De Schotse huizen in
Veere,
de loupe
Werkgevers zeggen medewerking op
geen algemene loonmaatregelen meer
Betreurenswaardig, dat geen
overleg is gepleegd
Een prinsesje en een défilé...
Opheffing der consumptiebeperking
thans op losse schroeven
herinnering aan de handel met
Schotland.
Onder
De knuppel
Het tijdstip
De tijd is nu gekomen
Bedrijfsuitkomsten
moeten meetellen 1
Vakbondleiders
Grote ontstemming over verklaring ten aanzien
van de a.s. loonsverhogingen
Revolte in de derde
Duitse partij.
'to VftOto wwstMe. (net
Het Lammetje" en „In den Struys".
Thans ingericht als museum.
Zeeuwse Wandelingen
Zaterdag 25 Juli 1953
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
In het vredige hoenderhok, waarin
alle kippen in volle gemoedsrust hun
staatsgraantje pikten, is thans de
knuppel gegooid: de werkgevers heb
ben laten weten dat zij met ingang
van 1 Januari 1954 niet meer wensen
mee te doen aan het stelsel van „alge
mene loonmaatregelen", lees: met de
door de overheid geleide loonpolitiek.
„De tyd is voorbij!" zeggen ze. „In de
chaos van de afgelopen na-oorlogse
jaren was het volkomen verantwoord
dat de overheid het beslissende woord
had by de vaststelling der grenzen van
lonen en salarissen en de regering
heeft dusdoende veel goed werk ge
daan, maar nu wordt het tijd dat wij,
de werkgevers en de werknemers zelf,
die bevoegdheid weer krijgen. Want
het is in wezen onze taak en wij kun
nen die beter dan wie ook vervullen!"
Twee argumenten brengen zij naar
voren: in de eerste plaats dat loonvor
ming geen staatstaak is (een principi
eel argument dus) en in de tweede
plaats dat het tijd wordt dat bij de
vaststelling der lonen ook weer reke
ning wordt gehouden met de econo
mische situatie in een onderneming of
in een bedrijfstak. Met andere woor
den: het moet mogelijk zijn om in een
bedrijf of in een bedrijfstak, waar
goede zaken gedaan worden, hogere
lonen uit te betalen dan in een bedrijf
of bedrijfstak waar de situatie minder
rooskleurig is. Verschillen dus, waar
bij men uiteraard gebonden moet zijn
aan bepaalde algemene richtlijnen. Die
richtlijnen moeten echter ook niet door
de overheid worden opgesteld maar
door het bedrijfsleven zelve en wel in
feite door de Sociaal Economische
Raad als toporgaan van het bedrijfs
leven, eventueel terzijde gestaan door
de Stichting van de Arbeid en/of cen
trale organisaties van werkgevers en
werknemers. Slechts in het geval dat
het bedrijfsleven het te bont zou ma
ken: niet tot overeenstemming zou
kunnen .komen of het algemeen belang
zou schaden, ziet men een taak voor
de overheid.
Dit alles is gezonde taal. Nog on
langs hebben wij in een serie artikelen
de „planmatige cijferij met allerlei ge
middelden" gehekeld we behoeven
daar nu niet verder op in te gaan. Het
besluit van de werkgevers haalt een
streep door die gemiddelden: vrijheid
binnen bepaalde grenzen voor ieder
bedrijf en iedere bedrijfstak; op deze
wijze worden weer mogelijkheden ge
opend om ieder geval afzonderlijk te
bekijken. De staatsren met het staats-
graan gaat verdwijnen, ieder krijgt
weer zijn eigen verantwoordelijkheid.
Het tijdstip waarop deze knuppel in
het hoenderhok terecht komt, geeft
reden tot denken. Op stapel staat een
loonsverhoging ter compensatie van
de huurverhoging. Daarmee gaan de
werkgevers nog wel accoord en zij zijn
dus bereid om wettelijke maatregelen
in deze te accepteren. Maar daarnaast
is er het streven de 5 pet consumptie
beperking, die van het begin van het
vorig jaar dateert, ongedaan te maken.
De vakbonden wilden die loonsver
hoging ook met wettelijke bepalingen
omringd zien de kans dat de werk
gevers dit accepteren is gezien de
thans uitgegeven verklaring dienaan
gaande, maar zeer gering.
Er was al een „cijferstrijd" over
deze consumptiebeperking: men kon
het nl. niet eens worden over de vraag
hoeveel procent deze verbruiksbeper-
king thans in feite bedraagt. De werk
nemersorganisaties hadden een be
paald percentage op het oog de
werkgevers hadden echter al laten
doorschemeren, dat zij die 5 pet al zo
goed als ingehaald beschouwden. In
„De Werkgever" (het orgaan van de
prot. chr. werkgevers) b.v. heeft mr.
G. van Dam onlangs als zijn visie ge
geven dat het „niet uitgesloten moet
worden geacht, dat door een daling
van het internationale prijsniveau de
consumptiebeperking op 31 Dec. a.s.
geheel zal zijn verdwenen!"
Door juist nu de medewerking aan
de geleide loonpolitiek op te zeggen,
hebben de werkgevers deze mogelijke
loonronde geheel op losse schroeven
gezet. En het is geen wonder dat men
van de zijde van de vakbonden hierop
onmiddellijk reageert. Want zij be
schouwen deze loonsverhoging niet
ten onrechte als een noodzaak.
Zal dit tot een arbeidsconflict lei
den? Wij geloven niet dat dit nodig is,
tenzij men er prestigekwesties van
gaat maken. Laat men onmiddellijk
met de uitvoering van de werkgevers
plannen beginnen. Laat men de be
doelde „algemene richtlijnen" opstel
len en dan bedrijfsgewijze of bedrijfs-
taksgewijze de lonen gaan bezien. Mo
gelijk komen de werknemers er dan
in vele gevallen beter af, dan wanneer
van hoger hand een bepaald percen
tage wordt gedecreteerd. En in die ge
vallen, waarin dit niet mogelijk is zal
men moeten berusten, want beter een
baas, die tijdelijk niet zo goed betalen
kan, dan een failliete baas! En beter
een gezamenlijk door werkgevers en
werknemers gedragen verantwoorde
lijkheid, dan een afgedwongen ver
hoging die alle energie aan werkge
verszijde dreigt lam te leggen.
DEN HAAG, 24 Juli. De besturen van de vier grote werk-
geversbonden (het centraal sociaal werkgeversbond, het verbond van
prot. chr, werkgevers in Nederland en het katholiek verbond van
werkgeversverenigingen) hebben in een verklaring meegedeeld, dat
zij behoudens uitzonderlijke omstandigheden niet meer bereid
zijn mee te werken aan algemene loonmaatregelen. Zij achten de tijd
gekomen om over te gaan naar een systeem, waarbij de verantwoor
delijkheid voor de loonvorming meer dan tot dusverre ligt bij het be-
drijfstaksgewijze overleg, maar waarbij tevens het georganiseerde be
drijfsleven op centraal niveau een coördinerende taak heeft aan de
hand van algemene richtlijnen.
Wat de op handen zijnde loonsverhogingen betreft, de vier bonden zijn be
reid medewerking te verlenen aan loonmaatregelen van een algemene strek
king ter compensatie van de aangekondigde huurverhoging, voorzover deze
verhoging niet door lastenverlaging wordt opgevangen. Wat de opheffing van
de z.g. consumptiebeperking betreft, blijft de verklaring zeer vaag: men
staat in beginsel niet afwijzend, maar een definitief antwoord wil men pas
geven als de Sociaal Economische Raad zich Hierover zal hebben uitgespro
ken, waarbij vooral de omvang van de totale lastenverzwaring voor het be
drijfsleven van grote betekenis zal blij ken te zijn.
mogelijk te zijn, afhankelijk van de
economische resultaten in onderne
ming en bedrijfstak. Hierover dient
overleg gevoerd te worden langs
privaat- of publiekrechtelijke weg,
hetzij bedrijfstaksgewijze hetzij on
dernemingsgewijze, waarbij vooral
de werkgelegenheid een belangrijke
rol zal moeten spelen.
De politiek van loonbeheersing heeft
in Nederland goed werk gedaan dat
wordt ln de verklaring ronduit toege
geven. De gunstige gevolgen betreffen
met name:
1. de handhaving van het loonniveau
op zodanige hoogte, dat rekening Is
gehouden met een sociaal verantwoord
minimum èn met een hoog peil van
werkgelegenheid èn met de bevorde
ring van het evenwicht op de beta
lingsbalans;
2. de coördinatie van de loonsver-
houdingen in de diverse bedrijfstakken;
3. de bevordering van de arbeids-
vrede.
Daar staan echter nadelen zowel van
principiële als van practische aard te
genover. Principieel is het te veroor
delen, dat de verantwoordelijkheid voor
de vaststelling van lonen en andere ar
beidsvoorwaarden ln overwegende ma
te b(j de overheid in plaats van bjj het
bedrijfsleven berust. En een practlsch
bezwaar ls, dat bjj de inkomsten der
werknemers niet steeds op voldoende
wflze rekening kan worden 'gehouden
met de economische resultaten ln de
verschillende ondernemingen en be
drijfstakken.
TERUG NAAK HET
OVERLEG.
De vier bonden zijn van mening, dat
thans de tijd gekomen ls, dat de poli
tiek van loonbeheersing kan worden
losgelaten. Het loon ligt thans over
het algemeen op een peil zo wordt
gezegd dat ln overeenstemming ls
zowel met het evenwicht op de ar
beidsmarkt als met het evenwicht ln
de betalingsbalans. Redelijkerwijs mag
dan ook worden verwacht, dat het ver
leggen van het zwaartepunt van de
verantwoordelijkheid voor de loonvor
ming van de overheid naar het bedrijfs
leven in dit evenwicht geen verstorin
gen zal brengen en dat dus de hierbo
ven genoemde vier voordelen niet prijs
gegeven behoeven te worden.
Wat de vier bonden willen is dit: er
dienen algemene richtlijnen te zijn voor
het loonniveau, waarbij rekening wordt
gehouden zowel met de arbeidsmarkt
als met de stand van de betalingsba
lans. Voor het opstellen van die richt
lijnen heeft de S.E.R. een wezenlijke
functie te vervullen. In hoeverre ook
de centrale organisaties van het be
drijfsleven en de Stichting van de Ar
beid hierop Invloed kunnen uitoefenen,
is nog voorwerp van nader onderzoek.
Apart van die algemene richt
lijnen dient er een differentiatie
De overheid heeft slechts de plicht
een zeker toezicht uit te oefenen. Als
het georganiseerde bedrijfsleven er niet
in zou slagen algemene richtlijnen vast
te stellen of als die richtlijnen niet ln
overeenstemming zouden zjjn met de
doeleinden van de algemene economi
sche politiek, dan pas zou dit mogen
leiden tot een directe invloed van de
overheid op de loonvorming. Daartoe
dient de overheid te beschikken over de
nodige bevoegdheden.
Niet afwijzend, maar ongerust
over opheffing consumptie'
beperking.
Na het ontvangen van deze verkla
ring heeft het A.N.P. zich gewend tot
de heren Ruppert en Middelhuis, voor
zitter resp, van het C.N.V. en de K.A.
B. Beiden waren van mening, dat er
in de kringen van de vakbonden weinig
verzet zou zijn tegen de geopperde
plannen van een vrijere loonvorming, zij
het, dat de heer Ruppert als voorwaar
de stelde, dat de nodige coördinatie
tussen het overleg in de verschillende
bedrijfstakken gehandhaafd moet blij
ven.
Ernstige bezwaren hadden belden
echter tegen de vaagheid ln de alinea
die handelt over de opheffing van de
5 pet. consumptiebeperking. De heer
Ruppert gaf als zjjn mening, dat de
verbrulksbeperking ln ieder geval dient
te worden opgeheven. „Alleen indien
uit het oogpunt van het behoud van
werkgelegenheid bezwaren zouden rij
zen tegen een bepaald percentage van
loonsverhoging zou b.v. een tijdelijke
matiging van een dergelijke verhoging
verdedigbaar zijn. Het C.N.V. ls dan
echter van oordeel, dat ln dat geval de
lasten door het gehele volk en niet al
leen door de loon- en salaristrekkenden
dienen te worden gedragen."
De heer Middelhuis wees er op, dat
de katholieke werkgeversorganisatie
afzonderlijk een ander geluid heeft la
ten horen dan in de thans verschenen
gezamenlijke verklaring: het overleg
in de katholieke sociale organisaties
had al tot overeenstemming geleid
over volledige compensatie van de huur
verhoging en een algehele opheffing
van de consumptlebeperking, terwijl
men het laatste nu afhankelijk stelt van
het S.E.R.-advles. „Hier klopt iets
niet!", aldus de heer Middelhuis, „en
voor het grote goed: de arbeidsvrede,
kome er spoedig klaarheid!"
.UIT DE SCHRIFT.
Raad van Vakcentralen
b
UTRECHT, 24 Juli. De Raad van
Vakcentralen, waarin het N.V.V., de
K.A.B. en het C.N.V. samenwerken,
heeft zich in zijn heden gehouden
vergadering beraden over de publica
tie van de vier werkgeversverbonden
inzake de loonpolitiek.
De Raad, erkennende ieders vrij
heid om uiting te geven aan zijn
standpunt, betreurt het in hoge mate,
dat genoemde werkgeversverbonden
deze verklaring over zulk een be
langrijke zaak hebben afgegeven zon
der daarover enig overleg gepleegd
te hebben met de werknemers-vak-
centralen. De Raad acht dit een be
treurenswaardige afwijking van de
sedert de bevrijding gevolgde gedrags
lij- om vraagstukken van deze aard
in de daarvoor bestemde instantie,
namelijk de stichting van de Arbeid,
tc behandelen.
De in deze verklaring voorkomende
uitspraak, dat de centrale werkgevers
verbonden na 1 Januari 1954, behou
dens uitzonderlijke omstandigheden,
niet meer kunnen medewerken aan
algemene loonmaatregelen, wekt de
indruk, dat de werkgeversorganisa-
ties zich nu reeds losmake.i van de
huidige vorm van loonpolitiek. De
Raad cht dit in strijd met het ad
vies van de Sociaal Economische Raad
in zake de in de naaste toekomst te
voeren loonpolitiek, hetwelk op het
desbetreffende punt unaniem was.
Voorts heeft de Raad met grote
ontstemming kennis genomen van
de eveneens in deze verklaring
voorkomende mededeling omtrent
het standpunt van de werkgevers
verbonden met betrekking tot de
per t Januari a.s. te nemen loon
maatregelen.
Met name ook dit gedeelte van de
verklaring acht de Raad niet slechts
in strijd te zjjn met de tot dusver
gevolgde methode van overleg, maar
bovendien niet in overeenstemming
met de feitelijke resultaten, waartoe
dit overleg in de Stichting van de
Arbeid reeds heeft geleid.
„Kom Marijke", zei Koningin Juliana Donderdagmiddag tijdens het défilé
van ouden van dagen op Paleis Soestdijk, „kom eens naast me staan, dan
kun je, alles veel beter zien". Marijke vond echter, dat ze het défilé boven
op de trap beter kon bekijken dan benéden bij haar moeder en zij Instal
leerde zich dus daar. Maar dat kon H. M. niet toestaan en zélf ging zij haar
jongste doch ter halen.
BONN, 24 Juli. Nadat de West-
Duitse liberale partij door een soort
bestand een dreigende scheuring kort
voor de verkiezingen heeft kunnen voor
komen, is ook de derde Duitse rege
ringspartij in interne moeilijkheden
geraakt.
Afgevaardigden van het hoofdbe
stuur der Duitse partij zijn in allerijl
naar het land Hessen gedirigeerd,
waar het tot een revolte in de partij
is gekomen. Het landelijke bestuur
der partij heeft namelijk zonder meer
een groot aantal vooraanstaande leden
uitgesloten, nadat deze bezwaren had
den ingebracht tegen de neo-fascisti-
sche koers, die een deel der partij
naar hun mening wilde sturen.
Tot de uitgestotenen behoort de
erevoorzitter der partij, dr Leucht-
gens, een afgevaardigde in de
bondsdag. Dr Leuchtgens heeft een
der voormalige nazi's in de partij
leiding ervan beschuldigd, dat hij in
een circulaire aan voormalige func
tionarissen der Hitlerpartij de wens
zou hebben uitgedrukt, de Duitse
partij te gebruiken om een neo-fas-
cistisch front te vormen.
Door de beroering in de partij in
Hessen zijn de Conservatieve en de
Nationalistische elementen in deze
partij sterk op de voorgrond gedron
gen. De Duitse partij recruteert haar
aanhang voor een belangrijk deel uit
de vroegere aanhangers der Nazi
partij en zij heeft om dit deel der
bevolking aan te trekken ook een
groot aantal vroegere leidende func
tionarissen dezer partij als propagan
disten in haar gelederen.
De bondsdagafgevaardigde Von Mar-
katz wil nu trachten de huiselijke
twist bij te leggen en te voorkomen,
dat de partij door het afscheiden van
de Conservatieve elementen haar po
sitie voor de verkiezingen verzwakt.
Genesis 32 24
Overdag, in de droom had Ezau
hem dwars gezeten, jarenlang. Aan
hém dankte Jakob zijn overhaaste
vlucht, zijn eindeloze slavendienst
bij zijn inhalige oom. En nu, na
twintig jaar keert hij terug. Ezau
is al gesignaleerd aan het hoofd
van vierhonderd kameelruiters. In
opperste spanning nadert Jakob de
hachelijke ontmoeting. En in die
nacht van angst en vrees alléén,
valt eensklaps een man over hem
heen. EzauWie anders zou die
tegenstander kunnen zijn?
Maar onder het zwijgend zwoe
gen merkt Jakob dat het een ander
is, een bovenmenselijk mens, een
Engel? God zelf? Ja, het moet de
Here zijn, die hij van kindsbeen
juist op zijn hand meende te
hebben. En Die blijkt nu in zijn
donkerste levensnacht precies zijn
tegenstander, worstelend tégen hem,
uur na zwaar uur.
Wij allen hebben wel eens tegen-
heden, soms tegenstanders. Wij sta-
Axel
ren ons blind op hen. Wij verzetten
ons en gevoelen beurtelings moed
en angst. Wij zien op liet eind niets
anders meer. Totdat op 't onver
wachts blijkt dat God ons tegen is.
De Here, die ons reeds deed dopen,
betoont zich 'n worstelaar. Hij raakt
ons op de gevoeligste plek en slaat
ons daarmee de grond onder de
voeten weg, zó radicaal, dat niets
rest dan aan Hem te hangen. Wie
in die nood enkel nog maar aan
Hem hangt, zonder los te laten,
die wordt overwinnaar in zijn ne
derlaag. Dien zégent Hij! En mét
Zijn zegen rijst over hem de da
geraad en voelt hfj zich bekwaam
nieuwe tegenheden onder het oog
te zien en daarin, anders dan
voorheen, Gods vriendelijk aange
zicht. Zoals Jakobs latere naam
genoot het ook „voor enkel vreug
de" hield, wanneer hij van de ene
in de andere beproeving viel.
Gods tegenstand is onderpand van
Gods verkiezing.
D. J. Couvée.
Ingezonden Mededeling (Adv.)
GEEF U NÜ OP: HUiDEKOPERSTRAAT 20 AMSTERDAM
Volgens berichten uit Essen heeft de
firma Krupp de president van Tur
kije een voorstel gezonden tot het bou
wen van een brug over de Bosporus.
De totale kosten bedragen 60 millioëri
dollar.
In mijn vorig artikel heb ik een paar keer de woorden „Schotse stapel" ge
noemd, een uitdrukking die ik zal trachten hier te verklaren.
Wanneer twee partijen een contract sluiten, bestaan er aan weerskanten
rechten en plichten. Zo verbonden de Schotten zich om in Veere bepaalde koop
waren ter markt te brengen en deze hier te verhandelen. Dit waren de stapel
goederen. In de contracten, die na verloop van tijd vernieuwd en ook wel gewij
zigd werden, werden o.a. genoemd: wol, sayet, linnen, garen, lijnzaad, manu
facturen, huiden, laken, kousen, zalm, roet, olie, potlood en lood, tonnevlees,
boter, leer en zout. Niemand anders mocht deze goederen vervoeren en ver
handelen, Dit gaf dus een grote drukte in het oude Ter Veere.
Daartegenover stond dat Veere zich
verbond de Schotten in veel terwille te
zijn.
Veere stelde zijn kade ter beschik
king en het moest tegen redelijke prijs
zorgen voor werklieden om de goederen
te lossen, geschikte werklui die goed
op de waren moesten passen.
Het moest zorgen dat de haven in
goede conditie verkeerde, moest (te
gen huur) pakhuizen en kelders be
schikbaar stellen.
Het moest ook zorgen voor de Schot
se kerk, wat trouwens gebeurd is. De
oudste kerk in Veere, waartegen later
de nog bestaande cathedraal is aange
bouwd, bestond uit 3 beuken (ruimten).
Hiervan werden er twee gebruikt als
Franse kerk, de derde als Schotse kerk.
De Franse kerk bestaat nog, dat is
de tegenwoordige Ned. Herv. kerk, die
een paar jaar geleden is gerestaureerd.
De Schotse kerk, hier tegenaan ge
bouwd, is afgebroken; deze stond waar
nu de nieuwe toegangsdeur is tot de
Ned. Herv. kerk. De fundamenten zit
ten nog gedeeltelijk in de grond.
Toen er (na 1645) niet meer in de
kerk begraven werd, moest Veere
ook zorgen voor een kerkhof.
Verder moest Veere zorgen voor de
woning en het tractement van een
Schotse predikant; kwam er later nog
een predikant bij, dan kwam deze
voor rekening van de Schotten.
Ook moest Veere zorgen voor een
huis voor de conservator der Schotten.
Dat was een gewichtig heerschap, het
hoofd der Schotten, we zouden hem
kunnen vergelijken met een tegen
woordige consul of gezant.
Wanneer er een Schot met een
Veerse vrouw trouwde, viel deze on
der het Schotse recht en de Schotse
wetten.Evenals we dat bij het con
tract met Dordrecht gezien hebben,
verlangden de Schotten in tijd van
oorlog bescherming voor hun schepen
door gewapende convooien, terwijl ze
vrijgesteld waren van inkwartiering.
DE SCHOTSE HUIZEN.
Als herinnering aan deze Schotse sta-
pelhandei z'yn nog over de twee Schotse
huizen aan de kade; beiden zyn na de
laatste oorlog in bezit van het Rijk ge
komen en zijn nu ingericht als museum.
In 1561 zijn ze gebouwd ln laat-gothi-
sche stijl.
Het Lammetje was de residentie
van de conservator. In de grote feest
zaal aan da voorkant met de fraaie
gothischa schoorsteen zien we nu de
oude gravenbeelden van het stadhuis,
bij de restauratie door nieuwe vervan
gen. Verder klokken, oude geweren en
helmen en antieke meubels.
De bovenzaal wordt gebruikt als
expositie-ruimte van moderne schil
derijen, waarvan de meeste van Vee-
renaars of vroegere bewoners van dit
stadje zijn. Ook de achtergevel is
prachtig gerestaureerd, waarschijnlijk
strekte zich het raadhuisplein vroeger
tot hier uit.
„In den Struys" heet het andere
Schotse huis. De allesbehalve mooie
gevelsteen vertoont echter geen
struisvogel, maar een dodo, een uit
gestorven vogelsoort die er wel wat
op leek.
Schippers van de Canarische eilan
den brachten wel eens een exemplaar
mee. (Ik las juist, dat reeds in 1508
schepen van deze eilandengroep in
Veere suiker aan de kade brachten).
Dit huis was de conciergerie der
kooplieden: hun clubhuis of sociëteit.
Hier gebruikten ze ook de maaltijden.
Nu kunnen we hier de prachtige ver
zameling porcelein bewonderen, die de
overleden burgemeester Richel van
Borselen enkele jaren geleden aan
Veere heeft geschonken en die eerst
een plaats had in het Stadhuis. In de
tuinkamer staan enkele oude weef
getouwen en bevindt zich een collectie
oude costuums.
Veere heeft nu dus 2 musea: de
Schotse huizen en het Stadhuis, waar
in de oude Vierschaar de zilveren be
ker van Maximiliaan nog steeds zijn
plaats heeft en ook wel houden zal.
Enkele voorwerpen uit de Oudheids
kamer van het Stadhuis zijn naar de
Schotse huizen overgebracht, maar de
kostbare beker wil men niet laten
verhuizen.
EINDE VAN DE SCHOTSE
HANDEL.
Toen in 1795 de Fransen in ons land
kwamen, werd er vanwege de „gelijk
heid" ook een einde gemaakt aan de
voorrechten der Schotten. Gedurende
de laatste tientallen' jaren bestonden
sommige voorwaarden trouwens al
leen maar op papier. Door de vrijere
opvattingen op het gebied van de
handel was het stapelrecht ouderwets
geworden, L. v. W.
