BONIFATIUS' MARTELDOO D na een leven in dienst van het Evangelie Vandaag komt Billy Graham in ons land* Koningin Wilhelminafonds jubileerde. Beschouwingen rond een herdenking (IV) Friezen hadden en Saksen zijn. liefde Engelands zoon - Rome's trouwste dienaar - Duitslands apostel - Frieslands martelaar Massale bijeenkomst in het Olympisch Stadion te Amsterdam. SPOORBRUG WEEK VOOR SCHIP Treffende vooruitgang .in de behandelings resultaten. Recordwoningbouw in April Dinsdag 22 Juni 1954 ZEEUV'SCH DAGBLAD pagina "4 Een drang heeft Bonifatius' leven beheerst: het Evangelie te brenger, aan de heidenen. Hier wachtte, zeven eeuwen na Christus, nog een grote en zware taak. nog maar een klein deel van Europa was bekeerd en de Kerk was dikwijls al in verval en ver deeld. Zou de Kerk van Christus' opdracht en roeping kunnen ver vullen, dan was het nodig dat zij zich oprichtte, tot eenheid gebracht werd en onder straffe leiding zich zette tot haar primaire taak. Maar daarnaast had Bonifatius nog een andere wens: het Evangelie eerst en persoonlijk te brengen aan de verwante volkeren, de Friezen en de Saksen. Dit stelde hij dan ook voorop en al dwongen de om standigheden hem dit tijdelijk naar de achtergrond te schuiven, nimmer liet de gedachte hem los. Aan het eind van zijn leven, meer dan zeven tig jaar oud, trekt hij toch weer naar de oostgrens van Frankisch Friesland om te prediken en daarbij vond hij de marteldood. Bonifatius werd omstreeks 680 ge boren in Wessex, dicht bij de toen malige grens met de Britten. Zijn ou ders waren vooraanstaande lieden en gaven hem de naam Winfried. Pas in 635 was de koning van de West-Sak sen bekeerd; zijn tweede zoon en op volger was een heiden tot hij in bal lingschap gedoopt werd. Zo was het christendom daar nauwelijks een gene ratie oud toen Winfried geboren werd, in Sussex heerste het heidendom nog onbeperkt en het was nog geen twintig jaar -geleden dat in het Noorden de strijd „Rooms of Iers" beslecht was. Als jongen van een jaar of zes kreeg hij toestemming van zijn vader om in een klooster te gaan, de enige plaats waar men toen onderwijs kon krijgen. Al spoedig had de scherpzinnige en leergierige Winfried al de wetenschap van dit klooster-in-een-uithoek in zich opgenomen en werd daarom naar een beter van geleerde mannen voorzien klooster gezonden, waar hij zijn mid delbare en theologische opleiding kreeg. Daarna werd hij tot priester gewijd. Hij was toen ongeveer dertig jaar oud en was al bezig beroemd te wor den. Zijn geleerdheid was bekend (hij schreef o.a. een latijnse gram matica) en zijn wijsheid bleek bij een zeer gewichtige zending, toen hij er in slaagde ernstige moeilijkheden op een voortreffelijke wijze op te los sen. Een schitterende toekomst scheen in Engeland voor hem weg gelegd. Eerste reis naar Friesland. Deze heeft Winfried echter doelbe wust afgewezen. Tegen het advies van velen scheepte hjj zich in naar Fries land, om daar het Evangelie te verkon digen. In de lente van 716 kwam hij hier aan. Waarom Winfried juist toen naar Friesland trok is niet verklaard. Het was een verwarde tijd. Eind 714 was Pippijn gestorven, waarna het Fries land en Neustrië voor het laatst ge lukte zich van de Austrasische heer schappij te bevrijden. Bij Keulen werd Austrasië verslagen en Redbad afge kocht, maar op de terugtocht in Maart 716 hadden de Friezen reeds te lijden van Karei Martel. In 115 zal het voor Willibrord, die alleen onder Austrasische bescherming het Evangelie verkondigde, onmogelijk zijn geweest onder de Friezen te wer ken. Wellicht heeft dit Winfried, die vast besloten was onder de Friezen te werken, er toe gebracht om in deze moeilijke omstandigheden het werk voort te zetten. Hij landde te Dorestad en toen Redbad van zijn krijgstocht terugkeerde, zocht hij deze te Utrecht op. Voor de zoveelste maal gaf ko ning Redbad het bewijs niet zonder meer afwijzend te staan tegenover het Christendom. Winfried en zijn gezellen kregen toestemming voor hun bekeringswerk en bleven een half jaar lang daarmee bezig. Het bleek echter ploegen op rotsen. Was het 's konings voorbeeld, vrees voor de Franken, of versterkt geloof in de oude goden na de overwinning bij Keulen? Aan het einde van dat jaar keerde Winfried terug in Engeland. Mis schien heeft hij een leerling achter gelaten. Er is althans een brief be waard aan 'n zekere Nithard, die hij aanspoordt bij zijn studie te volhar den en belooft na zijn terugkeer te zullen helpen. Eerste reis naar Rome. De belofte tot terugkeer was ernst bij Winfried. Het gebod om zijn leer meester op te volgen als abt, sloeg hij af. Zijn taak zag hij op het continent, bij de nog heidense volken. Hij voelt 'echter, dat hij hulp en steun nodig heeft, doch die zoekt hij niet bij de Franken, maar in Rome bij de paus. De moeilijke tocht daarheen maakte hij in de winter van 718/'19. De paus oiitving de grote zendeling voorkomend en hoorde hem met ge noegen spreken over zijn geschiedenis en zijn voornemen. Na enkele weken kreeg hjj van Gre- gorlus n een brief en een nieuwe naam. In de brief stond de algemene opdracht waaraan Winfried zjjn verder leven zou wjjdenhet Evangelie te brengen in Germanië, oost van de K(jn. Dit sloot zers van Byzantium, maar zij waren onmachtig om Rome te helpen. Zo richtte de blik om hulp zich naar de grote Frankische macht, waar eerzuch tige hofmeiers reeds lang loerden op de kroon. Op die basis kwam 'n bond genootschap tot stand. In opdracht van paus Zacharias zalfde Bonifatius Pip pijn tot koning van de Franken in 752. Chilperik III, zijn vrouw en zoon, wer den in een klooster gestopt. Derde reis naar Friesland. Toen leek Bonifatius de tijd geko men om zijn werk in Friesland weer op te vatten totdat God hem van zijn post zou afroepen. In Mei 753 vertrok hij naar zijn oude zendingsterrein. Nog hetzelfde jaar vertrok hij uit de bis schopsstad Utrecht naar het Noorden, totdat de koude herfst hem dwong te rug te keren. Met een groot aantal hel pers had hij die zomer 't Evangelie ge bracht in Frankisch Friesland, dat toen tot de Lauwers reikte. De volgende lente trekt hij opnieuw het veld in: de reis gaat per schip over het Flevomeer. De tegenwoordige pro vincie Friesland, die nog geen twintig jaar onder Frankische heerschappij was, is zijn doel. Evenals in Duitsland lijkt hij vooral de grensstreken vast in handen te willen hebben om later vandaar uit de heidense Friezen en Saksen te kunnen bekeren. Zo preekt hij in Westergo en Oostergo. Volgens de legende zou hij ook in Oldeboorn gepreekt hebben, waar de kerk aan hem is gewijd. Dan trekt hij per schip naar het Noorden, naar Dokkum, di reet op de grens. De marteldood In de vroege morgen van de 5de Juni 754 verwacht hij een aantal be Friesland en Saksen in, maar bleef daartoe niet beperkt. De brief Is geda teerd 15 Mei 719. De vorige dag was het in Rome herdenking van de heilige Bonifatius. Die naam gaf de paus aan Winfried en onder die naam leeft hij in de geschiedenis voort. Tweede reis naar Friesland. In verschillende delen van het tegen woordige Duitsland, het werkgebied van Bonifatius, was het Evangelie al gebracht. Maar ook daar was het over woekerd door allerlei bijgeloof en hei dense practijken, die de Ierse monni ken in verregaande mate toelieten en er zelfs aan meededen. Op zijn eerste inspectietocht door Beieren, Thuringen en Rijnland komt Bonifatius hiermee in aanraking. Toen moet het hem al duidelijk geworden zijn wat hier moest gebeuren. Maar in Rijnland hoort hij, dat Red bad overleden is en hij haast zich naar Graf te Fulda aJA sen, om daar wat er nog van de Kerk over was te reorganiseren en te refor meren. Toen daar de vele misbruiken en dwalingen uitgeroeid waren (hij had het leger tot steun), wendde hij zich tot de heidenen onder dit volk. In deze campagne zou hij eigenhandig de aan Thor gewijde eik bij Geismar geveld hebben. Nadat hier de toestand voorlopig be vestigd was onder een nieuw vastge stelde bisschop, trok Bonifatius naar Thuringen. Hier had het volk de hei dense Saksen te hulp geroepen om hen te helpen de Frankische onderdruk kers te verdrijven. Er was veel gevoch ten en veel afval, ook onder priesters. Toch gelukte het om ook hier de toe stand belangrijk te verbeteren. In deze Friesland, zijn eerste liefde. De Fran kische grens liep toen waarschijnlijk ergens in Noord-Holland, misschien door het Vlie. In Utrecht ontmoette Bonifatius Willibrord, die onmiddellijk achter de Frankische legers opgetrok ken was. Drie jaar lang werkten deze beide groten samen met hun helpers in Frankisch Friesland. Over hun werk en resultaten zijn wij slecht ingelicht. Waarschijnlijk is er in die tijd een sy node gehouden te Utrecht. In 721 stelde Willibrord aan Bo nifatius voor bisschop te worden. Laatstgenoemde weigerde. Waarom? De motieven blijven verborgen ach ter schone woorden, die daarom nog niet onwaar behoeven te zijn. Boni fatius zegt, dat hij deze waardigheid niet kan aannemen zonder eerst de paus geraadpleegd te hebben. Was dit het alleen? Hij was een zeer energieke en zelfstandige persoon lijkheid, die zijn doel wist vast te houden en grote plannen had. Toen Willibrord niet in Friesland kon arbeiden, had Bonifatius het initi atief genomen zonder hem. Ook nu was Frankisch Friesland nog maar klein en Willibrord bleef altijd de oud ste rechten hebben. Bovendien had Bo nifatius een zelfstandige, onafhanke lijke en algemene opdracht van de paus ontvangen, die hem nog vele kansen bood. Bisschop. In ieder geval, Bonifatius ging naar Thuringen, werkte daar een tijdje en reisde toen naar Rome, waar hij tot bisschop gewijd werd, bisschop van heel Duitsland rechts van de Rijn. De bisschoppen die daar reeds hun ge bied hadden, werden niet boven hem gesteld, maar Bonifatius kwam recht streeks -te staan onder de paus. Dit betekent, dat op het zendingswerk de nadruk viel. De wijding vond plaats op 30 November 722. Tegelijkertijd kreeg de apostel een brief mee voor Karei Marter, de Fran kische hofmeier en alleenheerser. Tot die tijd had Bonifatius steeds gewei gerd contact op te nemen met de Fran kische macht. Nu hij evenwel in het omstreden gebied tussen Franken en heidense Saksen moest werken, leek het de paus aanbevelenswaardig be scherming te zoeken bij de christelijke vorst. Zo ontmoette Bonifatius Karei Martel en deze zegde de gevraagde be scherming gaarne toe. Politiek gezien was dit een goed zaakje; maar in ge consolideerde gebieden regelde Karei de kerkelijke aangelegenheden zelf, waarbij de factoren macht en invloed de doorslag gaven, geenszins het belang der Kerk. De Kerk in' Midden- Duitsland. In de dan volgende jaren heeft Boni fatius hard gewerkt. Hij trok naar Hes periode (731) wordt Bonifatius tot aartsbisschop gewijd. Vier jaar later liet Bonifatius ook deze provincie over aan de zorg van door hem aangestelde bisschoppen en vertrok zelf naar Beieren. Hier waren de moeilijkheden zo mogelijk nog gro ter dan elders, al zijn wij daarover niet zo goed ingelicht. In verband daarmee werd hij weer naar Rome ontboden, waar hij nieuwe instructies en brieven voor de kerkvorsten in zijn gebied ont vangt. De Kerk in Frankenrijk. In 741 stierven zowel paus Gregorius III als Karei Martel. De laatste ver deelde zijn rijk onder zijn twee zonen, waarvan Karloman het oosten ontving (Austrasië c.a.) en Pippijn het westen (Neustrië c.a.). Paus Zacharias werd gekozen als opvolger van Gregorius. Hoewel Karloman en Pippijn beide dezelfde wreedheden toepasten als hun voorgangers, bleek er toch ook ver schil. Karloman, in wiens rijk Bonifa tius zoveel goed werk gedaan had, ver zocht deze een synode bijeen te roe pen, om de eenheid der Kerk te ver sterken en de inwendige toestand te verbeteren. Hier was inderdaad veel te doen. Wereldlijke heersers waren beloond met een bisdom en verander den hun leefwijze niet; kerken lagen keerlingen. Zij waren des Zaterdags voor Pinkster gedoopt en zouden op die Woensdag het heilig Vormsel ont vangen. Terwijl Bonifatius en zijn 53 ge zellen zich opmaakten om de plechtig heid te verrichten, werd plotseling het kamp overvallen door een bende hei dense Friezen. Als zijn medereizigers zich verzetten, maant Bonifatius hen, de strijd te staken. In zijn moedertaal vertrooste en bemoedigde hij zijn vol gelingen, die alle neergemaaid werden. Zelf hield de grijze apostel in spontane afweer een boek boven zijn hoofd, maar het zwaard kliefde beide. Daar na doorzochten de vijanden de schepen om buit, maar dat viel bitter tegen. Onderlinge ruzie was er het gevolg van. Christen-Friezen maakten zich op om de vijanden te achtervolgen. Uit het verhaal is af te leiden, dat zij daartoe over de grens, de Lauwers, moesten trekken. Sommige historici zijn geneigd aan te nemen, dat daar ook het uitgangspunt van de bende lag en dus niet de Friezen maar de Groningers de dood van Bonifatius op hun naam moeten hebben. Het kan zijn, maar het bleven Friezen. Alleen zouden het dan nog vrije Friezen zijn. Het lichaam van Bonifatius en 24 van zijn gezellen werd naar Utrecht vervoerd. In Utrecht wenste men het lijk van de heilige man te houden, hoe wel deze gewenst had in Fulda begra ven te worden. Fulda won en sedert die tijd werd het bedevaartsoord. Nog altijd worden daar eens per jaar plech tige vergaderingen van de R.K. Kerk in Duitsland gehouden. in puin; priesters verlieten hun ambt; kloosters werden verlaten; geestelijke bezittingen werden door de staat in beslag genomen en verkocht om oor logen te financieren; het geloof kwijn de. Onder leiding van Bonifatius werden twee synodes gehouden, waar veel kwesties geregeld werden. Daarna sloeg Pippijn dezelfde koers in voor zijn ge bied. en tenslotte werd een synode ge houden voor het hele Frankenrijk. Op al deze bijeenkomsten werd volstrekte gehoorzaamheid aan de pauselijke stoel toegezegd en trouw aan de geloofsbe lijdenis. Wellicht mogen wij als de kroon op dit werk zien de afstand van Karlo man van de kroon ten behoeve van zijn broer Pippijn, en zijn besluit om in een klooster te trekken als boete voor zijn misdaden (747). Fulda en Mainz. Inmiddels had Bonifatius in 744 aan een aantal helpers opdracht gegeven een klooster te bouwen op grond die hij van de Frankische rijksgroten ont vangen had. Dit klooster Fulda is zeer beroemd geworden en heeft het Christendom in Duitsland sterk gesteund. Het werd het centrum van beschaving en velen die daar hun opleiding genoten, dienden de Kerk in hoge functies. Na de mar teldood van Bonifatius schonken ook veel Friezen goederen aan dit klooster en de nog overgebleven registers zijn van belang voor de kennis van de Ne derlandse geschiedenis. Na de reorganisatie van de Franki sche Kerk werd Bonifatius tot aarts bisschop van Keulen benoemd. Hier in het noorden zat hij dicht hij Friesland en Saksen, de heidense landen die nog altijd in zijn gedachten waren. Maar het gelukte hem niet de hem toegeval len stoel ook werkelijk te bezetten. Ondanks de synodes was de oude geest van macht en intrige nog niet geweken. Tenslotte moest Bonifatius zich tevreden stellen met Mainz. De koningszalving. Nog eenmaal trad Bonifatius in vol ornaat als pauselijk vertegenwoordiger op. Reeds lang was de hofmeier in het Frankenrijk de werkelijke heerser, al was er nog steeds een Merovingische koning. Er waren grote moeilijkheden ontstaan rond Rome en in het Franki sche rijk. De beste oplossing voor bei de leek de kroning van Pippijn tot ko ning van de Franken. Rome leefde onder de dreiging van de Longobarden. De officiële opvolgers van de Romeinse keizers waren de kei- Op zijn evangelisatie-kruistocht. AMSTERDAM, 22 Juni De Amerikaanse evangelist, dr Billy Graham, die vandaag uit Kopenhagen op Schiphol zal arriveren, heeft voor zijn bezoek aan ons land als onderdeel van zijn Europese „evangelisatie-kruistocht" als conditie gesteld, dat de organisatie op interkerkelijke basis zou geschieden. „Deze samenwerking van de kerk genootschappen is bijna vanzelf tot stand gekomen en mag als eerste vrucht van Grahams komst naar ons land worden beschouwd", zo heeft ds P. J. Mietes uit Amsterdam namens het presidium van het „inter kerkelijke Nederlandse Billy Grahamcomité" meegedeeld. Gisteravond heeft de evangelist nog een bijeenkomst in Kopenhagen geleid. Vandaag nog zal hij in Amsterdam - te kwart over vier - tijdens een besloten bijeenkomst in de Ronde Lutherse Kerk aan de Singel met 2000 theologen en stu denten van gedachten wisselen. Ds J. J. Buskes jr zal hem namens het Neder landse presidium inleiden. Na een persconferentie in het Victoria- hotel om half zes zal dr Graham met zijn team een bijeenkomst leiden in hei Olym pisch Stadion. Aan deze samenkomst werken 2400 zangeressen en zangers mee onder leiding van de Amerikaan Cliff Barrow, alsmede het nationale muziek korps van het Leger des Heils versterkt met twee korpsen uit Amsterdam en Haarlem. Voor circa 20.000 personen, dia uit alle delen van het land komen ifjn plaatsen gereserveerd. De rede van dr Graham zal worden vertaald door majoor L. Nijman van het Leger des Heils. Voor verder con tact is door de kerken, op verzoek een 600-tal raadgevers aangewezen, die zien onmiddellijk met de toehoorders in ver binding kunnen stellen en op een kaart hun bevindingen zullen noteren. De volgende dag vertrekt dr Graham en zijn staf naar Frankfort om te spre ken voor de Amerikaanse troepen aldaar. DORDRECHT, 21 Juni. Binnenkort zal een aantal overspanningen van de nieu we spoorbrug over het Hollands Diep van de werf van de koninklijke firma Penn en Bauduin te Dordrecht via de Merwe- de en de Nieuwe Merwede naar het Hol lands Diep moeten worden getranspor- Vijf jaar kankerbestrijding. UTRECHT, 21 Juni. Het Koningin Wilhelminafonds heeft Zaterdag in Utrecht zijri eerste lustrum gevierd. Pe voorzitter van het K.W.F., mr. J. Th. Bonnerman, deelde ln zijn openingswoord mede, dat een groot bedrijf de kosten van de lustrumviering heeft aangeboden. In de strijd tegen de kanker wordt iedere dag,een kleine winst geboekt. Onze vereniging moet de Nederlandse ge leerden in staat stellen hun werk tegen de kanker te verrichten. Hiervoor zijn kapitalen nodig. Het is de taak van de vereniging ieder jaar minstens anderhalf millloen gulden bijeen te brengen. Het aantal van 52.000 leden dient zeker tot 100.000 te worden opgevoerd. De oud-directeur van het Antoni van Leeuwenhoekhuis te Amsterdam, dr W. F. Wassink, hield een inleiding over het belang van de herkenning van de kanker en over de vooruitgang in de behandelingsresultaten. In het Antoni van Leeuwenhoekhuis even als in vele andere instituten in de we reld is in de laatste twintig jaar een geleidelijke, maar treffende voor uitgang te constateren in de behande lingsresultaten. De groepen met de ongunstige ge nezingskansen zijn geleidelijk min der gaan bijdragen aan het totaal, terwijl de gunstige groepen naar evenredigheid in getalsterkte zijn toegenomen. Terwijl deze laatste oorspronkelijk slechts een derde bij droegen, maken zij tezamen nu meer dan tweederde van het geheel uit. Dit danken wij dus geheel aan de vooruitgang van de toestand, waarin de patiënten ter behandeling komen. Wij danken dit aan de artsen, die beter in staat zijn de diagnose te stellen, meer op hun hoede zijn in twijfelgevallen, en meer dan vroe ger doordrongen blijken van het nut van spoedig ingrijpen. Maar wij danken dit, misschien nog in veel groter mate aan de vrouw, die ge neigd is, meer dan vroeger, op waar schuwende verschijnselen acht te slaan en de moed heeft daarnaar te handelen. Zuster S. H. Joosse, die sprak over de zorg voor de patiënt buiten het ziekenhuis, zeide dat een kankerpatiënt niet langer alleen maar als een ver loren geval wordt beschouwd. Toch zit deze angst er diep in bij de mensen en veel van de onwil om zich onder behandeling te stellen, de neiging om zich aan de controle te onttrekken, vindt zijn oorzaak voornamelijk in die angst. Iets van de gedachte „Als ik aan deze ziekte lijd (het woord kanker- durven de meesten nog helemaal niet te noemen) is er toch niets aan te doen en wil ik het ook maar liever niet we ten", leeft nog bij velen. Sommigen vinden de nazorg, die zich zo lang na de behandeling uitstrekt, overdreven. Zij geloven niet aan het ge vaar dat hen nog dreigt en sommigen z(jn ook eenvoudig te dom om te luis teren. Maar het is altjjd weer tragisch, als het werkelijk te laat is, te moeten horen: „Had ik maar naar de dokter geluisterd". Daar staat tegenover, dat we in deze bijna vier jaren al zien dat er minder weggebleven wordt, waarschijnlijk toch wel omdat de gemiddelde man beter op de hoogte is. Ook zijn er velen die verklaren de controle niet te willen missen, omdat ze er door gerustgesteld worden en het ze ontheft van de zorg op zichzelf te blijven letten. teerd. De eerste overspanning zal op Zon dag 27 Juni van Dordrecht naar de plaats van bestemming worden gebracht. Een obstakel voor dit transport vormt even wel de spoorbrug bij Baanhoek. Men heeft nu besloten een overspanning van deze brug, die geen draaibaar gedeelte heeft, door een hijsbok van haar pijlers te lichten om zo de doorgang voor de brugdelen van de nieuwe Moerdijkse spoorbrug te maken. Zaterdag in de vroegte heeft men als het ware een ge nerale repetitie van dit interessante kar wei gehouden en wel ten behoeve van een op Bijker's scheepswerf IJsselwerf te Gorinchem gebouwd motorschip „Schou ten" 14800 ton). Dit schip kon niet onder de Baanbroekse brug door omdat deze brug 13 meter boven de waterspiegel ligt en de pijphoogte van het schip 22 meter is en de masthoogte 35 meter. Het trein verkeer moest, om het schip doorgang te kunnen verlenen, gedurende enkele uren worden stilgelegd. Het karwei verliep ge heel volgens plan.' De foto geeft hiervan een beeld. 's-GRAVENHAGE, 21 Juni. Volgens ge gevens van het C.B.S. werden in April 1954 5632 woningen voltooid. Dit is een record voor deze maand sedert de bevrij ding. In dit aantal zijn 209 duplexwonin- gen begrepen, zodat in April 1954 voor 5841 gezinnen nieuwe woonruimte be schikbaar is gekomen. Gerekend tot en met April 1954 kwam sedert de bevrijding voor 342.433 gezin nen woonruimte beschikbaar. In April werden in Zeeland 94 wonin gen voltooid. En sedert Januari 400.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1954 | | pagina 4