„God heeft ons Zeeuwse volk zwaar beproefd".
Maar Hij troost ook meer dan een moeder!
Ruim 34000 Zeeuwen zijn
geëvacueerd,
Provinciaal Voedselcommissariaat
was paraat*
Dijk tussen polders Everinge en
Ellewoutsdijk is nog zwak*
Zeeland: herboren in nieuwe kracht
en luister!
a
Donderdag 26 Februari 1953
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 2
ZEELAND MAAKT DE BALANS OP.
fhr mr A. FC. de Casembroot tot de Provinciale StatenteTzXïvoorLMds0®^^5^ C
ZEELAND MAAKT DE BALANS OP.... In
een uitvoerige rede heeft de Commissaris der
Koningin, jhr mr A. F. C. de Casembroot, gister
morgen in de Statenzaal te Middelburg zich gericht
tot de Provinciale Staten. Zeeland, deze provincie
met zijn roemruchte geschiedenis, met zijn nijvere
en ingetogen bevolking, is getroffen door een ramp,
die dit oude gewest nimmer in zulk een omvang
heeft gekend. De eeuwen door is op het „Luctor"
van de Zeeuwse wapenspreuk het „Emergo" ge
volgd, omdat de God des hemels en der aarde Zijn
zegen wilde geven aan het menselijke zwoegen. Ook
nu zal, zo God het wil, ons gewest zich oprichten
van de slagen, die het hebben neergeveld. Dat was
ook, trots al het trieste, dat de eerste burger van
onze provincie naar voren moest brengen, de onder
toon van zijn rede. Daaruit sprak het vertrouwen
in de toekomst, die zal dagen, als de Zeeuwen hun
kracht vinden in het geloof, dat immers bergen
verzet!
In het begin van zijn, vaak met ontroering uitgesproken, rede wees de
Commissaris op de wel zeer bijzondere rol, die Zeeland de laatste 15 jaren
heeft moeten spelen. Mei 1940: Nederland capituleert, Zeeland niet. September
1940: Zeeland afgesloten door vergunningenstelsel. Februari 1944: gedwongen
evacuatie van een groot deel der prov&icie tengevolge van door de bezetter
bevolen inundaties. OctoberNovember 1944: Walcheren bevrijd door het in
letterlijke zin tot zinken te brengen. En tenslotte 1 Februari 1953: een over
stroming van een omvang, die sinds de Elisabethsvloed niet is voorgekomen.
,flet meest schrijnende verlies bestaat
wel hierin, dat een zeer groot aantal
inwoners onzer provincie door de
woedende golven werd verzwolgen. De
wijze, waarop dit plaatsvond, vaak on
der de ogen van naaste familieleden,
ontroert nog ons hart. God. zij hen ge
nadig. Waar troost van mensen het
diepe leed der nabestaanden nauwe
lijks vermag te verzachten noch de
vaak stomme verslagenheid kan door
breken, bidden toij God, dat Hij, Die
meer dan een moeder troost, de treu
renden omringt met Zijn liefde en ont
ferming".
Het leed der geëvacueerden,
Nadat in eerbiedige stilte de slacht
offers van de ramp staande waren her
dacht herinnerde de Commissaris er
aan, hoe honderden geredden vaak on
der uiterst benauwende omstandighe
den geruime tijd hebben moeten wach
ten op hulp. Daarna bepaalde hij zijn
gehoor bij hen, die van huis en haard
zijn verdreven. Hoe liefderijk ook ver
zorgd in een hen vreemde omgeving
treft hen het leed der evacuatie in tal
van gevallen voor de tweede maal in
een periode van nauwelijks tien jaar.
„Berooid en afhankelijk, is dit voor
vele stoere en fiere Zeeuwen een zwa
re beproeving". Dat geldt voor de
landbouwer, voor de middenstander,
voor de arbeider, voor vele huisvrou
wen ook, die een vaak moeizaam ver
worven en liefdérijk verzorgd tehuis
voor het gezin zagen tegronde gaan.
„God steune de moeden en schrage
nen, die wankelen. God heeft ook ons
Zeeuwse volk zeer zwaar beproefd.
Moge het strekken tot loutering'^ zo
zei jhr de Casembroot.
Medeleven en medelijden.
Hij herinnerde vervolgens aan het
medeleven en het medelijden van de
leden van ons vorstenhuis,.aan de le
den der landsregering, die mede de
niet gebroken moed van het provin
ciaal bestuur en het locaal bestuur
hebben geschraagd. Woorden van ze'er
hartelijke dank werden gesproken
voor de zo spontaan en in zo overwel
digende mate geboden hulp en bij
stand. „De ontroerende saamhorigheid,
de naastenliefde, die daarin uitdruk
king zocht, is als een hoge vloed van
verheuging en sterking over ons heen
gegaan. Ootmoedig danken wij God,
Die zoveel vonken van Zijn liefde in
mensenharten deed ontbranden".
„Wij kunnen hierin een Westeuro-
pese saamhorigheid constateren, die
wij vóór 1940 niet hadden durven dro
men. Amerikaanse, Britse, Canadese
en Belgische troepenonderdelen en
Rode Kruisteams uit geheel West
Europa zijn ons tehulp geschoten met
een enthousiasme en een naastenliefde
of het hun eigen landgenoten betrof".
Ook werd dank gebracht aan de spon
tane hulp uit Zeeland zelf en uit de
overige provincies, zowel van militaire
als van burgerlijke zijde.
Nog heden hunkeren sommige
onderdelen van ons leger ernaar om
hun beste krachten te mogen geven
aan het behoud van bedreigde pun
ten in ons gewest.
Het provinciale apparaat.
In het vervolg van zijn rede ging de
Commissaris nader in op het werk, dat
door de Prov. Griffie, de Prov. Water
staat en de andere provinciale bedrij
ven en diensten is verzet. De leden van
Ged. Staten buiten Walcheren ontvin
gen direct machtiging in hun omge
ving te doen wat nodig was. De heer
Schout was als evacuatie-commissaris
er onmiddellijk op bedacht de bevol
king uit de zeer bedreigde gebieden te
doen afvoeren.
Zondagavond 1 Februari werd
reeds besloten, dat mr van der Weel
met enkele ambtenaren zo spoedig
mogelijk naar Schouwen en Duiveland
zou gaan. Maandagmorgen vroeg voer
men tot voor het havenkanaal van
Zierikzee. Men kon de stad onmoge
lijk bereiken en elke poging om ten
Zuiden van Duiveland aan wal te
gaan, mislukte, zodat naar Zijpe werd
doorgevaren. Na een samenspreking
met de burgemeester van Bruinisse
werd naar Zuid-Beveland gevaren.
Op de buitendijk van het waterschap
Bruinisse werd voor het eerst verno
men van de ramp van Stavenisse
„Verzocht, gebeden,
gesmeekt om hulp."
Up de Zondag van de ramp is op
alle denkbare manieren getracht con
tact met Schouwen en Duiveland, Tho-
len en St. Philipsland te krijgen. Op
verzoek v. de Commissaris is toen van
Gilze Rijen een vliegtuig opgestegen,
dat rapporteerde, dat het platte van
Schouwen vloeide en dat de inwoners
via de noordkant vluchten naar de kop
van Schouwen. „Koortsachtig en met
een door angst toegenepen hart is tel
kens opnieuw om hulp verzocht, ge
beden, gesmeekt, tot redding van zo-
velen, die in levensnood zouden moe
ten verkeren, met elk denkbaar mid
del".
In de nacht van Zondag op Maandag
is via de installatie van de gemeente
politie te Middelburg een uitvoerig
verslag van hetgeen toen bekend was
uitgebracht aan het min. van Binnen
landse Zaken, ten behoeve van de mi
nisterraad, die om vijf uur in de mor
gen bijeenkwam.
Op 3 Februari bereikte mr van der
Weel, vrjjwel gelijktijdig met een
vertegenwoordiger van minister Beel,
Zierikzee. De reddingsactie in Noord-
Zeeland was toen in volle gang. Naar
ruwe schatting verbleven op het plat
te van Schouwen nog 1650 personen.
Een vloot van grote en kleine sche
pen lag om de noordelijke eilanden
groep. Het overbrengen van motor
en roeivletten naar het ondergelopen
gebied van Schouwen was direct ge
organiseerd.
Lof voor het personeel.
Van het provinciale personeel is één
lid omgekomen, de heer J. Leijs, goe
derenklerk te Hoedekenskerke. De
Commissaris wees erop, dat hij een
zeer trouw ambtenaar was en hij bad
zijn weduwe en kinderen Gods sterkte
toe. Blijkens een globaal ingesteld on
derzoek hebben 88 leden van het per
soneel meer of minder belangrijke ma
teriële schade geleden. Ged. Staten be
sloten hun desgevraagd een voorschot
te verlenen om in de eerste nood te
voorzien.
„Ged. Staten en ik zijn buitenge
woon dankbaar en ook trots op alles
wat het-personeel van alle takken in
provinciale dienst heeft gepresteerd.
Er was toewijding en teamgeest en dat
is prachtig!"
Ook de gemeente- en de polder- en
waterschapsbesturen deelden in de
waardering van de Commissaris. „Op
ontroerende wijze is Ynij yaak geble
ken met welk een zorgvuldigheid zij
de nodige voorbereiding hebben ge
troffen en met welke toewijding en
kordaatheid zij in de uren des gevaars
zijn opgetreden. Hiervoor heb ik de
grootste bewondering, maar hierdoor
ergerde mij des temeer de ongemoti
veerde critiek, die men juist vernam
in één der minder zwaar getroffen de
len onzer provincie".
Het aantal slachtoffers.
Daarna deelde jhr de Casembroot
mede, dat volgens een opgave van de
Informatiedienst van het Rode Kruis
het aantal slachtoffers in Zeeland of
ficieus reeds 554 bedraagt.
Van het Zeeuwse land is 21.6
overstroomd of onder water geweest,
in hoofdzaak bouwland. Ca. 1000 ha
fruitteelt, in hoofdzaak moderne, zeer
waardevolle aanplant, is overstroomd.
De schade aan zeeweringen, gebouwen,
gronden, wegen, huisraad, voorraden,
vervoermiddelen, werktuigen, inven
tarissen enz. is nog niet bij benadering
te schatten. De schade door langdurige
stilstand van bedrijven, het verlies aan
omzet, de kostprijs verhogende facto
ren van tijdsverlies en duurder ver
keer en vervoer werken door. Moge
lijke schade wegens vermindering of
gemis aan vreemdelingenverkeer voor
bepaalde gebieden dreigt. Het onver
mijdelijke gevolg van evacuatie buiten
het gewest is vermindering van ver
teringsvermogen in Zeeland, zeer ten
nadele van de Zeeuwse economie.
Nadat de Commissaris een globaal
overzicht had gegeven van de water
staatkundige toestand in Zeeland
merkte hij op: „Gezien de ervaring,
die de Rijkswaterstaat bij de droogma
king van Walcheren heeft opgedaan,
hebben wij het volste vertrouwen, dat
deze erin zal slagen om in samenwer
king met Provincie, polders en water
schappen de gaten in de dijken in de
kortst mogelijke tijd te dichten, waar
van wij tot onze grote dankbaarheid
reeds de eerste resultaten hebben kun
nen constateren".
Volksgezondheid en
wederopbouw.
Aan de volksgezondheid is na de
ramp bijzondere aandacht besteed. De
gezondheidstoestand moet uitstekend
worden genoemd, terwijl zich geen bij
zondere ziekten hebben voorgedaan.
De beide ziekenhuizen op Schouwen
en Duiveland zijn op 4 Februari ge
ëvacueerd, een nood-ziekenhuis is in
gericht in de „Schouwse Boer" te
Haamstede. Voldoende geneesmiddelen
waren in de gehele provincie tijdig
aanwezig.
Reeds zijn besprekingen gevoerd
met de minister van Wederopbouw
en Volkshuisvesting over extra bouw
volume, teneinde daar, waar wonin
gen enz. zijn vernield en de kans be
staat op een spoedige dijkdichting,
reeds direct plannen op te stellen.
Naar het zich laat aanzien zal b.v. op
Noord- en Zuid-Beveland spoedig met
de herbouw begonnen kunnen worden.
De plannen zijn reeds in voorberei
ding. Ook het herstel der schade aan
gebouwen zal, naar gehoopt wordt,
spoedig kunnen beginnen. Daartoe zal
een soepele en gemakkelijk hanteer
bare regeling der schadevergoeding
zeer bevorderlijk kunnen zijn. Een in
ventarisatie van het aantal vernielde
en beschadigde gebouwen is aangevan
gen.
„Het spreekt uiteraard vanzelf", al
dus de Commissaris, „dat de recon
structie, ook in ruimere zin, thans
reeds de volle aandacht van het
Prov. Bestuur heeft. Vermelding ver
dient in dit verband, dat Ged. Staten
reeds hebben besloten tot het instel
len van een reconstructiecommissie
voor Schouwen-Duiveland, in welke
missie vooral ook een plaats zal wor-
alle facetten, welke bij het herstel
van dit eiland de aandacht zullen
vragen, tot hun recht zullen komen.
Het is de bedoeling, dat in deze com
missie voorau ook een plaats zal wor
den ingeruimd aan deskundigen, op
verschillend gebied, van het eiland
zelf."
Over de zoetwatervoorziening zei jhr
de Casembroot, dat de leidingen van
Schouwen Duiveland, Tholen en Wal
cheren ernstig getroffen zijn. Maatre
gelen zijn allerwegen getroffen om het
gevaar voor de volksgezondheid af te
weren. De arbeid tot herstel, zij het
vaak provisorisch, vordert gestaag.
Van Amerikaanse zijde zijn enige wa-
terreinigingstoestellen aangeboden.
Eén der toestellen voorziet Domburg
van water en pogingen worden aan
gewend om ook Oostkapelle, Aagte-
kerke en Grijpskerke op gelijke wijze
te voorzien. Zo spoedig mogelijk zullen
Veere, Vrouwenpolder, Gapinge, St.
Laurens en Serooskerke in beperkte
mate via de bestaande leidingen aan
water worden geholpen.
Voor Noord-Beveland worden on
derzoekingen verricht om het ev. in
de duinstrook voorhanden drinkwater
met behulp van een reinigingstoestel
aan de watervoorziening dienstbaar
te maken. Daarnaast mag worden ge
hoopt, dat op de vaste wal van Noord-
Beveland op 3 Maart drinkwater zal
worden geleverd.
De gasvoorziening.
Over de gasvoorziening deelde de
Commissaris, mede, dat het bedrijf in
Zierikzee zeer zwaar getroffen is.
Voorlopig zijn maatregelen genomen
om met butagas in de behoeften te
voorzien. Ook de fabriek „Zeelandia"
redt zich daarmee. In onderzoek is de
vraag, of men t.z.t. het productie-ap
paraat niet op andere wijze dan door
middel van ovens voor het destilleren
van steenkolen zal moeten herstellen.
Het provinciaal gasbedrijf is in de
nacht van 1 Februari geïnundeerd. Een
bijzonder woord van waardering richt
te de Commissaris tot het personeel,
dat de schade in een korte tijd dus
danig wist te herstellen, dat de gas
levering verzekerd bleef. De gasvoor
ziening op lange afstand is voor maan
den verschoven.
Verkeer en vervoer.
Het verkeer en vervoer is een on
derwerp van dagelijkse zorg. Naar het
zich laat aanzien zal de Zeeuwse
spoorlijn geruime tijd niet gebruikt
kunen worden. Hetzelfde geldt voor de
Rijksweg door Midden-Zeeland. Het
inter-provinciaal verkeer, dat voor
namelijk op deze twee hoofdverbin
dingen was aangewezen, zal langs an
dere banen dienen te worden geleid.
Voor het bedrijfsleven betekent dit
ongetwijfeld een langere weg en ho
gere kosten. Gedurende de herstel
periode zal het elke kans moeten aan
grijpen om deze periode, in het bijzon
der voor Schouwen Duiveland, af te
sluiten met het verwerven van een
betere toestand dan voor de ramp.
Het voor geruime tijd verspelen van
het drukke wagenveer Kruiningen
Perkpolder moet worden gezien als ftet
grootste verlies voor de Prov. Stoom
bootdiensten. Het veer Zierikzee
Katseveer levert grote moeilijkheden
op door de toestand van het haven
kanaal.
De Rijkswaterstaat heeft echtei in
uitzicht gesteld, dat uiterlijk binnen
14 dagen de gaten in de kanaaldijken
zullen zijn gedicht. Aangezien het ka
naal in verband daarmede een paar
dagen onbruikbaar zal zijn, worden
maatregelen voorbereid om de bezwa
ren zoveel mogelijk op te heffen.
Het zal overigens zeer veel hoofd
brekens kosten om met de vóór de
ramp reeds te geringe vloot het ver
voer op de Zeeuwse stromen te vol
voeren.
De financiële gevolgen.
Omtrent de gevolgen van de ramp
voor de financiën der provincie zijn
thans nog geen concrete gegevens te
verschaffen. Er is directe^schade aan
verschillende vestigingen van de
Stoombootdiensten, aan provinciale
•wegen, aan het gasbedrijf enz. De
P.Z.E.M. heeft een zeer belangrijke di
recte schade, waarvan de omvang nog
niet is te overzien. Te verwachten is,
dat de provinciale opcenten op de
hoofdsommen van de grond- en per
sonele belasting voor de naaste toe-,
komst belangrijk minder zullen op
brengen. De baten uit de gaslevering
zullen, nu het bedrijf een week stil lag,
minder zijn, terwijl het debietverlies
van de P.Z.E.M. langer zal duren en
omvangrijker zal zijn. Dè bestuwskos-
ten zullen voorshands meer zijn dan
normaal, ook de dienst van de Prov.
Waterstaat zal meer kosten dan voor
heen. Het laat zich aanzien, dat het ge
zamenlijke tekort op de noordelijke
veren het voor 1953 geraamde tekort
aanmerkelijk zal overtreffen.
Of en in hoeverre de provinciale fi
nanciën gemoeid zullen zijn met het
herstel van zeeweringen is thans nog
niet te overzien. Ged. Staten zijn nog
niet in staat de nodige begrotingscre-
dieten te vragen, maar de Commissa
ris vertrouwde, dat de Prov. Staten in
de zomerziting bereid zullen zijn de
nodige besluiten te nemen om te voor
zien in de kosten van hetgeen is ver
richt en nodig zal blijken.
Pendeldienst
Kapelle—Krabbendijke?
In de Statenvergadering heeft de Com
missaris der Koningin medegedeeld, dat
het de bedoeling is zo spoedig mogelijk
een pendeldienst met autobussen in te
-stellen tussen Kapelle en Krabbendijke.
Wanneer binnenkort de treinen naar
Krabbendijke zullen kunnen doorrijden,
zal aansluiting worden gegeven. Een be
langrijke verbetering zal daarmede zijn
bereikt.
Het Prov. Evacuatie Bureau
heeft de Prov. Staten een over
zicht verstrekt van het aantal
Zeeuwen, dat thans is geëva
cueerd. Het blijkt, dat in Zeeland
zelf 15.893 mensen zijn onderge
bracht, n.l. op Walcheren 650,
Zuid-Beveland 5930, Noord-Be
veland 1882, W. Z.-Vlaanderen
525, O. Z.-Vlaanderen 664, Schou
wen-Duiveland 3862 en Tholen
1380. Hiervan zijn ca. 2700 perso
nen intern geëvacueerd en de
rest, 13193, extern. Deze stand
geldt voor Zaterdag j.l.
Het aantal évacué's buiten Zee
land moest worden geschat. De
cijfers zijn: Groningen 100, Fries
land 200, Drente 100, Overijssel
200, Gelderland 1300, Utrecht
2800, Noord-Holland 800, Zuid-
Holland 7500, Noord-Brabant 5400
en Limburg 100. Totaal: 18.500
personen.
Vóór 1 April reeds 11.700 ha droog?
Ruiming van alle cadavers is uitgesloten.
„Er is in hoge mate van gepro
fiteerd, dat het apparaat van de
Provinciale Voedselcommissaris
voor Zeeland hoewel aanmerke
lijk kleiner dan tijdens en na de
oorlogsjaren nog intact was, zo
wel het kantoor in Goes als de
negen bijkantoren, n.l. de plaatse
lijke bureauhouders in de provincie.
Vooral dank zij de P.B.H.'s kon
onmiddellijk plaatselijke hulp wor
den geboden aan de landbouw
bevolking." Dit verklaart ir J. D.
Dorst, de Prov. Voedselcommissa
ris, in een rapport, op verzoek van
Ged. Staten uitgebracht aan de
Prov. Staten van Zeeland.
De heer Dorst wijst er verder op,
dat in de noodgebieden voedsel werd
gedropt en dat schepen met voedings
middelen, water enz. werden gezon
den. Achteraf is wel gebleken, dat de
dorpen, die voor het droppen van
levensmiddelen waren opgegeven, niet
Situatie in de zak pan Zuid-Beveland vrij bevredigend.
Kader van klei en zand op de schorren»
In de bijlage van het rapport, dat pen, die tot ruim 1.50 boven hoog-
door de Prov. Waterstaat aan de Prov.
Staten is uitgebracht, staan ook zeer
vele bijzonderheden over de gevolgen
van de vloed van Zuid-Beveland en
over de aan de gang zijnde herstel
werkzaamheden.
In de zeedijk van het waterschap
Oud-Wolphaartsdijk ontstond een gat
van 700 m. lang. De buitenberm bleef
in stand, maar het djjkslichaam daar
boven verdween grotendeels. Aanslui
tende aan de buitenberm ligt nu een
kleikade tot een hoogte van ca 2 m
boven hoogwaterpeil. Behoudens on
voorziene omstandigheden is een
nieuwe inundatie van dit gebied niet
meer te verwachten. Achter de klei
kade zal zand worden aangebracht,
waarna de dijk verder zal worden
opgetrokken.
De zeedijk van de Zuidvlietpolder
sneuvelde over een lengte van ca.
170 m. Een ontstane geul van 25 m
is nu afgedamd met zakken zand. Op
de buitenberm is een kering van
zakken zand aangebracht. Aan de
zeezijde is een beplanking, gesteund
door palen.
ROND ELLEWOUTSDIJK.
In het waterschap Ellewoutsdijk is
de zeedijk van de Everingepolder op
twee plaatsen doorgebroken. Eén der
gaten is 100 m. lang. Een diepte van
7 m beneden de Iaagwaterlijn is
waargenomen. In de voorgelegen
slikken is geen geul ontstaan. Op deze
slikken wordt nu een kade opgewor-
„God geeft ons de wijsheid en de kracht."
Aan het slot van zijn
uitvoerige rede tot de
Prov. Staten heeft de
Commissaris der Konin
gin gisteren enkele
richtlijnen van beleid
voor de naaste toekomst
sober aangegeven. Hij
sprak als volgt:
„Voorop dient te staan
het met kracht bevorde
ren van een zo spoedig
mogelijk herstel. Dit
omvat niet slechts het
op de zee herwinnen en
beveiligen van hetgeen
van de Zeeuwse bodem
werd verzwolgen, maar
ook het leven van het
Zeeuwse volk op de
herwonnen bodem zo
goed mogelijk te maken.
Op de tweede plaats
staat, dat tijdens het
herstel alles moet wor
den gedaan om de be
zwaren van inundatie,
evacuatie enz. zo drage
lijk mogelijk te maken
als slechts enigszins mo-
lijk is. Ik denk hierbij
vóór alles aan een inte
grale schadevergoeding
voor alle gedupeerden.
In de derde plaats zal
er naar dienen te wor
den gestreefd Zeeland
uit deze gigantische
strijd als het ware her
boren te doen worden in
nieuwe kracht en nieu
we luister.
Ik ben mij bewust,
dat dit program het
uiterste zal vergen van
overheid en volk. Het
leed, dat Zeeland ge
troffen heeft, is onnoe
melijk groot. Maar in
deze rampzalige dagen
heb ik herhaaldelijk met
diepe ontroering mogen
constateren, hoe dicht
de bevolking van deze
eilanden bij elkaar staat
en hoe voortreffelijk
haar houding in deze
rampspoed is geweest.
Nu is het moment ge
komen om mijn rede te
besluiten, in deze ver
gaderzaal, waar de wa
pens van Zeeland en
haar 101 gemeenten op
ons neerzien. In onze
gedachten zijn de wa
pens van vele dezer ge
meenten met zwart om
floerst. Die plaatsen,
waar Zeeuwen het leven
hebben gelaten. Doch
we moeten verder. En ik
denk hierbij vooral aan
de ontroerende kerk
dienst op 8 Februari in
de kerk te Zierikzee, die
besloten werd met het
zingen van Gezang 300a,
dat culmineerde in de
woorden: „Wat de toe
komst brengen moge,
Ons geleidt des Heren
Hand". De vastberaden
wijze, waarop dit gezon
gen werd, is voor mij
een vast bewijs, dat ons
geliefd Zeeland uit deze
ellende herrijzen zal
schoner dan ooit tevo
ren. God geeft ons hier
toe de wijsheid en de
kracht!"
waterpeil is opgevoerd. Het andere
gat is 120 m lang en ook zeer diep.
De geulvorming is gestuit op een
oud verdedigingswerk. Met het dich
ten van het gat is begonnen. De dijk
tussen de polders Everinge en Elle
woutsdijk is aanmerkelijk verhoogd.
Ondanks deze verhoging is hij nog
vrij zwak en blijft de mogelijkheid
bestaaui, dat de dijk bij een flink
hoogwatertij doorbreekt, omdat in de
Everingepolder eb en vloed vrij spel
hebben. Ook de op de zwakke punten
versterkte dijk tussen de polders
Ellewoutsdijk en Driewegen blijft een
vrij zwakke waterkering. Het water
in het waterschap Ellewoutsdijk is
sedert de inundatie ca 1 meter gezakt.
BAARLAND.
Rond het westelijke gat in de zee
dijk van het waterschap Baarland
150 m lang is op het schor een
kade van klei en zand gelegd. Het
oostelijke gat is 180 m lang en waar
het dieper was dan 1.50 boven de
hoogwaterlijn is dit tot deze hoogte
waterkerend gemaakt. Over de gehele
lengte is de zeedijk verder zwaar be
schadigd.
Het binnenbeloop is afgeschoven en
de kruin is op vele plaatsen, met het
buitenbeloop, verdwenen. Verhoogd
zijn de dijken tussen de Zuid- en
Baarlandpolder en tussen de polders
Hoedekenskerke en Baarland met
Grote Reinhout.
Momenteel is de toestand in de
overstroomde gebieden in de zak van
Zuid-Beveland vrij bevredigend, met
uitzondering van de gaten in de dijk
van de Everingepolder.
KRUININGEN.
In de zeedijk van het waterschap
Kruiningen zijn grote stroomgeulen
ontstaan, ter breedte van 150, 200 en
120 m en ter diepte van 2, 19 en 15
m onder de Iaagwaterlijn. Voorts is
de zeedijk over 500 m weggeslagen.
Bijzondere aandacht moet worden
besteed aan de binnendijken van het
waterschap. Die tussen Kruiningen en
het waterschap De Breede Watering
verkeert in goede staat. De dijken
langs de Nieuw Olzende- en' de St.
Pieterspolder zijn vrij bevredigend.
De dijk langs de Nieuwlandepolder is
nog onvoldoende waterkering. Met
zand wordt aan de versterking ge
werkt. De weg op de dijk wordt van
puin en grind voorzien. De z.g. Lap-
dijk, tussen Nieuwland- en Maags
polder, die een reservewaterkering
vormt, is verhoogd. De dijk tussen het
waterschap Kruiningen en het water
schap Waarde is op verschillende
plaatsen doorbroken. Onderzocht
wordt, of herstel mogelijk is.
In de zeedijk van het waterschap
Waarde komen drie gaten voor, die
worden opgevuld tot 2 m boven de
hoogwaterlijn. Om het gat in de ee-
dijk van de Emmanuëlpolder hebben
militairen een noodkade gelegd. In de
zeedijken van de polders Völcker en
Anna Maria zijn de gaten gevuld door
een noodkade, die op voldoende hoog
te ligt.
altijd de juiste zijn geweest: het éne
dorp kreeg veel te veel en het an
dere te weinig. Over het geheel ge
nomen heeft men in het noodgebied
echter niet over gebrek aan voedsel
te klagen gehad.
Van de totale oppervlakte van ca.
35000 ha geïnundeerde grond zal naar
schatting van de Voorlichtingsdienst
vóór 1 April a.s. ca. 11.700 ha droog
kunnen vallen. Voorzover het agrari
sche bedrijven betrof heeft het Prov.
Voedselcommissariaat gewerkt aan
het afvoeren van voorraden. Dit heeft
grote moeilijkheden meegebracht we
gens gebrek aan geschikt varend ma
terieel.
HET VEE.
Op Schouwen-Duiveland zijn naar
schatting 4500 runderen van de 10.000
verloren gegaan. In de duinhoek zijn
thans nog aanwezig 283 melkkoeien,
474 stuks jongvee, 206 stuks slacht
vee, 81 varkens en 125 paarden, zijn
de de normale veestapel. Het staat
nu reeds vast, dat ook hier nog een
groot aantal dieren moet worden af
gevoerd wegens gebrek aan voedsel.
De benodigde melk zal na afvoer
van de meeste koeien van elders moe
ten worden aangevoerd. De overige
runderen zijn naar Goes en Rotter
dam afgevoerd. Het slachtvee is af
geslacht, het gebruiksvee bij andere
boeren ingekwartierd. 268 paarden
zijn afgevoerd, gedeeltelijk naar Goes,
gedeeltelijk naar Dordrecht. Zij wor
den, voorzover het geen kostbare die
ren zijn, verkocht.
DE ANDERE EILANDEN.
Op Tholen en Sint Philipsland zijn
van de ca. 1600 stuks rundvee ca. 1000
verdronken. Ongeveer 200 paarden on
dergingen 't zelfde lot. Op Noord-Beve
land kwamen 350 koeien om, alsmede
enkele paarden. In O.Z.-Beveland,
vooral in de polder Kruiningen, ver
dronken ca. 750 stuks rundvee en ca.
100 paard°n. In Walcheren kwamen
30 koeien en enkele paarden in het
water om. Voor O.Z.-Vlaanderen zijn
deze cijfers resp. 150 en 15. In W.Z.
Vlaanderen zijn de verliezen van geen
betekenis.
Hoewel dit eigenlijk de taak is van
de Veeartsenijkundige Dienst en/of
de gemeenten heeft het Voedselcom
missariaat zoveel mogelijk mede
werking verleend bij het opruimen
van cadavers, een uiterst moeilijk
karwei, daar het vee veelal nog in de
stallen is vastgebonden.
De heer Dorst acht het uitgesloten
alle cadavers, o.a. uit Kruiningen,
Schouwen en Duiveland en StovA*
nisse, te bergen. Het is te gevaarlijk
geworden ze er alle uit te halen, als
men niet beschikt over betere mid
delen dan thans beschikbaar zijn.
WEER WATER UIT
ORANJEZON?
In een rapport van Gemeentebedrijven
Middelburg, dat gisteren aan de Prov.
Staten werd ter hand gesteld, wordt o.m.
medegedeeld, dat het mogelijk wordt ge
acht binnenkort ongeveer 500 kub.m. wa
ter per dag uit het waterwingebied te
Oranjezon op te pompen en naar Mid
delburg te leveren.
Gezien de sterk gedaalde stand van
het water in het open kanaal en de re
gelmatige daling van dit water werd het
Vrijdag j.l. verantwoord geacht een proef
te nemen met het voorzichtig pompen op
de in de prise d'eau aanwezige diepe
bronnen. Op grond van de hierbij regel
matig bepaalde zoutgehalten van het wa
ter mag als voorlopige conclusie luiden,
dat enige levering mogelijk is.
FEESTELIJKHEDEN
TE MIDDELBURG IN 1954.
Wel een kleiner plan voor dit jaar?
Naar wij vernemen heeft de Stich
ting „Herrezen Middelburg" besloten
om, gezien de nationale ramp, de voor
genomen feestelijkheden te verschui
ven naar het volgende jaar. De Stich
ting overweegt echter nog, of zij ten
behoeve van het vreemdelingenver
keer iets anders voor 1953 kan organi
seren.
Met de inschrijvers in het garantie
fonds en de deelnemers aan de lening
zal één dezer dagen nader contact
worden opgenomen.
Vanaf heden zijn geen bewijzen
meer nodig om met de veerboten van
uit Zeeuwsch-Vlaanderen naar overig
Zeeland te reizen. De bepaling dat ver
gunningen nodig zijn voor het betreden
van de zeedijken blijft van kracht.
