VAN VROUWEN - VOOR VROUWEN
Een feestelijke dag uit.
Streepjes-fantasie.
BROOD: een broodnodig voedsel.
In Emmen
in de
begint
vorm
onze nylonkleding
van enkalongaren.
DOODT^ VLIEGEN EN MUGGEN MET OM YL
De Chr. Boerinnen en Plattelandsvrouwen
hadden hun jaarvergadering.
Boekentafel.
Eén mislukking
Uit zwarte mijnen groeit een ragfijne glanzend
witte draad.
ENKALONNederlandse nylon.
4
5
Ingebonden Mededeling (Adv.)
TlaUaon man de iv-ee&.
Nu begin ik wel met een feestelijk
dagje uit hierboven te zetten en
dat is helemaal waar, maar toch
verzucht ik nu even, dat het zijn be
zwaren heeft als je zo over je uitgan
gen in de krant schrijft, want een mens
zou de naam krijgen van een fuifnum
mer, ennedat valt mee. Maar toch
ik zou me dat alles getroosten moeten,
want als ik weer zo'n gezellige uitnodi
ging van onze Plattelandsvrouwen
krijg, kan ik het eenvoudig niet laten
om er heen te trekken. Uit ervaring
weet ik wel, dat het fijne vergaderin
gen zijn. En zo was ik dan weer in
Middelburg, en nog wel in de Schouw
burgzaal. Het was natuurlijk al dade
lijk te zien, dat vrouwen zouden ver
gaderen. Dan is er zo iets, eigenlijk on
zegbaars, maar toch zeker, waaraan ie
dat bemerken kunt. Het podium met
zijn bloemen spreken in dit verband al
wel een duidelijke taal.
En dan als zo'n zaal vol is! En nu
ga ik iets zeggen, maar ik vraag vrien
delijk dit vooral niet over te vertellen
aan al wat mannelijk is, want ik heb
het toch ook weer niet graag gedaan
bij 't manvolk, n.l. dat 't toch heel wat
aardiger en fleuriger gezicht is zo'n
zaal vol vrouwen, vooral als er zoals
nu heel wat in onze mooie Zeeuwse
drachten bij waren, dan zo'n zaal vol
met mannen, waar het grijsachtige do
mineert. Dit alles over het uiterlijke.
Dat was dus zo om in de stemming te
komen.
De presidente, Mevrouw Op 't Hoff,
zorgde, dat door haar openingswoord
naar aanleiding van een vers uit Psalm
84: „Welgelukzalig is de mens, die op
U vertrouwt", dat ook geestelijk de
goede toon heerste. Een knap stuk
werk leveren altijd weer de secreta
resse en penningmeesteresse. Die we
ten zo kort en bondig de hoofdzaken
weer te geven, dat het een lieve lust
is. En dan van de penningmeesteresse
nog de verblijdende mededeling, dat er
na een jaar vol activiteit in het ver
enigingsleven toch nog een overschot
in kas is. Om na te volgen voor alle
verenigingen en.huisvrouwen. (Nu
lukt het ons misschien nog wel als al
les maar zo gewoontjes gaat, maar o
wee als er in het gezinsleven bijzonde
re activiteiten als verjaardagen enz.
zijn, dan.... weg overschot en zelfs
nog erger). Nee, zo'n penningmees
teresse moet men in ere houden. Een
goed voorbeeld voor ons allemaal. Nu
kan ik wel zeggen, dat ik kostelijk ge
noten heb Van de declamatie van Me
juffrouw Le Cointre, maar de store
loze stilte onder het declameren heeft
wel bewezen, dat het anderen ging net
als mij. Het was fijn. Het Lentelied
vooral was prachtig. Eigenlijk een uit
werking van Guido Gezelle's woorden:
„Mij spreekt de blom een tale".
Mevrouw Van Spronsen sprak over
„Emigratie vroeger en nu". Maar daar
over hebt ge al gelezen in 't Zeeuwsch
Dagblad. Mejuffrouw De Mey uit Goes
was ook weer present met een klein
(maar fijn) koortje. We hebben stil,
heel stil geluisterd en genoten. De
cantate met de zuivere solostukjes
werd wel zeer gewaardeerd. Een punt
van het program hebben we met z'n
allen vermoord. Gruwelijk klinkt dat.
Wat we dan gedaan hebben? Wel een
voudig van punt 8: „Gelegenheid tot
het stellen van vragen", totaal geen
gebruik gemaakt. Hoe is het mogelijk
zou een man zeggen, die dit ter ore
kwam. Maar dat komt hem niet ter
ore en ook Biet onder de ogen, want
een man slaat lekker geen oog in de
vrouwenrubriek, dus kan ik wat zeg
gen zonder om mijn oren te krijgen.
Nu dan, we hadden geen vragen, waar
door we tijd wonnen om weer te luis
teren naar mejuffrouw Le Cointre, die
enkele verzen in het Afrikaans liet
horen. Er zit iets bekoorlijks in de
Afrikaanse verzen, maar toen de laat
ste stukjes in het Zeeuw waren, was
dat toch iets, wat regelrecht naar ons
hart ging. We hoorden niet alleen over
„Het ouwe pleintje", maar we zagen
het ook. Kostelijk was het. En dan:
„Hoe houden ze het uit!" Alleen maar
jammer, dat ook dit vers niet in dia
lect is, want zo zou je het immers een
bper pittig horen zeggen: „Hoe ouwe
julder dat uut!" Dat past beter bij
hem.
Ja, toen was de morgen vergadering
voorbij. Heel erg gauw vond ik wel.
Maar omdat ik toch eenmaal op stap
was, (zo gaat het dan) ben ik ook naar
de middagvergadering gegaan. Je wilt
toch ook wel eens horen, hoe de man
nelijke kijk op het wereldleven is. Nu,
daar heb ik totaal geen spijt van ge
had. Veel geleerd. Maar vertellen hoef
ik daar niet van. Heeft ons Zeeuwsch
Dagblad al gedaan van de week. En
dubbel werk is niet nodig, heb ik ook
geen tijd voor, want ik ben er immers
een dagje tussen uit geweest. Dan moet
je thuis nadien de orde weer her
scheppen. Doch een gevolg van deze
dag is ook wel, dat als er weer zo'n
uitnodiging komt, ik weer gevlogen
ben, huis en hof verlatend om als
„aangetrouwd" lid van de agrarische
familie er bij te zijn.
MAJA.
A. Rutgers van der LoeffBa-
senau: Brieven aan een zieke
jongen of Het verhaal van de
hond Max. Ploegsma, Amster
dam. f3.25.
Een fijn geschreven verhaal, dat een
moeder in dichtvorm vertelt aan haar
zieke zoontje.
De hoofdfiguur is een hond. Dool
die hond leerden vader en moeder el
kaar kennen. Zij vertelt van hun ge
hechtheid aan dit dier en van zijn
trouw, die door mensen niet altijd be
grepen werd, en waarvan hij, door de
wijze waarop hij die uitte, de dupe
werd.
Niet alleen kinderen, ook ouderen
zullen dit een mooi boek vinden.
M.
Ingez. Mededeling (advertentie)
maar toen
werd se wijzer
Moeder en moeders moeder ge
bruikten al MAÏZENA DURYEA,
dus bestelde 't jonge vrouwtje 't
ook. Maarzij verzuimde te
doen, wat die ervaren moeders
deden en nög doentoezien dat ze
ook MAÏZENA DURYEA krijgen.
De naam op 't pak, daarop moet U
letten, om zeker te zijn dat ge in
derdaad MAÏZENA DURYEA
koopt, die vermaarde MAÏZENA
voor 't binden van groenten, soe
pen en sausen.
Van streepjesstoffen, die in de
winkels te kust en te keur ge-
etaleerd liggen, is met wat fan
tasie zoveel aardigs te maken. Al
dient er bij gezegd te worden dat
men die fantasie niet te ver moet
laten gaan; iemand die „slank" is
kan door het verkeerd toepassen
van streepjes uitgesproken mager
worden en een minder slank figuur
kan er „een propje" door worden.
Fantaseer dus met verstand!
Het hierbij afgedrukte model kan
door een bakvis en ook door oudere
dames gedragen worden. De rok is
vierbaans klokkend waarbij de streep
in puntjes moet aansluiten. Bij het
lijfje lopen de strepen in de lengte,
bij het schouderstuk zijn ze dwars ge
nomen.
Dit patroon is verkrijgbaar in de
maten 38 42 44 46 en 48. De
prijs bedraagt 85 cents.
Wijze van bestellen.
Plak aan de adreszijde van een
briefkaart, naast en buiten het fran
keerzegel, het benodigde bedrag aan
geldige postzegels en zend deze aan de
Redactie van het Zeeuwsch Dagblad,
afd. Knippatronen, Lange Vorststraat
90 te Góes. Vermeld aan de andere
zijde duidelijk Uw naam, adres en
woonplaats en maat en nummer _fC
807) van het gewenste model. Plak
nooit meer dan f 1.aan postzegels
extra op een briefkaart, want wat
meer geplakt wordt is waardeloos. Be
stellingen onder rembours worden niet
uitgevoerd, patronen worden niet ge
ruild. De Redactie heeft geen patronen
in voorraad, het persoonlijk komen af
halen heeft dus geen zin.
We zeggen wel eens iets „brood
nodig" te hebben. De behoefte
daaraan is dan even groot als de
behoefte aan brood. Brood was en is
immers een belangrijk onderdeel van ons
dagelijks voedsel.
Misschien verbaast het U daarom om
te horen, dat de hoeveelheid brood, die
dagelijks in ons land wordt ingeslagen,
afneemt. Omdat een vermindering van
het broodverbruik veelal hand in hand
gaat met een verhoging van het algemeen-
welstandspeil in een land, is dat nog zo'n
slecht teken niet.
Het gevaar, dat we tenslotte helemaal
geen brood meer zullen gebruiken, is wel
heel klein. Gelukkig maar, want niet alleen
is brood een prima maagvulling, het levert
ons ook enkele voor onze gezondheid onont
beerlijke stoffen, zoals plantaardig eiwit,
voedingszouten en B-vitamines. De donker
der broodsoorten staan wat dit betreft bo
venaan. Hieruit blijkt dan weer, dat het
duurste gelukkig niet altijd het beste
is.
Om het brood zo smakelijk en vers moge
lijk te houden, kunt U het 't beste op een
luchtige plaats in een geventileerde trommel
bewaren, terwijl U de „Overblijvers" hun
rantsoen voor tussen de middag in plastic
zakjes meegeeft. Ook kamerbewoners kun
nen met die plasticzakjes hun voordeel doen,
als ze tenminste geen grote broodeters zijn:
ze kunnen er hun voorraadje in bewaren.
En nu we het toch over voorraadjes heb
ben: wat doet U met Uw broodresten?
Want al probeert U natuurlijk zo precies
mogelijk te schatten, wat U dagelijks nodig
hebt, er blijft toch nog wel eens iets over.
We doen U ditmaal een aantal oplossingen
aan de hand voor het probleem hoe van
die opgespaarde restjes zonder al te dure
ingrediënten een smakelijk gerecht te ma
ken.
Stroopbroodjes.
Oud brood in sneden verdelen. Deze in
hete boter of margarine aan weerszijden
bruin bakken. De sneden, terwijl zij nog
warm zijn bestrijken met stroop en met ka
neel bestrooien. De sneden warm opdienen.
Wie gebakken brood te zwaar vindt, kan
het brood roosteren en nog warm besmeren
met boter of margarine en stroop.
Broodschotel met
rabarbermoes.
200 g (5 sneden) oud brood, een kopje
melk, 500 g rabarber, ongeveer 75 g
(5 eetlepels) suiker, kaneel, boter of
margarine.
Het brood weken in de melk, waardoor 'n
theelepel kaneel is geroerd. De rabarber
schoonmaken, in stukken snijden en met een
bodem water vlug aan de kook brengen. De
rabarber gaar koken en tot moes roeren. Het
moes op smaak afmaken met suiker.
De bodem van een vuurvaste schaal in
vetten met boter of margarine en geheel be
dekken met een deel van het brood. Afwis
selend rabarber en brood in de schotel leg
gen, zodat de bovenste laag uit brood be
staat. Deze bestrooien met een mengsel van
suiker en kaneel en hier en daar een klontje
boter of margarine plaatsen.
De schotel op het fornuis of in de oven
een kwartiertje warmen en warm opdienen.
Desgewenst vanillesaus er bij geven.
Luchtige pap met krenten
en rozijnen.
200 g oud brood, 5 a 6 dl (ongeveer 3
kopjes) melk, 1 ei, 50 g krenten of
rozijnen, 30 g (2 eetlepels) suiker, een
klontje boter of margarine, desge
wenst zout, citroenschil.
Het brood brokkelen, met de melk opzet
ten en langzaam aan de kook brengen. Het
brood fijn drukken en de massa onder roe
ren nog even laten doorkoken tot hij de
dikte van pap gekregen heeft. De rozijnen
wassen en een paar minuten laten meeko
ken. Het ei splitsen in dooier en wit. De
dooier loskloppen met de suiker en een paar
lepels melk. Het mengsel onder roeren aan
de pap toevoegen. Het eiwit zeer stijf slaan
en voorzichtig door de pap mengen. Deze op
smaak afmaken met boter of margarine en
desgewenst zout en geraspte citroenschil.
Men kan de pap ook in 'n vuurvast scho
teltje doen, met klontjes boter of margarine
bedekken en er even in de oven een bruin
korstje op laten komen.
Mannen, die hun handen docrr een manicure laten verzorgen, worden
door hun mede-mannen en vrouwen met een misprijzend lachje
op de vingers gekeken. Schone, netjes geknipte nagels vinden we
voor mannen tegelijk het minimum en maximum van handenverzorging.
Maar ga naar Emmen en ge zult er honderden mannen vinden, die
geregelde klanten zijn van de manicure. Gladde mannenhanden zonder
'n enkel ruw plekje, zorgvuldig gevijlde en gepolijste nagels ziet men
daar sedert enkele jaren. Voordien voelden diezelfde handen hard en
ruw aan van de eelt, verworven in het jarenlang hanteren van de schop.
Nu, glad en verzorgd, hanteren die handen de fijnste draden, die
mensen ooit hebben gemaakt, draden, dunner dan spinrag, nylondraden,
enkalondraden. Wanneer ergens de vestiging van industrie een ommekeer
heeft gebracht, dan wel de vestiging van de Enkalonfabriek en andere
industrieën in het Drentse dorp Emmen. In de tijd van nog geen ander
half jaar zag Emmen even buiten het dorp een enorme, moderne fabriek
verrijzen. Honderden arbeiders, gewend aan zwaar, ruw werk, vonden
er schoon en fijn werk, waarbij 'n witte overall en zachte handen pasten.
We hebben de gang van de enkalon-
ACHTER HET IJZEREN GORDIJN.
Een oude Berlijner, die in de Rus
sische sector door de Stalin-allee wan
delt, spuwt op de grond.
Direct verschijnt een politie-agent,
die hem toesnauwt „Ik waarschuw U
kameraad, geen politiek!"
draad vanaf de grondstof tot de grote
klossen ragfijn garen kunnen volgen
tijdens een rondgang door het nieuwe
'bedrijf, waar verreweg de meeste ny
lonartikelen in Nederland in de vorm
van garen begonnen zijn. De Enkalon
fabriek vervaardigt namelijk uitslui
tend garen, dat verkocht wordt aan
tientallen fabrieken die het garen ver
werken tot kousen en sokken, tot ny
lonbont, lingerie, japonnen, regenjas
sen, vitrages, zelfs tot autobanden, vis
netten, kabels en filterdoeken.
Het begon bij de vrouwen.
Het is allemaal begonnen bij ons, vrou
wen, die, zodra er in ons land nylon
kousen te krijgen waren, geen andere
kous meer wilden aanzien. Onmiddellijk
begrepen we te maken te hebben met een
soort garen, dat alle andere garens wat
sterkte betreft, sloeg, slijtbestendig en ge
makkelijk wasbaar was en in 'n ommezien
droogde. De nylons vertoonden niet de
afzaknijgingen van onze vroegere rayon
kousen en ze flatteerden door hun uiterst
fijn weefsel.
Wanneer iedere lezeres nu even uitre
kent hoeveel ze per jaar aan nylonkou
sen uitgeeft en dat getal vermenigvul-
In deze afdeling, waarvan op de foto maar een klein hoekje is te zien, wordt
het enkalongaren op grote klossen, cones genaamd, gewonden. Borden geven
aan, dat de dikte 30 denier is en de draad per meter 800 draaiingen heeft.
Dit is sterk, glad garen, geschikt voor daagse kousen.
digt met drie millioen, zijnde het geschat
te aantal Nederlandse vrouwen en meis
jes, dat kousen draagt, dan weet u met
een welk een enorm bedrag de Neder
landse industrie had laten schieten als
we al die kousen, nog afgezien van alle
nylon-hemdjes, broekjes, onderjurken
e.d., uit het buitenland hadden betrokken,
en hoeveel Nederland aan andere pro
ducten had moeten uitvoeren om al die
millioenen dollars en ponden voor ge-
importeerd nylon te verdienen.
De Algemene Kunstzijde Unie N.V.
heeft daarom enkele millioenen guldens
op tafel gelegd om daarmee in Nederland
de nylonfabricage ter hand te nemen en
gaf de Nederlandse nylon de naam Enka-
lon. Een van de grootste kousenfabrieken
in Nederland, die we onlangs bezochten,
verwerkt voor 90% enkalon draad en zo
zal het gaan in de meeste Nederlandse
industrieën, die nylon verwerken. Bo
vendien is de productie al zo omvangrijk,
dat een behoorlijke export mogelijk is.
Een omvangrijk onderzoek in de labo
ratoria van de A.K.U. ging aan de pro
ductie vooraf. Daarna verrees in Emmen
de Enkalonfabriek.
Van steenkool tot fijne
draad.
De grondstof voor de enkalon komt
uit de Limburgse mijnen. Het is een bij
product bij de bereiding van cokes, dat
voortdurend in Emmen aangevoerd
wordt. Door verschillende chemische be
werkingen verkrijgt men hieruit onder
verhitting een witte, stroopachtige mas
sa, die door gaatjes ter grootte van een
rijstkorrel wordt geduwd en er als een
dikke draad uitkomt. Die draad wordt
in een waterbad afgekoeld, stolt, en een
hakmes snijdt hem aan kleine stukjes.
Dat zijn de enkalonkorrels, die zo be
waard kunnen worden.
Om èr garen van te maken worden de
korrels in alluminium vaten gesmolten.
Deze substantie loopt door fijne gaatjes
uit in een draad ter dikte van naaigaren.
Daarna begint het lange proces van rek
ken en twijnen. In grote hallen draaien
duizenden spoelen. Het garen draait
spoeltje af, spoeltje op en wordt onder
weg telkens uitgerekt en gedraaid, totdat
de nylondraad de gewenste dikte, of lie
ver gezegd fijnheid, heeft bereikt. Een
airconditioningsysteem, dat alleen al an
derhalf millioen heeft gekost, houdt in de
ruimten, waar de enkalondraden worden
gemaakt, de temperatuur en de vochtig
heidsgraad constant en men zou er van
de vloer kunnen eten.
Indrukwekkend zijn deze hallen, waar
vele mannen zorgvuldig de fijne draden
hanteren. Op een spoel met 140 kilometer
garen mogen niet meer dan drie, vier
breuken voorkomen.
Aanvankelijk was het niet zo eenvou
dig de arbeiders duidelijk te maken, dat
geen breuk of beschadiging mocht voor
komen. De directie is er toen toe overge
gaan van beschadigd garen stoffen te
weven en kousen te breien, en deze in
de fabriek op te hangen; daarin kwamen
de geringste fouten en onachtzaamheden
duidelijk aan het licht.
Is het garen klaar, dan wordt het in
water gewassen om de krimp eruit te
krijgen en daarna op enorme klossen ge
wonden.
Telkens worden uit elke gereedgeko
men partij garen enkele klossen genomen
om gecontroleerd te worden. Daartoe
wordt aan een enkel nauwelijks zichtbaar
draadje een gewicht gehangen om de
rekkracht te beproeven. Een meisje ver
telde aan de hand van statistieken, dat
ze ongeveer 163 gram gewicht aan een
enkalondraadje kan hangen eer het
breekt.
Van de proefklossen worden kousen
gebreid en lappen geweven. Er behoort
mooit egaal brei- en weefwerk te voor-
mooi egaal brei- en weefwerk te voor-
drogen en bij het vormen bij een hitte
van 120 graden in de gewenste vormen
kan worden geperst. Nylon is namelijk
een thermoplastische stof, die bij ver
hitting enigszins smelt en dan in alle
gewenste vormen kan worden gedrukt.
Scherpe ogen-
Een geheel nieuwe, ongekend fijne ap
paratuur wordt voor de arbeider neerge
zet. Wat wordt er veel gevergd van de
ogen van de jonge man, die 6700 enkalon-
draadjes tussen de fijne naaldjes op een
breitoestel moet leggen, en van de ogen
van twee meisjes, die in honderden snel
naast elkaar voortdraaiende draadjes ie
der oneffenheidje ontdekken. Twee uren
achtereen turen ze op de draden, ons
duizelde het na een minuut al. „Zo ging
het mij eerst ook", zei een van de meis
jes, „maar je ogen wennen nogal gauw
aan zulk fijn werk".
Zijn de proefklossen in orde bevonden,
dan wordt het garen verkocht aan de
breierijen en weverijen en naar alle an
dere fabrieken, die enkalon-garens willen
gebruiken voor hun producten. Prachtig
glanzende, hagelwitte klossen garen wor
den zorgvuldig ingepakt voor de ver
zending.
De Enkalonfabriek maakt draden ter
dikte'van 15, 30, 50, 70, 100, 210 en 830
denier.
De laatstgenoemde dikte is bestemd
voor kabels. Van een klos met 130 kilo
meter garen van 30 denier kunnen onge
veer veertig paren kousen worden ge
breid.
Nylon kan zo buitengewoon dun wor
den gesponnen, omdat het uitermate
sterk is. Dit past in de moderne ontwik
keling, want wie zich een beeld kan vor
men van de ontwikkeling der kleding in
de loop der eeuwen, constateert, dat deze
steeds lichter is geworden. De geleidelijk
aan geperfectionneerde verwarming van
onze huizen maakt, dat we niet meer in
baai en schapenwol warmte behoeven te
zoeken, en we gaan zelfs zo ver onze in
ragfijne nylon gehulde benen blauw te
laten worden in de barste vrieskou.
De nylondraad komt tegemoet aan on
ze verlangens naar lichte, fijne kleding.
Het is geen wonder, dat in de kousenin
dustrie de nylon practisch alle andere
garens heeft verdrongen.
We mogen trots zijn op dit product van
Nederlandse mannen van de wetenschap,
ondernemers en arbeiders en met een
gerust hart het resultaat van hun arbeid
verkiezen boven buitenlandse producten.
TINY MULDER.
