van öaq tot öaq EPOS VAN OVERWINNINGEN EN TEGENSLAG Koninklijk medeleven bracht vele getroffenen troost J FEBRUARI MAART 4 Besluit Polder Walcheren: Ho ge zeedijk voor de Zuidwate- ring. 13 Gat bij Burghsluis gedicht. APRIL 29 Tweede stroomgat bij Ooster land gedicht. MEI 15 Ir Geers: „Toestand in de haven van Zierikzee is men meester". 18 Ontwerp rampschadewet bij Tweede Kamer ingediend. 21 Eerste goederentrein stoomt door Kruiningerpolder. Presta tie van N.S. Hard werk bij Sirjansland. 22 Slag bij Sirjansland verloren. Tegenslag vlak voor Pinkste ren. 23 Acht grote caissons op weg naar Zeeland. JUNI 13 Oostelijk gat bij Kruiningen geblokkeerd. Ernstige dak val op Schouwen bi) de „Plom pe Toren". 22 Wetsvoorstel: Herverkaveling van Schouwen-Duiveland, Tho len, Zak van Zuid-Beveland en Waterschap Waarde. JULI 13 16 22 23 24 Dichtingspogingen bij Ouwer kerk mislukken steeds. Water staat zet door. 25 Ir Bazlen: „Situatie bij Ouwer kerk is ernstig!" 26 Dakdichting bij Ouwerkerk voorlopig uitgesteld. 27 Ringdijk bij Schelphoek ge blokkeerd. Schouwen afge sloten. SEPTEMBER 28 Gat bij Stevensluis gedicht. AUGUSTUS 19 22 18 19 22 23 26 Zeeweringen op Walcheren staan er goed voor. 29 Dienst Dijkherstel: „Schouwen - eind October zo goed als droog". OCTOBER 15 Hoogspanning bij Ouwerkerk. 33 km. nieuwe dijk aangelegd, 16 11 km vernieuwd. Tweede Kamer aanvaardt rampschade wet. 21 Elektrische voorziening van Kruiningen weer in orde. 23 Kust van West-Zeeuwsch- Vlaanderen v/eer veilig. 28 Vooroeverval bij Burghsluis. 30 Eerste caisson bij Ouwerkerk geplaatst. Eindstrijd begonnen. Extra uitgave ZEEUWSCH DAGBLAD I I Kampmaand. X Herstelwerkzaamheden in Vlis- singen. Kattendijksedijk be houden. Centraal Z.-Beve- land gespaard. 4 Terneuzen herstelt de schade. De Serlippenspolder wordt leeggemalen. Kortgene valt weer droog. Overal voorlopig herstel van de dijken. Vele telefoonverbindingen hersteld. Dropping van zandzakken. Ir A. G. Maris verklaart: „Her stelwerk in Zeeland zal tot de komende winter duren". 6 Overal verbeten strijd om dij ken te behouden. Aanleg nooddijk bij Arnemuiden.. Telefoonverkeer in Zeeland functioneert weer. Straalzen ders in Goes, Terneuzen, Ber gen op Zoom en Rotterdam. Militairen springen bij. g Dijk van Emanuelpolder in O.- Z.-Beveland gedicht. Gevaar voor 7 polders geweken. Vier dijkgaten bij St. Anna- land en Poortvliet gedicht. Dijken in W. Z.-Vlaanderen betrekkelijk veilig. O Watersnoodnota: Regering be- taalt herstel zeeweringen. I Q Hevel in werking bij Baarland. Mr Schlingemann onthult: „Rijkswaterstaat overweegt verhoging van dijken en af sluiting van zeearmen". II Arnemuiden zo goed als droog. Leegmaling van polders op Walcheren. Boulevards van Vlissingen voor een groot deel hersteld. Herstel dijk tussen Veere en Vrouwenpolder. Oranjezon wordt leeggepompt. Krachtig herstel op Walche ren. 11 Doorgebroken dijk bij St Maartensdijk gedicht. Bin nendijken op N.-Beveland ge dicht. Onzekerheid over het lot van de Willem Adriaan Polder. Schelphoekgat reeds 250 meter breed. Werk aan de Sloedam vordert. Leeg maling polders bij Noordgou- we, Bruirisse en Wolphaarts- dijk. Dichting van gaten in zeedijk in de zak van Zuid- Beveland. Gaten op Walche ren zijn dicht. Gunstig ver loop herstel in Z.-Vlaanderen. Gat bij Kruiningen 22 meter diep. Militairen leggen nooddijk aan bij Rilland. 14 Vloot met groot materiaal op weg naar Zeeland. Massaal herstel wordt aangepakt. - Harde strijd in de Leendert Abrampolder op Noord-Beve land. - Herstel van binnen dijken. tg Eerste gat in de Oude Dijk tussen Bruinisse en Ooster- land gedicht. - Tegenslag bij aanleg nooddijk bij Rilland. 1 fi Rijkswaterstaat besluit: Aan leg van nooddijk rond Schelp- hoek. Watervoorziening van Zuid-Beveland in gevaar. Buis leidingen dreigen te breken in de Kruiningerpolder. Situa tie bij Kruiningen critiek. Harde strijd in de Nieuw-Neu- zenpolder. In Baarland zakt het water. 1 Q Walcheren is redelijk veilig. Mislukte dichting laatste gat bij St. Annaland. 20 wet noodvoorzieningen dijk herstel: Minister heeft toezicht. Pompen ingezet op Tholen, Walcheren, Zuid-Beveland en Noord-Beveland. Herstel in Stavenisse. Wolphaartsdijk droog. Laatste gat bij St. Annaland gedi t. Zware strijd bij nooddijk over de Vierde Weg. 24 Nooddijk over de Vierde Weg bij Rilland-Bath gedicht. 25 Gat in zeedijk bij Waarde ge dicht. Westveerpolder afgeslo ten. Dijk bij Rilland over Vierde Weg bezweken en weer gedicht. 26 Rapport van het Waterschap: „Breede Watering (Goes en omgeving) door een wonder gered!" 2« Ellewoutsdijk drooggevallen. Directe verbinding Kortgene- Colijnsplaat hersteld. Leen dert Abrahampolder is droog. Grote pompen op Noord-Beve land ingezet. Vele tegenslagen 2 Gaten geslagen in nooddijk over Vierde Weg. Aanleg van tweede dijk evenwijdig aan de eerste. Gaten geslagen in Lavendeldijk tussen Oostdijk en Rij'sweg. Mislukte dich ting grootste gat in West- havendijk bij Zierikzee. Overal tegenslag. Groot offensief bjj Kruiningen wordt ingezet. 3 Zuidelijk gat van Westhaven- dam bij Zierikzee gedicht. 5 Opdracht voor aanleg van vliegveld op Schouwen. Q Opdracht van Rijkswaterstaat tot bouw van caissons. 17 Watervoorziening Zuid-Beve land in groot gevaar. Stroom- gaten in Stavenissepolder op Tholen dicht. Werk in de Nieuw-Neuzenpolder achter de rug. Herstel Kadijk. Bouw baileybrug bij Kruiningen. 20 Nog vele stroomgaten. Tholen en St. Philipsland en Noord-Beveland van het bui tenwater afgesloten. 24 Harde strijd aan de Kadijk tussen de Kruininger- en de Waardepolder. Bezinking van gaten by Kruiningen. Mislukte pogingen van dich ting van Zierikzeese havendijk. Bezinking -at bij Schelp- hoek. 26 Gat tussen Burghsluis en Haamstede gedicht. Dichting bij Bath mislukt. Nieuwe breuk in de Westhavendijk bij Zierikzee. 2Q Stormachtig weer: Nieuwe ga ten in Zuiddijk bij Gawege en in Rampaartsedijk. Critieke si tuatie op vele plaatsen. Veel werk 's nachts verzet. Zege bij Rilland Bath 8 Gat bij Schelphoek schuurt niet verder uit. 9 Minister Algera: „Schelphoek een ongekend probleem". J2 Zeer hoge waterstand. Dijk tussen Bruinisse en Oosterland doorgebroken. Bruinissepolder ingelopen. Critieke situatie op Schouwen-Duiveland. 14 Gat bij Bruinisse wordt die per. Eerste gat in Kadijk gedicht. Definitief herstel op vele plaatsen. 15 Minister Algera in Tweede Kamer: „Schouwen-Duiveland medio October droog". 21 Dijk bijRilland-Bath eindelijk gedicht. 23 Kadijk gedicht. Polder Waar de afgesloten. 25 Leidingwatertoevoer naar Z.- Beveland verzekerd. Sombere Pinksterdagen 7 Herstel op Schouwen-Duive land vordert. 9 Eerste van de drie gaten bij Kruiningen geblokkeerd. Dich ting dreigde bijna te misluk ken. -ill A Operatie Levenstrijd gelukt 3 Weg Renesse-Scharendijke na genoeg gereed. Operatie „Le vensstrijd" bij Zierikzee vor dert. 4 Ringdijk achter het grote stroomgat in de Oosthavendijk van Zierikzee gesloten. Opera tie „Levensstrijd" gelukt. 8 Bevolking van Waarde keert terug. tQ Stichting „Nieuw Schouwen- Duiveland" verwacht dat gat bij Ouwerkerk in September gedicht wordt. 24 Twee gaten in Rampaartsedijk gedicht. 25 Voorstel B. en W. van Vlissin gen: Verhoging waterkering Vlissingse voorhaven. Kruiningen en Stevensluis dicht Herstelwerkzaamheden Nieuw Neuzenpolder spoedig gereed. Ir A. G. Maris voor de radio: „Er is zekerheid omtrent het plan. Volgens dit plan zijn alle gaten in September dicht!" Eerste caisson in dijkgat van Kruiningen geplaatst. Tweede Kamer neemt wets ontwerp tot herverkaveling aan. in dam rond Zie- Kleine caissons storten in het water. Noeste arbeid bij Doorbraak rikzee. Teleurstelling in Tweede Ka mer over Rampschadewet. Dichting gat bij Stevensluis door weersgesteldheid uitge steld. Grote activiteit bij het dijkgat van Kruiningen. Motie Prov. Staten: Drie eilanden-plan moet spoedig verwezenlijkt worden. Spannende nacht bij Kruinin gen. Slag voor de helft ge wonnen. 24 Laatste gat bij Kruiningen om 8.41 uur bedwongen. 27 Kruiningers keren terug, Modderslag begonnen. Victorie bij Schelphoek J Thoolse boeren protsteren te gen herverkaveling. 4 Grootste gat in de Rampaartse dijk gedicht. 6 Grote tegenslag. Ernstige djjk- val bij Flaauwers tussen Zie rikzee en Schelphoek. Inzet van arbeiders en materiaal. Gevaar voor tweede Schelp hoek. 9 Gat in inlaagdijk bij Flaau wers gedicht. Caissons bij Schelphoek aangekomen. Beslissende slag bij Schelp hoek gevallen. Phoenixcaisson in de Gemene Geul geplaatst. Klompe Geul bij Schelphoek geblokkeerd. Vergeefse poging om ringdijk rond het gat bij Ouwerkerk aan de Westkant te sluiten. Stormachtig weer. Tweede po ging bij Ouwerkerk mislukt. Ouwerkerk Baileybrug bij Kruiningen weggerold. Noeste arbeid bij Ouwerkerk. Aanleg verbindingsdammen tus sen oude en nieuwe zeedijk. Westelijke verbindingsdam bij Ouwerkerk gereed. Storm veroorzaakt critieke si tuatie in de dijk bij Stevens- sluis.— Ir Geers: „Ouwerkerk begin November dicht", 23 Moeilijkheden bij Stevensluis onder de knie. 25 Rampenfonds reserveert 15 10 15 millioen schade. voor immateriële Begin van de eindzege 2 Voorstel ir Maris Dijkwachten in Zeeland. 8 Ringdijk bij Schelphoek reeds op behoorlijke hoogte. 9 Aanbouw van lichtmasten bij Ouwerke. k. 1 4 Water op Schouwen 26 cm. ge zakt 14 Rampschadewet in de Tweede Kamer. wmËmÊmmmmMÊmmÊMÊHmmÊÊËmm lttWllt(H!lWll!illllllWlllll8WllitMltlltil.lWllMllllW[[lll(liii.WlWMIIIIIIWIlllllll>illlltiltllllilUillM drama van Ouwerkerk was volledig geweest. Het is tegen de achtergrond van deze sombere reeks van gebeurtenis sen, die we slechts beknopt konden weergeven, dat de prestaties van de dijkdichters in het oog springen. Tegen deze achtergrond tekent zich als in witte lichtende letters af het grootse, dat verricht is door de Ne derlandse waterbouwkundigen. Zon der ovei drijven schrijven we hier het woord groots. Want zelden is de be toonde moed, het doorzettingsvermo gen, het teamwork, het vernuft, de visie en strategische opzet van de plannen geëvenaard Boeiend was de strategische opzet van de dichtingsplanr.en. In de loop van Maart en April gelukte het de eilanden Walcheren, Noord-Beveland, Tholen en Zeeuwsch-Vlaanderen van het buitenwater af te sluiten, maar het was ook in d^ze tijd, dat de stroomgaten op Zuid-Beveland en Schouwen-Duiveland verder uit- schuurden. De opzet van het werk op Zuid- Beveland was, om het verbroken con tact van Zuid-Beveland en Walcheren met Holland te herstellen. Vrjj spoe dig was de verbinding tussen Wal cheren en Zuid-Beveland over de Sloedam hersteld. Tegelijkertijd was het offensief tegen het water vanuit Oost-Zuid-Beveland bij Rilland in gezet. De opzet was om het water uit de Reigerbergsepolder te verdrijven, zodat de spoorlijn en de weg naar Krabbendijke vrij zouden komen, een voorwaarde voor het aanvoeren van materieel naar het noodgebied van Kruiningen. Daartoe werd de be roemde noodd\ik over de Vierde Weg bij Rilland aangelegd met de bedoe ling om ongeveer driekwart van de polder van het buitenwater af te sluiten en de vloedkom rond het stroomgat van Bath te verkleinen. Met veel moeite kwam de nooddijk tot stand en was Krabbendijke later rechtstreeks te bereiken. Toen einde lijk 21 April het gat bij Bath gedicht werd, had men het water tot het ge bied rond Kruiningen verdreven. In middels was rien erin geslaagd rond het geïnundeerde gebied van Krui ningen een noodweg aan te leggen, zodat, zy het met de nodige onder breking, Goes en Middelburg vanuit Holland weer via Zuid-Beveland wa ren te bereiken. Een tweede operatie „Vierde Weg", werd ingezet, die nu betrof de Kadijk en de Lavendeldijk, de zwaar geha vende binnendijken tussen de polder Kruiningen en het waterschap Waar de. De bedoeling was nu om de vloed- kom bij Kruiningen te verkleinen en het Waterschap Waarde af te sluiten. 14 April werd het eerste gat in de Kadijk gedicht en slechts enkele dagen daarna, 23 April, was de ope ratie gelukt. Het Waterschap Waarde was afgesloten. De gebeurtenissen volgden elkaar snel op: 9 Me" blokkeerde men reeds het eerste stroomgat van de drie gaten In de zeedijk bij Kruiningen. Het Oostelijke gat ging 13 Juni dicht en meer dan een maand later, 24 Juli, om 8.41 u., klonk een schril triomf concert van vele bootfluiten over de ondergelopen polder. Het laatste gat bij de Veerhaven was gedicht. Zuid- Beveland was geheel gered. Vanuit het Oosten was het water, afgezien van de dicht ngen bij Wol- faartsdijk en in de Zak van Zuid- Beveland verdreven. Bij Kruiningen werd de eindslag geleverd. De moeilijkheden, die zich op Schou wen-Duiveland voordeden waren veel groter dan op Zuid-Beveland. Had men op dit schierei'and in het Oosten een vast uitgangspunt en kon men b.v. eerst naar Rilland en later naar Krabbendijke zandt, cin na zandtrein laten rijden, op Schouwen-Duiveland had men geen bruggehoofd voor het offensief. Ook op dit eiland werd het water vanuit het Oosten aangepakt. Eerst kwam de polder Bruinisse droog na de Oude Dijk hersteld te hebben. Daarna volgde de wanhopige operatie om de Ooster- en Sirjanspolder te redden door de Rampaartsedijk te herstellen en de gaten bij Oosterland en Sirjansland te dichten. Nee, erg voor de wind is het hier niet gegaan. De Rampaartsedijk, die zo moeilijk was te bereiken, heette al gauw de rampdijk en ook bij de grote stroomgaten in de zeedijken had men met groot gebrek aan mate rieel te kampen. De data van dich ting van de dijken spreken boek delen. Hier zijn ze: Eerst 29 April iT t soms door het uitdelen van konijntjes aan de jeugd in het rampgebied, soms door de slacht- offers op paleis Soestdijk te ontvangen trachtte ons Koninklijk gezin een lichtstraal te brengen in de duisternis van velen Goes, Victoriedag, Het mede leven van ons Vorstenhuis met het Nederlandse volk is spreekwoorde lijk. Koningin Wilhelmina gaf tij dens haar regeerperiode het lich tende voorbeeld. Overal waar leed en ramp haar volk had getroffen verscheen zjj en troostte zij als een moeder, beurde, zij op en liet ze goe de gaven achter. Ook op die onheils Zondag, die eerste Februari, toog zij, evenals haar dochter, direct naar het Ramp gebied. De volgende dag, 2 Februari, maakte de Prinses een tocht door Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen, Zuid- Beveland en Walcheren. Hoeveel woorden van bemoediging en troost heeft de Prinses toen niet gesproken bij Kruiningen, Wolphaartsdijk in de zak van Zuid-Beveland en op Walcheren, 's Middags stond daar de reeds hoogbejaarde Prinses in de sneeuwstorm bij het stationnetje van Oudelanhe en zag zij de ver kleumde vluchtelingen komen. Heel de dag trok zij verder door het rampgebied. Eerst ver in de avond gunde zij zich in Middelburg rust om de volgende dag weer verder te gaan naar Schouwen-Duiveland. Prins Bernhard, die het nieuws van de ramp in de Ver. Staten ver nam reisde, zo vlug als hij kon, terug naar Nederland. Reeds 6 Fe bruari landde hij met een helicop ter bij Zierikzee, waar hij zijn be kende rede hield op het haven plein, waarin hij de bevolking dringend verzocht te evacueren. Weinig is toen naar de Prins ge luisterd. Twee dagen later bezocht de Prins Zijpe en Bruinisse. Enkele dagen later, 11 Februari, zag het zwaar geteisterde Zierik- werd het tweede stroomgat bü OoS' terland gedicht. Na Pinksteren werd het gat bij Sirjansland gesloten en ruim een maand later leek het erop dat de Rampaartsedijk veilig was ge gesteld. Het was reeds ver in de zomer toen bewoners van dit gebied konden terugkeren. Toen was de Vie-bannenpolder aan de beurt. Eerst 18 Juli werd het gat bij Stevenslu'- gedicht en de grootste pessimist had niet durven voorspel len dat de stroomgaten bij Ouwer kerk de laatste zouden zijn, en dat deze sluiting eerst 7 November zou plaats hebben. Een tweede grote opzet van het werk was om de gehavende stad Zie rikzee en de droge corridor midden op het eiland te beveiligen. Om deze reden was het, dat de felle strijd werd geleverd om het behoud van de Schouwense dijk, die loopt van Zie rikzee naar Brouwershaven en hier om zette men alles op alles om ook de Stenen Dijk te behouden. Maar belangrijker was nog de hopeloze strijd, die werd geleverd, om de Zie rikzeese havendammen te dichten. Het moest 4 Juli worden voordat de operatie „Levensstrijd" tot een goed eind was gebracht en dat men kon zeggen dat de haven van Zierikzee veilig was. Betre.kkelijk op zichzelf stond het niet voor te stellen karwei om het Wa- zee. Koningin Juliana binnen haar poorten. De toestand in de stad was moeilijk. En plotseling verscheen daar Koningin Juliana. In het stad huis tijdens een besloten bijeen komst werd haar de hele ramp, die Schouwen-Duiveland had getroffen, tot in de détails verhaald. Bemoe digend waren de woorden, die Ko ningin JuliancL toen sprak. Later ging even een vleugje van vreugde door de stad, toen velen in de stra ten de Vorstin toejuichten. Deze dag bezocht Koningin Juliana verder nog per helicopter Brouwershaven, Sint Annaland, Scherpenisse en Sint Philipsland. De volgende dag was het Prins Bernhard, die op Tholen landde voor een kort bezoek. Maandag 16 Februari bezocht Prins Bernhard per helicopter Yerseke, Kloosterzan- de, Ossenisse en Hoofdplaat. Onvergetelijk was de tocht, die Ko ningin Juliana 23 Maart over Zuid- Beveland en Schouwen-Duiveland maakte. Op de Zanddijk, daar waar het water tot staan was gekomen, stonden honderden Kruiningers op de komst van de Vorstin te wachten. - Toen zij kwam ging er geen gejuich op. Dat kon niet. Alleen hoorde men hier en daar gesnik. Wat een goede en troostende woorden zijn er toen door Koningin Juliana gesproken. Maanden later, 11 Augustusheeft Koningin Juliana deze tocht her haald. Kruiningen was toen reeds drooggevallen. Te voet ging zij toen door Bath, Waarde en Kruiningen, na eerst 's morgens Schouwen- Duiveland bezocht te hebben. En overal waar onze Vorstin was ge weest, was het alsof de toekomst niet meer zo somber was. 15 Augustus opende Prins Bern hard bij Hansweert het barakken kamp dat was geschonken door het Zwitserse Rode Kruis. En tenslotte, het was 30 Septem ber, dat Koningin Juliana weer per helicopter op Schouwen-Duiveland landde. Zoals de vorige keren liet de Vorstin zich weeruitvoerig voor lichten over de toestand en stond zij ér op alles te zien en wilde zij juist met die mensen spreken, die het zo moeilijk hadden. terschap Schouwen van het buitenwa ter af te sluiten. De redding van Schouwen was een epos apart, dia haar climax vond in de definitieva sluiting van de ringdijk rond het ge mene gapende gat van Schelphoek op 27 Augustus, tegen de verwachting in nog maanden voor dat het gat bij Ou werkerk dicht zou gaan. Slechts in gewijden hadden wel eens gemompeld „Ik vertrouw Ouwerkerk niet hele maal!" Deze opsomming van feiten geeft slechts een gebrekkig beeld van de heroïsche strijd, die is geleverd om Zuid-Beveland en Schouwen-Duive land te redden. Het offensief tegen het water op deze eilanden kent haar weerga niet en zal moeilijk overtrof fen worden. Niets heeft men ontzien om de Zeeuwen hun land terug te geven. De kosten zijn groot geweest. Gemiddeld kostte het dijkherstel f 10 per seconde. Maar het is gelukt. Ein delijk. De dijken zijn dicht. En dan is er alleen reden om dank baar te zijn. Omdat dit alles slechts als door een wonder is geschied. Want de tegenslagen hadden veel erger kunnen zijn en zijn nog maar betrekkelijk ge ring geweest. De ingenieurs op Schouwen Duive- land waren ervan overtuigd, dat een flinke storm van. een paar dagen, on danks al het materieel en de man kracht, een tweede ernstige ramp kon veroorzaken. Want hoe zwak en broos waren en zijn soms nog de dijken op het eiland. „Je kunt zo je vingers erin steken", zei men dan. Deze fikse storm is uit gebleven de laatste negen maanden. Als door een wonder. Het spookte wel eens en dan was de schade soms niet te overzien. B.v. toen eind Augustus, tijdens dat weekend, de wind vrij hard was en het water woelig, waren de tegenslagen voor het dijkherstel erg. De dichting bij Ouwerkerk werd een drama. „Wie zal keren, de hand des Heren." Woorden, na de ramp ge sproken, bleken maar al te zeer van toepassing te zijn op het dijk herstel. Het noodweer is uitgebleven de afgelopen negen maanden. Als door een wonder. Daarom moet men dankbaar zijn, dankbaar jegens God, Die het zo beschikte dat het land kon worden teruggewonnen. Die het ruw geweld der waat'ren paal en perk stelde. O God, Die droeg ons voorgeslacht in tegenspoed en kruis, wees ons een Gids in storm en nacht en eeuwig ons tehuis. De dijken zijn dicht. Deze bede van velen is verhoord en menig loflied zal nu gezongen worden: Door 's Hoogsten macht geweld ont togen zal ik, genoopt tot dankbaarheid verschijnen voor Zijn heilig ogen. God zij altoos op 't hoogst geprezen Lof zij Gods goedertierenheid, Die nimmer mij heeft afgewezen, noch mijn gebed gehoor ontzeid.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1953 | | pagina 13