Soms verheugende eensgezindheid - dikwijls
helaas ook scherpe strijd
hoe moeiLijk het is stiL te zijn...
In de rampgebieden vierden soms Hervormden en
Gereformeerden samen het Avondmaal
Scheuring in de Ger. Gemeenten
Ook op het kerkelijk leven drukte de ramp haar stempel
Ned. Herv* Kerk.
Chr. Geref. Kerk.
Geref. Kerken.
Geref. Kerken
Evang. Luth. Kerk.
Rem. Broederschap.
Geref. Gemeenten.
Geen necrologie over 1953
Vrij Evang. Gem.
Doopsgez. Broedersch.
Overige groepen.
Donderde- 31 December 1953
ZEEUWSCH DAGBLAD
Over de ganse wereld heeft men door middel van radio en televisie
de kroningsplechtigheid van Koningin Elizabeth II in de Westminster
Abbey gevolgd, een kroningsplechtigheid die niet in het minst in
kerkelijk opzicht grote indruk maakte. Want duidelijk kwam in de
oeremonie naar voren, dat deze Vorstin van millioenen onderdanen
slechts bjj de gratie van God haar ambt aanvaardde, wetend, haar
afhankelijkheid van haar Schepper, Die het al regeert.
GOES, December. Ook op het kerkelijk leven
heeft de bange watersnoodramp van Februari haar
«tempel gedrukt. En dat niet slechts en niet in de
«erste plaats op het georganiseerde kerkelijk leven
In ieder mens heeft het ik geworsteld met God om een
antwoord te vinden op de nooit beantwoorde vraag
naar het „Waarom?"
Juist de mens, die het innigst leeft met zijn God,
heeft het daar moeilijk mee gehad en wie zal zeg
gen hoevelen er nu nog mee worstelen? Hoevelen
Zich nog niet met vertrouwen hebben kunnen over
geven aan Gods leiding?
Het is niet mogelijk dit tot een onderwerp van dit
kerkelijk overzicht te maken. Wij willen ons bepalen
tot wat de kerken gedaan hebben en welke hun lot
gevallen zijn geweest. En dan mag het gezegd: de
kerken hebben na de ramp zeer grote activiteit ónt-
plooid, waarvoor wij dankbaar mogen zijn. De Ned.
Herv. Kerk benoemde een watersnoodcommissie, die
verschillende subcommissies instelde. De Geref, Ker
ken riepen afgevaardigden van de getroffen gemeen
ten bijeen te Bergen op Zoom en meer dan één pro
testantse kerkformatie stelden leenpredikanten be
schikbaar. En ook de provinciale synodes deden wat
in hun vermogen lag.
Hervormden en Gereformeerden gingen op sommi
ge plaatsen gezamenlijke godsdienstoefeningen hou
den; in de ene plaats omdat het getal der kerkleden
door evacuatie sterk gedund was en in andere plaat
sen uit gebrek aan vergaderruimten. Ook heeft men
in sommige plaatsen gezamenlijk avondmaalsdiensten
gehouden.
Hoe dit alles echter ook zij, op deze Oudejaars
avond zal in menige dorpskerk m deze getroffen
provincies een plaats leeg blijven. In menige kerk zal
speciaal op deze avond een innig gebed opstijgen tbt
God, die een verzorger is der weduwen en een vader
der wezen......
De moeilijkheden in de kerken bleven ook In dit rampjaar voortbestaan
en vrijwel steeds zijn ze te herleiden tot het bestaan van een vooruitstrevende
en een conservatieve groep. In de Ned. Herv. Kerk leeft nog steeds de
modaliteiten-kwestie. De Geref. Kerken Weven van ernstige spanningen ver
schoond, maar in de Geref. Kerken (onderh. art. 31 K.O.) deden zich weer
moeilijkheden voor rond de zendende kerk Zwolle. Schokkend waren de
gebeurtenissen in de Geref. Gemeenten, die een scheuring tot gevolg hebben
gehad.
Zich door dit alles te laten ontmoedigen en het hoofd in de schoot te leggen,
zou in strijd zijn met onze christelijke roeping. Want wij weten dat Gods
hand dit alles heeft geleid en alleen in biddend opzien tot Hem kunnen we
het jaar 1954 met nieuwe moed en hoopvol vertrouwen ingaan.
Ondanks de nieuwe kerkorde in de
Ned. Herv. kerk bleven de moeilijkhe
den tussen de modaliteiten in het af
gelopen jaar bestaan. De zaak zit bij
kans altijd vast op twee kwesties n.l.
op de bezetting der predikantsplaatsen
en op de doopsbediening aan kinderen
en het doen van openbare belijdenis
door leden van de minderheidsgroep.
Gelukkig waren er ook plaatsen waar
men tot overeenstemming kwam.
Tegenstand tegen de K.O. blijft heer
sen. In dit verband noemen we slechts
de Zwingli-groep en het verzet in Hol-
werd.
Overigens zitten de moeilijkheden
niet altijd op de modaliteitenkwestie
vast. De organisatorische kant van het
kerkelijk leven baarde eveneens con
troversen. De classis Zuid Holland b.v.
klaagde er over, dat allerlei zaken door
raden of commissies beslist worden,
waarbij verhaal niet mogelijk is.
Daarnaast werd het leven der kerk
verontrust door het optreden van ds J.
Loos te Hilversum en diens visie op
het Rooms-Katholicisme en door ds G.
Taverne te Hoogeveen, die de Presb.
Herv. gemeente in het leven riep.
Een en ander zou slechts een on
duidelijk beeld weergeven, als we
geen melding zouden maken van de
goede harmonie, waarin in vele ge
meenten wordt gearbeid en geleefd.
En al gaf pater Armand Fiolet, die
in Mei aan de R.K. Universiteit te
Nijmegen promoveerde tot docter in
de theologie aan zijn dissertatie de
veelzeggende titel van „Een kerk in
onrust om haar belijdenis", al te ver
ontrustend behoeft men niet te zijn.
Er werd in 1953 een grote bouwacti
viteit aan de dag gelegd. De uitbreiding
van de grote steden roept echter nog
grote moeilijkheden op. De gemeenten
van groot Amsterdam hebben deze
zaak commissoriaal gemaakt. Het so
ciale werk stelt eveneens grote eisen.
Het werk der jeugdverenigingen mag
zich in grote bloei verheugen. Het bre
de kerkewerk werd, vooral in Zeeland,
op grootse wijze ter hand genomen.
Op de dit jaar gehouden Generale
Synode der Chr. Geref. kerken bleek
duidelijk, dat er tweeërlei stromingen
bestaan. De afgevaardigden van het
Zuiden representeerden de conserva
tieve nuance, die zich verzet tegen de
nieuwe bijbelvertaling, tegen de nieu
we psalmberijming etc.
De synode deed een kanselboodschap
uitgaan, waarvan prof. G. Wisse de
auteur was en die zich vooral richtte
tegen wereldgelijkvormigheid.
In de Old. Chr. Reformed Church
ontstond een conflict tussen de predi
kanten Tamminga en Zij der veld, dat
ter synode echter werd bijgelegd.
In Emmen en Den Haag Zuid wer
den nieuwe kerken geïnstitueerd, ter
wijl dit in Doorn staat te gebeuren.
Vijf kerken vierden een jubileum en
de Bond van Chr. Geref. Mannenver-
enigingen jubileerde in het zilver.
De Geref. kerken hielden in Januari
het sluitstuk van hun gewone driejaar
lijkse Generale Synode van Rotterdam.
Verheugend was in de afgelopen
maanden de mededeling, dat de nieu
we kerken te Lutterade, Eindhoven en
Treebeek ter gelegenheid van honderd
jaar Kromstaf f 70.000 bijeen hadden
gebracht voor de evangelisatie in Bra
bant en Limburg, waardoor Roosen
daal en Valkenswaard het beroepings-
werk weer ter hand konden nemen.
Op Woudschoten werd een confe
rentie gehouden ter bezinning op
eigen plaats en betekenis. Ook deze
kerken kennen de spanning tussen
een vooruitstrevend en een conser
vatief deel, getuige de discussies
rondom het vrouwenkiesrecht en de
uitbreiding van het Nieuw Testa-
mentisch kerklied. De nieuwe bij
belvertaling werd op verschillende
plaatsen ingevoerd.
De massaliteit van de grote stads
kerk baart ook de Geref. kerken zorg.
In Leeuwarden en 's Gravenhage West
wil men geen kerksplitsing; Utrecht
en Eindhoven hebben deze zaak in
studie. De kerk van Haarlem werd ge
splitst. Eveneens de classis Drachten.
In Denderleeuw en Bredevoort werden
kerken geïnstitueerd en in Putten
(N.O.P.) staat dit te gebeuren. Vier
nieuwe predikantsplaatsen werden ge
sticht. In 1953 werden 18 nieuwe ker
ken gebouwd tegen elf in 1952.
Dit jaar stond wel in het bijzonder
in het teken van de jubilea. Het Geref.
tractaatgenootschap „Filippus" vierde
het 75-jarig bestaan de Gereformeerde
predikantsconferentie haar 40 jarig en
het verband van de Geref. evangelisa
tiecommissie zijn 25-jarig jubileum.
Vijftien plaatselijke gemeenten vierden
'n jubileum en het weekblad „De Ba
zuin" bestond een eeuw.
(onderh. art, 31 K. O.)
Ook de Geref. kerken (onderhouden
de art. 31 K.O.) bleven de moeilijkhe
den allerminst gespaard. De zendende
kerk Zwolle kreeg onaangenaamheden
met de miss. predikant ds S. J. P,
Goossens, die later werd afgezet, maar
die op eigen gelegenheid toch weer
naar Soemba vertrok. Voorts kreeg ds
A. H. Algra, die als miss. predikant
beroepen was, geen verlof om naar In
donesië te vertrekken. Inmiddels is
hem echter toestemming verleend. Bij
deze moeilijkheden komt nog, dat En
schede met de kerken van de classis
Enschede en Hardenberg zelfstandig
zending wil gaan drijven.
De zaak Kralingen bleef ook dit jaar
de gemoederen beroeren. Over dit al
lengs uitgegroeide conflict verscheen
dit jaar weer meer dan één brochure.
Te Gouda namen vier ambtsdragers
hun ontslag en te 's-Gravenhage West
werden vier ambtsdragers geschorst, te
Zwolle zijn een aantal gemeenteleden
in oppositie en te Gameren onttrokken
zich 25 leden aan het kerkverband. Het
conflict in Pretoria werd weer bijge
legd en de uitgetredenen hebben zich
herenigd.
De vrijgemaakte kerken volharden
in hun isolement. Dit was dan ook
de reden waarom niet werd deelge
nomen aan de acties van gezamen
lijke kerken. Breukelen deed een op
roep uitgaan aan de Geref. Kerken
ter plaatse om te komen tot vrijma
king en tot de zuster-gemeente om te
komen tot verootmoediging. De ker-
keraad lleppel richtte een getuige
nis tot de regering inzake het on
recht het volk van de republiek der
Zuid-Molukken aangedaan.
Ds J. Couvée uit Roodeschool, die vooral zijn sporen verdiende als leger-
predikant in Korea ontving de vorige maand voor zijn voor het vaderland
bewezen diensten de bronzen ster. Zijn wapenbroeder, aalmoezenier L. van
de Vrande, die de plechtigheid bijwoonde, feliciteerde hem hartelijk. Nu in
dit Oudejaarsnummer willen wij op onze beurt ds Convée een eresaluut
brengen niet alleen voor de bewezen diensten aan het vaderland maar ook
voor alles wat hij deed in Korea voor de Kerk.
In de Evang. Luth. kerk kreeg dit
jaar de nieuwe kerkorde haar beslag.
Een der voornaamste dingen hierin is
wel dat de synode niet meer wordt
samengesteld gebaseerd op richtings
verschillen, maar krachtens regionale
indeling.
Binnen het kerkverband leeft nog
steeds de tegenstelling tussen ortho
doxen en vrijzinnigen. Toenadering
bleek échter uit het samenvergade-
ren van de beide predikantsvereni-
gingen en in Den Haag door het ge
meenschappelijk opzetten van het
jeugdwerk.
Twaalf gemeenten confereerden sa
men over de predikantstractementen.
De conclusies werden door de Utrecht
se kerkeraad als voorstellen ingediend
bij de Synode.
Van de 64 gemeenten zijn er 17 va
cant. In 1953 was geen enkele candi-
daat beschikbaar, hetgeen sinds 1948
niet meer was voorgevallen. De ge
meente Leerdam bestond dit jaar 175
jaar.
Het afgelopen jaar was voor de
Evang. Luth. Kerk op Zuid.-Bev. van
historische betekenis. Enkele maanden
geleden werd n.l. de grondslag
gelegd voor een nieuwe Lutherse ge
meente te Goes. Nieuw, omdat om
streeks 1818 de vorige gemeente na
een ruim 40-jarig bestaan opgeheven
moest worden. In het voorjaar werd
de afdeling Goes van het Luthers
Zendingsgenootschap, waarvan het
aantal leden en begunstigers gestadig
toeneemt, opgericht. In April vierde
met na bijna 150 jaar het Heilig
Avondmaal. Tijdens de kerkhervor
mingsherdenkingsdienst werd een der
leden als kerkeraadslid vai Middel
burg ingezegend, speciaal in verband
met de geestelijke arbeid in Goes en
omgeving. Onderhandelingen met de
kerkeraad van Middelburg, waaronder
Goes ressorteert .hadden tot gevolg, dat
de kerkdiensten regelmatig konden
plaatsvinden.
Ook de Remonstrantse Broederschap
breidt haar invloedssfeer uit: zowel in
Midden-Zeeland als in Leeuwarden
werd een kring geïnstitueerd. Leiden
beriep een tweede predikant, mede
voor het studentenwerk en Alkmaar
stichtte een tweede predikantsplaats.
Uit de gemeente Arnhem, die dit jaar
75 jaar bestond, kwamen drie gemeen
ten voort.
In het midden van de Gereformeer
de gemeenten deed zich een schokken
de gebeurtenis voor, die een ernstige
scheuring tengevolge had. Op de Ge
nerale Synode kwamen ernstige me
ningsverschillen aan de dag. Wijl zijn
onderwijs te eenzijdig werd geacht,
werd dr Steenblok als docent aan de
Theologische school ontslagen, hetgeen
tot gevolg had, dat vijf leden, w.o. drie
predikanten, uit protest de Synode
zitting verlieten. De synode verklaarde
hen daarop van hun ambt vervallen.
Deze vijf synode-leden hebben zich tot
hun gemeente gewend met het resul
taat, dat zij allerwege aanhang von
den. Dr Steenblok werd later afgezet
en geschorst.
Zeven en dertig geheel of gedeeltelijk
uitgetreden gemeenten hebben later een
vergadering te Utrecht gehouden en zo
ontstond een nieuw kerkgenootschap
„De Geref. Gemeenten in Nederland",
dat ongeveer 5000 zielen oftewel 8 pet
van het totale zielental van de Geref.
Gemeenten telt. In verband met de
kwestie rondom de kerkelijke goederen
De dagen des mensen zijn als het gras, gelijk een bloem des velds alzo bloeit hij;
als de wind daarover gegaan is, zo is zij niet meer en haar plaats kent haar niet meer.
Maar de goedertierenheid des Heren is van eeuwigheid en tot eeuwigheid voor degenen
die Hem vrezen en Zijn gerechtigheid aan kindskinderen; aan degenen die Zijn verbond
houden en die aan Zijn bevelen denken om die te doen. Psalm 103.
TELKEN JARE verschijnt in dit Oudejaarsnummer een necrologie, een
lijst van vooraanstaande personen, die aan provincie, land én wereld
in het afgelopen jaar ontvallen zijn.
In dit jaar 1953 hebben wij niet de vrijmoedigheid kunnen vinden om
dit te doen. Zoals men na een oorlog, waarin duizenden gesneuveld zijn,
generaals zo goed als soldaten, een gedenkteken opricht voor de onbe
kende soldaat en dit gedenkteken ziet als een eresaluut voor allen die
vielen, zo menen wij ook te moeten handelen na de ramp die ons in dit
jaar heeft getroffen en die vooral in onze provincie zovele doden heeft
geëist. De stormvloed is over ons gewest gegaan zoals de wind soms
waait door een tuin, nu eens hier en dan eens daar een bloem afrukkend.
Zo heeft God ook ditmaal, in enkele uren tijds, hier een en ginds een
opgeroepen om voor Zijn troon te verschijnen. Hier een oude vrouw, die
naar de mens gesproken toch al aan het einde van haar leven was en
ginds een levenslustig kind. Hier iemand die ten volle stervensbereid was
ginds een die zozeer opging in het leven van alledag, dat hg nooit aan
het hiernamaals aandacht had geschonken. Hier een man die in zijn kring
een vooraanstaande positie bekleedde ginds een die rustig en onop
vallend zijn weg ging. God heeft die keuze gemaakt en wij moeten stille
zijnStille zijn hoe moeilijk is dat juist op deze Oudejaarsavond
als de herinneringen ons overspoelen. Als de smart om wat men verloor
zich opnieuw in volle heftigheid doet gevoelen en het „Waarom?" bezit
van ons neemt. Wie kan dan stille zijn?
V
Op deze avond zullen velen de Psalm lezen, die wij hierboven hebben
aangehaald. De Psalm die de broosheid van het leven tekent en daar
Gods eeuwige goedertierenheid tegenover stelt. Alleen wie die Psalm
waarlijk leest in volle overgave, die kan stille zijn. Niet een stilte uit
angst voor die almachtige God Die van eeuwigheid tot eeuwigheid is.
Neen, het is de stilte die voorkomt uit vertrouwen. Een vertrouwen in
Gods goedertierenheid en een weten, dat Hij ons door dit alles heenleidt
naar het eeuwig Vaderhuis.
Op deze avond is er droefheid in veler harten maar voor Gods troon
juichen zij, die door Hem verlost zijn uit dit aardse tranendal. Dit zij onze
troost. En dit vergrote in ons het verlangen om ook eenmaal in het Vader
huis te mogen ingaan.
de wereldlijke reenter een- ea
andermaal een uitspraak doen.
De Synode besloot tot stichting van
een eigen kindertehuis te Nunspeet.
Zij verhief haar stem tegen het af
sluiten van een verzekering en het
aanschaffen van een televisietoestel.
Ook tegen het inenten van rundvee
tegen mond- en klauwzeer werd ge
protesteerd.
Tal van nieuwe kerken verrezen,
terwijl in Den Helder een gemeente
werd geïnstitueerd. De classis Goes
stichtte een rusthuis te Yerseke en de
gemeente te Goes mocht tegen het
eind van het jaar haar kerkgebouw
in gebruik nemen.
Twee predikanten namen een be
roep aan naar Amerika.
De Bond van Vrij Evangelische
gemeenten heeft een belangrijk
initiatief genomen door het in het
leven roepen van een stichting voor
een woningcomplex in het centrum
des lands, waaraan tevens verbon
den wordt een tehuis voor recreatie
en verpleging ten behoeve van al
leenstaande bejaarde mannen. Hier
mee zullen deze gemeenten dan te
vens over een geestelijk centrum
beschikken.
De gemeente Breskens nam een
nieuw gebouw in gebruik.
De Doopsgezinde Broederschap ver
heugt zich in een gestadige activiteit
hetgeen tot uiting kwam in het op
richten van een werkgroep, de zen
ding in Nieuw Guinea en de bouw van
kerken.
Er blijft gebrek aan predikanten.
Een reden waarom de kerken van
Hindelopen en Stavoren verzochten
een jaar gecombineerd te mogen wor
den met Warns.
Bezien we de overige groepen, dan
naken we eerst melding van de kerk
formatie van de Chr. Geref. gemeenten
in Nederland, die ontstond ten gevol
ge van de scheuring, die verleden jaar
hier en daar in de Chr. Geref. kerken
plaatsvond. Ds J. G. van Minnen te
Huizen was hier de man. Met zijn ge
meente vormen nog vi.if andere de
nieuwe kerkformatie.
Ernstige ongeregeldheden deden zich
verschillende malen voor in de Vrije
Herv. gemeente te IJsselmuiden, waar
ds T. Wakker voorganger is. Vijf maal
moest de Zwolse rechtbank in kort
geding uitspraak doen. Ds G. Taverne
van Hoogeveen ging ook in deze ge
meente voor en zo is het verband van
Presb. Herv. gemeenten hierbij be
trokken. De Ned. Herv. gemeente te
Gouda, waar ds Joh. v. Weizen voor
ganger is, ging en bloc over in dit
verband en ds van Weizen weid rei
zend (.ïcuikanc
