ALS DOOR EEN WONDER..
Tholens bevrijding
hef
van
DE BRUG
i
H
verhaal
aan
I
I
Tweemaal ontsnapte Noord-Beveland
de dreigende inundatie.
Hei schoolverzet
fiB
DE TWEEDE MAAL:
En hei verhaal van die brug is er een van
bewonderenswaardige zelfbeheersing
DE EERSTE MAAL:
Wraak
ZEEUWSCH DAGBLAD
Donderdag
pagina 11’
f
De Pers in de
bezettingstijd
Duitse invasie
uit bezet Schouwen-Duiveland.
De „ondergrondse”.
De Canadezen komen-
Bevrijd, en toch nog
in gevaar.
De bunkeroverval.
De brug gaat de lucht in.
In versneld tempo.
na dolle Dinsdag.
28 October 1954
ook
Jj
van prof.
I
In de behoefte aan nieuws werd in
tussen voorzien door talloze onder-
Ja, ook dankbaarheid.
Een dankbaarheid die ook hieruit
moge blijken, dat zij, die Jezus Chris
tus als Here en Koning erkennen, de
Christelijke pers piet woord en met
de daad steunen.
en
spanning, maar er gebeur-
de heer
Acht en twintig October 1944. Een
datum om nimmer te vergeten. In
hun geheime schuilplaats zitten de
dappere kerels van de O.D. Ook. hun
gedachten gaan terug. Gaan terug
naar de dagen waarin zij belangrijke
papieren en wapens langs de Duit
sers vervoerden, de nachten waarin
gevaarlijke tochten werden gemaakt.
Nu is de bevrijding voor de deur.
<a#S>
Driemaal ziet U op deze pagina
de brug over de Eendracht bij
Tholen. Op de foto boven het
restant van de brug, die de Duit
sers opblieze met daarnaast de-
ijlings geslagen noodbrug. Hier
onder de brug die U thans kunt
zien in Tholen.
grondse blaadjes die zich beijverden
op grote schaal de Engelse berichten
door te geven, terwijl de vooral in die
tijd noodzakelijke voorlichting werd
overgenomen door illegale bladen als
„Vrij Nederland”, „Het Parool”, en
niet te vergeten „Trouw”, dat in die
tijd ontzaglijke invloed had en zelfs
een oplage van meer dan 200.000 be
reikte.
Aan de dappere mannen en vrou
wen, die aan het verzorgen en ver
spreiden van deze bladen hun beste
krachten gaven en waarvan velen hun
arbeid met gevangenis, martelkampen
en zelfs met de dood moesten beko
pen, zij hier eerbiedig hulde gebracht.
Het was een donkere tijd, toen ons
volk op alle manieren werd geknecht
en het zijn vrije pers moest missen.
En hoe is er gebeden om en gesnakt
naar de dag dat we weer in vrijheid
konden leven en dat weer een vrije
pers aan een vrij volk de nodige voor
lichting zou kunnen geven.
Welnu, God zij gedankt en gepre
zen, de vrijheid is herkregen!
Nu tien jaar geleden werd een groot
deel van Zeeland bevrijd.
En al had de pers aanvankelijk soms
moeite met het Militair Gezag, dat van
dictatoriale neigingen niet geheel vrij
bleek te zijn, toch kreeg al spoedig de
pers weer de gelegenheid om haar
hoogst belangrijke taak in volle vrij
heid te vervullen.
Een reden tot blijdschap en dank
baarheid.
Straks zullen de Canadezen komen.
Die brug moet behouden blijven!
Als men maar wist waar de Cana
dezen zaten, dan zou men maatregelen
kunnen nemen. Als men maar wist of
de gehate bezetter de tegenstand op
gaf, want, ach, het zou een kleine
moeite zijn de twee man van het
Sprengcommando te overmannen eer
zij aan het bevel de brug op te blazen
gehoor zouden kunnen geven.
Maar men heeft een plan gemaakt.
Twee man trekken in de richting Hal
steren. Zij zullen trachten contact te
zoeken met de Canadezen en daarna
rapport uitbrengen. Zij gaan, trekken
langs de Duitsers die zich overal heb
ben ingegraven. Maar hun zending
mislukt door de gevechten die ont
staan. En, wat erger is, één hunner
wordt des avonds vermist. Een poging
om per boot naar Bergen op Zoom te
gaan en met de Canadezen contact te
zoeken mislukt eveneens.
sprekend werd dit alles na de bevrij
ding weer gelijk gebreid.
Dat de hooggeroemde beschermers
van de „Kultur” de scholen in beslag
namen, zodat consistorie, lege winkels
allerlei ónmogelijke lokaliteiten de
kinderen moesten herbergen en dan
nog in te weinig uren, herinneren we
ons nog al te goed. Wel moesten gym
nastiek en Duits onderwezen worden!
ven, netjes achter elkaar, 28 in ge
tal, en van daar uit poogden ze de
Brigade op een afstand te houdéfi.
Luitenant I. J. Havelaar verloor
daarbij het leven. Om niet meer
slachtoffers te maken besloot de
Brigade er een houwitser op te zet
ten, die met enkele granaatkartesten
hen tot reden bracht. Ze kwamen
met de handen omhoog uit hun man
gaten en werden gevangen genomen.
Uit het verhoor bleek, dat hun op
dracht was de sluis te laten springen,
daardoor een groot gedeelte van het
eiland onder water zou komen te staan
en voorts zoveel mogelijk mensen in
Colijnsplaat de kerk in te jagen en
deze dan eveneens op te blazen. Welk
militair object daarmee gediend zou
kunnen zijn, zal wel een van de raad
selen blijven waarmee het Nazi-regirhe
ons volk tijdens de bezettingsjaren
heeft opgeknapt. Dat ze er toe in staat
waren is gebleken in de front-zöne in
Brabant tussen Noord en Zuid waar
zo iets inderdaad heeft plaats gehad.
V
en
Weer in de vrijheid 10 jaar levend,
vergeten we maar al te ras druk en
nood; ook dat waarover we niet zon-
dgr schaamte kunnen terugdenken.
Stalend kan werken, als onze ge
dachten terug gaan in piëteitvol her
denken naar hen, die zichzelf totaal
gaven in de strijd tegen de ontwaar
ding van het leven, ook op het terrein
van de school, waarbij de jeugd van
ons volk zo nauw betrokken is.
Stimulere ons het zwaarste offer, dat
ook mannen van het schoolverzet als
prof. Rutgers, dr J. Dam van Kampen,
Henk Dienske van Amsterdam, S. van
Popta van Velzen brachten, daar „ze
hun leven niet liefgehad hebben, tot
in den dood”.
Ons, die iedere dag weer in de her
wonnen vrijheid de opdracht mogen be
stendigd zien „met volharding de wed
loop te lopen, die vóór ons ligt, ook
in de geestelijke strijd van onze dagen
om het behoud van het opkomend ge
slacht voor het Koninkrijk van onze
Here Christus.
Op den hoek van de straat staat een
[Farizeeër
’t Is geen man, ’t is geen vrouw, ’t is
[een N.S.B.-er.
Met een krant in zijn hand staat hij
[daar te venten
Hij verkoopt zijn volk en zijn vaderland
[voor zes losse centen.
Dit is in korte trekken de droeve
historie van de eens zo invloedrijke
pers in ons vaderland gedurende de
bezetting.
zij heen, het pistool in de zak, nu zul
len zij handelen
Als het geluid der misthoorns weer
klinkt weten zij: straks zal het gebeu
ren. Dat weten ook de wakker ge
schrokken inwoners van het stadjes.
Ook zij weten wat ze doen moeten; da
ramen gaan open.
Dan komt de spanning. De verzets
mensen, loerend naar de Duitsers»
bidden om een sein. Een sein, dat
van de overkant moet komen. Een
lichtkogel van de Canadezen of wat
dan ook. Als men maar wéét dat de
geallieerden komen. Dan kan men
aanpakken. Nu is er slechts de on
zekerheid. Hun leider staat voor een
vreselijke beslissing. Want heeft
Radio Oranje niet ontelbare malen
gewaarschuwd geen overijlde beslui
ten te nemen? En heeft ook de ge
westelijke O.D.-leiding niet tien
tallen keren gewaarschuwd?
Zo liggen de feiten. Dit ploegje dap
pere mensen had de Duitsers kunnen
overweldigen. Dat zij het niet gedaan
hebben kan en mag niemand hen ver
wijten. De leider van de O.D. heeft 't
daar tegen zijn mensen gezegd: vier*
duizend mensenlevens wegen zwaar
der dan het materiaal van de brug.
Dan ineens schiet de steekvlam om
hoog en kreunend valt de brug ineen.
Valt ook met de brug de illusie van
de verzetsmensen in elkaar. Zij kon
den niet handelen!
Vervolg van Pagina 9
Het was dan ook met geen opge
wekte gevoelens dat De Regt zijn deur
ontsloot. In het donker van de nacht
ontwaarde hij een officier, die Engels
sprak en, omdat De Regt hem beter in
het Frans kon volgen, in deze laatste
taal overging. Hij bleek in de wagen
schuur te willen zijn, waar nog enkele
militairen aanwezig waren. Bij het
gebrekkige licht van een zaklantaarn
ontdekte De Regt tot zijn ontsteltenis
dat hij niet met Engelse maar met
Duitse militairen te doen had. Ze vor
derden een wagen van hem. Er zat
niets anders op dan hieraan te vol
doen. De officier blies op een fluitje
en meteen kwamen van de andere zij
de van de dijm enkele tientallen Duit
se soldaten het erf op, die met elkaar
de wagen de oprit naar de kruin van
de dijk duwden, waar zij iets opladen,
wat in het donker niet te onderschei
den was.
De boerderij en De Regt lieten ze
verder met rust. Een zeer dom ding,
maar een domheid die de redding van
een groot deel van Noord-Beveland
en zeker van Colijnsplaat betekende.
Want De Regt had een evacué van
Schouwen bij zich in huis, een zekere
M. Neerhout. Snel overlegden beiden
wat hun in deze te doen stond, want
ze begrepen natuurlijk uitstekend, dat
deze Duitse bende niet veel goeds in
de zin had. Neerhout slingerde een
fiets op zijn rug en stapte het land
door, nog steeds in dikke duisternis,
naar een binnenweg en snelde van
daar op het rijwiel naar Colijnsplaat
waar hij de Irene-Brigade optrommel
de. Mocht deze eerste al weinig geloof
aan zijn woorden hechten, dat veran
derde toen direct daarop een landar
beider, M. L. Fortuin, op kousenvoe
ten het dorp in stoof en alarm sloeg.
Hij was door een troep Duitsers op
de dijk tegengehouden, die op weg
waren naar de sluis om deze met amu-
nitie te laten springen, vertelde hij.
En zo waren inderdaad de feiten en
dat was zelfs nog niet alles.
Een Duitse motorboot, geladen met
32 zwaar gewapende soldaten en 1200
kg. springstof, had die nacht koers ge
zet van Schouwen de Oosterschelde
over naar Colijnsplaat. Gelukkig zijn
de Duitsers op het water geen grote
meesters en zo kon het gebeuren, dat
ze. door het duister misleid, uit de
koers sloegen en inplaats van bij de
sluis een veertig minuten meer Weste
lijk tegen de buitendijk stootten, waar
ze met hun gevaarlijke lading aan wal
gingen.
De afstand viel blijkbaar tegen en
daarom hadden ze, bij de boerderij
van De Regt gekomen, van deze een
wagen gevorderd om de springstof
verder te vervoeren. Ze waren toen
nog ongeveer twintig minuten van hun
doel verwijderd. Omdat de nacht al
voor een heel eind verstreken was,
raakten ze blijkbaar wat nerveus en
vergaten een wachtpost bij De Regt
uit te zetten, zodat deze gelegenheid
kreeg iemand het dorp te laten waar
schuwen en zo kwam het dat ze in de
buurt van de sluis gekomen, onthaald
werden door een salvo kogels waar
ze uitermate veel respect voor hadden.
Het werd een kort gevecht, waarbij
vier van hun mannen in handen vielen
van de Irene-Brigade, de rest trok te
rug tot daar waar hun boot lag.
Maar ze hadden blijkbaar
geen verstand van het verloop van
het getij, want ze vonden hun boot
netjes op het droge liggen. Binnen
enkele ogenblikken hadden ze te
gen de dijkhelling mangaten gegra-
n de nacht van 24 op 25 November 1944 werd er met veel rumoer
geklopt op de deur van de boerderij van C. de Regt aan de Noord-
langeweg gelegen vlak langs de buitendijk van de Oosterschelde op
Noord-Beveland. Het was in een spannende tijd.
De Duitse vijand was uit Noord-Beveland verdreven en had zich
teruggetrokken op Schouwen en Duiveland. De frontlijn liep dwars
door de Oosterschelde en de boerderij van De Regt lag dus practisch
midden in de vuurlijn. Een prettig en rustig wonen was het daar in die
tijd niet. Wel waren er in Colijnsplaat, het dorp, waaronder deze boer
derij ressorteert, een afdeling van de Irene-Brigade en wat Canadezen
ingekwartierd, maar van een stelselmatig bewaken van de kustlijn scheen
geen sprake te zijn.
De 30ste October. Onder Halsteren
ontwikkelt zich een, vuurgevecht. Dé
Duitsers zitten er dus nog. Het is half
elf. Dan ineens richt zich een salvo op
Tholen. De mensen, die naar de brug
zijn gaan kijken, vluchten de keldert
in. En dan wappert uit de stadhuis
toren een witte vlag, die kort daarop
wordt ingetrokken. Dan klinkt een ge
juich: „Ze zijn er, ze zijn er. Daar aan
de overkant. Met onze vlag
Ze zijn er. Aan de overkant staan
de geallieerde soldaten, Canadezen in
hun battle-dres. En bij hen staat
de man, die na de verkenning vermist
werd. De mannen van de O.D. roeien
naar de overkant. Ja, daar zijn ze. Wa
ren zij er vannacht maar geweest. Zij
voelen een haast schrijnende pijn
Dan varen drie Canadezen naar de
overkant. Zij worden op de schouders
geheven. Het volkslied weerklinkt.
Schorre stemmen jubelen het uit: „De
tyrannic is verdreven!” 30 October
1944: Tholen is bevrijd!
Tholen was bevrijd. Maar de O.D.
had nog belangrijk werk. In Oud-
Vossemeer zaten immers nog Duitsers
en aan de overkant in Nieuw Vosmeer
ook. De O.D. kreeg de opdracht de
flank te dekken.
We moeten kort zijn: in Oud-Vosse-
meer worden de twee Duitsers gevan
gen die de brug hebben laten springen.
In Oud-Vossemeer wordt ook een Duits
officier die van Nieuw-Vosmeer het
veer komt controleren, door list gear
resteerd. Een O.D.-er wordt bij een
kort vuurgevecht gewond. Daar wor
den ook de gevechten geleverd met de
gehate vijand die nog aan de overkant
van de Eendracht zit en met bootjes
over tracht te varen.
Daar in Oud-Vossemeer is ook
C. Franken uit Bergen op Zoom ge
sneuveld als hij een geallieerd offi
cier vanuit een kijkpost inlicht over
de vijand aan de overkant. De kogel
van een scherpschutter velt hem.
Hij is 24 jaar en is vrijwillig naar
Tholen gekomen. Nu, in het uur der
bevrijding is hij gesneuveld.
In een schuttersput, links van de
Veerdam te Oud-Vossemeer sneuvelt
kort daarop de H.B.S.-er Bou Kooij-
man uit Sint Annaland. Hij wordt
getroffen in het hoofd door een ko
gel van een scherpschutter. Het is
de tweede November. Een zwarte
dag voor de Thoolse O.D.-mensen.
Op 4 November zijn de Duitsers uit
Nieuw-Vosmeer getrokken. De stelling
Oud-Vossemeer kan verlaten worden.
Het was een gevaarlijke flank die de
O.D.-mensen met bewonderenswaar-
dige moed hebben gehouden.
Dan neemt de O.D. samen met de
Engelsen stelling in de bunkers op
de zeedijk bij Stavenisse. Want vanuit
Schouwen dreigt nog gevaar. In een
van de bunkers zitten elf man van de
O.D. Enkele honderden meters verder
bezet een Engelse groep een andere
bunker. Op een nacht als de V-I’s in
massa’s overkomen, een donkere nacht,
besluipt een Duitse commando-groep
vanuit Schouwen-Duiveland hierheen
gevaren, deze bunker.
(Vervolg van pagina 9)
''inist: „Dezen zijn het beste deel van
ons volk”.
Maar twee weken later werd hij ont-
iniFt1!’- “et bestuur vroeg onmiddellijk
michtmgen bij het departement en
a op sleeptouw gehouden.
]pPri™a^els werden de ouders der
of lngtn ’n groepjes van 20 gevraagd,
als er bestuur zouden staan,
net ontslag zou negeren om des
Vs en de kinderen zouden
aan h°uden, als een gemachtigde zou
epnh wezen worden. Een verrassende
van emmi§beid bleek, zelfs toezegging
blli Jtuele financiële steun van
korinnStaaP^ers bleef niet uit. Na een
werd dVerl??p.?r^°de> waarin getracht
slar> t^e °®ciële redenen van dit ont-
Woiiumvernemen, kwam de heer Van
dreiain Weer in de school ondanks de
Noord?jken Van Pr°f’ Van Dam en
pitneefin ?--Sen-leefden bestuur
de niets o.i‘1
C. Kni„‘ °ok de lnsPecteur,
verborUnr’ neKeerde het feit van de
Sene P„n aanwezigheid van de ontsla-
Baasr Anrapp®rteerde niets naar Den
dat de v.een bleek ruim een jaar later
Rykswe£erSwpr‘an^ V<T salaris van
Se werd ingehouden; vanzelf-
Dan komt de nacht van Zondag op
Maandag, een nacht, die stil was tot
plotseling de misthoorns loeiden
In de grootste spanning wacht de
O.D. op de Canadese doorbraak. Op
de brug staat een man van de hulp
politie, tevens O.D.-man. Doorlopend
blijft hij bij de twee mensen van het
Duitse Sprengcommando, die rustig
op een bank zittend, half dommelen.
Dan ineens komt een andere O.D.-man,
de leider, aangeslopen. Hij heeft een
draadtang in de zak. Nu móét het maar
gebeuren. De draden móéten doorge
sneden worden.
De politieman moet voor het raam
pje van het wachthokje gaan staan en
de Duitsers het zicht ontnemen. Het
kan zo gebeurd zijn! Maar de Holland
se wachtmeester raadt het af.
Als de geallieerden niet doorstoten
gaat het mis. De Duitsers zullen de
draad herstellen en de gevolgen van
deze sabotage zullen verschrikkelijk
zijn. Men kan evengoed de twee Duit
sers onschadelijk maken En wat
zal er gebeuren als de Duitsers uit
Halsteren komen kijken naar de brug
en men de twee Duitsers niet meer
vindt? De lopen van de Duitse kanon
nen kunnen dan wel eens gedraaid
worden naar Tholen toe, Tholen, het
stadje waar nu vierduizend mensen
zitten
Maar de verzetsman weigert en de
hulppolitie plaatst zich voor het hokje.
Dan gaat de O.D.-man de brug op
Voordat hij echter zijn daad ten uit
voer kan brengen klinkt in de verte
motorengeronk en even later knort
een motor met zijspan de brug op.
Twee gehelmde koppen. Dan een be
vel: de brug moet de lucht in....!
De verzetsman hoort het en rent
naar zijn kameraden in de schuil
plaats. Snel maakt hij een krijgsplan.
Allen moeten zich verdekt opstellen
in de buurt van de brug. Dan snellen
verbieden en mij als hoofdredacteur Duitsland
in verzekerde bewaring te stellen.
Dit gebeuren kwam niet onverwacht.
In „De Zeeuw” had ik voortdurend op I
het verderfelijke en on-christelijke 1
van de Nationaal Socialistische begin
selen de aandacht gevestigd. Dit was
een doorn in het oog van de plaatse
lijke leiding der N.S.B., die het aan
bedekte bedreigingen niet liet ontbrè-
ken. Daarbij kwam de weigering om
de aanwijzingen van den Presse-deter-
nent, de heer W. Janke, en van de
nieuw gevormde „Raad van Voorlich
ting” ’te volgen. Geen wonder dat ik
op de zwarte lijst werd geplaatst en
dat ik, naar ik van de secretaris van
de Journalistenkring vernam, op de
voordracht stond om eingesperrt te
worden. Wat ook inderdaad juist bleek
te zijn. Na een kort verblijf in het
Huis van Bewaring te Middelburg
werd ik naar het concentratiekamp
Buchenwald overgebracht.
Daarna ging het, ondanks de mooie
woorden van Seys Inquart, met de
knechten van de pers in versneld tem
po. De journalisten werden gedwongen
zich bij het Nederlandsch Verbond
van Journalisten aan te sluiten, en
jammer genoeg, zakte de overgrote
meerderheid van hen die wel in de
eerste plaats geroepen waren goede
leiding te geven, door de knieën. Dit
kon echter niet verhinderen dat in
1942 bij een zgn. persreorganisatie
honderden bladen en periodieken wer
den opgeheven.
Voor de kerkelijke pers werd aan
vankelijk een uitzondering gemaakt,
maar omdat de grote meerderheid van
deze bladen „het blijkbaar als een van
haar voornaamste taken beschouwden
tegenover het Nationaal Socialistisch
Ei’ VERHAAL VAN THO-
LEN’S BEVRIJDING is het
verhaal van de brug. De
Thoolse brug over de Eendracht,
die de O.D. had kunnen behouden,
maar die toch de lucht is inge
gaan omdat de O.D.-mensen
de levens van hun stadgenoten
hóger stelden dan het staal van
deze voor het eiland zo belangrijke
verbinding met het vasteland.
Het is de 28ste October van het
jaar 1944.
Tholen wacht reikhalzend op zijn
bevrijding. Men wacht met de her
innering aan Dolle Dinsdag, aan
de gevechten om Antwerpen begin
October.
De vorige dag zijn de gevechten
om Bergen op Zoom begonnen. De
vorige dag is ook dat vreselijke
bevel gekomen, dat het eiland
Tholen moest evacueren. De eva
cuatie is gelukkig niet doorgegaan,
maar de brug dient nu als lugubere
borgstelling. De Duitsers hebben
aan het staal dynamietladingen be
vestigd. Iedere dag kan het bevel
komen dat het „Sprengcommando”
de stroom door de draden moet
sturen.
een afwijzende of zelfs
I vijandige houding aan te nemen”
I (Duits Eresaluut!) bleven krasse maat
regelen niet achterwege.
Tenslotte bleven alleen nog over de
kranten die zich uitermate koest hiel
den en die bereid bleken netjes in het
Duitse gareel te lopen. Dat ze nog zo
veel abonné’s hadden kwam in hoofd
zaak vanwege de bonnen.
En dan niet te vergeten de N.S.B.-
bladen, die zich beijverden ons volk
voor de „nieuwe orde” te winnen.
Zonder veel succes evenwel. Men kent
het liedje uit die tijd:
Colijnsplaat en Noord-Beveland
hadden in de nacht van 25 November
een, wat de Engelsen noemen, „narrow
escape”, dank zij het moedig en door
tastend optreden van twee mannen,
die bijtijds alarm maakten.
Hun daad is dan ook aan de ver
getelheid ontrukt.
Wie het dorpje Colijnsplaat bezoekt
vindt daar in de frontgevel van de
Ned. Herv. kerk een gedenksteen aan
gebracht waarop te lezen staat:
„Ter herinnering aan het afwen
den van een Duitse aanslag op de
sluis van het Waterschap Oud- en
Nieuw Noord-Beveland en deze
Kerk op 25 November 1944”.
Terwijl op een steen er naast is in
gebeiteld:
„Uit dankbaarheid aan M. Neer
hout en M. L. Fortuin en de Recce
Unit van de Brigade Prinses Irene,
No. 4 Commando B.L.A. Lt. I. J.
Havelaar t”.
tr lein Engeland....” Zó noem-
K den de Duitsers het eiland
IIIX. Noord-Beveland, vanwege
zijn grimmig verzet en anti-duitse
houding tijdens de bezettingsjaren.
Or.gelijk hadden ze niet. Reeds in
1941 vonden daar de verzetslieden el
kander in een goed aaneengesloten or
ganisatie, toen er bonnen moesten ko-
nien voor d - onderduikers, die er op
dit eiland heel wat geweest zijn.
Tot die onderduikers behoorde nie
mand minder dan de heer C. A. van
Woelderen, oud-burgemeester van
Vlissingen, die daar zijn tijd heus niet
in ledigheid heeft doorgebracht. In
Colijnspiaat, in Wissekerke, Kamper
land, Geersdijk, Kortgene, kortom
overal waren verzetslieden actief. In
1943 werd er de O.D. gesticht, waar
van de heer Van Woelderen m.a. de
grondslagen legde. De L.O. was er
eveneens actief met het verspreiden
van „Trouw”, het spionneren en over
brengen van militaire gegevens naar
Engeland. Een gecyclostileerd blaadje
werd dag aan dag verspreid onder de
naam van „Nieuws van den Dag” en
later „Radio Londen”. Wissekerke had
zelfs op het eind van de oorlog een
geheime zender. Joden vonden er een
onderdak en bij de beruchte „Mei-
staking” van 1943 liet ook Noord-Be
veland zich zeker niet onbetuigd. Het
werd een voor de Duiters in Middel
burg opzienbarende proteststaking. De
gevolgen bleven niet uit en enkelen
oer verzetslieden gingen naar het be
ruchte kamp te Vucht, terwijl boven-
dien als „straf”, alle inwoners van ’t
eiland hun radiotoestellen moesten in
leveren. Deze toestellen werden te
Kortgene opgeslagen, waar des nacht’s
een ruit van het lokaal, waar ze ston
den, werd ingeslagen, een fles benzine
er over uit gegoten en de boel in
brand gestoken. De Duitsers zouden
geen plezier van deze toestellen be
leven!
^r was op dit eiland een sterke so
lidariteit in de actie tegen de vijand.
Toen een landbouwer gevaar liep en
moest onderduiken en zijn vrouw al
leen voor het bedrijfje stond, hebben
de Wissekerkers de zorg voor het be
drijf op zich genomen en toen hij na
de bevrijding weer te voorschijn kwam
was alles tot in de puntjes verzorgd.
Sabotage was er te land èn te water.
Oek te water. Toen de Duitsers mate-
liaal-convooien door de Zandkreek
kadsten, schermde een wachtmeester
rad een stuk carton het flikkerlicht
asn de Annapolder af. Heel de boel liep
omhoog, 19 schepen in totaal! En een
paar avonden later herhaalde zich het
zelfde.
Een der markantste gevallen was de
overval op het distributiebureau te
Geersdijk, dat in de nacht van 31
'Augustus op 1 September 1944 werd
beroofd. Dat is een interessant ver
haal op zichzelf.
Het verzet culmineerde wel op de
beruchte „Dolle Dinsdag” toen, in de
algemene opwinding en het geloof aan
de bevrijding enkele Duitse soldaten
werden gevangen genomen door enke
le partisanen, en zelfs een vuurge
vecht plaatsgreep met de Duitsers, die
per snelboot van Veere naar Kamper
land waren gekomen om er de Duit
sers te hulp te schieten.
De volgende dag reeds kwam de ge
vreesde ,S.D.’ uit Middelburg om wraak
te nemen. De meeste verzetslieden wis
ten te ontkomen, alleen Andries Die-
leman uit Wissekerke, een jongen van
23 jaar, werd meegenomen en gefusil
leerd. Enkele boerderijen gingen in
vlammen op.
Naar hun wraakoefening scheen de
Duitse heren niet voldoende. Het dui
vels plan rees in hun hersens om ge
heel Noord-Beveland onder water te
zetten. De grootte van het eiland be
draagt 7000 ha met een bevolking van
ongeveer 9000 zielen, 3000 stuks vee,
terwijl de oogst geschat werd op 110
duizend ton landbouwproducten. Ge
lukkig kon dit plan door ingrijpen van
dwerse instanties, die met ir Louwes
ie Den Haag gingen spreken, op het
matste ogenblik voorkomen worden.
