat het definitieve
besluit viel, dat de fraaie gevel, die
vóór de Bibliotheek had gestaan,
niet op dezelfde plaats zou worden
opgetrokken. Wat moest er toen ge
beuren?
?’znyi <"1 Mededeling (Adv
winkelgalerij met daar
boven woningen: ziedaar
de geslaagde afsluiting van
’s-GRAVENHAGE, 26 Nov. Het
Christelijk Paedagogisch Studiecen
trum houdt op 3 en 4 Januari a.s. een
conferentie voor hoofden en onder
wijzers in de hogere klassen der la
gere scholen. Het thema van deze
conferentie is „Het waarnemen van
kinderen en samenstelling van een
psychogram”.
Enkele gegadigden meldden zich,
maar om allerlei redenen sprongen
de plannen steeds weer af. Totdat
er een serieuze gegadigde kwam, de
N.V. R. J. Jansen en Broek, die het
ook tot een goed einde heeft ge
bracht en die in een recordtijd een
gebouwencomplex uit de grond
stampte, dat een bijzondere aan
winst voor deze winkelstraat mag
worden genoemd en dat niet zal na
laten nog meer kopers en koopsters
naar Middelburg te trekken.
Zo mag dan eindelijk, na
tien jaar, een dikke punt achter
het hoofdstuk van de herbouw
van de binnenstad worden gezet.
Er wordt in het geschiedenisboek
van Middelburg een dicht
beschreven bladzijde omgeslagen.
Er staan heel wat zwarte stippen
en vlekken op. Maar als straks
de nieuwe bladzijde weer wordt
volgeschreven en wij ter herin
nering nog eens terugslaan in
het boek, dan zal het lijken, als
of die stippen en die vlekken
veel minder zwart zijn geworden.
Want dan mag met voldoening
worden teruggezien op een werk
van jaren, dat onder Godde
lijke zegen de komende eeu
wen zal trotseren!
JOOSTEN:
De heer Joosten sprak namens de
N.B.V.B. zijn voldoening uit over de
bereikte resultaten. „Ik meen, aldus
de heer Joosten, „dat de fusie op vol
komen eerlijke wijze is tot stand ge
komen en dat samen kan worden ge
werkt aan de belangen van de voet
balsport in Nederland”.
In het Amsterdams Olympische Sta
dion werd Woensdagavond een licht-
wedstrijd gespeeld tussen de twee
sterkste ploegen uit de beroepscom
petitie, de profclub „Fortuna ’54” uit
Geleen en de profclub „Amsterdam”.
Deze zeer aantrekkelijke wedstrijd die
de laatste was in het bestaan van de
N.B.V.B., eindigde in een 11 gelijk
spel.
Op deze foto wordt het enigste
doelpunt voor Amsterdam gescoord.
In het doel staat de oud-Goesenaar
Frans de Munck van Fortuna.
HOPSTER:
„Door deze ondertekening”, aldus
sprak de heer Hopster na de onder
tekening, „is een einde gekomen aan
een periode van verbrokkeling en
strijd in de Nederlandse voetbalwe
reld. De overeenkomst is niet tot stand
gekomen zonder offers en soms zijn
zelfs aan beide zijden zware offers
gebracht’Tot slot van zijn toespraak
zeide de K.N.V.B.-voorzitter: „Ik ver
trouw er op, dat door hechte samen
werking een glorieuze toekomst zal
worden opgebouwd”.
Toen op 17 Mei 1940
de Duitse bommen hun
vernietigend werk de
den, troffen zij behal
ve tientallen huizen
van minder historisch
Maar al spoedig werd het puin
opgeruimd en werden er plannen
gemaakt om zo vlug mogelijk de
Lange Delft weer te maken tot een
winkelstraat, die het centrum zou
zijn voor het kopend publiek. En
inderdaad gelukte het sommigen
nog tijdens de bezetting een nieuw
pand te laten bouwen. Maar helaas:
reeds in 1942 kwam de beruchte
bouwstop en ook de Lange Delft
bleef liggen als een straat zonder
huizen, met links en rechts modder
poelen en zandvlakten. Het zou du
ren tot enkele jaren na de be vrij-
ding, voordat de wederopbouw weer
op gang zou komen. En toen ging
het nog niet zo vlot als ieder en
vooral de zakenman, die vaak in een
noodwinkel of in een oud gebouw
ergens zat vurig wenste. Moei
zaam en zeer geleidelijk ging het de
goede kant op. Het werd een kwes-
Vier daarvan liggen aan de Lange
Delft, de rest in de Segeerstraat.
Het is een feest van glas: de glas
wand wordt alleen onderbroken
door de toegangen tot de winkels.
Aan trappen is niet de minste ruim
te verloren gegaan, want die zijn er
niet in de winkels. Er is n.l. één
centraal trappenhuis op ongeveer
tien meter van de hoek in de Se
geerstraat. Het ligt precies tussen
de twee vleugels, waaruit het com
plex bestaat. Boven de winkels aan
de Lange Delft liggen liegen van de
in totaal dertien woningen. Zij zijn
in drie woonlagen verdeeld. De res-
II
De hulp wordt ingeroepen van
plaatsen in de buurt. Militairen doen
wat zij kunnen, maar zij hebben
geen materiaal. De brandspuiten
van Vlissingen, van Goes, van ’t
Zand en van de Marine arriveren.
Onmiddellijk gooien zij al hun ma
teriaal in de strijd, maar er is geen
houden aan. Assistentie wordt in ge
roepen van de grote en moderne
automobielbrandspuiten uit Bergen
op Zoom en Rotterdam. In minder
dan geen tijd zijn zij op de plaats
van de ramp. Met man en macht
met het grootste gevaar voor eigen
leven en met heldenmoed wordt na
vele uren het vuur een halt toege
roepen. Nog dagen smeult het na.
Steeds weer moet worden ingegre
pen. Brokstukken van muren wor
den met geweld omgetrokken. De
vernietiging is volkomen.
Van het Grand-hotel Verseput is
niets meer over. Het prachtige tot
hotel verbouwde patriciërshuis, dat
in 1747 door Matthias Cornells Ver-
sluys werd gebouwd en beroemd
was om zijn fraaie gevel en zijn
weelderige smaakvolle inrichting
(met een uniek trappenhuis) heeft
opgehouden te bestaan.
De Franse Bazar ondergaat het
zelfde lot. De Luchroom Oosterhuis,
de Modezaak Wiener, de Rijwielfa-
briek Kaan veranderen in een troos
teloze ruïne. Als het vuur overslaat
naar de andere kant van de Lange
Delft tast het de Ijzerhandel van
De Jager aan, met het beddenmaga
zijn van Wiener en een groot deel
van de winkel van Simon de Wit.
rv ~<*e****f<e
’s-GRAVENHAGE, 26 Nov. Bij
ministriële beschikking is ter gelegen
heid van Kerstmis 1954 en de daarop
volgende jaarwisseling ten aanzien
van het vertrek met en de terugkeer
van verlof het volgende bepaald:
Vertrek op 24 December, respectie
velijk 31 December 1954 na 5.00 uur
op een dusdanig tijdstip, dat kan wor
den gereisd volgens de „militaire
dienstregeling”. Terugkeer op 27 De
cember 1954 respectievelijk 3 Januari
19*5 per eerste reisgelegenheid na
6.59 uur.
Met betrekking tot de bezetting van
de onderdelen van de Koninklijke
Luchtmacht zijn afzonderlijke regelen
gesteld.
Aan het personeel, dat door dienst,
anders dan als gevolg van de paraat-
heidseis, doch uitsluitend op 25 De
cember .1954 en/of 1 Januari 1955 van
deze regeling geen gebruik kan ma
ken, kan een overeenkomstig aantal
werkdagen buitengewoon verlof, aan
sluitend op een Zondag worden ver
leend.
Bij „gewone" lagers trapt U
veel zwaarder aan bij
het Cycloïde-systeem, dat de
wrijving 70 reduceert.
Alléén bij SIMPLEX I
at de Kalverstraat is voor Amsterdam, dat is de Lange Delft voor Middelburg. Er
wordt zelfs verteld, dat, wanneer een Amerikaan op een briefenveloppe alleen maar
schrijft „Lange Delft Holland”, de brief bijna zonder vertraging in de Zeeuwse
hoofdstad aankomt, waar P.T.T. dan wel zorgt voor de laatste schakel in de ketting. Als het
verhaal waar is, dan pleit dat voor de wereldfaam van de Lange Delft, een faam, die mo
gen wij een tikkeltje chauvinistisch zijn? ook wel is verdiend. De naam heeft blijkbaar een
historische klank. Maar dat zullen de meeste mensen, die de straat bezoeken of er wonen, wel
niet altijd beseffen. Voor hen is de Lange Delft in de eerste plaats de voornaamste en de
drukste winkelstraat van de Zeeuwse hoofdstad, waar de ene zaak de klanten al meer lokt dan
de andere. Waar je terecht kunt voor schoenen en hoeden, voor kachels en boeken, voor sui
ker en snoep, voor fietsen en souvenirs... En nu in deze straat, in moderner vorm, weer alle
winkels in gebruik zijn, ja zelfs meer dan er ooit zijn geweest, nu is er reden voor een feest
stemming, voor dankbaarheid, dat de moeizame herbouw van dit zakelijke hart der stad is vol
tooid, dat de krachttoer is volbracht! Daarom gaat de officiële opening van Zeelands enige
moderne winkelgalerij vèr uit boven de opening van zeven winkels, waarmee men slechts de
zakenlieden geluk zou kunnen wensen!
tie van jaren. Maar de gaten werden
gesloten en waar vroeger monumen
tale herenhuizen stonden, verrezen
nu moderne winkelpanden, die vol
ledig aan de eisen van onze tijd vol
doen.
et is Zaterdag 7 December 1929. Er staat een harde wind en
de mensen, die hun inkopen hebben gedaan, zoeken zo snel
mogelijk hun huizen weer op. Plotseling, even vijf uur in
de middag, ontstaat er een deining in de Lange Delft. Weinige
minuten later weet iedereen de oorzaak: De Franse Bazar staat in
brand! Reeds slaan de vlammen naar buiten. C .liddellijk wordt
de brandweer gealarmeerd. Maar als die komt met het gebrekkige
materiaal is het pleit al beslecht: er is geen blussen meer aan. De
brand is al overgeslagen naar het Grand-hotel Verseput vlak er
naast. Tientallen meters hoge vlammen loeien even later boven de
daken en ieder weet, dat dit een ramp van ongekende omvang
wordt. Van alle kanten stromen de Middelburgers toe om naar het
wrede spel van het vuur te kijken. De Lange Delft wordt af gezet,
de brandweer staat machteloos.
ir^Nonderdag 25 November 1954
I zal in de geschiedenis van de
Koninkl. Nederlandse Voet
balbond als een historische datum
worden vermeld. Op die dag is een
definitieve streep gezet onder de
strijd tussen de K.N.V.B. en de
N.B.V.B., die toen men dacht dat
deze op z’n felst zou worden, juist
een ommekeer en een verlangen
naar vrede gaf te zien.
Lang en met opgewektheid hebben
de heren ir H. F. Hopster en E. Joos
ten, resp. voorzitter van de K.N.V.B.
en de N.B.V.B. elkaar de hand ge
schud, nadat zij in aanwezigheid van
de voltallige urgentiecommissie van
de KN.V.B. en een groot aantal pers
vertegenwoordigers hun handtekening
hadden gezet onder de door de beide
bonden aangegane overeenkomst, waar
mede de tussen beide organisaties ge
troffen schikking officieel bekrach
tigd werd. En zodoende kwam een
einde aan de voetbaloorlog die enxele
maanden in Nederland gewoed had.
Een einde, zoals weinigen hadden
voorzien, maar een beslissing, die door
welhaast iedereen met instemming
zal worden begroet.
’s-GRAVENHAGE, 26 November
Na de watersnood is er met name in
Zeeland op verschillende plaatsen een
nauwe samenwerking gekomen tus
sen de Ned. Herv. Gemeente en de
Geref. Kerk. Dit heeft o.a. te Scha-
rendijke geleid tot Kanselruil tussen
de Herv. Gemeente van Elkerzee en
de Geref. Kerk van Scharendijke.
Laatstgenoemde Kerkeraad heeft een
aan de classis Zierikzee over deze
zaak advies gevraagd. De classis heeft
daarop uitgesproken zich hartelijk te
verheugen over de blijken van toe
nadering tussen de beide plaatselijke
kerken.
De classis blijft een geregeld con
tact tussen de kerkeraden van pri
mair belang achten en zij adviseert
ook de leden der gemeenten in dit
contact te betrekken.
De classis acht de vorm van kan
selruil doelmatig noch geschikt
maar ha. komt wel in aanmerking
de gemeenschappelijke kerkdienst,
mits gezien in het raam van geza
menlijke geloofsgehoorzaamheid en
reikende naar de gezamenlijke vie
ring van het Heilig Avondmaal.
De classis besloot in aansluiting op
deze uitspraak een drietal deputaten
te benoemen die de taak hebben zich
1 en
E
de hoek, die wordt gevormd door
de Lange Delft en de Segeer
straat, na de sanering ongetwij
feld Middelburgs drukste toe
gangsweg. De architect J. B. van
Wuijckhuijse maakte het ont
werp en nu het complex er staat
mag met vreugde worden gecon
stateerd, dat het goed is.
Er zijn in totaal zeven winkels.
De schade loopt in de honderd
duizenden. En het verlies van het
hotel is niet in geld uit te drukken.
Begint spoedig daarop de her
bouw? HelaasNederland zit
midden in een ernstige economische
crisis. Er wordt nog wel wat opge
bouwd, maar de Lange Delft blijft
geschonden.
Op de plaats, waar vroeger de
gevels van het hotel en van de
Franse bazar stonden, verrijst een
schutting, die het gat aan het oog
onttrekt. Al vrij spoedig valt de
beslissing: van herbouw zal geen
sprake meer zijn. En zo zal het
beeld van Middelburgs winkel
straat gedurende meer dan tien
jaar worden beheerst door een
schutting met grote reclamelet
ters. Er is geen geld en de Middel
burgers moeten er maar aan wen
nen.... Wat het vuur van 1929
nog heeft overgelaten zal in 1940
voorgoed verdwijnen.
Bijna is het vijf en twintig jaar
geleden, dat deze geweldige brand
de bevolking opschrikte. Al die ja
ren is de Lange Delft deerlijk ge
schonden geweest. Maar nu is de
straat herrezen uit het puin en de
modder. Nu zijn het allemaal win
kels, aan beide kanten, terwijl er
vroegernog heel wat woonhuizen
tussen stonden.
En om dit alles trekt er van
avond een muziekcorps door de
Lange Delft en zal de feestverlich
ting overvloedig branden!
terende vier woningen zijn in twee
woonlagen boven de winkels in de
Segeerstraat gebouwd, alsmede de
Sint Barbaragang, waardoor’ de le
veranciers met hun wagens kunnen
rijden naar de in boxen verdeelde
grote magazijnruimte achter de win
kels, zodat het niet nodig is in de
straten zelf te parkeren met vracht
auto’s.
Via het centraal trappenhuis heeft
men toegang tot alle dertien wonin
gen. Aan .de achterzijde is een breed
balcon gebouwd, waarop de huis
deuren uitkomen.. De helft van het
balcon is openbare weg, de andere
helft voor privé-gebruik. Daar zijn
ook de kolenbergplaatsen aange
bracht. Alle woningen hebben een
ruime woonkamer, een keuken, een
kleine hall, drie slaapkamers en een
douchecel. Bovendien heeft elke be
woner de beschikking over een box
II
met de plaatselijke kerken te ver
staan en hen bij te staan in hun op
dracht tot het streven naar gemeen
schap en in het algemeen de zaak
van de oecumene te dienen in het
classicaal ressort.
belang ook een aantal
panden, die een zeer
bijzondere historische
waarde hadden: de
Provinciale Biblio
theek (waarvan de ge
velstenen nog altijd in
de kelders van Dam 6
liggen opgeslagen,
wachtend op de man,
die ze weer zal opbou
wen), de Gouden Zon,
het Huis in Rosen-
burch. Alleen de Gast
huiskerk, die tot Octo
ber 1866 als gasthuis
had gediend, bleef ge
spaard voor het vuur.
En nu weten maar en
kelen meer de plaats,
waar deze monumen
ten hebben gestaan,
waar de geslachten
voor ons hebben ge
leefd en de strijd om
het bestaan hebben ge
streden
Nog slechts één gevel
houdt de herinnering
levend aan die oude
Lange Delft. Die gevel
staat in de tuin van het
Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen
aan de Wagenaarstraat.
In 1875 werd zij nog
hersteld, maar in 1888
werd zij afgebroken. In
de tuin werd de gevel
weer opgebouwd en
daarvoor moet men
dan toch die voorvade
ren van ons dankbaar
zijn.
onze voorvaderen in
1940, vlak voor de al
gehele verwoesting,
reeds veel van het
mooie verloren het
was toch altijd nog een
straat met een eigen
gelaat, met een eigen
stempel, dat juist
door de uiteenlopende
bouwstijlen misschien
bijna nergens zó
werd aangetroffen.
Historische grond,
inderdaad. Daar, in het
beroemde Huis van de
Rentmeester Adolf
Hardinck, woonde de
Vader des Vaderlands,
de grote Willem de
Zwijger, van 1576 tot
1582. Het huis stond op
de hoek van de Sint
Janstraat en wie heeft
niet de boeken van
Marjorie Bowen gele
zen, die zich voor een
deel hier afspelen? He
laas: de generatie van
de vorige eeuw was
niet bij machte de
unieke waarde en be
tekenis van dit huis te
schatten. Het werd in
het jaar 1883 gesloopt,
nadat het de laatste
jaren had gediend als
armenschool.
'"‘7'even gelukkige zakenlieden in
de nieuwe winkelgalerij waar
de laatste weken dag en nacht
is doorgewerkt om alles op
tijd klaar te krijgen) staan vanaf
Zaterdagmorgen tien uur gereed om
hun klanten te bedienen. In het
complex hebben hun intrek geno
men: Babyhuis „Marjo” (fa A. Jozi-
asse en Zn), fa R. R. van de Woe-
stijne, Schoenhandel P. Roovers,
Herenmodehuis „Peca” (P. Casten-
miller), Herenkapsalon De Jonge,
Ladies Toilet Club en de Singer-
maatschappij. De laatste drie hebben
hun winkels in het gedeelte aan de
Segeerstraat. Het heeft er veel van
weg, dat de winkeliers een onder
linge wedstrijd hebben georgani
seerd in de fraaiste en meest doel
matige inrichting en étalage-op-
maak. Het is alles een lust voor het
oog. De verkoop- en bedrijfsruim
ten zijn zeer royaal en licht en daar
door wordt het kopen hier een ge
not. Geen enkele winkelier heeft
ook maar iets nagelaten om de ver
zorging van zijn zaak zo hoog mo
gelijk op te voeren. Er is door de
aankleding en inrichting zodoende
een winkelgalerij ontstaan, die zeer
velen uitroepen van verwondering
en verbazing zal ontlokken!
Lange Delft is
historische grond.
Daarover kan geen
Verschil van mening
Weer bestaan. Maar
het wordt heel wat
vtoeilijker precies na
je gaan wanneer en
hoe deze straat is ont
staan. In ieder geval
weten wij, dat het
Woord „Dilft” al voor
komt in de Stadsreke
ningen van 1366—1367.
net woord moet af
komstig zijn van de
,,dtlve” Of „duif”, die
hiernaast moet hebben
Sestroomd, dat wil
peggen aan de zijde
on het oudste gedeelte
oer binnenstad, de ker-
p n en de Abdij dus.
gravures en tekenin
gen uit vorige eeuwen
‘ri°"enJ duidelijk aan,
de Lange Delft
on een straat was
stijl en van allure.
'jfvhien interessant
tiet te weten, dat de
haam Rorte DeJft in
n ^8 wordt ge-
emd. Roe mooi de
thn^Crne kange Delft
s ook mag zijn, wie
kiileOtUdl prenten be-
J1, beseH wat
schoonheid van
sloren is ge
strikt Al had deze
door1 door brand,
door Verwaarlozing of
sln„ een moedwillig
51°Perst;andalisme van
