N. C. B. B.
DE HEER VAN GREYLANDS
Dagboekfragmenten 1940-1945,
unieke uitgave van het Instituut
Oorlogsdocumentatie.
een
voor
Goodwill
HET BOEK
bestaat 60 jaar
Water
in de benzine*
„Met potlood en bij een stompje kaas/’
Spo
ft
«i
Amerikaanse stichting
stelt vijf geldprijzen in»
Kapelle en 's-Gravenpolder
spelen gelijk
Uit 1100 dagboeken werd een diep-menselijk
„geschiedenisboek” samengesteld.
en s
Vrije bewerking van een Engels verhaal van Mrs Henry Wood.
ZEEUWSCH DAGBLAD
4
FEUILLETON
De beste bedden
ik. ooit gemaakt!
8
"Krantenbezorgers
zijn zelfstandigen.
houdt de winter
uit handen en voeten
pagina 9
„Geen concurrentie van
Nobelprijzen”»
Persoonlijke wedstrijden
Henri Polak.
Zaterdagvoetbal.
Standenlijst per 20 Nov.
DAMMEN
Ruppert sprak op jubileum-
avond in Amsterdam.
AMSTERDAM, 23 Nov. De
Nederlandse Christelijke Beambten-
bond heeft ter gelegenheid van zijn
zestigjarig bestaan gisteren in Am
sterdam een jubileumbijeenkomst
gehouden.
Woensdag 24 November 1954
Ook „foute” dagboeken.
droge jaartallen
Wanneer
Ingezonden Mededeling (Adv.).
67)
gang door naar de andere deur
dat
voorge-
(Wordt vervolgd).
heid of ondankbaarheid.
Het programma werd aangevuld met
zang van het dubbelmannenkwartet „Con
Spirito” en de opvoering van een jubi-
leumrevue door het gezelschap „Podium”.
6
7
8
6
7
6
8
7
8
8
6
7
5
4
4
3
3
2
2
6
4
3
1
1
0
0
0
1
1
0
0
0
2
2
2
0
1
3
4
2
3
4
6
1
2
3
3
6
12
10
8
4
2
10
8
8
7
7
4
4
7 17—13
6 14—17
5 21—29
2 17—21
0 15—32
22—8
24—24
26—37
29—20
16— 14
13—20
17— 26
21—10
16—12
20—14
9—14
10—25
4^-13
6—42
=5
boek tevens een L_o_
^,er®Iaan van »>het onbe-
v. d. N.
unicum in de gehele wereld is’
het Instituut.
Twee weken na de rampnacht 1 Februari 1953 werd de bovenste foto ge
maakt: nabij Nieuwe Tonge, waar de dijken het tomeloze geweld van het
water niet vermochten te keren21 maanden later werd de onderste
foto gemaakt vanaf de toren van het uit de 15e eeuw daterende kerkje.
Rondom staan nieuwe, moderne huizen. 163 zijn er neergezet, waaronder 16
die geschonken zijn door het Finse volk.
8 30—15
5 12—23
3 18—14
2
0
enz. die een inkomen heeft van gemid
deld f 50.of meer per week, uit
hoofde van als zelfstandige verrichte
werkzaamheden.
Tevens zal als zelfstandige worden
aangemerkt de bezorger van dagbla
den enz., die als zelfstandige gemid
deld minder dan f 50.per week ver
dient, doch wiens inkomen als zelf
standige meer bedraagt dan tweemaal
zijn vergoeding als bezorger.
sule haar kamer tijdelijk in gebruik
nemen.
i Zij dacht nog niet aan naar bed gaan,
maar sloeg een warme sjaal om en
staarde door het raam naar de zee, wat
zij wel meer deed. Er lagen enkele
vissersboten en iets verderop was een
vrij grote tweemaster geankerd.
Het gesprek over Anthony, die avond
op Greylands, liet haar niet met rust.
Stomverbaasd was zij bovendien over
de half uitgesproken bekentenis van
oom James, dat hij aan geestverschij
ningen geloofde. Zij kon zich dat een
voudig niet voorstellen van een ver
standig, nuchter man.
Opeens vernam zij een ver gerucht,
dat van de tweemaster scheen te ko
men. Scherp oplettend, bemerkte zij
dat twee boten van het schip afstaken.
De roeiers schenen recht op dit ge
deelte van het klooster aan te roeien.
Maar neen, zij zwenkten wat en gin
gen in de richting van de Monniks-
toren. Heel voorzichtig opende zij het
raam en stak zover mogelijk haar
hoofd er buiten. Er was geen twijfel
aan: de boten stuurden op het smalle
strand aan! Zij meende daar beweging
en gefluister te horen.
Er was iets niet in de haak. Maar
wat? Werd het geheim van de Mon-
nikstoren haar onthuld? Roerloos
stond zij daar. Na enige tijd vertrok
ken beide boten, maar keerden na een
kwartier of daaromtrent weer terug.
Opeens nam zij een besluit: door de
geheime gang er heen, om te trachten
dit wonderlijke mysterie op te lossen!
Zij aarzelde geen moment, maakte de
warme doek stevig om haar schouders
vast, zette de donkere kap op, haalde
de beide sleutels uit de kast en ging,
zonder gerucht te maken, de trappen
af, een lantaarn te voorschijn halend.
Tot nu toe was er niet de minste aar
zeling. Maar toen zij eenmaal bij de
deur stond, die toegang gaf tot de ge
heime gang, begaf haar toch even de
moed. Zjj durfde alleen niet verder 1
gaan. MaarZuster Milderd was er 1
niet en de andere Zusters, die trouwens
allen sliepen, wisten van de gang niets
MAASTRICHT, 22 Nov. Het be
stuur van de Rijksverzekeringsbank
heeft, in overleg met de bedrijfsver
eniging voor Bank- en Verzekerings
wezen, groothandel en vrije beroepen,
besloten met ingang van 1 Januari
1955, op grond van zijn zelfstandig
heid, als niet verzekerd ingevolge de
Ongevallenwet te beschouwen de col-
van dagbladen,
WENEN, 23 Nov. Drie
Weense ingenieurs hebben
een nieuwe motorbrandstof
ontwikkeld, die afgezien van
een vloeistof, waarvan de sa
menstelling geheim wordt ge
houden, bestaat uit twee delen
water tegen drie delen benzine.
De nieuwe brandstof is ge
bruikt door een voertuig, dat
bij wijze van proef, enkele tien
duizenden kilometers heeft ge
reden Deze proeven zouden
uitstekende resultaten hebben
gegeven. Proeven op Duitse en
Oostenrijkse laboratoria heb
ben uitgewezen, dat het gas,
dat bij gebruik van dit meng
sel vrijkomt, niet vergiftig is.
Met de industriële produc
tie zal binnenkort te Graz
worden begonnen. Een maat
schappij voor de exploitatie
van deze uitvinding zou in op
richting zijn.
Ingezonden Mededeling (adv
„Vindt u het niet vreemd, dat zijn
familie in Frankrijk geen onderzoek
naar hem instelt? Of zou hij daar geen
familie hebben?”
„Dat weet ik niet. Hij sprak mij al
leen van zijn overleden vader, mijn
broer. Zijn moeder was al lang dood.”
„Wat dunkt u nu eigenlijk, dat er
van hem geworden is, oom?”
„Kind, die zaak heeft mij in alle op
zichten zo geërgerd, dat ik geen lust
heb, daarover te piekeren. We zullen
er maar niet meer over spreken.”
Het antwoord was ver van bevredi
gend, maar Mary Ursule begreep, dat
haar het zwijgen werd opgelegd. Maar
één vraag waagde zij nog te stellen:
„Wie zou toch die gedaante zijn, die
zich soms als de geest van de Grijze
Monnik vertoont?”
„Ik begrijp je niet.”
Dit antwoord deed haar even zwij
gen. Het was op ver van vriendelijke
toon gezegd. Oom James leek wel
misnoegd.
winter. Zuster Mildred, wier gezond
heidstoestand zeer vooruit ging, was
namelijk, op dringend advies van dok
ter Parker, voor enkele maanden naar
een familielid vertrokken, om algeheel
te herstellen. Zodoende kon Mary Ur-
l J onbeperkte garantie^^
L. y?; geruisloos
BINNENVERING BED warm
WINDSOR, Ontario, 23 Nov. De
directeur-generaal van de „American
national arts foundation", Dr Carleton
Smith, heeft bekend gemaakt, dat de
Stichting spoedig vijf geldprijzen zal
instellen, die jaarlijks zullen worden
gegeven aan personen, die zich ver
dienstelijk hebben gemaakt in dienst
van de mensheid op een gebied, dat
niet door de Nobelprijzen wordt be
streken.
President Eisenhower en Churchill
hadden het plan goedgekeurd. Chur
chill had gesuggereerd, dat de prijzen
zouden worden gegeven aan personen
„die ons zeer trots maken tot het men
selijk geslacht te behoren”.
President Eisenhower had
steld één prijs jaarlijks toe te kennen
aan de persoon, die de nuttigste bij
drage leverde tot een vreedzaam ge
bruik van atoomenergie, aldus Dr
Carleton Smith.
9 27—16
8 22—14
7 22—13
7 19—26
6 14—19
4 14—23
2 12—36
0 8—41
2e klasse.
Gespeeld te Koudekerke tussen Lam
merenburg en Souburg II: 1 J. Schoen
makers— P. van Sorge Wz. 11, 2 I. Vin-
ke—J. C. Sinke 0—2, 3 A. C. Kole—L.
Bosschaart 11, 4 J. Koppejan JrJ. D’
Hont 11, 5 M. v. d. Heijden—C. van As
afgebr., 6 C. Geljon—P. van Sorge 1—1,
7 A. AarnoutseJ. Veenstra 11, 8 A.
de BuckB. van Eenennaam 20, 9 W.
KooleP. Marijs 02, 10 L. de Pagter—
J. van Sluijs 20. Met een afgebroken
partij is hier de stand voorlopig 99.
In de voorronden om het kampioen
schap van Zeeland werden de volgende
partijen gespeeld, waarvan de uitslagen
als volgt luiden:
Hoofdklasse:
W. HeydraG. Blom 20, H. de Vlie
gerL. Davidse 11, N. CorstanjeJ.
Blom 02.
Ie klas:
J. C. WalravenJ. de Neef 11, C.
BlankenburghC. van Overloop 11, J.
J. Ganseman—J. C. Walraven 20, J. de
NeefJ. J. Ganseman 02, C. Blanken
burghW. Kootstra 02, reglementair
toegewezen, J. de NeefJ. Ingelse 02,
H. OvertveldJ. C. Walraven 02, I.
VinkeC. Blankenburgh 11, P. van Bo
venJ. J. Ganseman 02, P. van Sorge
Wz.C. van Overloop 2—0, C. Stange—
W. Kootstra 20.
9 33—13
8 22—5
7 24—36
6 12—17
5 11—16
2 13—23
2 13—22
0 2—9
In één speciaal geval is in het boek
niet getracht de anonymiteit van de
schrijver te handhaven, hoewel zijn I
naam er niet uitdrukkelijk bij vermeld
staat. Dat zijn de fragmenten uit het
dagboek van „een vakverenigingsleider
en politicus, 73 jaar”, die door de
Duitsers „huisarrest bij een NSB-er in
Wassenaar” was gegeven. Hij is Henri
Polak, die in zijn dagboek daar dag-in,
dag-uit zijn machteloze woede en zijn
steeds minder wordende geestelijke en
lichamelijke weerstand beschrijft. Hij
heeft de bevrijding niet meer meege
maakt, want hij is in gevangenschap
overleden.
„Soms heb ik angst, angst om niet
geloofd te worden”, zo schrijft een 38-
jarige onderwijzer op de dag waarop
de stad van zijn inwoning, Delft, be
vrijd werd in zijn persoonlijk dag
boek, „omdat latere geslachten een
voudig niet wensen aan te nemen wat
hierin werd beschreven en toch, ik
zweer bij alles wat me lief is, er staat
geen onware gebeurtenis in. Alles is
neergelegd ik zou haast zeggend heet
van de naald.”
6 5 1 0 11 34—11
8 4 13
5 3 2 0
7 2 3 2
6 3 0 3
6 13 2
5 0 2 3
6 0 2 4
10 0 1
7 6 1 0 13 47—7
7 3 3 1
5 4 0 1
6 2 3 1
6 3 12
6 3 0 3
6 12 3
7 10 6
6 0 0 6
De tot en met heden bij gewerkte
standenlijsten van de voetbalcompeti
tie zien er als volgt uit:
2e klasse A
Arnemuiden 2
Nieuwdorp 2
VCK 2
Wemeldinge 2
Mevo 2
Kapelle 2
Krabbendijke 2
Colijnspl. Boys 2
Wolf aartsdijk 2
2e klasse B
Veere
Bevelanders
Serooskerke
Meeuwen
Oostkapelle
RCS 4
EMM 4
Nieuwland
Middelburg 5
2e klasse C
Goes 4
Kats
Kloetinge
SVD
Cortgene
’s-H.H. Kinderen
Wissekerke
2e klasse D
Yerseke 3
Arnemuiden 3
SVD 2
Serooskerke 2
Kloetinge 2
Kruiningen 3
2e klasse E
AZVV
Spui
Zaamslag
Driewegen
Hoek
2e klasse F
Driewegen 2
Tern. Boys 2
Spui 2
Beren
Hoek 2
Zaamslag 2
AZVV 2
7 7 0 0 14 43—4
5 4 0 1
6 2 13
5 113
4 10 3
5 0 0 5
6 4 2 0 10 22—9
6 4 2 0 10 24—10
5 3 11
5 2 2 1
6 2 13
6 10 5
6 0 0 6
gelovig
lichtvaardig
denken.”
Zij hadden de deur van het klooster
bereikt. Mr Castlemaine wachtte tot zij
goed en wel binnen was en keerde
toen terug. Mary Ursule bleef tot laat
in de avond schrijven en begaf zich
toen naar haar tijdelijke kamer.
Zij had namelijk tijdelijk de kamer
van Zuster Mildred betrokken, omdat
bnü, net westen beschrijft, in de hare voorzieningen werden ge-
omïr tewüst, dat het waar is. Lz troffen met het oog op de komende
voor
moderne
SCHUIMRUBBER BED menjen
Uit de wereld van
Voor de competitie van de Zeeuwse
Dambond zijn onderstaande wedstrijden
gespeeld, waarvan de uitslagen als volgt
luiden:
le Klas: gespeeld te ’s-Gravenpolder
tussen ’s-Gravenpolder en Kapelle, 1 J.
Blom—A. v. d. Schraal 1—1, 2 J. Walrave
C. van Overloop 2—0, 3 D. Huissoon—
C. v. d. Schraaf 0—2, 4 G. Blom—J. J.
Ganseman 11, 5 J. C. v. d. HageChr.
Korstanje 11, 6 C. Tramper—C. Sul-
sters 02, 7 J. Felius—J. de Neef 2—0,
8 H. Nieuwdorp—J. C. Walrave 2—0, 9
A. DubbelmanC. v. d. Vliet 02, J.
KluiverH. v. d. Vrie 11. Deze wed
strijd is geëindigd in een gelijk spel, n.m,
10—10.
Gespeeld te Middelburg tussen Middel
burg II en St. Laurens: 1 J. BliekL.
Davidse afgebr., 2 H. OvertveldB. Ver-
burg 0—2, 3 Joh. v. d. Berge—L. Adri-
aanse 0—2, 4 P. van BovenC. Stange
02, 5 M. J. ReijnhoutW. Davidse 02,
6 D. VendevielleI. Flipse 11, 7 K. C.
de BaareB. v. d. Broeke 02, 8 K. de
Vries—C. Geldof 0—2, 9 J. v. d. Berge
D. Sinke 2—0, 10 n.o.g.—P. de Kam 0—2.
De voorlopige uitslag is in deze wedstrijd
153 voor St. Laurens.
De bondsvoorzitter, de heer H. J. Ver
meulen, heeft een rede uitgesproken, ge
titeld „Worsteling, zegen en verantwoor
delijkheid”. Hij herinnerde er o.a. aan,
dat zestig jaar geleden alles neutraliteit
was wat de klok sloeg. Twintig kantoor
bedienden gingen toen over toi stichting
van de eerste landelijke christelijke vak
organisatie. Die mensen hebben het bij
zonder moeilijk gehad, omdat die oprich
ting vijftien jaar vroeger geschiedde dan
die van het C.N.V. Uit dit kleine begin
is iets groots gegroeid en thans kan wor
den gezegd, dat meer dan 50 van alle
beambten in het bedrijfsleven onder een
collectieve arbeidsovereenkomst vallen.
Daarmede gaat één van de idealen van
de bond in vervulling, aldus spreker.
Ook in deze tijd moeten beambten hun
verantwoordelijkheid blijven verstaan,
want het werk en de strijd blijven, zo
eindigde de heer Vermeulen zijn toe
spraak.
„De oprichting van de bond in 1894",
zo ving de heer M. Ruppert, voorzitter
van het C.N.V., zijn toespraak aan, „moet
worden gezien als een late vrucht van
het in 1891 gehouden Christelijk Sociaal
Congres. De bond is ontstaan in een pe
riode toen velen het geloof beschouwden
als privaatzaak. Als wij geloven in de
verlossende kracht van Christus’ kruis,
dan weten wij, dat het geloof betekenis
heeft voor heel het leven, waarin God
gediend moet worden en de naaste”.
De heer Ruppert memoreerde wat in
zestig jaar is bereikt. Spreker noemde
het „een schande”, dat nog geen vierde
deel van de christelijke beambten zich
heeft georganiseerd. Dit moet vermoe-
H A Z E T BEDDEN. EN MATRASSEN-FABRIEKEN TE ZEVENBERGEN TELEFOON No I
af, mochten het ook niet weten.
Na enige ogenblikken gewacht te
hebben, kwam zij haar angst weer te
boven en opende manhaftig de deur, al
kostte het moeite, en liep haastig de
gang door naar de andere deur en- - - -
bevond zich voor de tweede maal in lelijk worden geweten aan grove laks-
haar leven in de gewelven onder de
Monnikstoren.
Van enig menselijk wezen was geen
spoor te ontdekken. Ook vernam zij
niet het minste gerucht. Had zij dan
aan een hallicunatie geleden? Zij moest
toch in de buurt van het strandje zijn,
waar zij de boten gezien had? Of strek
ten de gewelven zich nog verder uit?
Voorzichtig liep zij iets verder tot er
opeens een frisse luchtstroom kwam,
die de zilte lucht van de zee met zich
meebracht. Zij bevond zich bij een ope
ning, een deur of wat het ook zijn
mocht en die opening gaf toegang tot
het smalle strand onder de toren. En
daarachter was de zee. Toen vernam
zjj regelmatig geplas van riemen in het
water.
„Wat kan dit alles toch zijn, wat be
tekent dit?” vroeg zij zich af. Zij stond
te turen, maar kon niets onderschei
den. Verder durfde zij evenwel niet
gaan, uit vrees te verdwalen, zodat zij
de terugweg niet vinden kon: al die
vakken en die zuilengangen leken zo
op elkaar, dat zij dat risico niet lopen
mocht. Zij keerde zich dan ook af van
het frisse koeltje en de welkome zee
lucht en ving de terugtocht aan, naar
zij meende tenminste.
Zij was in diep gepeins. Er was zo
iets als een openbaring. Men had de
eerste tijd na de verdwijning van An
thony Castlemaine de vraag geopperd,
of men het lijk, stel, dat hem een on
geluk of wat ook over komen was, bij
voorbeeld in zee kon werpen, maar
men had altijd geantwoord: nee, niet
uit de Monnikstoren, want die heeft
geen gemeenschap met de zee: de mu
ren zijn dik en ondoordringbaar. En
nu.er was wel degelijk een uitgang
naar de zee, zij had die zo even zelf
gezien.
stituut, dat van alle auteurs de per
soonlijke toestemming tot publicatie
heeft verkregen, er in geslaagd is ook
deze „foute” dagboeken in zjjn bezit te
krijgen. Het antwoord is: zij zijn af
komstig uit de enorme voorraad van
inbeslaggenomen documenten, die on
der berusting van de bijzondere
rechtspleging waren en in de dossiers
lagen. Belangrijk is het daarbij te ver
melden, dat men uitsluitend fragmen
ten heeft gebruikt van hen, die ofwel
gesneuveld zijn ofwel volkomen on
vindbaar en vermoedelijk overleden.
Zo staat in het boek een dagboek
fragment van een vrijwilliger van het
Nederlands legioen, 34 jaar, oostelijk
front, gedateerd 25 Juli 1942, liggende
„voor Leningrad”.
„We liggen in stelling voor Lenin
grad”, schrijft hij daarin o.a. „Volgens
geruchten moet het op ongeveer 15
Augustus gevallen zijn. Wij, verenigde
vrijwilligers, zullen dus straks triom
fantelijk Leningrad binnenrukken.
Filmoperateurs, krantenberichten,
tam-tam, zodat de goegemeente weer
een stapje nader tot het besef komt,
dat wij helden zijn. Ik vind het pret
tig nu eens voor een stad te liggen,
want het lijkt mij een grote sensatie
om mede te helpen zo’n stad te ver
overen en er dan triompherend bin
nen te kunnen trekken. Dat wij mede
ingezet zullen worden staat voor mij
als een paal boven water,
het dan toch moet gebeuren, cfan lie
ver vandaag als morgen,”
De overige bladzijden van dit dag
boek zijn onbeschreven gebleven. Deze
vrijwilliger sneuvelde de volgende dag
bij de gevechten om Leningrad. porteur of bezorger
William Donohue Ellis: „Het
Beloofde Land”. Uitgave Jan
Tuyl, Antwerpen-Zaltbommel.
Toen de Amerikaanse kolonisten in
1783 hun onafhankelijkheid op het
Engelse moederland hadden bevoch
ten en de strijders van de vrijheids
oorlog naar hun haardsteden terug
keerden, was de schatkist van de jon
ge republiek leeg en kon de achter
stallige soldij niet worden uitbetaald.
President George Washington schonk
daarom aan honderden oud-strijders
in stede van geld bonus-garantie voor
land in het Noordwestelijk Territor.
Land, dat nog opgemeten en ontgon
nen moest worden en dat bovendien
onveilig werd gemaakt door India
nenstammen en Britse troepen uit Ca
nada. Land, dat ondanks de bonus
garantie eigenlijk door deze pioniers
opnieuw veroverd moest worden op
de wildernis, de Indianen, maar voor
al op de speculerende grootgrondbe
zitters met hun lage practijken en de
politieke intrigues te Washington.
Omstreeks 1800 trok ook Thomas
Woodbridge naar het Westen om
daar ruim 40 ha land in bezit te gaan
nemen, die zijn vader waren beloofd.
Over zijn belevenissen handelt het
boek van William Donohue Ellis „Het
Beloofde Land Deze roman, geba
seerd op de aantekeningen in een
oude bonusland-garantie, laat de wors
teling van de jonge Thomas zien om
het beloofde land in bezit te krijgen.
Zelfs als het ontgonnen is en de blok
hut is gebouwd, wordt het hem nog
meermalen betwist en wacht hem een
nog feller strijd om het te behouden.
Deze ervaringen leerden de jonge
Pionier om niemand meer te vertrou
wen: „Als je Thomas Woodbridge
bent, vertrouw je alleen op Thomas
Woodbridge”. Deze houding brengt
nieuwe conflicten, als de pioniers-
nederzetting Mesopotamië zich uit-
breidt en ook daar recht en wet hun
mtrede doen, want Thomas heeft door
ue nood geleerd eigen rechter te zijn
alleen aan de zelfgestelde wetten
m gehoorzamen.
Maar als omstreeks 1812 de jonge
eaerzetungen in het Midden-Westen
nee ce ondergang worden bedreigd
noor de geldpolitiek van het Oosten,
at goud eist voor de betaling van
“Etingen en goederen maar wei-
?ert voor de producten van het Wes-
n met goud te betalen, is het de
nv°^*Se varkensfokker Woodbrid-
'"’indt16 Weg naar de uitredding
ronalstri^ van deze onverzettelijke,
‘uoaharige pionier en zijn vrouw Ve-
■D ca tegen alles wat hun bestaan
Einfe'^b boudt de lezer ruim 500 pa-
raet s anS geboeid. Het verhaal is
Der«r.Vaart en verve geschreven en de
de nk,n z^n g°ed getekend, evenals
^Mergrond, de geboorte van de
We«o atnse sta*en van het Midden-
gesnh:nj Een belBngrijke episode in de
ten kn i1!18 van de Verenigde Sta-
Wiize n boek tot leven op een
lafaard u,bewondering verdient. „De
linetm S even thuis en de zwakke-
AmerivLlerven onderweg”, zegt een
Pionier?3”3 gedicht, dat de trek der
t^t boek r.aar-bet besten beschrijft.
Vah°zitn n>e^n van Woodbridge en
het ?°tgenoten vormen de kern
h jij ’Amerikaanse volk en daarom
het betee* tevens een bijdrage tot
z^vpnieuw is een uitgave van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocu-
I mentatie verschenen: „Dagboekfragmenten 1940—1945”, een boek
van ruim 600 pagina’s. Volgens het Rijksinstituut zal dit nieuwe
boek zonder twijfel in latere eeuwen van grote historische betekenis
blijken te zijn, omdat men nu voor het eerst in de geschiedenis niet alleen
droge jaartallen en veldslagen op school kan laten onderwijzen, maar
met de „heet-van-de-naald” door de gewone Nederlanders beschreven
avonturen tevens het nageslacht een levende indruk van zijn voor
ouders kan geven.
Uit circa 100 particuliere dagboeken, die zelf al geselecteerd zijn
uit ruim 1100, het Rijksinstituut vrijwillig ter beschikking gestelde
exemplaren, zijn fragmentenchronologisch afgedrukt. „Wij menen, dat
deze verzamelde uitgave een unicum in de gehele wereld is”, zo vertelde
Dr L. de Jong, chef van
Opdat de schrijvers zelf anoniem
zullen blijven zijn in de overigens au
thentieke teksten op een enkele uitzon
dering na alle er in voorkomende per
soonsnamen gewijzigd, in enkele ge
vallen zijn ook enige andere, op zich
zelf onbetekenende veranderingen aan
gebracht.
Het heeft jaren geduurd voor men
met de selectie klaar was. De ver
dienste daarvoor gaat naar mevr. T.
M. Sjenitzer-Van Leening, die we
tenschappelijk medewerkster van het
Instituut is geweest en eerst alle 1100
dagboeken heeft doorgelezen voor zij
er toe kon overgaan de nieuwe uit
gave op te stellen.
Met opzet zjjn dagboekfragmenten
uitgekozen van de meest uiteenlopende
auteurs: een jeugdige typiste, een be
jaarde huisvrouw, een leraar van een
gymnasium, een candidaat-notaris, een
smidsdochter, een winkelier, een tram
conducteur, een boerenarbeider, een
politiek gevangene, maar ook van lie
den uit het vijandelijk kamp, zoals
vrijwilligers uit het nederlandse legi
oen, SS-ers en een dochter van een
NSB-er, die lid was van de jeugdstorm.
Men zal zich afvragen hoe het In-
„Hij loopt met een lamp rond, oom.”
„Welnu?”
„U gelooft er toch zeker niet aan,
dat het wezenlijk een geest is?!” riep
zij verbaasd uit.
„Ik wil niet wijzer zijn dan mijn
buren, Mary Ursule. En een tikje bij-
ben ik wel. Je moet niet zo
over de geestenwereld
„Heet van de naald hebben Ne
derlanders, jong en oud, van alle
rang en stand, bij het licht van een
lamp of van een stompje kaars op
geschreven wat in de jaren 1940—
1945 hun hart bewoog”, zo zegt het
Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie op de omslag van het boek.
„Wellicht zijn nimmer van nog
levende mensen persoonlijker ge
tuigenissen gepubliceerd. Deze
ruim 200 fragmenten vormen niet
slechts een historisch relaas van
aparte betekenis zij zijn vóór
alles een boeiend en ontroerend
document humain.”
