Goudstad voor 100.000 mensen schiet snel
uit
de grond.
Nijmegen vierde het feest
van de opbouw
Stedebouwkundigen
halen in Welkom hun hart op.
t
„Het Zwaantje" bij Terneuzen heette
vroeger „Het Triniteit".
Ontdekkingstocht door Afrtka (VIII)
Kaal en eentonig.
Afrikaans
Stadhuis en Stevenstoren in gebruik genomen
Beloften aan de
Hongaren*
Een naam vertelt het levenswerk van een
vrome weduwe,
Zeeuwse Wandelingen f
Vrijdag 10 Juli 1953
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 9
Eerst in de Keizer Karelstad
(Van onze correspondent Alfred van Sprang.)
WELKOM (Oranje Vrijstaat), Juni 1953.
HET KLEINE TOESTEL van de Commercial Air Services is on-
eveer een uur vliegen van de Germiston Airport onder de rook van
ohannesburg, als het waarschuwingssein om de stoelriemen vast te
maken voor een landing boven de cockpitdeur aanflitst.
„Zo we zijn er weerzegt de ingenieur van de Anglo American
Corporation naast me.
„Is dit Welkom....?" vraag ik verbaasd.
„Tjadit is 't", bevestigt hij.
We vliegen nog steeds over een kaal en dor stuk van de Oranje
Vrijstaat. Er valt niets van een stad te bekennen. Ineens zie ik echter
een verzameling grijze blokken. Het is een kafferlokasie. Dan komen
er witte en gele en groene. Dat zijn woonwijken voor blanken. Een
groot gebouw van baksteen staat iets apart. Temidden van aluminium-
kleurige loodsen steekt een zwart-ijzeren mijntoren omhoog. Wat
verderop is een sportveld met tribunes erom. En meer blokkendoos
achtige huizen. Dit is de nieuwe goudstad Welkom in het hart van de
Oranje Vrijstaat.-
kleine winkelwijk teneinde aan de dage
lijkse, huishoudelijke behoeften van de in
woners te kunnen voldoen. Er ïs een spe
ciale industriewijk geprojecteerd. En de
moderne kafferlokasie ligt vrij van de'rest
van de stad. In het stadsplein is-ruimte uit
gespaard voor een groot park en voor vol
op speel- en sportvelden. De woonwijken
zijn zodanig uitgelegd, dat het doorgaande
snelverkeer hen links Iaat liggen. Kaarsrech
te asfaltwegen met ruimte voor verbreding
verbinden de verschillende delen van de
stad. Straten en trottoirs zijn royaal. Er is
overal parkeergelegenheid. Maar tegelijker
tijd wil men Welkom toch ook het ka
rakter van een prettige vïllastad geven.
Daarom is het verboden gebouwen met
meer dan zes verdiepingen op te richten.
Dure grond.
Er wordt hard gewerkt.
Dat is goed te zien in het centrum.
Eén zyde van het enorme hoefijzer is
nu klaar. Daar zijn de winkeliers ge
vestigd, die een wissel op de toekomst
getrokken hebben. hebben een
stuk grond gekocht toen de prijzen
nog laag waren. Nu is de waarde ervan
al vermeervoudigd. Maar ondanks dat
besluiten steeds meer concerns om
een filiaal in Welkom te openen. Het
goud en ook de uranium in deze nieu
we streek doen grote welvaart ver
wachten.
Reeds nu worden er flinke zaken gedaan.
In het centrum is men dan ook druk aan
het bouwen. Er moeten nog heel wat win
kels bij komen. En banken natuurlijk en
kantoorgebouwen. Verder een stadhuis, een
gerechtshof, een postkantoor en een tele
fooncentrale, een grote tentoonstellingshal
met vergaderzalen, een ambachtsschool en
een brandweerkazerne. Het zal nog wel en
kele jaren duren voor al die plannen uit
gevoerd zijn. En tegen die tijd heeft men
misschien weer nieuwe. Maar als het cen
trum voltooid is, zullen de inwoners van
Welkom niet zoals in oudere steden van de
ene kant naar de andere hoeven te trekken
om hun zaken te* regelen. Ze zullen alles,
van de kleermaker en de spaarbank tot de
politie en het belastingkantoor, op enkele
minuten van elkaar aantreffen.
Huil-loge.
Zo groeit Welkom.
Het eerste hotel met twintig moderne
kamers is een dezer dagen geopend, zodat
bezoekers van elders niet meer van de gast
vrijheid van relaties en kennissen afhanke
lijk zijn om in Welkom te overnachten. En
er is nu ook een bioscoop met zevenhonderd
plaatsen en als nieuwigheid een huil-loge.
We landen vlot.
Het vliegveld is eigenlijk niets anders
dan een groot stuk grasland. Er is geen
betonnen startbaan, geen verkeerstoren en
geen stationsgebouw. Het enige gebouw is
een houten keetje waarin de vertegenwoor
diger van Commercial Air Services twee
maal per dag de biljetten controleert en de
bagage weegt.
,,Hoe kom ik in de stadvraag ik
aan hem.
Hij kijkt me aan.
,,U bent in de stad...,.."*
„Maar waar is 't centrumTT
„Deze straat uit en dan links af....,."*
Ik slenter in de aangegeven richting. Het
is een brede, kale straat met aan weerskan
ten eenvoudigeeendere woningen van be
ton, omgeven door een stuk tuin. Ten
einde nog een klein beetje afwisseling te
bereiken heeft men de buitenmuren in ver
schillende kleuren geschilderd. Langs de
straat staan kleine, schriele boompjes. Het
geheel ziet er erg dor en eentonig uit
Maar zeven jaar geleden was er hier he
lemaal niets. Toen strekten zich eindeloze
maïsvelden uit, onderbroken door een en
kele boerderij. En weinig mensen van el
ders namen de moeite om dit deel van de
Oranje Vrijstaat te bezoeken. Tot er ge
ruchten begonnén te circuleren, dat er wel
eens goud in de bodem kon zitten. Inge
nieurs van de machtige goudmijnen in de
Wiiwatersrand verschenen met modern ma
teriaal om proefboringen te doen. Er bleek
inderdaad een belangrijke goudader te
lopen. En toen was het natuurlijk gedaan
met de rust
Uranium.
Dat was in de oorlog.
Het heeft echter tot 1946 geduurd, voor
men besloot, deze goudvelden te gaan ex
ploiteren. Er was reeds f 30.000.000 aan
exploratie uitgegeven. Nu moest men nog
eens f 100.000.000 uittrekken om één enkele
mijn te bouwen, in staat 75.000 ton erts
per maand te verwerken. Maar toen dat be
sluit eenmaal genomen was is men met man
en macht aan het werk gegaan. Er moesten
schachten gemaakt worden. Er moesten in
stallaties komen om het erts te breken, te
zuiveren en er het goud aan te onttrekken.
Daar er in het residu uranium zit, is men
ook meteen begonnen met het bouwen van
installaties voor de winning van deze uiterst
belangrijke stof. Men moest krachtstations
oprichten en wegen aanleggen. En er moes
ten natuurlijk woningen komen voor de
duizenden mensen, die bij de goudwinning
betrokken waren. Er waren op dertien ver
schillende plaatsen in het gebied mijnen ge
projecteerd. Toen heeft men een centraal
punt uitgekozep om er een goudstad te
stichten.
Op dat punt ontstaat nu Welkom
liet Johannesburg van de Oranje Vrij
staat. Er wonen op het ogenblik 14.000
blanken en 30.000 niet-blanken. Men
streeft echter naar een bevolking van
50.000 blanken en 50.000 niet-blankeur.
Daarmee zal Welkom de grootste stad
in de Oranje Vrijstaat zijn.
Geen wolkenkrabbers.
Welkom is helemaal klaar.
Dat wil zeggen: op papier. De stede
bouwkundigen hebben alles tot in de
kleinste details uitgewerkt Het was een
opdracht om van te watertanden: een
volkomen nieuwe stad bouwen op een
maagdelijk stuk grond. Men heeft dan ook
alle moderne theorieën op het gebied van
stedebouw in de practijk kunnen brengen.
Het hart van Welkom is een hoefijzer
vormig centrum waarin alle openbare ge
bouwen, alle kantoren en alle winkels ge
concentreerd worden. In een ster daar om-
ïeea liggen de woonwijken, elk met een
Zo ziet Welkom er van de lucht uit:
een spaarzaam bebouwde, kale en
schaduwloze nederzetting. Maar men
verwacht, dat Welkom binnen tien
jaar de grootste stad in de Oranje
Vrijstaat zal zijn.
een met glas geluiddicht afgesloten loge
voor moeders met schreeuwende kinderen.
Men heeft een groot abbattoir waarin elke
drie minuten een beest op de meest-moderne
wijze geslacht kan worden
Er is een stadséfötobusdienst, een golf
baan, een raceterrein en niet minder dan
zeven kerken: Methodisten, Anglicanen,
Presbyterianen, Rooms-Katholieken, Ne
derduits Hervormden en Apostolischen. En
een eigen blad Welkom News waarin al
het plaatselijke nieuws vermeld wordt.
Evenals vele andere bladen heeft ook Wel
kom News een rubriek met karakteristieke
berichten van vroeger. Daar Welkom ech
ter niet veel verleden heeft heet deze ru
briek bescheiden Twee Jaar Geleden en
bevat hij mededelingen als „Welkom heeft
sinds enkele weken twee politie-agenten om
de orde te handhaven of „Er is be
sloten de straten in de nieuwe woonwijk de
namen te geven van figuren uit Shakes
peare's werken..,"
Een lift.
Alles is nieuw.
De mijnen met hun kolossale installaties
om goud en uranium aan het erts te onttrek
ken en de uitgestrekte woonwijken met de
nu nog verschrikkelijk kak tuinen erom. De
internaten voor met-blanke mijnwerkers
(waar in een van de keukens een oorkonde
hangt ter herinnering aan het bezoek van
minister-president Malan) waar het schaar
se personeel in een bijna hixueuse omge
ving vertroeteld wordt om hen aan de mij-
De Afrikaanse taal heeft vele origi
nele en beeldrijke woorden. Zo noemt
men een sandwich een toebroodje en
een cocktail een skemerkelkie, een bull
dozer een stootskraper en een pin-up
girt een prikkelpop. Een lemoen ïs een
sinaasappel, een suorlemoen een ci
troen en een naartjie een mandarijn.
Men spreekt van een snijdokter in-
plaats van een chirurg en een stoeier
is een worstelaar. Maarin vele
gevallen heeft men toch ook niets be
ters weten te doen dan Engelse woor
den letterlijk te vertalen. Enkele voor
beelden: ananas noemt men pijnappel
(pineapple), een auto een kar (car),
een motor een enjin engineen ben
zine petrol (petrol). Een verdieping is
een vloer (floor), een kachel een stoof
(stove), voetbal is sokker (soccer) en
stomen dcoog-schoonmaken (dry
cleaning). En zolang de ene Afrikaner
tegen de andere zegt Say, ou pal
ek het tot ten to one op jou gewag,
is het alsof de pot de ketel verwijt
wanneer men beweert, dat het Ne
derlands zoveel vreemde woorden be
vat.
J)
nen te binden en het schitterende Ernest
Oppenheimer Hospitaal voor Niet-Blanken
(het enige gebouw met een lift in heel
Welkom), waaraan de Anglo American
Corporation als grootste mijnmaatschappij
f 7.500.000 besteed heeft en waarin dan ook
de nieuwste vindingen op medisch gebied
verwerkt zijn (en Nederlandse missiezus
ters de verpleging doen). Nieuw is ook de
fraaie Mijnwerkers Club in het hart van
Welkom met voetbal-, rugby-, hockey- en
cricketvelden, tennisbanen, een zwembad,
biljartzalen, een bibliotheek en een grote
schouwburgzaal, waarin regelmatig toneel
voorstellingen, concerten en bals gegeven
worden.
In een stad van zeven jaar is eigenlijk
alles nieuw. Maar niets illustreert sterker
hoe nieuw Welkom wel is als het kerkhof.
Het ligt even buiten de stad op een kaal
stuk grond waar de zon meedogenloos op
brandt. Het is niet groter dan enkele tien
tallen meters in het vierkant. En de graven
van hen, die er ter ruste gelegd zijn kunnen
op de vingers van twee handen geteld wor
den
(Nadruk verboden).
Grootser dan ooit herrezen
NIJMEGEN, 9 Juli. - Zowel
de nationale als de Nijmeegse vlag
wapperden vanmorgen van de ge
restaureerde Sint Stevenstoren te
Nijmegen en reeds vroeg in de och
tend luidden de kerkklokken in
deze oude stad. Het was feest in
Nijmegen omdat de gerestaureerde
Sint Stevenstoren en het gerestau
reerde stadhuis in gebruik werden
genomen.
Het gemeentebestuur ontving om
tien uur in de herstelde kapel van de
Stevenskerk aan de markt zijn bin
nen- en buitenlandse gasten, onder
wie de ministers Beels en Cals, de
commissaris der Koningin jhr dr C. G.
C. Quarles van Ufford, leden van ge
deputeerde staten, de secretaresse van
H.K.H. Prinses Wilhelmma, mej. J.
Geldens en vele anderen.
Nadat de organist van de Neder
lands Hervormde gemeente op het
middeleeuws orgel van de Lutherse
gemeente het „wilt heden nu treden"
had gespeeld en de voorzitter van de
kerkeraad der N.H. gemeente, ds H.
F. Winterterp een welkomstwoord ge
sproken had, heeft de burgemeester
van Nijmegen, mr Ch. IJustinx de ho
ge gasten begroet en zijn dankbaar
heid uitgesproken voor hun belang
stelling voor de herbloei van het his
torische Nijmegen. De Sint Stevensto
ren is mooier en grootser dan ooit her
rezen, zo zei de burgemeester o.a.
Omstreeks tien uur legde de bur
gemeester van Nijmegen, mr Ch.
Hustinx een krans bij het monu
ment van de gevallen burgers op
Plein 1944.
STADHUIS.
Omstreeks elf uur werd In de Oude
Burchtstraat het gerestaureerde stad
huis officieel in gebruik genomen.
Na zang door het Nijmeegs vrou
wenkoor onder leiding van Jan Out,
sprak de burgemeester van Nijmegen
een openingswoord. Hij memoreerde
de geschiedenis van het in de loop aer
eeuwen vergrote en verfraaide stad
huis, dat tijdens de oorlogsdagen ern
stig werd gehavend. Ir G. J. Deur
heeft on3, aldus spr., een nog schoner
stadhuis, waarin de historische lijnen
bewaard zijn gebleven, terug gegeven.
Als blijk van erkentelijkheid bood de
burgemeester de architect een legpen
ning met een inscriptie van het ge
meentebestuur van Nijmegen aan.
De feestrede werd hierna uitgespro
ken door prof. dr W. W. J. M. A. As-
selbergs, hoogleraar aan de R.K. Uni
versiteit. Hij zeide, dat het Nijmeegse
stadhuis een van de sierlijkste gebou
wen van ons land is. Na in korte trek
ken het ontstaan van de gevels van 't
Nijmeegse stadhuis voor de verwoes
ting te hebben geschetst, besloot prof.
Asselbergs met de woorden „Gelijk
deze gevel de aanwezigheid van span
ningen belijdt en beheerst, moge het
zijn stadhuistaal tot de burgerij van
Nijmegen, zijn monumententaai tot de
volkeren spreken: er is een eenheid
uit de contrasten en een samenwer
king op grondslag van beginselvast
heid mogelijk".
Nadat het Nijmeegs vrouwenkoor
zich had laten horen, sprak nog de
minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, mr J. M. L. Th. Cals.
Vragen over de nieuwe kruisers.
's GRAVENHAGE, 8 Juli Het
Tweede Kamerlid, de heer Vermeer
(Arb.), heeft aan de minister van Ma
rine schriftelijk gevraagd:
1. Is het juist, dat bij het dokken na
de proefvaart van de kruisers „De
Ruyter" en „De Zeven Provinciën"
gebleken is, dat zich aan de achterste
vens onder de waterlijn ondeugdelijk
gietwerk bevindt?
2. Kan de minister mededelen op
welke wijze dit -gietwerk voordat het
werd aangebracht, is1 beproefd en
waarom van de thans geconstateerde
ondeugdelijkheid op dat moment niets
is gebleken?
Duitse verkeerstentoonstelling.
MÜNCHEN, 9 Juli. -Niet minder dan
veertien millioen Duitse mark heeft men in
Miinchen ten koste gelegd aan de inrichting
van de eerste grote Westduitse verkeers
tentoonstelling van na de oorlog. Op eefl
terrein van een half millioen vierkante me
ter wordt hier een overzicht gegeven van
de jongste ontwikkeling van het verkeers
wezen en gedemonstreerd, dat West-Duits-
land ook op dit gebied de in de oorlog ont
stane achterstand goeddeels heeft ingehaald.
In het hart van Welkom ontstaat een groot en modern winkelcentrum, dat in alle
opzichten aan de behoeften van de Jonge stad kan voldoen.
Britse regering verwerpt voorstel
voor nieuw Europees leger.
LONDEN, 8 Juli De Britse rege
ring heeft in het Lagerhuis een voor
stel afgewezen om de premiers van
Frankrijk, Italië, Nederland en Bel
gië en de "Westduitse Bondskanselier
uit te nodigen voor een bespreking
over de rol, welke Groot-Brittannië in
een Europees leger zou kunnen spe
len. Het plan was afkomstig van de
Labour-afgevaardigde Woodrow Wy-
att.
Minister van Financiën, Butler, ver
klaarde namens Churchill, dat de po
litiek der regering erop gericht is, dat
zo spoedig mogelijk de E.V.G. tot
3tand komt, met zo groot mogelijk
Britse steun.
Te Zeist ls in de ouderdom van 69
jaar overleden prof. dr J. Boerema,
oud-directeur van het Kon. Magnetisch
en Meteologisch Observatorium te
Batavia en oud-hoogleraar In de na
tuurkunde aan de Geneeskundige Hoge-
geschool aldaar.
WENEN, 8 Juli. De Hongaarse mi
nister van Handel, Jozsef Bognar, heeft in
het officiële blad van de Hongaarse com
munistische partij, de „Szabad Nep", nieu
we beloften gedaan voor het verbeteren van
de levensstandaard van de arbeiders.
De minister verklaarde, dat de aanvoer
van levensmiddelen, vooral van groente,
moet worden verbeterd, en beloofde, dat
tegen eind Juli de prijs van meel tot onge
veer de helft zal worden teruggebracht.
Voorts beloofde hij, dat van 1 Augustus af
wit brood, roggebrood en andere brood
soorten in de winkels beschikbaar zullen
zijn. De prijzen van aardappelen en kolen
zijn volgens hem reeds gedaald. De textiel-
voorziening zal worden Verbeterd.
De minister gaf toe, dat de bevolking in
de grote industriële centra en in de steden
voortdurend leed onder de dringende te
korten aan belangrijke goederen. Hij schreef
dit toe aan het slechte beheer van de land
bouwcoöperaties.
President Péron van Argentinië en
president Ibanex van Chili hebben een
overeenkomst getekend inzake een Ar-
gentijns-Chileense economische unie.
De prachtige Mijnwerkers Club, met
haar vele faciliteiten op ontspannings-
gebied, is de club waar vrijwel heel
Welkom lid van is.
Zo maar een gehuchtje, waar niemand op let...
Op één van mijn zwerftochten door Zeeland kwam ik door een klein ge
huchtje bij Terneuzen. Een groepje huizen, dat tegenwoordig „Het Zwaan
tje" heet. Niets bijzonder zult ge zeggen. Er zijn een massa zulke gehuchten
in onze provincie en ook daarbuiten. De mensen van tegenwoordig, die bijna
nooit tijd hebben, razen er voorbij en kijken er nauwelijks naar.
Toch is er met dit „Zwaantje" wel iets bijzonders. Tot ongeveer een eeuw
geleden droeg het een andere naam, een eigenaardige naamnl. „Triniteit"
dat Drieëenheid betekent. Om te begrijpen hoe dit allemaal in elkaar zit,
moeten we een duik in de historie maken, een diepe duik, tot de 14e eeuw.
Omstreeks 1300 stroomde van Axel
naar het Noorden het watertje de
Blije of Blide. Niet ver van Terneuzen
verdeelde het zich en liep dus met twee
armen in de Honte of Westerschelde.
Juist bij die splitsing vormde zich
een eilandje, een hoog gelegen schor,
dat ingepolderd werd en genoemd „De
polder der heilige Triniteit bij Neuzen"
voldoende.'2e heeft ook het voornemen
deze nieuwe polder voor bewoning in
te richten en hier een kerk te bouwen.
Maar daarvoor moet ze toestemming
Deze streek behoorde in eigendom hebben van de bisschop van Utrecht,
aan Maria van Namen, schoondochter
van de graaf van Vlaanderen, Guy van
Dampierre. Ze was weduwe en deze
gronden waren een deel van haar hu
welijksgoed. Met grote kosten had ze
dit eilandje ingedijkt. Maar dat is niet
onder wiens geestelijk gebied dit deel
van Vlaanderen ressorteerde.
BRIEVEN AAN DE
BISSCHOP.
De eerste brief dateert van 19 Sep
tember 1336. Ze herinnert de bisschop
eerst aan de grote moeite en hoge kos
ten, die ze gehad heeft om dit schor
te bedijken. Nu wenst ze deze polder
„met Gods en 's bisschops hulp ter ere
van Gods naam met gelovige personen
van beiderlei geslacht te bevolken'
Daaruit volgt vanzelf, dat er ook een
kerkje moet komen.
Hiermee is de vrome vrouw nog
niet tevreden, ze wil bovendien voor
de armen en ongelukkigen uit deze
polder een hospitaal bouwen.
Voor-deze „goede werken" vraagt ze
in deze brief heel eerbiedig om ver
gunning van de bisschop, ze zal alles
zelf bekostigen.
Maar bij een kerk behoort een
pastoor en deze moet onderhouden
worden. Ook een hospitaal vergt kos
ten van onderhoud. Daarom vraagt Ma
ria tegelijk of van de tienden die op
het nieuwe eiland zullen vallen, drie
delen voor de parochiepriester en één
deel voor het te stichten hospitaal mo
gen gebruikt- worden.
DE KERK WORDT
GEBOUWD.
Pas in 1339, dus drie jaar later, krijgt
Maria de gevraagde toestemming. Heeft
de bisschop er zo lang over moeten
denken? Vermoedelijk is het zo, dat hij
haar mondeling de gevraagde vergun
ning ai lang heeft gegeven, maar wacht
met het officiële besluit, tot de kerk
zowat klaar is. Slechts twee maanden
later wordt deze ingewijd, met de bouw
moet dus veel eerder begonnen zijn dan
toen de bisschoppelijke toestemming
afkwam. De plechtige wijding ge
schiedde door Evardus, de vicaris van
de bisschop, die voor dit doel de lange
en moeilijke reis had gemaakt. De
kerk werd opgedragen aan de heilige
Triniteit (de Drieënige God).
Kort daarna richt Maria zich nog
eens tot de bisschop in een eerbiedige
en onderdanig schrijven. In haar eer
ste brief had ze ook gesproken over
het stichten van een hospitaal, maar in
de verlofbrief van de bisschop wordt
hierover niets gerept. En hoewel ze
bang is dat de bisschop haar lastig
zal vinden, waagt ze het toch nog eens
aan haar vroeger verzoek te herinne
ren.
Of het succes heeft gehad, weten we
niet.
De eerste pastoor, die op voordracht
van Maria wordt aangesteld, is Johan
nes, zoon van Boude wijn (Jan Bou-
winszone).
ALLES IS VER-
VERDWENEN.
Na zes eeuwen is er van de vrome
stichting van Maria niets meer over.
Zelfs de naam Triniteit Wordt niet
meer gebruikt. Ook het kerkhof, waar
op tot het eind der vorige eeuw nog
werd begraven, wordt niet meer ge
bruikt.
Alleen de naam Zeven Trinite'spol-
der (ruim 100 ha) herinnert er nog
aan. Evenals verschillende Blijpolders
bij Axel nog de naam van het vroegere
watertje Blije in gedachtenis houden.
Een on betekend gehuchtje even bui
ten Terneuzen aan de weg naar Axel,
waar niemand op letL. v. W.
Antwerpse douane neemt tank
onderdelen in beslag.
BRUSSEL, 8 Juli. De Antwerpse
douane heeft ruim duizend -.ton tank
onderdelen, die op Israëlische schepen
geladen zouden worden, in beslag ge
nomen voor een onderzoek..
Volgens de „Libre Belgique" was de
lading, onderdelen van Shermantanks
uit het surplus van het Engelse leger,
door een Zwitserse firma, in Engeland
gekocht en naar Rotterdam gezonden.
Daar werden ze overgeladen op lich
ters en naar Antwerpen gebracht,
waar ze op schepen van een firma uit
Haifa zouden worden geladen.
