„Als Simson in Dagons Tempel"
RICHMOND
DEZE WERELD
v&n ö&q tot ö&q
Artikelenreeks in ons blad deed principiële strijd ontbranden
Ds. H. Veldkamp schreef een artikel in de
„Neutrale" Friese Koerier en hoofdredacteur
Fedde Schurer gaf commentaar
Ds, H. Veldkamp
Fedde Schurer
Helicopterdiensten
nog niet lonend*
U Dec.
'53
'53
oe took jjj,
hoort erbij
SCHRALE HUSt>l\Z7Tn
KLÖÖSTERBMSEM
Zet Rusland voor voldongen
feiten l
Schreef Zweedse bisschop
anonieme brieven?
"jaswarJirare' sa e nss
Portugal, land zonder
(officiële) oppositie
Zaterdag 7 November 1953
ZEEUWS""I DAGBLAD
Pagina S
in het eerste van de serie artikelen, waarin ds H. Veldkamp
voor-ons blad de betekenis van de christelijke pers heeft belicht, heeft
deze bekende schrijver zich gewaagd aan een uitspraak, die in de ge
hele Nederlandse pers nogal opzien heeft gebaard. Ds Veldkamp te
kende de strijd om het bestaan, die de christelijke kranten hebben te
voeren en letterlijk schreef hij: „Het is een strijd die soms lijkt op een
gevecht tegen de bierkaai. Want deze lieden bereik ik nu juist weer
niet met dit artikel. Wij staan hier feitelijk op de verkeerde tribune.
Ik zou voor één keer de microfoon van de „neutrale pers" willen lenen.
Ik zou voor één maal Simson willen wezen. Het werde mij vergund de
Dagonstempel van de ik zeg niet onchristelijke maar de niet-
christelijke pers binnen te treden, om de beide pilaren, die de christen
mensen (door hun abonnement op en hun advertenties in deze pers)
hebben opgebouwd, met daverend geweld te doen instorten. U begrijpt
wel, daar krijg ik de kans niet voor".
Deze uitspraak heeft de heer Fedde Schurer, hoofdredacteur van de
Friese Koerier en een bekend „doorbraak-socialist", aangegrepen en in
een hoofdartikel heeft hij Ds Veldkamp uitgedaagd „als Simson in zijn
Dagonstempel" te komen staan en aan die pilaren te schudden.
Deze is vanzelfsprekend het antwoord hierop niet schuldig gebleven
en zo is op Zaterdag 24 October in de Friese Koerier een artikel van
ds Veldkamp verschenen. Een week later gevolgd door het commentaar
van de heer Schurer.
Het eigenaardige is echter, dat hij
Christus in dezelfde adem Zijn man
daatgebieden todWijst: de pers, de
christelijke organisatie, de politiek en
de school. En verder enz. Dat enz. in
teresseert mij bovenmate. Als ik eens
mag doorgaan Het Rode en Groene
Kruis, De Bataafse Petroleummaat-
schappij, het Amsterdams Conservato
rium, de Unilever, het Nederlandse le
ger (niet het Leger des Heils, maar
het „gewone"), de Technische Hoge
school, en dan pas enz. Wil ds Veld
kamp dat oplossen door voor de na-_
men van al deze instellingen het pre-
dicaat chr. te plaatsen?
Het leek ons toe dat wij, die zo nauw
bij deze principiële strijd betrokken
zijn, onze lezers deze beide artikelen
niet mochten onthouden. U vindt hier
onder allereerst het artikel van ds
Veldkamp (de inleiding hiervan heb
ben we weggelaten, omdat hierin nog
slechts even een resumé gegeven
wordt van de gang van zaken) en
daaronder het commei),'"r van Fedde
Schurer.
INTUSSEN zitten die pilaren me
dwars, en als ik zo doorga, krijg ik
niet eens de kans ze aan te raken.
Het is een raar geval dat je bij een
ander thuis pardoes gaat zeggen wat
je op je gastheer tegen hebt. Maar
ik word er toe uitgenodigd, en dus
moet het maar.
Het eerste wat ik op de, laat me
dan maar zeggen „onafhankelijke"
pers tegen heb, is dat schrijvers en
lezers de Zondagsontheiliging met
huid en haar slikken. Het nummer
waarin de hoofdredacteur een pole
miekje met mij begint, is toevallig een
Maandagnummer.
Dit nummer is voor een aanzienlijk
deel gevuld met de verslagen van de
sport die op Zondag bedreven is. Nu
verzekert de hoofdredacteur mij, dat
vele lezers van de F.K. horen bij wat
ik „onze mensen" noem. Alala! Dus
Zondag eerbiedig luisteren naar: ge
denk de Sabbath, dat'ge die heiligt,
en Maandag smullen van een smerig
verhaal hoe die dag ontheiligd is en
wat voor kranige lui dat waren. Dat
rammelt, is 't niet? Nee, u moet niet
zeggen: dat lees ik niet! Die krant
is een huisvriend, die voor ieder lid
van 't gezin een woordje heeft, en
wat u niet leest interesseert een ander
wel! Daar hebt u verantwoordelijkheid
voor of niet? U moet dus zeggen tegen
uw krant: je komt hier elke dag thuis,
maar deze praat neem ik niet. Je
brengt een vreemde sfeet in m'n huis,
en als je daar niet mee ophoudt, kom
je eenvoudig niet meer binnen.
U nodigt toch ook niet iemand uit
om eens per week eens gezellig te ko
men vloeken? Of is het 4e gebod van
minder waarde dan het 3e?
De „Friese Koerier" wil persé niet
„neutraal" heten maar „onafhankelijk"
en geeft even beslist de voorkeur aan
„wonen temidden zijns volks" boven
het „blijven binnen de palen van het
beschermde domein der zich christe
lijk noemende groepen."
De angeltjes in deze laatste zin laat
ik nu maar zitten. Ik wijs er alleen
op met verwijzing naar het boven
staande, dat er ook palen zijn die God
zelf heeft gezet, en dat alles fout loopt
als je daar niet binnen blijft.
Ik vind het prachtig „te wonen te
midden mijns volks", maar dan heeft
speciaal de krant voor dat volk ook
een roeping. De Krant vervult die roe
ping niet, als ze dat volk stijft in de
waan, dat het wel en wee van ons
vaderland zowat afhangt van voetbal
lers, wielrenners en flimsterren. Ik
laat de F.K. graag de fiere naam van
„onafhankelijk", maar in een opzicht
is hy zeer afhankelijk: van de slechte
smaak van het publiek voor de sport
sensatie op Zondag.
Gooi die er uit, en een van de pila
ren gaat wankelen!
Mijn tweede bezwaar gaat tegen het
dualistisch standpunt, dat o.a. de F.K.
inneemt dat „christelijke pers" (ik kan
er bij voegen christelijke organisatie,
politiek, school, enz., want dit ligt alles
in één vlak) feitelijk beschouwd wordt
als een hobby, een paradepaard, een
luxe-artikel van enkele principiële de
bielen of iets dergelijks.
Hiertegen verzet zich mijn belijdenis
van het Koningschap van Christus op
elk levensterrein. Naar mijn overtui
ging aanvaardt Christus geen man
daatgebieden, maar is zijn souvereini-
teit op elk terrein absoluut. Hij is het
op het ene terrein niet een beetje min
der dan op het andere. En wij zijn
christen of we zijn het niet. Zijn we
't wel, dan ook in alle details, tot het
lezen en schrijven van de krant toe...
hetzij ge eet of drinkt of iets anders
doet, doet bet ter ere Gods. Het gaat
dus niet om een methode, maar om
een beginsel.
Het wereldnieuws is geen „neutraal"
nieuws, maar de marsroute van Chris
tus door deze wereld, en het hindert
mij dat de lezers van de F.K. wel alles
vernemen van alle mogelijke mense
lijke prestaties, maar weinig of niets
van Hem, Die alle ding regeert.
Ik heb nog veel meer op mijn hart,
en ik mocht alles zeggen, doch na 1000
woorden moest ik stoppen, 'k Ben er
Ulang over heen, vrees ik. Dus....
opl
HET IS NU precies een week gele
den dat ds Veldkamp, die graag Sim
son in de Dagonstempel wilde zijn, een
artikel in ons blad publiceerde. Wij
hébben hem niet in de rede gevallen,
en onze christelijke lezers rustig de ge
legenheid gegeven- zijn woorden te
verwerken en te laten bezinken. Vóór
wij met dit antwoord begonnen, heb
ben wij eerst bij de administratie ge
ïnformeerd, hoe groot de schade was,
hoeveel lezers hun abonnement had
den opgezegd. Het antwoord was: niet
één.
Dat viel dus mee. En wij schrijven
dit negatieve resultaat toe aan de
wijze, waarop ds Veldkamp zijn aan
val heeft gedaan. Hij heeft wit gezet,
in de veronderstelling dat wij zwart
zouden spelen. Hjj heeft de dingen
vereenvoudigd, om ze overzichtelijk te
maken, en daardoor sloeg hij er pre
cies naast. Ten eerste in de wijze
waarin hij ons wil helpen om ons
standpunt te formuleren. De Koerier
neemt volgens ds Veldkamp het stand
punt in, „dat „christelijke pers" (ik
kan er bijvoegen „christelijke organi
satie, politiek, school, enz.", want dit
ligt alles in één vlak) feitelijk be
schouwd Wordt als een hobby, een pa
radepaard, een luxe-artikel van en
kele principiële debielen of iets der
gelijks."
DEZE KARAKTERISTIEK, hoe
bruikbaar zij in het schema moge zijn,
nemen wij zeer beslist niet voor onze
verantwoording. Al onze lezers weten,
dat wij iets dergelijks nimmer hebben
gezegd en nimmer zullen zeggen. Wij
kunnen niet van ds Veldkamp ver
wachten dat hij ons blad geregeld
leest, maar hij heeft wel het nummer
van 7 September gelezen, waarin wij
schreven: „Nu zullen wij de laatsten
zijn om te beweren, dat in bepaalde
omstandigheden en onder bepaalde
verhoudingen de op de eigen groep af
gestemde pers niet nuttig en zelfs
noodzakelijk kan zijn. Ook dan echter
blijft het voor ons besef een zaak van
methode en niet van beginsel in de
zin van een tegenstelling tussen Jhave
en Dagon".
Op zulk een uitspraak past deze aan
val kwalijk. Deze dingen zijn van een
veel te gecompliceerd karakter om ze
in de stijl ener slechte conversatie af
te doen.
Wanneer ds Veldkamp daarna het
koningschap van Christus proclameert
op elk levensterrein, begrijpt hij na
tuurlijk dat ik dit hartelijk met hem
eens ben. Hij vervolgt echter: „Chris
tus aanvaardt geen mandaatgebieden".
DEZE DINGEN zijn niet zo eenvou
dig. Wanneer ds Veldkamp het apho-
risme neerschrijft, dat het wereld
nieuws geen neutraal nieuws is, maar
de marsroute van Christus door de we
reld, zulks met toepassing op de dag
bladpers, dan is dat mooi, maar wat
bedoelt hij er practisch mee? De voor
pagina's van christelijke en andere
bladen worden gevuld met hetzelfde
nieuws, dat het A.N.P. over de telex
aanvoert. Ieder is voor zijn keuze ver
antwoordelijk, maar het is lichtvaar
dig te suggereren, dat de voorpagina
van het „Zeeuwsch Dagblad" de mars
route van Christus van dag tot dag
bepaalt, terwijl de „Friese Koerier"
het volk „stijft in de waan, dat het wel
en wee van ons vaderland zo ongeveer
afhangt van voetballers, wielrenners
en filmsterren". De commentaren op
het nieuws in de hoofdartikelen zijn
hiervoor beslissend, en ik wil in dit
opzicht geen hoge borst opzetten, maar
toch treft het mij pijnlijk, dat ds Veld
kamp ons hier zo vlot en onverhoord
meent te mogen oordelen en te helpen
ve'rdoemen.
Ik zou niet graag willen beweren dat
alle Zondagssport tegelijk Zondagsont
heiliging is. Ds Veldkamp heeft volko
men recht, de voorkeur te geven aan
de christelijke pers, mits die voorkeur
gepaard gaat met eerbied voor anderen
die menen dat de pers zich tot het
volk als eenheid moet richten, en in
die veel moeilijker positie trachten
hun plicht te doen; eerbied zelfs voor
degenen die menen soms in Else-
viers weekblad te moeten schrijven.
Wanneer ieder op de hem aange
wezen plaats zjjn plicht doet, dan voelt
men de eigen betrekkelijkheid naast
de waarde van de ander, en besterft
het geroep van „Des Heren tempel, des
Heren tempel zjjn deze" vanzelf op de
lippen.
Wentelwieken voor 40 passagiers
op komst.
BRUSSEL, 6 Nov. De heer A. Vernieu
wen, vice-voorzitter van de Belgische
Luchtvaartmg SABENA, heeft ter
gelegenheid van een bezoek van een aan
tal Amerikaanse luchtvaartjournalisten,
op een persconferentie verklaard, dat de
exploitatiekosten van de helicopterdien
sten van de SABENA op het ogenblik
twee keer groter zijn dan de ontvang
sten. Hij wees erop dat de exploitatie
van de helicopterdiensfc waarschijnlijk
eerst lonend zal worden wanneer de
twee-motorige helicopters, die 40 passa
giers kunnen vervoeren, beschikbaar ko
men. De SABENA verwacht deze grote
helicopters echter pas over drie jaar in
bedrijf te kunnen nemen.
Intussen zal SABENA voortgaan met
de Sikorsky's, waarover zij thans be
schikt, de bestaande diensten te onder
houden en zal zij deze zo mogelijk nog
uitbreiden. De heer Vernieuwen verklaar
de verder, dat de SABENA grote belang
stelling heelt voor de tweemotorige he
licopters, die Sikorsky en Piasecki gaan
bouwen en voor een aantal Engelse pro
totypes, zoals de Bristol 173 en de Fairey
Rotodyne 9. De ondervoorzitter van de
SABENA deelde mede, dat alle grote
luchtvaartmaatschappijen het experiment
van de SABENA aandachtig volgen. De
KLI^ heeft een exploitatieberekening ge
maakt op grond van gegevens, die dooi
de SABENA werden verstrekt en de Ne-,
derlandse maatschappij is tot de slotsom
gekomen, aldus de heer Vernieuwen, dat
indien zij op dezelfde basis helicopter
diensten explodeerde, het verlies 100.000
dollar per jaar zou bedragen. De heer
Vernieuwen vertelde nog, dat van de
3.000 passagiers, die sedert 3 September
met de Belgische helicopters werden ver-
voei i, 39 procent nog nooit eerder in een
vliegtuig had gezeten en 16 procent der
reizigers hun reis met een gewoon lijn-
vliegtuig hadden voortgezet. De heer
Vernieuwen noemde Brussel het beste
centrum ter wereld voor een net van
helicopterverbinding binnen een straal
van 320 km. Rondom Brussel, wonen, n.l.
74 millioen mensen.
Ingezonden Mededeling (adv.)
en
g
""jM, ,A4«UCEN
o, -
ulltl *oij„ van Sensbelasting.
'ayslag
Totaal
te fcetaJeo
8 van dg
'oonbelajtj,
Ingezonden Mededeling (adv.)
daarvoor is Akker's Klooster
balsem het middel, dat Uw huid
weer gaaf en glad maakt. Ook
als wrijfmiddel bij rheumatiek:
Prijsvraag van het Neder-
landsch Bijbelgenootschap.
's-GRAVENHAGE, 6 Nov. Het hoofd
bestuur van het Ned. Bijbelgenootschap
heeft besloten, ter gelegenheid van het in
Juni 1954 te vieren 150-jarig jubileum
van de Bijbelvoorziening in de wereld
door de Bijbelgenootschappen, een
prijsvraag uit te schrijven voor het dich
ten van een lied. Hierin kan bezongen
worden de zegen, die de Bijbel in de we
reld verspreidt, de betekenis van dat
boek in het persoonlijk leven en voor het
samenleven en de taak van de gelovi
gen om dat boek in alle talen te doen
vertalen en verspreiden.
Het Bijbelgenootschap stelt drie prij
zen van f 100.beschikbaar voor de drie
beste inzendingen.
Het ligt in de bedoeling, ongeveer 1 Ja
nuari 1954 een prijsvraag uit te schrijven
voor het componeren van een zangwijs
op de drie bekroonde dichtwerken.
Voor de voorwaarden tot deelneming
aan de prijsvraag wende men zich tot
het Ned. Bijbelgenootschap, Herengracht
366, Amsterdam.
Mijnontploffing in Utah.
VERNAL (Utah), 6 Nov. Acht personen
zijn Donderdag opgesloten in de Bonanza-
mijn bij Vernal in de Amerikaanse Staat
Utah als gevolg van een ontploffing, die
werd gevolgd door een hevige brand.
Drie personen zijn met verwondingen
naar een ziekenhuis vervoerd.
Men vreest, dat de ingesloten mijnwer
kers om het leven zijn gekomen. Het
werk in de mijn was Donderdag hervat
na een staking, die drie maanden had ge
duurd.
Westdaitse regeringskringen menens
Met ratificatie der E. V. G. mag niet langer meer
geaarzeld worden.
(Van de A.N.P.-correspondent.)
BONN, 6 November.
Nu de antwoordnota uit Moskou de in Bonn reeds lang bestaande
indruk heeft bevestigd, dat de Sowjet-llnie op het ogenblik nog geen
belangstelling heeft voor het aansnijden van de Duitse kwestie, richten
de blikken in Bonn zich nog scherper naar Parijs. Naar de in regerings
kringen in Bonn heersende opvatting zou de onmogelijkheid om met
de Russen in gesprek te komen, de laatste Franse hindernissen voor
de ratificatie het Europese legerverdrag moeten wegnemen.
In alle commentaren, die in de laatste dagen door politici van het
regeringsfront-zijn opgesteld, heet het, dat nu niet langer geaarzeld
mag worden met de E.V.G.
Men ziet in het tot stand komen van de Europese Gemeenschap de
enige mogelijkheid om de Russen tot ernstig overleg te dwingen. Voor
voldongen feiten zullen de Russen tenslotte wel bakzeil moeten halen,
aldus kan men de in de Bondskanselarij heersende mening samenvatten.
De perscommentaren gaan over het tonen meer tot gelding komen dan in
algemeen in dezelfde richting, doch op- de officiële waardering van de toestand,
merkelijk is, dat hier de pessimistische
Vrouwe Justitia voor een moeilijke taak
Eigenaardige affaire met vreemde achtergrond
STOCKHOLM, 6 November. De rechtbank in Uppsala begint
vandaag met de behandeling van een zaak, die in Zweden groot °P2|®n
heeft gebaard en reeds een half jaar lang onderwerp is van uitgebreide
discussies. Het betreft het proces tegen de bisschop van Strangnas,
Dick Heiander, die anonieme brieven zou hebben geschreven en ver
spreid, waarvan de inhoud krenkend wordt geacht voor een tweetal
kerkelijke figuren. Mocht hij inderdaad schuldig worden bevonden dan
zal hij, zo is van de zijde van het Openbaar Ministerie geëist, uit
zijn ambt moeten worden ontzet.
zelf.
DIEPGAAND ONDERZOEK.
van
Koning, nadat de geestelijken in het
betrokken bisdom door middel van ver
kiezingen een voordracht hebben opge
maakt.
In October van het vorige jaar is
Heiander in het bisdom Strangnas voor
gedragen en benoemd. Voordat de ver
kiezingen werden gehouden hebben ver
schillende geestelijken in het bisdom
anonieme brieven ontvangen, waarin de
kwaliteiten van Heiander toen nog
hoogleraar aan de theologische faculteit
te Uppsala werden genoemd en waar
in een medecandldaat, eveneens theolo
gisch hoogleraar te Uppsala, en een
jong geestelijke uit die stad werden
aangevallen.
Laatstgenoemde heeft al in Decem
ber aangifte gedaan bij de politie, maar
eigenlijk pas in de lente van dit jaar
is aan de zaak grote ruchtbaarheid ge
geven. Politie en justitie hebben een
uitgebreid onderzoek ingesteld, maar
PORTUGAL krijgt een nieuw
parlement. Morgen worden in
het land algemene verkiezin
gen gehouden, waarvan het
moge gek klinken de uitslag al
bij voorbaat vaststaat. De rege
ringspartij heeft 120 candidaten
gesteld voor het even groot aantal
zetels in het parlement en de oppo
sitie is met 28 candidaten gekomen.
Het eigenaardige van het poli
tieke stelsel van het land is, dat
oppositiepartijen officieel niet zijn
toegestaan, hoewel krachtens de
grondwet iedere burger van Portu
gal tot parlementslid kan worden
gekozen.
Dit feit is lang een onderwerp
van verschil van mening geweest
tussen de aanhangers en tegenstan
ders van het tegenwoordige regiem
en pas sinds 1945 heeft de rege
ring water in de wijn gedaan en de
oppositie de kans gegeven zetels in
het parlement te verwerven. Maar
toen werden de verkiezingen door
de regeringstegenstanders geboy
cot, omdat de eisen, die zij hadden
gesteld, niet waren ingewilligd.
Sedert het huidige regiem in 1926 in
het zadel kwam door een militaire
staatsgreep, kwam de oppositie er niet
meer aan te pas. Generaal Antonio
Oscar Carmona, die toen president van t deze eisen spoedig zullen worden in
de republiek werd, bleef zijn functie I gewilligd. In het regeringsprogram is
vervullen tot hij in 1951 stierf. 1 daarvan tenminste geen sprake, want
Waarom laat de regering geen oppo-1 men wil de politiek, die sinds 1926
sitiepartij toe? Dr Salazar, die al 25
jaar de regering leidt, heeft dit in Juli
van dit jaar trachten duidelijk te ma
ken. „De regering, aldus dr Salazar,
heeft getracht een stelsel in te voeren
zonder partijen, omdat de vorming er
van naar haar inzicht slechts kan lei
den tot verlamming van de staat en
wisselvalligheid van regering". „Het
kon aanleiding geven tot burgeroor
log", zo meende hij.
Voor democratische begrippen is dit
wel een heel eigenaardig standpunt.
Inderdaad, wanneer er een oppositie
bestaat tegen de regering, kan dit
remmend werken, maar waar legaal
verzet tegen het beleid van een kabi
net ontbreekt, omdat men het voeren
van oppositie eenvoudig verbiedt of
onmogelijk maakt, dan staat men ge
lijk met dictatuur.
De oppositie eist thans het herstel
van zekere vrijheden, zoals üe vrijheid
van vorming van politieke partijen,
vrijheid van vergadering en persvrij
heid. Er is echter weinig kans op, dat
wordt gevoerd op de oude voet voort
zetten
Een feit is, dat alleen de politieke
figuren in Portugal zich druk maken
om deze dingen. Aan de gewone man
gaat dit alles voorbij. Portugal is niet
alleen een staat, die doet denken aan
de diverse regeringen in de Zuid-
Amerikaanse landen, of om dichter bij
huis te blijven, aan Spanje, want bo
vendien staat de ontwikkeling van de
bevolking nog niet op een peil als in
andere Westeuropese landen. Dat
blijkt uit de regeling voor de samen
stelling van het kiezerscorps. Alle
mannelijke personen ouder dan 21
jaar, die kunnen lezen en schrijven,
mogen kiezen. Er is een aantal analfa
beten in Portugal, dat ook mag stem
men, maar dan moet men tenminste
per jaar 100 Escudos belasting betalen.
Voor de vrouwen is de situatie nog
vreemder. Van hen mogen naar de
stembus zij die ouder zijn dan 21 jaar'
en een zekere opleiding hebben geno
ten. Voor de analfabeten onder de
vrouwen geldt, dat ook zij 100 Escudos
belasting moeten betalen en aan het
hoofd van een "huishouding moeten
staan om te kunnen deelnemen aan de
verkiezingen.
Zolang het ontwikkelingspeil der be
volking zo is, dat zelfs in de kieswet
verschil wordt gemaakt tussen analfa
beten en niet-analfabeten zal het hui
dige dictatoriale stelsel geen moeite
heoben zich voorlopig nog te handha
ven.
Bij een wetenschappelijke analyse is
geconcludeerd, dat de brieven moe
ten zijn geschreven op schrijfmachi
nes, die de bisschop geleend had van
de theologische faculteit. Naar hij
zelf zegt, hebben ze gedurende die
tijd in de universiteitsbibliotheek ge
staan, waar ook anderen gelegen
heid hadden ze te gebruiken. Als een
ernstige aanwijzing tegen de bisschop
worden beschouwd zijn manipulaties
met één van die machines, waarop
bovendien ook al in 1951, tijdens de
verkiezingscampagne in een ander
bisdom, anonieme brieven schijnen te
zijn geschreven. De letters van deze
machine zijn met één of ander werk
tuig zwaar beschadigd door wie
weet men niet. Heiander heeft deze
machine, toen hij haar in het voor
jaar van dit jaar aan de faculteit
moest teruggeven, willen vervangen
door een andere van hetzelfde type
en met een fabrieksnummer, dat
slechts weinig van dat van de oude
verschilde. Deze „vervangingsmachi
ne" heeft hij onder een valse naam
gekocht, volgens een van zijn uitla
tingen omdat het hem ergerde, bij een
contante aankoop zijn naam te moe
ten opgeven. Toen men bij de facul
teit de verwisseling van de machines
ontdekte, heeft hij de letters van de
beschadigde machine door nieuwe la
ten vervangen. Als motief voor zijn
handelwijze geeft de bisschop op zijn
angst om moeilijkheden te krijgen
met de prefect van de faculteit, te
genover wie hij voor de machine ver
antwoordelijk was. Deze prefect was
de medecandidaat bij de verkiezingen,
over wie in anonieme brieven ge
schreven is.
VREEMDE ACHTERGROND?
Heiander, die het laatste halfjaar bij
na voortdurend met verlof is geweest,
blijft bij zijn schriftelijk naar eer en
geweten afgelegde verklaring, dat hij
met de brieven niets te maken heeft
gehad. Hij en zijn verdediger hehben,
onafhankelijk van dat van de justitie,
een eigen onderzoek Ingesteld.
Op de achtergrond van deze af
faire schijnen de tegenstellingen te
spelen tussen twee richtingen in de
Zweedse Lutherse kerk, een „hoog
kerkelijke", katholiserende en een
„laagkerkelijke".
De jonge geestelijke uit Uppsala,
die bij de politie aangifte heeft ge
daan, wordt beschouwd als een ex
ponent van de „hoogkerkelijke" rich
ting en naar men meent is het bis
dom Strangnas een bolwerk van deze
vooral door jonge priesters voorge
stane richting. Van kerkelijke zijde
wordt het bestaan van scheurings-
tendenzen echter ontkend.
De rechtbank, die zich van 6 tot 21
November met de zaak bezig zal hou
den en ten minste dertig getuigen zal
horen, zal nu moeten uitmaken of de
bisschop schuldig is of het slachtoffer
van iemand, die niet voor zijn daad wil
uitkomen en de schuld op hem wil
schuiven.
Het pessimisme geldt dan in hoofdzaak
de mogelijkheid om nog tot een herstel
van de Duitse eenheid te komen.
VON r AU LUS' ROL.
Sommige Duitse commentators bren
gen ook de terugkeer van de vroegere
veldmaarschalk Von Paulus uit de
Sowjet-Unie naar Oost-Duitsland ln
rechtstreeks verband daarmee. Von
Fauius zou de opdracht krijgen in het
Oosten van Duitsland een op commu
nistische leest geschoeid leger te vor
men, dat de tegenhanger van de twaalf
West-Duitse Europese divisies zou moe
ten vormen.
Terwijl men aldus hier en daar een
nationale traan ziet wegpinken, blijft
de officiële lezing, dat de enige kans
om uit deze impasse te geraken nu ligt
in een versneld voortgaan op de oude
weg naar Duitse bewapening in Wes
telijk verband. Ook de sociaal-democrati
sche oppositie heeft zich ln wezen bfl
deze opvatting aangesloten, ook al blijft
zij haar eigen mening houden over de
vorm, waarin de bewapening zal moe
ten worden gegoten.
MAAR NU VERDER.
Begrijpelijkerwijs wenst men zich
in Bonn niet officieel uit te laten
over de wijze, waarop dr Adenauer
het contact met de Russen wenst te
zien voortgezet. De nota is aan de
geallieerden gericht, zo zegt men
hier, en het staat Bonn dus niet aan
het eerst met het antwoord klaar te
staan, Dit neemt niet weg, dat men
in de omgeving van de bondskanse
lier duidelijk laat doorschemeren, dat
dr Adenauer niet veel heil meer ziet
in voortzetting van de notawisseling.
Ook dr Von Brentano, de fractielei
der der Christelijke partij, heeft Don
derdag te verstaan gegeven, dat nu
eerst dient te worden uitgemaakt of
het nog zin heeft met de notaschermut
seling door te gaan. Mocht het Westen
nog willen antwoorden, dan zou dat
volgens hem in enkele woorden kunnen
geschieden, namelijk met de vraag:
„Waar en wanneer kan een bespreking
plaats hebben?"
Overigens zijn er ln de Christelijke
partij ook stemmen, die menen te moe
ten waarschuwen tegen een afbreken
van de briefwisseling.
Volgens het Berljjnsc blad van mi
nister Kaiser zou dat „een overijlde en
onoverdachte gevolgtrekking" kunnen
zijn.
DE SAAR.
Niets kan volgens de in Bonn be
staande opvatting worden bereikt, zo
lang de Fransen passen op de nationale
plaats blijven maken inplaats van naar
de Europese linies op te marcheren.
Men hoopt, dat de druk op de Franse
politici nu zodanig zal worden, dat de
beslissing niet veel langer meer zal
worden uitgesteld. Dr Adenauer heeft
ten aanzien der Franse ratificatie wei
nige dagen geleden weer eens een zeer
optimistische toon aangeslagen, doch
waarnemers menen te weten, dat h(J
er in werkelijkheid niet helemaal ge
rust op is, dat Parijs Inderdaad in het
begin van het volgende jaar zal ratifi
ceren.
Waarnemers geloven, dat dr
Adenauer gaarne de Fransen tot
zulk een besluit zou animeren door
een eindweegs tegemoet te komen
aan de Franse verlangens inzake
de Saar. De besprekingen over dit
vraagstuk zullen de volgende week
worden voortgezet. De verhitte
commentaren, waarmee zij te Bonn
geleid worden, geven echter weinig
reden om te verwachten, dat de
bondskanselier op principiële pun
ten afstand zal kunnen nemen van
de in Juli door de bondsdag een
stemmig aangenomen Saar-beslui-
ten. Deze wensen, dat de regering
er bij alle overeenkomsten van uit
zal gaan, dat de Saar rechtens nog
altijd een deel van Duitsland is,
zodat slechts een regering voor ge
heel Duitsland, met medewerking
van de Saarlanders zelf, afstand
van het gebied zou kunnen doen.