GOES 1954 1944 GEEF ONS HUIZEN de roep van tien jaren N Er is reden tot tevredenheid DE STRIJD OM/( DE SCHELDE gr Tv.,-.4 'A ZEEUWSCH DAGBLAD Donderdag 28 October '1954 pagina tt door Officiële gebeurtenissen Volksgezondheid Cultuur en Sport Rijksdiensten Particuliere en semi-particuliere diensten Bouwactiviteit van het bedrijfsleven Kerken Publieke gebouwen Mr W. C. ten Kate, burgemeester van Goes Manifestaties van het bedrijfsleven Woningbouw der overheid Publieke werken Particuliere Woningbouw Scholsn - DE LOTGEVALLEN VAN EEN STAD -? twee ge- F; de periode van 10 jaren, verstreken sinds de be- Tal van feiten, welke voor onze stad hoorlijk ruimte een gaat worden. Se van Het belangrijkste feit op het gebied der volksgezondheid is wel de tot standkoming van het Medisch Cen trum. De laatste massa-doorlichting ter opsporing van t.b.c. kon het vorig jaar in de lokaliteiten van dit ge bouw geschieden. jaarlijks ettelijke duizenden ten koste gelegd. In deze 10 jaren kwam de Openbare Leeszaal tot stand welke in een grote behoefte bleek te voorzien. Voorts kwam er een operettevereni- ging wier uitvoeringen veel publiek (Vervolg van pag. 3) 1 worden genoemd. Er werd echter niet alleen gebouwd met steen, hout en beton. Ook het cul turele- en het sportleven in deze ge meente werd tot verdere bloei ge bracht. Om het culturele leven te stimule ren geeft de gemeente jaarlijks enkele duizenden guldens uit. Ook aan de be vordering van het soortleven worden Ontstonden in de besproken periode behalve een nieuwe secretarie-afdeling voor sociale zaken, geen nieuwe ge meentelijke diensten, de rijksoverheid vestigde in onze stad wel een aantal voor Goes en Zeeland heel belangrijke nieuwe diensten. Bijvoorbeeld de Rijks Landbouw- voorlichtingsdienst, de Cultuurtechni sche Dienst, de Herverkavelingsdienst, om maar enkele van de belangrijkste te noemen. Ook enkele particuliere en semi- particuliere diensten kwamen zich te Goes vestigen. Ook hier moet -ik slechts een greep doen. In ieder geval dienen het Gemeen telijk Administratie Kantoor, de Ge zondheidsdienst voor Dieren, de Hei de Maatschappij en de Grontmij, te wen tot stand. Aan de Beatrixlaan kwam het prachtig ingerichte Medisch Centrum met het badhuis. Aan de Westhaven- dijk de werkplaats voor minder vali den terwijl thans nog in aanbouw zijn de wachtgelegenheid aan de Koepoort, de brandweerkazerne aan de Brou- wersgang en de loods van de stads kwekerij aan de Westwal. Ook het bedrijfsleven zit op dit ge bied niet stil. Tal van zakenmensen uit de binnenstad herbouwden hun pand of vernieuwden hun pui. Ook verschillende geheel nieuwe zaken panden kwamen tot stand. Op deze wijze tracht ook de Goese midden stand mee te gaan met haar tijd. Ook op het Industrieterrein werd druk gebouwd. Is door sommige weilel- achtigen wel eens gemeend, dat dit zo groot Ijjkende terrein niet vol te krij gen zou zijn, reeds nu is er ruimtege brek. Op het nieuwe industrieterrein tus sen de Zuidvlietstraat en de spoorlijn vestigden zich niet minder dan 10 be drijven. De gemeente bouwde hier 4 hallen. Particulieren bouwden voor eigen rekening de overige hallen of loodsen. trekken. Ook de in 1944 reeds bestaan de verenigingen werden verder tot ontwikkeling en bloei gebracht. Met ere dient in dit verband te worden ge noemd de Vereniging voor Weten schappelijk Belangen welke nimmer zulk een bloei heeft gekend als tij dens de laatste jaren. Ook de afdeling Goes van de Zeeuw se Volksuniversiteit welke na 1944 tot stand kwam vertoont een verheugen de groei en brengt op haar terrein prachtige avonden. Onder deze categorie feiten wil ik toch ook even releveren de tot zulk een grote verheugenis en dankbaar heid stemmende terugkeer van het carillon in de dakruiter op de Grote Kerk en van de klokken in de grote belangrijk waren, heb ik in het boven- Maar de slag werd gewonnen en op 15 October, na 15 dagen harde gevechten, werd Woensdrecht bezet. Maar daarmee was men er nog niet. Wilde men de slurf van Zuid-Beveland afgrendelen dan moest men op zijn minst een doorstoot uitvoeren tot de lijn Bergen op Zoom Roosendaal toe. Daarmee gingen nog eens tien dagen heen. Bijna vier weken had de eerste fase van de strijd geduurd hoe was het nu met de andere plannen? an het Leopoldkanaal waren de ope. ZX raties op 6 October begonnen. jn de vroege ochtend van deze dag hadden 27 vlammenwerpers hun dodelijke inhoud uitgespoten over de dijk. En ter. wijl de Duitsers hierdoor hevig in ver. warring waren geraakt, peddelden de bo. ten van de Canadese zevende brigade het Leopoldkanaal over. En één dag later sta ken de Royal Winnipeg Rifles het kanaal over om aansluiting te zoeken met hun makkers. Maar hoe moeilijk was ook hier de strjjd. De Duitsers waren wel even schrokken maar waren zeker niet plan zich zonder slag of stoot over te geven. En zo had men na drie dagen een iandhoofd aan de Noordelijke oever dat maar weinig groter was dan de kanaal, dijk! Toen gooide men het over een andere boeg: van Terneuzen uit zette men troe pen aan land in de buurt van Biervliet. Dat was op 9 October. Ook hier ging het niet voor de wind, maar men kon toch wat meer ruimte winnen dan' aan het Leopoldkanaal. Toen volgde op 14 Octo ber de derde aanval, ditmaal even ten Zuiden van de Braakman. En dan werd teveel voor de Duitsers! De Canadezen zagen kans tanks in de strijd te brengen en zo hun tegenstanders stap voor stap terug te dringen. Omstreeks 19 October hadden de verschillende brigades voeling met elkaar en toen ook kon de zuivering van dit „eiland’’ beginnen. Breskens viel op 22 October en de andere zeehaven, Knokke, op 31 October. De Zuidelijks Schelde-oever was in geallieerde handen! V T ntussen hadden hun medestrijders op I Zuid-Beveland ook niet stil gezeten. Voor de verovering van dit hele ei land (met de moeilijke Kreekrakdam en de sterke vesting van het kanaal door Zuid-Beveland) hadden de Canadezen niet meer dan 6 dagen nodig. Op 25 Oc tober bereikten zij Rilland - op 31 Octo ber stonden zij aan de Sloedam. Als men de operaties leest lijkt alles zo eenvoudig: van Woensdrecht uit rukte men op naar het kanaal en toen men daar zo ongeveer was werden de Duitsers tot terugtrekken gedwongen door een aanval in de rug van een groep die van Terneuzen uit bij Baar land was geland. Het is niet zo een voudig geweest! De strijd naar het ka naal toe is hard geweest in dit vlakke polderland. Maar steeds weer kon men de Duitsers terugdringen. Als deze de ene dijk bezet hielden trokken de Ca nadezen op langs een andere en dwoi:- gen zo steeds tot snelle ontruiming. Zo wist men in twee dagen tijds het kanaal te bereiken en'er zelfs overheen te komen, eigenlijk nog voordat de mannen van Baarland uit hadden kunnen ingrijpen. En toen het kanaal eenmaal gevallen was, ging het heel snel. Op Zondagmiddag 29 October reden de mannen van luit, kolonel Thomson Goes binnen en op 31 October stond men aan de Sloe dam. De laatste fase van de strijd om de Scheldemonden kon beginnen! geoutilleerd bouwd. De bouw van een aantal nieuwe la gere scholen stort nog op stapel. Voor het kleuteronderwijs kon he laas minder worden bereikt. De door oorlogshandelingen ernstig beschadig de Christelijke Kleuterschool aan de Bleekerstraat werd herbouwd, doch ’t was tot op dit ogenblik nog niet mo gelijk voor het kleuteronderwijs nieu we stenen scholen te bouwen. De kleu ters in bouwplan Oost zijn daardoor thans nog gehuisvest in enkele hou ten noodschoten. Ook op een ander terrein van het onderwijsgebied bestaan nog grootse plannen. Hopelijk kan spoedig worden begonnen met de bouw van een zeer grote Ambachtsschool en een Vak school voor meisjes. Met betrekking tot de bouwactiviteit der kerken vallen minder feiten te vermelden. De oorlog spaarde geluk kig alle kerkgebouwen in deze ge meente. Slechts het kleine kerkge bouw van de Doopsgezinde gemeente leed geringe granaatschade. Het kerkgebouw der Evangelische gemeente werd gerestaureerd en bij de herdenking van het 100-jarig be staan dezer gemeente kwam er in dit kerkgebouw ook een mooi nieuw or gel. De Gereformeerde Gemeente ver huisde van „Tussen twee poorten” naar de Beatrixlaan en nam aldaar ’n kleine doch fraaie kerk in gebruik. Ook de plannen van de Gerefor meerde Kerk om op haar grond aan de Bergweg een tweede kerk- en jeugdgebouw te stichten beginnen concrete vorm aan te nemen. De Hervormde Kerk kwam in het bezit van een nieuw jeugdgebouw aan de Wijngaardstraat. Voorts kan nog van het kerkelijk gebied worden gemeld, dat er in deze periode een rusthuis kwam van de Gereformeerde kerk en kortelings ook van de Rooms Katholieke kerk, terwijl een geheel nieuw en modern rusthuis zal worden gebouwd door de Her vormde kerk. Aan een latere croniqueur zouden over de 10-jarige periode waarvan ik hier een summier beeld geef nog meerdere belangrijke feiten kunnen worden verschaft. Ook de bouwactiviteit der verschil lende publieke diensten is groot ge weest. In de eerste plaats kwam er het im posante schakelstation van de PZEM aan de Evertsenstraat. Voorts kwam er aan diezelfde straat het mooie ge bouwencomplex van de Gezondheids dienst voor dieren. Als straks aan de hoek Westsingel Zuidvlietstraat het naar kleinstedelijke maatstaven gemeten wel bjjzonder gro te consulentenhuis en het daarnaast ko mende laboratorium zal zyn verrezen, dan zullen aan de poort van de beide invalswegen van GoesWest te weten de Zuidvlietstraat en de Evertsenstraat een aantal grote gebouwen ter plaatse het beeld beheersen waarop Goes met recht trots mag z(jn. Ook elders in de gemeente kwamen grotere en kleinere publieke gebou- stadhuistoren. Nu de klokken opnieuw in de toren moesten worden aange bracht kon deze gelegenheid tevens worden aangegrepen de teruggevon den klokken in de gieterij te Heiliger- lee op deskundige wijze te laten revi seren en de gebarsten onbruikbare klokken te vervangen door andere, waardoor Goes nu weer een mooie beiaard rijk is. In de kleine stadhuistoren kon een kleine klok worden gehangen, ge schonken door de Goese burgerij ter gedachtenis aan de gevallenen tijdens de bezetting. Een bronzen plaat aan de stadhuismuur getuigt hier van. Ook op sportgebied kwamen er na 1944 nieuwigheden. Naast het goed ingeburgerde voetbal kwam in Goes een nieuwe tak van sport, nl. het handbal. Twee bloeiende handbalver enigingen beoefenen thans hier ter stede deze tak van sport: Hellas en Tonido. Voor de tennissport kwam er meer dere belangstelling. In verband hier mede werden nieuwe tennisbanen aangelegd. Plannen tot verdere uit breiding van het sportterrein konden nog niet tot uitvoering komen. Ook het bedrijfsleven heeft andere activiteiten dan uitsluitend bouwnij verheid aan de dag gelegd. Twee grote landbouwtentoonstellin gen werden gehouden. De eerste in Juli 1946 toen Koningin Wilhelmina de laatste maal als Koningin een bezoek aan onze gemeente bracht. De tweede in Juni 1954 ter gelegenheid van het jubileum van de Z.L.M. Het Nijtengo-comité vatte zijn voor oorlogse traditie weer op en kwam met Nijtengo IV in 1950. Ook dë Goese middenstandsvereni- ging „Handelsbelangen” kwam in 1952 ter gelegenheid van haar 50-jarig ju bileum op éclatante wijze voor de dag met haar tentoonstelling „Hajuto” welke een overweldigend aantal be zoekers trok. Ook werden in de afgelopen 10 ja ren kleinere tentoonstellingen gehou den. Ik denk hierbij aan de „Lumato” en de verschillende slagers en bak kerstentoonstellingen. staanae even pass-, en. Ik wil tot besluit nog even aan dacht schenken aan twee der Konink lijke bezoeken welke onze stad in deze 10 jaren mocht beleven. Toen Hare Majesteit Koningin Ju liana als Koningin haar eerste offici ële bezoek aan Zeeland bracht, heeft ze zich te Goes slechts naar één plaats begeven. Deze plaats was het sobere monu ment voor de verzetsslachtoffers on der de kleine toren van het stadhuis. Toen Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmina, nu niet meer als Koningin, vpor het laatst in Zeeland kwam, heeft zij zich te Goes ook slechts naar één plaats begeven. Deze plaats was het Schuttershof alwaar op dat ogenblik de vele vluch telingen uit de overstroomde delen onzer provincie werden samenge bracht voor het verkrijgen van ver zorging en huisvesting. Op beide plaatsen culmineren zich de gedachten aan een ramp. De oor- logsramp en de watersnoodramp. Go- gespaard bleef. IN DE „BEVRIJDINGSTIJD” u in verschillende artikelen van dit „Bevrijdingsnum- mer” een blik terug wordt geworpen op de gebeurtenissen, welke zich op de Bevelanden en te Goes hebben afgespeeld in de dagen voor en na de heugelijke en verheugende 29ste October 1944, is het interessant ook een ogenblik terug te zien op de belangrijkste feiten uit welke is vrijding. Vormt de bezettingstijd een som bere en beklemmende epoche in de geschiedenis onzer stad, de historie van het 10-jarig tijdperk na de be- vrijding kan gelukkig op heel wat lichter toon worden verteld. Helaas kon na de bevrijding de we deropbouw niet meteen met forse hand worden aangepakt. In het begin was er in ons leegge plunderd land letterlijk aan alles ge brek. Een nu haast niet meer voor te stel len gebrek aan hout, stenen, glas en andere aller noodzakelijkste bouwma terialen, was er oorzaak van dat slechts langzaam aan kon worden be gonnen met het inhalen van de enorme achterstand op rllerlei gebied welke in de vijf oorlogsjaren was ontstaan. Aan traditionele bouw kon nog niet worden gedacht. Het eerste wat kon worden geda .n om slechts een begin te maken aan de leniging van de wo ningnood, was dbouw van een 40-tal houten Finse noodwoningen. Daarna konden nog 40 noodwoningen worden gebouwd, ditmaal van steen. Hierna kwam er meer schot in de zaak. Goes mocht nu enkele jaren beleven van unieke bouwactiviteit. Vrij grote complexen woningen wer den met bekwame spoed gebouwd in een tijd toen vele andere gemeenten nog slechts aan een aarzelend begin toe waren. Het voor-oorlogse bouwplan II groei de uit tof een groot bouwplan West. Hier kwamen tal van nieuwe straten. Men denke aan de Joost de Moor- straat, het nieuwe gedeelte van de Couwervestraat, de Bankertstraat, de Jacob Catsstraat ën de Evertsenstraat, die alle in deze periode werden ge bouwd. Ook het voormalige bouwplan III onderging een aanzienlijke uitbreiding. Hier op een zelfs nog grotere schaal dan in West. Nadat door de bouw van de nood woningen hier reeds de Jasmijnstraat, Klein Finland, Vinkstraat, Lijsterstraat en Leeuwerikstraat waren ontstaan, verrezen hier ook nog de Koninginne weg, het nieuwe gedeelte der Heernis- seweg, Marijkestraat, P. C. Quantstraat, Jacob Klaaysenstraat, J. D. van Melle- straat en het nieuwe gedeelte van de Kamperfoeliestraat. Toen brak de periode aan waarin op de kapitaalmarkt het rentegamma om hoog ging, en uitsteeg boven het per centage hetwelk de gemeente maximaal mocht betalen bij het aangaan van geld leningen. Dit remde de bouwactiviteit op ge duchte wjjze. Nu was er wel materiaal doch kon geen geld worden verkregen en moest dus naar andere middelen worden uit gezien. Het was de periode van de Bur- gerzinlening. In dit tijdperk van verminderde bouwactiviteit kwamen gelukkig nog verschillende straten tot stand. In deze, jaren werden in West de Pasteurstraat, de Naereboutstraat, de Willem Barentzstraat, de Heemskerck- de zij dank mag worden gezegd Goes bij beide rampen in het aly meen gesproken op gelukkige tmj- Al blijft het in de grond verborgen, toch is het meest grootscheepse werk op dit gebied d nieuwe riolering. Hiervoor werd een zuiveringsinstalla tie gebouwd aan de Zuidvlietstraat en grote stukken riolering werden in de afgelopen jaren gelegd. De enorme bedragen welke hiermee gemoeid zijn en welke niet met 4 of 5 doch zelfs met 6 nullen moeten worden geschre ven, zijn er oorzaak van dat dit werk over jaren moet worden uitgesmeerd. Ook de komende jaren zal deze post nog zwaar de gemeentebegroting be lasten. Ook heel belangrijk was de totstand koming van de nieuwe rijksweg door Goes. Vanaf Patijnweg tot Middelburg- sestraat werd een solide en slibvrije traverse door Goes gelegd. Een werk met een levensduur van vele jaren. In nauw verband hiermee staat de uitbreiding van het parkeerterrein aan de Koepoort waardoor tevens een aan tal ontsierende ruines ter plaatse werden opgeruimd. Als belangrijke publieke werken uit deze periode kunnen ook worden ge noemd de vernieuwing van een deel der havenboorden, de herstelwerken aan de Oostelijke havendam en de vernieuwing van de binnen-ebdeuren der sluizen aan het Goese Sas. Ook werd in deze jaren de straat verlichting geëlectrificeerd. Het zal niet meer zo heel lang duren totdat de laatste gaslantarens uit het Goese straatbeeld verdwenen zullen zijn. Mijn gedachten gaan uiteraard nu on willekeurig uit naar de gasfabriek. In 1950 werd het 90-jarig bestaan van dit bedrijf herdacht. Het bedrijf bleek als productiebedrijf geen honderdjarig be staan beschoren te zijn. Het vorig jaar immers kreeg Goes het gas van over lange afstand aangevoerd vanuit Sluis kil. De brandweer breidde zich uit. In de afgelopen 10 jaren werd haar po tentieel vergroot met o.a. een tweede grote autospuit en nog een zgn. baby- spuit. Nog in een ander opzicht verander de het Goese straatbeeld. Niet alleen de gaslantaarns verdwenen, doch ook het allegaartje an vuilnisbakken het welk de burgerij op de gezette tijden op haar stoepen plaatste. De gemeen telijke reinigingsdienst werd geme chaniseerd. Er kwamen uniforme vuil nisemmers, roltrommelwagens en voorts kwam er een auto met een rioolkolkenzuiger. Nu ik mij bezig houd met de pu blieke diensten wil ik ook even het feit releveren dat in de 10-jarige periode welke ik thans overzie alle gemeentelijke diensten een nieuw hoofd kregen. straat, de Karel Doormanstraat, de J. P. Coenstraat, de Houtmanstraat, de Abel Tasmanstraat en het nieuwe ge deelte van de Zuidvlietstraat gebouwd. In Oost bleef het bij de M. D. de Groot straat en de C. c Graaffstraat. Ook de bouw van grotere woningen werd nu aangepakt. Waren in de nog ongebouwd gebleven gedeelten van de Leliestraat in 1947 en 1949 reeds en kele rijen middenstandwoningen ge zet, in 1953 kwamen ook grotere wo ningen klaar aa i de Bergweg en kwam daar ook het eerste flatgebouw tot stand. Thans is in deze omgeving dezer da gen een tweede flatgebouw voltooid en naderen nog 6 kleinere en 8 grotere middenstandswoningen hun voltooiing. Helaas duurt de periode van ver minderde bouwactiviteit nog steeds voort. Weliswaar daalde weer de rente- standaard beneden het toegestane ren tetype, doch nu is het te krappe bouw volume hetwelk de rijks- en provinciale overheid beschikbaar kan stellen, er oorzaak van dat de achterstand welke aanvankelijk aardig werd ingelopen, weer groter wordt en de reeds zeer-ern- stige woningnood weer van maand tot maand verergert. Ook dit ogenblik staan zelfs 800 gezinnen ingeschreven als woningzoekende. Doch niet alleen de stedelijke over heid heeft woningen gebouwd. Er is gelukkig ook particuliere bouw ge weest, zij het i vergelijking tot de overheid in veel mindere mate als voor de oorlog. De particulier bouwt niet meer uit een oogpunt van geldbelegging. De particulier bouwt in deze tijd hoog stens nog een woning voor zichzelf. Daardoor bleef arbeiderswoning bouw door particulieren vrijwel ach terwege. Alleen de woningbouwver eniging „Ons Streven’ bouwde een complex van 40 arbeiderswoningen. Wel werden een aantal grotere wo ningen door particulieren gebouwd. De Patijnweg werd zo langzaam aan volgebouwd. Ook aan de Bergweg en de Beatrixlaan kwamen verschillende particuliere woningen van het grotere type. De reeds genoemde midden standswoningen aan de Leliestraat waren trouwens ook grotendeels voor rekening van particulieren gebouwd. Al stelde ik de woningbouw op de eerste en de voornaamste plaats, ook op ander gebied was er te Goes een grote bouwactiviteit waar te nemen. Het meest spectaculair op het ge bied der scholenbouw is wel de tot standkoming van het prachtig moderne gebouw van liet Chr. Lyceum. Deze onderwijsinrichting is trouwens op zichzelf reeds een stichting van na Ce bevrijding. Ook van Katholieke zijde werd een onderwijsinrichting voor middelbaar onderwijs in het leven geroepen, het „St. Willibrorduscollege’, hetwelk thans nog op provisorische wijze ge huisvest, binnen niet al te lange tijd een nieuw schoolgebouw zal zien ver rijzen. De R.H.B.S. welke tijdens deze 10- jarige periode haar 75 jarig bestaan herdacht, werd omgezet in het Goese Lyceum. Ook verschillende nieuwe lagere scholen kwamen tot stand. Eerst de twee scholen aan de Bergweg voor ’t Hervormd, Katholiek en Chr. Natio naal onderwijs, daarna nog de mooie Jan Lighthartschool in dezelfde om geving. Tussen de twee eerstgenoemde scholen aan de Bergweg werd boven dien nog een nieuw en zeer modern gymnastieklokaal .xis iedere s.ua i-.e uuiten '-11 wallen groeit heeft ook Goes gro te moeite met het verkeerspro bleem. De binnenstad is niet be rekend op het moderne verkeer van auto’s, scooters, bromfietsen en toch wil ieder die Goes be zoekt ook net zijn voertuig de stad binnenkomen! Het dient ge zegd dat Gemeentewerken met grote voortvarendheid naar op lossingen streeft en de hierbij af gedrukte foto getuigt hiervan. Het is lu.t verkeersplein bij de kruising van de Rijksweg met de Stationsweg: overzichtehjk, 's avonds goed verlicht en be- i-x, biedend. Beunjs „moderne stad dat Goes I

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1954 | | pagina 12