IS DIT HET TOEKOMSTBEELD VAN
SCHOUWEN-DUIVELAND
Nu de deskundigen hun mening hebben gegeven
Als het geluk alleen van uiterlijke factoren
afhankelijk was, dan zouden er in de
toekomst louter gelukkige mensen wonen
Boedelbeschrijving van
een eiland
Een menselijke barometer
Verbindingen
De mensen
Waar zullen zij wonen
Hoe verdienen zij
de kost
Dinsdag 12 Januari 1954
Pagina 4
Het is nog geen jaar ge
leden, dat de zee, onze erf
vijand, ook Schouwen-Duive-
land besprong. En reeds nu ligt daar,
kant en klaar, een rapport, een lij
vig boekwerk, dat een antwoord geeft
op de vraag, hoe het nu verder moet
op dat rampeiland, nauwelijks van
het water bevrijd. Het is een docu
ment, een boedelbeschrijving van een
eiland met bijzonder veel afge
schreven en naar modern oordeel
waardeloze inventaris. Maar en dat
is het aantrekkelijke in dit rapport
de boedelbeschrijvers denken er
?t aan de zaak zo te laten en de
.ewoners van het huis weer in de
oude spulletjes te doen terugkereh.
Zij hebben zich ernstig afgevraagd
wat eenmoderne huishouding eist en
zij willen déze bewoners, zo het maar
igseins mogelijk is, niets minder
__ven dan de mensen in andere delen
van ons vaderland. En dan is toch
wel de allervoornaamste eis, dat dit
huis al staat het dan in een straat
achteraf voor allen, die de bewo
ners nodig hebben en ook voor al
ujgenen, die hèn nodig hebben, ge
makkelijk te bereiken is. Want, zo
redeneren de boedelbeschrijvers, als
die wederzijdse contacten niet veel
eenvoudige gelegd kunnen worden
(ook tussen de bewoners van de ver
schillende kamers!), dan gaat het
onherroepelijk achteruit, met het huis
en met de bewoners. Dan blijft het
leven stilstaan en dan zal blijken,
vroeg of laat, dat de weer rustig op
genomen draad van 31 Januari 1953
steeds zwakker wordt. Dan zal Neder
land op den duur een huis (al zijn
de bewoners dan nog zo rustig) on
bewoonbaar moeten verklaren. Maar
als wij dat niet willen (en die zóu
het willen?), dan moeten wij met z'n
allen er voor zorgen, dat dit bijna
vernielde huis schoner en prettiger
jrdt opgebouwd dan het ooit was,
opdat de bewoners er gelukkig kun
nen zijn.
Die boedelbeschrijvers waren de
leden van de Reconstructiecommissie
Schouwen-Duiveland. Zij hebben met
nthousiasme gewerkt. Provinciale
instellingen hebben ander werk laten
liggen dit ging voor. En zo kon
het werkstuk bijna een maand vóór
de gestelde termijn worden opge
leverd. Wie het rapport leest, krijgt
waardering voor het enorme werk,
dat eraan moet hebben vastgezeten
De Commissaris der Koningin, .die 'n
voorwoord schreef, blijkt dat ook te
hebben. Het rapport is zeer overzich
telijk. Het is zakelijk en verliest zich
niet in theorieën. Wij zullen nog wel
eens gelegenheid hebben op onder
delen terug te komen. Nu gaat het
eerst naar Gedeputeerde Staten, die
het, voorzien van hun adviezen en
opmerkingen, zullen zenden aan de
Provinciale Staten, die als hoogste
bestuurscollege in onze provincie, zul
len beslissen, of alles wat erin wordt
voorgesteld zó moet worden uitge
voerd.
Van velen, die een taak hebben op
Schouwen-Duiveland, zal in de ko
mende jaren zeer veel worden ge
vraagd. Wij mogen slechts hopen, dat
het enthousiasme, waarmede zij nu
werken, met het verloop van de jaren
niet zal verminderen. Dat geldt niet
alleen voor overheidspersonen, die
hier „ambtshalve" hun werk vinden,
maar ook voor hen, die gerekend
kunnen worden tot die heterogeen
samengestelde groep, welke men aan
duidt met „het particulier en kerke
lijk initiatief". Zij allen dienen door
lopend voor ogen te houden hun die
nende taak en niet minder, dat zij
voor hun werk het dagelijkse contact
met de bevolking niet kunnen mis
sen. Hun verantwoordelijkheid
groot, hun aanvoelen van de zo ty
pische mentaliteit op het eiland zij
dat niet minder!
Er is nog iets, waarop wij bij het
verschijnen van dit rapport even de
aandacht willen vestigen, n.L de
noodzaak van een soepele samen
werking tussen alle instanties en in
stellingen, verenigingen, stichtingen
en organisaties, diensten en particu
lieren, die aan de opbouw van Schou
wen-Duiveland arbeiden. Prestige
overwegingen zijn uit den boze. En
naar samenwerking van allen, ook al
bestaan er dan principiële verschil
len in levensovertuiging, moet wor
den gestreefd waar dat maar enigs-
ms mogelijk is.
Zo zjj het leidende beginsel, dat
aan dit rapport ten grondslag ligt,
ook voor de toekomst het parool: niet
zomaar herstellen, maar zoveel mo-
'elijk verbeteren. Op elk gebied. En
mogen bidden, dat God al dit
izame werk met Zijn onmisbare
zogen zal bekronen! T.
jeugdvormingsleider, die speciaal met Voeg daarbij het lage geboortecijfer,
de vorming van jeugdleiders uit de de terugkeer van gepensionneerden
Ingezonden Mededeling (Adv.)
zijl Gij, als vocht en tocht Uw vllanden
gijn. Uw gevoelige spieren en gewrich-'
len Waarschuwen -U bij elke wisseling
In temperatuur en weersgesteldheid,
.Tijdelijk lichte pijnen laaien vaak li»
glle hevigheid op, bederven Uw levens-
reugde en vepvpesien Uw gestel. Wrijf
4)w rheumatiek en Uw lendenpijn weg,
waak Uw stijve Spieren weer soepel met
de beroemde Akker's Kloosterbalsem,
liet middel waarvan men al 3 geslach
ten iggg «et; „geen goud zo goedJ,
MIDDELBURG, 11 Januari.
Daar ligt Schouwen-Duiveland. Een
eiland welks dijken nog maar ter
nauwernood zijn hersteld van de
zware slagen, die ze een jaar ge
leden te incasseren kregen. Een
eiland dat nog maar nauwelijks een
eiland genoemd kan "worden, omdat
grote stukken nog niet eens zijn
drooggemalen en omdat bijna de
rest de grauwe sporen draagt van
zeewater, dat over land heeft ge
heerst. Een eiland welks bewoners
nog lang niet allen zijn terugge
keerd, terwijl de velen die wel
terugkwamen of die zo gelukkig
waren dat zij konden blijven, onder
weinig benijdenswaardige omstan
digheden moeten leven. Schouwen-
Duiveland symbool van een
ramp.
Voor de leden van het hoogste
bestuurscollege van deze provincie,
de Provinciale Staten, is een rap
port neergelegd, een lijvig boekdeel,
opgesteld door een aantal mensen
die tezamen de Reconstructiecom
missie Schouwen-Duiveland vc
men. Dit rapport spreekt van een
toekomst. Een betere toekomst dan
het verleden geweest is. Niet een
herstel van het oude, maar op
bouw van iets nieuws, iets beters.
Daarvoor zijn vele plannen op
gesteld en vele berekeningen ge
maakt. Men heeft getracht de
toekomst te doorgronden en heeft
berekeningen gemaakt voor het jaar
1973. En zo is er een beeld ver
rezen, het toekomstbeeld van Schou
wen-Duiveland. En met Gods hulp
hoopt men dit te kunnen verwezen
lijken. Hoe dat beeld zal zijn? In
dit artikel willen wij trachten het
voor U te tekenen. Met weglating
van de finesses: het gaat ons om
te grote lijnen, want aan de fines
ses zal nog genoeg geschaafd moe
ten worden!
Daar ligt SchouwenDuiveland
hoe moeten we er komen? Hoe onder
houden wij het contact met deze ei
landbewoners? Dus: hoe stelt men zich
de verbindingen voor? Wil men op
het ogenblik het eiland bereiken dan
moet men met de boot. En dit zal ook
in de toekomst zo zijn, tenzijhet
Deltaplan eens zal worden verwezen
lijkt en brede dijken dit eiland zullen
verbinden met Noord en Zuid. Maar
dat is al te vage toekomstmuziek.
De Prov. Stoombootdienst zal blij
ven,. maar men wil voor deze boten
dan een afzonderlijke veerhaven in
„de Val". Men heeft daar het voordeel
van rustiger water en men houdt ook
rekening met de verwezenlijking van
het Drie-eilandenplan: dan zal een
plaats aan de Oostzijde van Noord-
Beveland als haven dienst doen en dan
zal van daar af in een veilige en rech
te koers naar „de Val" kunnen worden
gevaren. De verbinding via Zijpe is al
enigszins verbeterd maar de Recon
structiecommissie acht deze verbete
ringen nog onvoldoende met het oog
op de ontwikkeling van de nijverheid
op het eiland.
DE HAVENS
Het aanzien van het eiland voor wat
de havens betreft zal ook enigszins
veranderd zijn. Welgeteld vindt men
er op het ogenblik 14 havens en het is
onmiskenbaar dat vele niet rendabel
zijn: ze zijn te slecht geoutilleerd voor
de moderne scheepvaart en bovendien
gaat de vrachtauto steeds meer ver
voer overnemen. Daarom wil men het
aantal havens verminderenslechts
daar havens waar het verkeer zijn
knooppunten heeft; anderzijds moeten
ze zo gelegen zijn, dat de afstand tot
de verschillende plaatsen op het eiland
kort is, zodat het vervoer rendabel is.
Mocht er ooit een afsluitdijk komen,
dan zal er één haven aan de buiten
zijde van deze dijk moeten liggen ter
wille van de visserij en ook om de
mogelijkheid open te laten dat coasters
het eiland kunnen aandoen.
GOEDE WEGEN.
Goede havens zjjn vrij nutteloos als
er niet tevens goede wegen zijn naar
het achterland. Dit is nu niet het gevat
en ook op dit punt zal dus het gezicht
van SchouwenDuiveland moeten ver
anderen. Uitgangspunt is de in hoofd
zaak reeds bestaande weg OostWest.
Het was noodzakelijk hierin een omlei-
dingsweg rond Zierikzee op te nemen.
B\j Serooskerke komt een afsplitsing
naar Haamstede. Voor de ontsluiting
van midden-Schouwen is een doorver
binding van de weg tussen Serooskerke
en Brouwershaven gewenst. Dit opent
tevens de mogelijkheid van een goede
Verbinding met Brouwershaven en de
kop van Schouwen.
Een verbetering van de tweede ver
binding ZierikzeeBrouwershaven kan
worden bereikt door een die via Kerk-
werve aansluit op de verbindingsweg
SerooskerkeBrouwershaven. Daarop
kan dan ook een verbinding met Scha-
rendijke tot stand worden gebracht.
Vele, vele jaren al steekt de Plompe Toren van Schouwen
haar spits de lucht in. Veel vreugde en meer verdriet misschien
nog heeft zij aanschouwd. Zal er nu uit de troosteloze water
woestenij een nieuwe periode van welvaart en geluk voortkomen?
Een bij Zonnemaire op de weg Zierik
zeeBrouwershaven aansluitend weg-
vak via Dreischor naar de Rijksweg
bij Nieuwwrkerk schept zowel voor
Brouwershaven als Zonnemaire en
Dreischor de meest doelmatige ver
binding met het veer bij Zijpe.
En nog even iets over de verbin
dingen door de lucht. Men beveelt de
aanleg aan van een grasbaan op het
vliegveld Haamstede, dit ten behoeve
van de sportvliegerij; een tweede ver
harde baan acht men niet nodig. En
dan wordt er ook nog even iets gezegd
over de helicopter. Maar dat is ook
weer van die toekomstmuziek
DE TRAM MOET VERDWIJNEN.
Gisteren deelden we al mede, dat de
commissie van oordeel is, dat de tram
niet meer terug dient te komen, ook
niet tijdelijk. Men wijst er op, dat het
verdwijnen van de trambaan van het
allergrootste helang is, daar het her-
verkavelihgswerk ernstig door deze
baan wordt belemmerd.
Men beveelt een bus-uurdienst aan
zowel op de lijn ZierikzeeBrouwers
haven als op ZierikzeeZijpe. Op
het traject Anna JacobapolderRoo
sendaal dient gestreefd te worden naar
een aansluitende uurdienst op de trei
nen in Roosendaal. En tenslotte vindt
men het wenselijk dat zo spoedig mo
gelijk een vergunning wordt aange
vraagd voor een rechtstreekse auto-
sneldienst ZierikzeeRotterdam.
OPENBARE
NUTSVOORZIENING.
Wat de eleetriciteitsvoorziening be
treft wordt in het rapport opgemerkt,
dat het in het belang van de ontwik
keling van het eiland (en van geheel
Zeeland) is het vraagstuk der tarie
venpolitiek nader te onderzoeken.
Het hoofdbuizennet van de water
leiding zal op Schouwen een ringlei
ding zijn, waaraan o.m. Zierikzee, Se
rooskerke, Renesse en Brouwershaven
zullen liggen. Voor Duiveland is een
ringleiding niet nodig; de bestaande
hoofdleiding zal geheel worden ver
nieuwd.
Het bestaande plan voor automati
sering van het telefoonverkeer dient
ten spoedigste te worden uitgevoerd.
De Zierikzeese Centrale (in de Meel-
straat) zal 1000 nummers krijgen en
zal eind 1955 gereed zijn. Eindeentra
les komen in BurghHaamstede (300
nummers), Renesse (200 nummers),
Scharendijke (200 nummers), Brou
wershaven (200 nummers), Dreischor
(300 nummers), Bruinisse (200 num
mers) en Nieuwerkerk (400 nummers).
Alles zal automatisch zijn. Eind 1955
of begin 1956 zullen de centrales in ge
bruik kunnen worden gesteld.
Geluk is een gave, waarop ni'et
slechts uiterlijke omstandigheden hun
invloed doen gelden ware het zo dan
zouden op Schouwen louter gelukkige
mensen wonen, want als de Recon
structiecommissie haar plannen kan
eigen bevolking belast dient te wor
den.
MAATSCHAPPELIJK WERK.
Kleine kinderen worden groot, ook
op Schouwen. Over de wijze -waarop
men zijn brood zal kunnen verdienen,
zullen we het straks hebben; nu gaat
het erom hoe er op het eiland een har
monisch gemeenschapsleven zal kun
nen ontstaan. Daarvoor is samenwer
king nodig van alle bevolkingsgroe
pen; men is er zich van bewust, dat
men hierbij de levensbeschouwelijke
achtergronden der bevolking in het oog
moet houden
Meer overgaand naar de practijk: er
zullen in de toekomst op het eiland
10 gezinsverzorgsters nodig zijn. Deze
vrouwen zullen nauw contact moeten
onderhouden met plaatselijke commis
sies van bijstand: dit maatschappelijk
werk zal moeten leven bij de mensen
zelf.
Overwogen wordt het stichten van
een beschutte werkplaats voor minder
validen.
In iedere plaats dient een dorpscom
missie te komen voor maatschappelijk
en cultureel opbouwwerk. Deze com
missie zal ook de leiding hebben van
het dorpshuis dat in iedere plaats zal
moeten verrijzen, zo mogelijk met een
sportterrein.
De commissie acht het van belang
dat er op Schouwen-Duiveland een
Volkscredietbank in het leven wordt
geroepen. En ten slotte wijst men op
de noodzaak van huishoudelijke en ge
zinsvoorlichting.
OUDEN VAN DAGEN.
Ook voor de ouden van dagen dient
gezorgd te worden. Er zijn op het
ogenblik 2859 bejaarden en in de naas
te toekomst zal dit aantal vrij belang
rijk stijgen. Men neemt aan dat men
10 pet. van hen, dus 286 bejaarden een
onderdak zal m< eten verschaffen.
Verder aannemend dat er 50 in een
verpleeghuis zullen moeten worden op
genomen (het ziekenhuis Noordgouwe
komt ter beschikking), dan zal er
plaats moeten zijn voor 236 mensen in
pension-tehuizen. Men acht het daar
voor noodzakelijk drie nieuwe tehuizen
te stichten
verwezenlijken, zullen de omstandig
heden haast ideaal zijn.
Hoe zullen zij leven? Laat ons be
ginnen bij de jeugd. Als een kind ter
wereld komt zal er hulp nodig zijn:
een kraamverpleegster of -verzorgster.
Welnu, men wil een volledige ver
pleegstersopleiding op het eiland mo
gelijk maken en daarnaast wil men het
beroep van kraamverzorgster finan
cieel aantrekkelijker maken. Wordt het
kind wat groter, dan kan het naar de
kleuterschool: Zierikzee krijgt spoedig
twee nieuwe scholen, Ouwerkerk
krijgt er een van de Round-Table
voor Bruinisse ontbreken echter nog de
gelden. Het vestigen van kleuterscho
len in verenigingsgebouwen wil men
tegengaan. Ten slotte stelt men zich
voor voor dit onderwijs gediplomeerd
personeel aan te trekken.
Dan naar de „grote school". Ook hier
een tekort aan leerkrachten; men
hoopt dat het zal worden opgeheven
als de gemeenteclassificatie verdwijnt.
Aan gymnastieklokalen mag geen ge
brek meer zijn en evenmin aan zwem
baden, want het schoolzwemmen moet
een plaats hebben.
Daarna voortgezet lager onderwijs
en voor hen die middelbaar onderwijs
willen volgen moet dat mogelijk zijn
geld noch woonplaats mag een beletsel
zijn. Men overweegt om of regionaal
of gemeentelijk studiefondsen in het
leven te roepen; en men wenst een
doeltreffend vervoersschema, zodat
ieder, ongeacht zijn woonplaats, ge
makkelijk de middelbare school zijner
keuze kan bezoeken.
JEUGDWERK.
Maar de jeugd heeft ook vrije tijd:
ook daarmee heeft de commissie zich
beziggehouden. Het rapport geeft een
uitvoerige beschrijving van de situatie
in jeugdland vóór de ramp: kwijnende
jeugdorganisaties, maar geen ernstig
jeugdprobleem dank zij een sterke so
ciale contróle. Echter ook geen leiders
typen, want wie wat worden wilde in
de wereld, die verliet het eiland.
Daarin wil men verandering bren
gen: er moeten geschoolde jeugdlei
ders komen en er dient op korte ter
mijn aanwezig te zijn een bepaald
aantal verenigingsgebouwen en
sportvelden, zwembaden en gymna
stieklokalen, filmprojectoren, boe
ken, spelmateriaal, enz. De mogelijk
heden zitten erin, want het Rampen
fonds stelde een bedrag ter beschik
king en er ontstond een kleine werk-
commissie, die met enthousiasme
naar coördinatie der noodzakelijke
activiteiten streefde en streeft.
Men is er zich van bewust, dat men
moet voorkomen dat door al dit nieu
we jeugdwerk de bestaande jeugdorga
nisaties in een hoek worden gedreven;
dit zou principieel onjuist zijn en een
slechte beloning voor het moedig en
volhardend streven in een tijd toen
niemand interesse had voor deze
eiland jeugd!
Momenteel is het zo dat de Raad
voor Kerk en Samenleving een sociaal-
cultureel vormingsleider heeft gezon
den, maar er is grote behoefte aan een
Op nog een ander punt zal het aan
zien van het eiland belangrijk veran
deren: het aantal gemeenten wil men
terugbrengen van 18 tot 5 of 6. Dat wil
zeggen: samenvoeging van de gemeen
ten Renesse, Haamstede en Burgh; van
de gemeenten Scharendijke, Eikerzee,
Ellemeet, Kerkwerve, Duivendijke,
Noordwelle en Serooskerke; Duiveland
wordt één gemeente met uitzondering
van Bruinisse. Verschil van mening
was er in de commissie over de vraag
of Zierikzee, Brouwershaven, Drei
schor, Noordgouwe en Zonnemaire tot
één of tot twee gemeenten dienen te
worden samengevoegd.
Nu is dat alles maar administratief
het zal echter ook wezenlijk veran
deringen brengen. Men is n.l. van me
ning dat er te veel bezwaren kleven
aan te verspreide bewoning op het
platteland of in te kleine dorpskernen.
Daarom wil men kernen als Viane,
Capelle, Nieuwerkerk en Brijdorpe niet
meer laten herhouwen: bij de weder-
opbouwplannen van grotere kernen
dient voor deze bewoners plaats gere
serveerd te worden. Ook het lage mid
den van Schouwen heeft men bekeken
en ook hier streeft men naar concen
tratie. Het dorp Serooskerke wil men
de hoofdkern laten worden met daar
naast als nevenkernen Scharendijke en
Kerkwerve. De verwoeste panden van
Noordwelle, Oudendjjke, Eikerzee en
Looperskapelle wil men niet laten her
bouwen op de oude plaats, maar die
naar de kernen doen overbrengen. Se
rooskerke zal dan plm. 500 inwoners
tellen (150 woningen), Scharendijke
350 (100 woningen) en Kerkwerve 250
(75 woningen).
DE HUIZEN.
Ook de woningbouw heeft men op de
korrel genomen en men is van oordeel
dat er een radicale wijziging dient te
komen in het beleid van het ministerie
van Wederopbouw en Volkshuisvesting
ten aanzien van het eiland. De bescha
digde één- en tweekamerwoningen wil
men niet laten herbouwen maar ver
vangen door volwaardige huizen.
Het aantal van dit soort wonin
gen is op Schouwen-Duiveland ont
stellend hoog (34.7 pet. van het
totaal tegen 28.3 pet. voor ge
heel Zeeland en 10,4 pet voor het ge
hele land!)
En nu de welhaast belangrijkste
vraag: „Hoe komen de mensen van
Schouwen-Duiveland aan de kost?" Is
er voor allen plaats en kunnen ze al
len een goede boterham verdienen.
De situatie van nu is aldus: de helft
van de mannelijke beroepsbevolking
heeft werk in de landbouw; aan in
dustrie vindt men alleen de fabriek
van bakkerijgrondstoffen in Zierikzee,
de vlasnijverheid, een zuivelfabriek te
Nieuwerkerk, de mosselinleggerijen en
enkele scheepswerfjes en reparatie-in
richtingen in Bruinisse; de visserij was
en is van plaatselijke betekenis; in het
duingebied van Schouwen komt lang
zaam de vreemdelingenindustrie op
gang.
Deze bedrijvigheid verschafte lang
niet aan alle handen werk en zo is
het te verklaren dat de bevolking
slechts zeer gering gestegen is: te veel
mensen trokken van het eiland weg
om elders hun brood te verdienen. In
dien allen die nu vertrokken in de
periode 1880 tot 1950 waren gebleven,
dan zou het aantal bewoners in 1950
niet 23.803 maar rond 49.000 hebben
bedragen!
naar het eiland en het vertrek der
jongeren, dan is duidelijk, dat het ec
niet zo gunstig voorstond op Schouwen
Duiveland.
LANDBOUW.
In de landbouwsector dient de her
verkaveling te worden doorgevoerd,
want er zijn veel te veel snipperbe-
drijven, die nauwelijks een bestaan
waarborgen. Men wil in Duiveland en
in Zonnemaire en Dreischor bedrijven
van omstreeks 7 ha., in overig Schou
wen van rond 9 ha. Het fruitteelt
areaal kan worden uitgebreid mits
voldaan wordt aan deze voorwaarden:
het beschikbaar komen van zoet wa
ter in het kleigebied en het tegengaan
van zoetwaterverlies in het duinge
bied; verbetering van de verkeersver
bindingen en.een meer economisch
gebruik van de grond na de herver
kaveling.
VLASNIJVERHEID.
Men wil de vlasnijverheid op Schou
wenDuiveland moderniseren en
daarbij wil men streven naar een coö
peratieve bedrijfsvorm. Er waren tot
dusverre 15 rootputten en 4 zwingel-
turbines en er werd rond 900 ha. vlas
geteeld. Gevolg was dat rond 100 ha.
strovlas jaarlijks onbewerkt het eiland
verliet en dat een groot deel van het
vlas nog moest worden gedauwroot.
Plannen tot modernisering faalden
omdat verscheidene kleine boeren het'
vlasbedrijf als nevenbedrijf in de win
termaanden uitoefenden. Na de her
verkaveling zal men dit ondervangen
hebben en dan zal het mogelijk zijn
de verwerkingsbedrijven efficiënter op
te zetten.
Men overweegt op bescheiden schaal
te beginnen en een coöperatieve zwin-
gelturbine aan te s^affen. Als men
voldoende aandacht besteed aan de
kwaliteitsverbetering, dan zal zo onge
veer werk verschaft kunnen worden aan
alien, die nu in het vlasbedrjjf werk
zaam zijn.
INDUSTRIE.
Een spectaculaire industriële ont
wikkeling is allerminst te verwachten.
Men streeft slechts naar een uitbrei
ding van het bestaande productie
apparaat, d.w.z. naar ontwikkeling van
ambachtsbedrijven tot klein-industrie-
ën. Men denkt hierbij aan kleinme-
taalindustrie, tractorbedrijven, enz.
Hiervoor zal een gunstig klimaat ge
schapen dienen te worden en goede
verbindingen vormen daarbij wel een
eerste voorwaarde. Ook aan de tech
nische scholing der arbeiders zal aan
dacht moeten worden besteed.
Het tot ontwikkeling brengen van
z.g. landbouwindustrieën acht men
niet goed doenlijk omdat er in deze
sector eerder van overbezetting dan
van onderbezetting sprake is; aan
aardappelmeelfabrieken en fruitver-
werkingsbedrijven is nauwelijks
meer behoefte.
Hoewel ook hier de vooruitzichten
niet zo heel erg gunstig zijn, zal men
het toch in deze sector moeten zoeken,
wil men bereiken dat de jeugd aan het
eiland gebonden wordt. Men heeft be
rekend dat in de komende 12 jaren
ongeveer 1400 mannen en 165 vrouwen
een plaats in het arbeidsproces zullen
vragen; daaronder zullen er 300 zijn
die geen plaats meer kunnen vinden
in de landbouw en die door de ophef
fing van de z.g. gecamoufleerde werk
loosheid worden uitgestoten.
In deze zelfde 12 jaren zullen onge
veer 200 jongeren geschoold moeten
worden en velen van hen zullen de
vakken bankwerken en electrotech-
niek moeten kiezen. Overigens is het
percentage jongens dat het nijver
heidsonderwijs volgen, gunstig; maar
men kan dit nauwelijks verder stimu
leren, omdat de meesten toch al moei
te hebben om aan de slag te komen.
En omdat ze nog te jong zijn is elders
gaan werken ook niet aanbevelens
waardig; in verband-hiermee wil men
de mogelijkheid onderzoeken de am
bachtsschool weer driejarig te maken.
VISSERIJ.
Over de visserij wordt weinig ge
zegd omdat men het rapport van de
Zevibel wil afwachten; wel wijst men
er op dat het van belang is het visserij-
onderwijs ter hand te nemen.
VREEMDEUINGEN-INDUSTRIE.
Gewezen wordt op de mogelijkhe
den die er voor de duingebieden lig
gen in het aantrekken van vreemde
lingen. Gisteren hebben we al de cij
fers gepubliceerd die men zich voor
stelt in het jaar 1973 verwezenlijkt te
hebben.
De toestand van het ogenblik is ver
ontrustend: enerzjjds zjjn er de moei
lijke verbindingen, die de vacantiegan-
gers weghouden en anderzijds is er de
gebrekkige outillage van vele kampeer-
bedrijvon. Toezicht hierop ontbreekt
omdat geen minimumeisen zijn gesteld.
Van de 14 ingeschreven kampeerplaat
sen voldoen er slechts vijf aan redelijke
eisen; daarnaast zjjn er nog 26 niet-
ingeschreven kampeerplaatsen, die ze
ker ook geen „voldoende" zullen halen'.
Hier ligt voor de bevolking echter
een uitstekende kans en de Recon
structiecommissie laat dan ook niet na
hierop te wijzen.
Zo liggen er voor Schouwen-
Duiveland nog tal van mogelijk
heden, maar men zal een lange weg
moeten gaan, voordat die mogelijk
heden tot werkelijkheden geworden
zijn. Maar niemand schuwe die
moeilijkheden: het is de moeite
waard voor een betere toekomst
van dit deel van onze provincie te
werken!