DE KAT EN DE RAT.
ONS KORT VERHAAL.
en beltemming, man de meni"
lUateAAnaad
Vrijdag 2<^Februari lv_o
Pagina 2
om kennen we zeggen, dat we, in deuze
ellende weer ls een mooie kant van ons
volk gezien hebben. Der wordt geof
ferd deur klein en groot, deur riek en
enn. In de offerkist vo 't rampenfonds
komt zowel het pennekske der weduwe
as de bankbiljetten van de rieken en
de milUoenen staepelen der eigen al mae
op.
Noe magge we bie dat alles wel op
één <Heng 'oapen en dat ls, dat de ge
troffenen noe ls nle zo lang op de scha
deloosstelling behoeven te wachten as
dat ble de oorlogsslachtoffers geweest
helt. En ook, dat er nle zoveul ambte-
narle en burokrasle an te pas komt.
Want der zal wel geen mens teugen-
breken as Ik zeg, dat er toen eel wat
an de striekstok van de ambtenarie ls
bluven hangen en dat er eel wat onno
dige ellende ls ble gekommen, deur dat
de mensen te lang hebben motten
wachten op wat ze toekwam en asse
ze dan nog jnae altoos gekregen heb
ben wat dat ze toekwam. Mae daer
mankeerde ook nog al ls wat an, as je
dat zo hoort verluje. Der bin der eel
wat eweeat, die moe wiere van al dat
geloop van loket nae loket en tenslotte
mae geaeld hebben; geef dan mae wat
dat je kwiet wil wezen, dan bin ik
van die rompslomp af.
Noe, 20 mot 't noe ls nle gaen, docht
Ik. Noe weet lk wel dat het ln de prak-
ttek aUegaer niet zo gemakkelijk is.
Der mot kontrole wezen en er mot
reobt gehandeld worden en de één mot
met dubbel krlegen en de aere nog
mdadar dan de helft van wat le toe
komt. Mae de ellende ls, dat as de
ambtenarie eenmael begint, ze nooit
van ophouen weten. Der motte beroos
vo kommen en weer mensen die er der
werk ln hebben, der komt een eel ap
paraat, «n as de heren der eenmael bin,
bluven bet ook mensen, en mensen re
deneren altled naer der eigen toe. Dat
lelt so ln de aerd van 't beesle. De ver
leiding ls zo groat om te zeggen: hoe
harder datte we werken, hoe gauwer
datte we deuze betrekking weer kwiet
bin. Nefcuurlflk spreek lk de goeie nle
te nae. Der Mc der goede onder, mae
het systeem op z'n eigen geeft ter an-
leiding toe. Dat ls mae de ellende. En
daarom zalle we mae 'oap hebben as-
dat er noe wat pp gevonden ken wor
den, dat er gauw en afdoende geholpen
ken worden, met zo weinig rompslomp
as mogelik ls van pampieren en dat
(Uit een der krantenverslagen:
„Ook kwam aan deze dijk een bos
stro aandrijven, waarop een kat
en een rat, vreedzaam naast elkaar
een reddingsark gevonden hadden)
loon ln de nacht van 1 Februari de
dijk doorbrak en het ijskoude water,
schuimend en bruisend en loeiend de
polder instroomde, kon de boere be
huizing het niet lang houden. In een
gigantische woede wierp de stroom
zich met volle kracht op de zijgevel
en het duurde niet lang of het gebouw
stortte ineen. Gelukkig waren de be
woners reeds gevlucht en stonden op
de dijk met versteend gelaat de onder
gang van hun bezit te aanschouwen.
Toen ook de stroschelf, die nog enkele
uren in de bescherming van het woon
huis stand hield aan de beurt was.
maakte een klamp van enkele bossen
zich los uit de kolkende zee en dreef
af.
Van het gedierte, dat bij het erf
hoorde wist alleen de kat zich nog in
veiligheid te brengen, door de doden
sprong te wagen van de richel van de
dakgoot op de bossen stro. Het dier
krampte de nagels in de bos, om door
het geweld van de orkaan en het op-
schuimende water toch weer niet de
verdrinkingsdood te vinden.
Het - stro dreef snel af, maar een
zwemmende rat, die eveneens voor zijn
leven vocht, wist met moeite tegen het
stro op te krabbelen en groef zich aan
het einde van de bos op een plekje in.
Wiegelend, een spel der kokende gol
ven, soms overspoeld door het op-
schuimende zeewater, dreef het stro
eilandje al verder weg, gedragen door
de stroom, die de polder overspoelde.
gestler van heit ene loketje nae 't aere.
En der zal wel veul wieaheld an te
pas motte kommen. Mae der wordt ge-
zeld asdat de Haag vol met wleze heren
zit en daer zalle we dan mae op ver
trouwen.
En noe nog wat aere3. Nae anleldlng
vein mien geschrief van verleje weke
kreeg lk nog een brief van een beste
vrind uut Goes, die 't nle mee me
seens was aengaende die geschiedenis
van Jona en Ninevé. Ie docht dat as
ter staet te lezen van die honderd en
twintig duzend mensen, die geen on
derscheid kennen tussen der rechter
hand en der linkerhand, dat allentg
sloeg op de kleine klnders en niet op
de mensen. Noe, het ls best mogelik
dat le geilek helt. Ik heb dat eerst nle
onderzocht, toen lk dat anhaelde. Ie
zeit, asdat Ninevé veul meer inwoners
telde as honderd en twintig duzend.
Dat kan beet waer wezen, lk bluve der
of. Mae ik heb wel ls horen vertellen
deur een dominie, dat we vozichtig
motte wezen met die duzendtal-
len die ln het Ouwe Testament ge
noemd worden. Het mot in het He
breeuws ook nog een aere betekenis
kennen hebben as ter duzend vertaeld
staeit. Zo zou 't ook motte wezen met
het volk Israël, dat rondom Jericho
liep. Op Sabbath zelfs zevenmaal; dat
kennen der nle zoveul geweest hebben,
as dat er in onze vertaeling staat. En
zo worden der wel is meer voorbeelden
angehaeld uut het Ouwe Testament.
Ik weet dat nle, dat motte de geleer
den mae uutzoeken. Mae zo ken 't me-
sohien ook wel wezen met Ninevé. Mae,
ook al helt me vrind uut Goes geilek,
dan doet dat nog niks af an wat ik
schreef nae anleidlenig van Jona en
Ninevé. Tenslotte heit de Here Ninevé
gespaerd en de Here noemt er ook nae-
drukkallk het vee bie. En nu bluuft het
verschil, dat de Here ln het rampge
bied verleje weke er zoveul helt doen
omkommen. Ook kleine klnders, die
geen onderscheid weten tussen der rech
terhand en ook veul vee ls ter bie om-
gekommen. Ik wil daer noe allenig mae
mee gezeld hebben, asdat wanneer we
as christenen ln de grote ramp die op
1 Februari over ons kwam, de hand
des Heren zien, we er toch wel ls ble
magge stil staen, dat waer God de
mensen van Ninevé, of daer noe allenig
de kindertjes of allemaele mee bedoeld
bin, dat maekt hier geen verschil en
Tenslotte raakte het wat los uit de
kolkende warreling en kreeg de kat
enige gelegenheid eens rondom zich
te zien. Zij likte het zilte nat van haar
lippen, schudde de doordrenkte huid
en stak de neus in de lucht, toen een
nieuwe golfslag haar opnieuw dreigde
te overspoelen.
Toen ontdekte zij de rat, die zich
nog steeds vastklampte aan het einde
van de bos, en die reeds lang zijn na
tuurlijke vijand had opgemerkt en sid
derend het ogenblik afwachtte dat hij
ontdekt zou worden. Hij begreep dat
hij van Scylla op Charibdis was te
recht gekomen. Maar, wilde hij zijn
neus boven water houden, zo moest hij
wel naar boven klauteren en evenals
de kat zijn neus in de lucht steken.
Toen zag de kat hem.
Een ogenblik schoten de natte katte-
haren van het puntje van de staart
tot over de ruggestreng naar de nek
stijlrecht omhoog en maakte het dier
aanstalte om zijn bek te openen en
het op een blazen te zetten.
Maar daar kwam niets van, want op
nieuw dook het stro-eiland weg, onder
een golfslag en hadden beide dieren
alles nodig om niet in het water ge
slingerd te worden.
Druipnat kwamen ze weer boven
en schudden opnieuw het zoute water
van hun verkleumd lichaam.
Dat was geen situatie om ruzie te
maken, begrepen ze.
Maar de rat bleef veiligheidshalve
op het uiterste puntje van de stro-bos
zitten, zijn kleine kraal-oogjes onafge
wend op de kat houdend en waakzaam,
om bij ieder verdacht gebaar opnieuw
de sprong in het water te wagen. Lie
ver dan maar verdrinken dan opge
vreten te worden door een kattebek,
dacht het, in doodsangst verkerende
ook het vee, ontzien helt, er vo ons
toch wel een sterke spraeke van mag
uutgaen, dat de Here ons niet gespaerd
helt. Bie de Here is geen veranderleng
of schaduw van omkerieng, zeit de
Schrift. Wanneer de Here het gesmart
heit, dat er in Ninevé kleine kindertjes
en veel vee zou omkommen, dan is dat
Vandaeg nog percies zo ble Hem. En
as Ie dan toch besluut am naast al die
grote mensen, ook veul kindertjes en
ook veul vee om te briengen ln één
stormnacht, dan lelt vo ons daer toch
wel een reden ln om ls heel ernstig ble
stil te staên en ons zeivers af te vrae-
gen; waer lelt hier ook mlen persoon-
like schuld en laet er dan maer geen
mens naer z'n buurman kieken, maer
ons allegaer de hand in eigen boezem
steken. Er lelt een verschrikkelijke
toorn Gods in hetgeen gebeurd is. Ik ken
door Reinhold Niebuhr. Uitgave
van W. ten Have, te Amsterdam.
Vertaald door J. G. Mees.
Prof.. Dr Berkelbach van der Spren
kel, die dit werk inleidt, zegt over de
„geestelijke sfeer" van dit boek: „On
langs noemde een groot Amerikaans
weekblad in een hoofdartikel ever
Reinhold Niebuhr, drie geestlijke voor
ouders van hem, geen van allen Ame
rikaan: een Deen, en Rus en en Zwit
ser, alle drie in ons land geen onbe
kenden. De Deen is de filosoof Sören
Kierkegaard, de Rus is de roman
schrijver Dostojewski en de Zwitser is
de theoloog Karl Barth
Inderdaad brengt dit boek ons in
het klimaat van wat wel genoemd
wordt, de „dialectische theologie". En
wie zich in deze theologie niet vinden
kan, zet in dit boek op menige pagina
streepjes, vraagtekens en uitroepte
kens. Daar is allereerst het bijbel
begrip van de schrijver. Wanneer
dier.
Maar de kat dacht al niet meer aan
ruzie. Zij had alle aandacht nodig om
zich in evenwicht te houden en niet
van de slingerende strobos af te glij
den in het ijskoude water.
Zo dreven ze een tijdje voort.
De kat schudde het lijf en keek eens
naar de bibberende rat.
Je kon wel een beetje hier dichter
bij komen zitten, daar heb je meer hou
vast en zit je droger, miauwde ze op 't
laatst, nauwelijks verstaanbaar, door de
bulderende wind.
De rat likte met zijn tongetje langs
zijn scherpe tandjes en knipperde met
de kraaloogjes.
Zijn eerste impressie was: dat is het
einde!
Maar de kat keek hem zo vertrou
welijk en zo eerlijk aan, dat hij begon
te twijfelen. Om de proef te nemen,
deed hij voorzichtig een stapje hogerop
en knikte dankbaar in de richting van
de kat.
Kom nog maar verder, ik zal je
niks doen, miauwde de kat. Het gaat
nou om ons leven. Misschien hebben we
elkaar nog wel nodig. We moesten nou
maar alle ruzies aan de kant zetten,
vind je ook niet?
De rat vertrouwde het nog maar half.
Katten zijn vals, wist hij. Ze kunnen
een zacht poesenklauwtje reiken, maar
daaronder zaten de verraderlijke na
geltjes en wanneer die eenmaal in je
tere huid klauwden, kwam je niet meer
los.
Maar tot zijn verbazing zag hij, dat
de kat een beetje opzij ging en met zijn
wit gevlekte poot een plaatsje vlak
naast zich wees.
De rat waagde het er op. In ieder ge
val was de positie nu ook niet direct zo,
dat ze zich de weelde van onderlinge ru
zie konden veroorloven. Elk ogenblik
dreigde de verschrikkelijke verdrin
kingsdood.
Hij kroop naar boven en zette zich
op drie decimeter afstand van de kat.
Hier stak het stro een tamelijk eind
het nle aeres zien. En as ter geen be
kering komt, dan zal de vraeg bluven:
wat gtaet ons nog meer te wachten?,
Ik dlenk ln dit verband an wat de Hei
land zeivers van Ninevé zeit as Ie de
verharding van het volk Israël ziet: de
bevolking van Ninevé zal opetaen Uj
het oordeel teugen dit geslacht. En
waerom? Omdat Israël zoveul meer
geweten helt dan de Inwoner» van Ni
nevé. En datzelfde geldt, geloof lk vo
mlen, van ons ln nog grotere mate. Er
bluuft een groot verschil tusserl een
helden, die zondigt en een christen, die
zoveul beter weet.
Mae. lk dlenke, dat me vrind uut
Goes liet daer wel mee seen» zal wezen-
En noe mae tot volgende weke.
Julder
FLIP BRAMSE.
hij het heeft over teksten of peri-
copen uit de heilige Schrift, spreekt
hij van de „visie" van de profeet, of
van de „Oud-Testamentische beschou
wing" of van de „theologie van Pau-
lus", of heeft hij het over de „mythe
van de zondeval", de „Oud-Testamen
tische satanalogie", enz.
We stuiten hier dus al direct op een
fundamentele instelling aangaande het
Christelijke geloof, daar immers de
Gods-Openbaring hiervoor de norm is.
De vraag, die hier in het geding komt
en alles beheerst, is al terstond: Wat
dunkt u van de Schriften? Wat dunkt
u van de Goddelijke inspiratie van het
Woord Gods? Vragen van zo funda
menteel belang, dat de gehele verdere
inhoud van dit boek hierdoor beheerst
wordt. Nu geeft de auteur op al deze
vragen geen rechtstreeks antwoord.
Maar hij gaat stilzwijgend van zijn be
schouwing der Gods-Openbaring uit,
zonder deze eerst te toetsen aan de
Schrift zelve. We ontkomen hierdoor
boven het water uit en wanneer de or
kaan het niet al te bont maakte, liet het
water hen hier wel met rust.
Ze bibberden beiden van de ijskoude
wind, die over het rumoerige watervlak
sneed.
Kom maar dicht tegen me aan zit
ten, dat warmt wat, miauwde de kat en
de rat deed het. Die kou was ook ver
schrikkelijk en met hun twee lijven te
gen elkaar konden ze elkander warmen.
Ze vonden het beiden een vreemde si
tuatie, die hen stof gaf voor filosofische
overwegingen, voor zover hun aandacht
althans niet opgeëist werd door v.-'nd
en storm en water en stro, waarbij iet
telkens nodig bleek hun nagels diep in
't doorweekte stro te klampen, om niet
van hun wankelend vlot gesmeten te
worden.
Zij voelden de warmte van elkanders
lijven en het deed hen behagelijk aan.
Na een poos miauwde de kat:
We zullen nu om gaan zitten, dan
kunnen we ook de andere kant eens
warmen.
Zo gezegd zo gedaan.
De vrede was getekend.
Maar de rat had een filosofische aan
leg.
Waarom zijn we nu vrienden en
hebben samen 'n verheugende eenheid
gevonden en waarom kan dit nu niet
altijd zo blijven, ook straks wanneer er
geen gevaar meer is? piepte hij, met
zijn spitse snuit hoog in de zilte lucht.
De kat trok hautain de schouders op
en miauwde:
Och dat hebben we in de vorige
oorlog ook gezegd, maar toen de vrede
getekend was, at jouw grootvader twee
van mfjn kleine kinderen op. Ik had ze
gebaard in een verborgen plekje op de
hooizolder, omdat de mensen, de wreed
ste dieren, die er bestaan, er steeds op
uit zijn mijn kinderen te verzuipen en
me er maar één over te laten, omdat ze
die straks nodig hebben voor de muizen.
Maar wat hielp het?, jouw grootvader
vrat er twee op en de derde kreeg een
afschuwelijke beet in de nek, waarvan
Vi-ij-.-ij 20 Februari 1953
niet aan de zeer sterke indruk, dat de
schrijver met 'n apriorisch standpunt
tot de Bijbel komt. Hij hééft zijn visie,
rijn beschouwing, zijn overtuiging aan
gaande God en aangaande de mens
en aangaande de relatie tussen
die beiden, alvorens hij de Schrift gaat
lezen. Hij ziet God als de gans-Andere,
de Eeuwige, de Transcendentale God
heid, enerzijds en de nietige, tijdelijke,
sterfelijke, afhankelijke mens ander
zijds. En dan zet hij een punt. Van
hieruit beziet hij dan de Godsopenba
ring, de Schrift, de Verzoening, de
Ethiek, de mens en zijn bestemming.
Maar wij geloven, dat er toch ook
nog iets anders is: Er is naast Gods
transcendentie, die wij even sterk be
lijden als de auteur, óók Gods imma
nentie, Gods inkomen in het menselijk
leven om daar gemeenschap te heb
ben met de mens. Wij geloven dat eerst
zó de Schriften tot hun recht komen,
in hun spreken tot ons.
Omdat dit laatste niet door de schrij
ver wórdt aanvaard, krijgt zijn betoog
op vele plaatsen iets geforceerds. Hij
verwringt bijbelteksten én pericopen,
uitspraken van Oud- en Nieuw Testa
ment om deze pasklaar te maken in
zijn aprioristische visie op zijn thema.
We willen dat slechts aan één gege
ven illustreren. Wanneer hij het heeft
over de tijdelijkheid van de mens, zijn
sterfelijkheid, dan doet hij dat van
zijn visie op de verhouding tussen God
en mens uit. Hij spreekt eerst en laat
dan de Schrift iets zeggen om zijn
standpunt te adstrueren en te legalise
ren. Immers: 's mensen tijdelijkheid,
zijn eihdigheid, zijn sterfelijkheid stel
len hem in, de positie van schepsel, als
nietig 'creatuur tegenover de Eeuwige,
dé Boventijdelijke God.
Daarom probeert hij die tijdelijkheid,
die sterfelijkheid te laten zien als be
horend tot des mensen natuur. We le
zen, wanneer we tenminste de Schrift
onbevangen lezen, dat de dood een ge
volg van de zondeval is en de mens
niet voor de tijd maar voor de eeuwig
heid geschapen is en de dood er slechts
bij gekomen is, nadat de mens in zonde
was gevallen. Op pag. 104 zegt de
schrijver echter: „Men kan nauwelijks
ontkennen, dat men het gezag van Pau-
lus, waarmee hij het denkbeeld ont
wikkelt, dat de lijfelijke dood een ge
volg der zonde is, in de Christelijke
theologie een toon klonk, die met de
totaie opvatting van de Bijbel over 's
mensen eindigheid niet geheel en al
overeenkomt". Volgens de schrijver,
„schemert ln de Bijbelse opvatting over
de dood bovenal de bedoeling door om
aan te tonen, dat er verschil bestaat
tussen Gods Majesteit en de broosheid
en afhankelijkheid van de mens als
schepsel".
Hij gelooft dan ook dat Paulus „on
danks zijn. symbolisch gebruik van de
term „dood" en zijn diepzinnige op
merkingen in I Cor. XV, het rabbijns
onderwijs dier dagen volgde, in de
overtuiging, dat de dood het gevolg
van Adams zonde was".
Wij zien hoezeer de dingen hier wor
den scheefgetrokken, om ze maar in
het schema te doen passen, dat de
auteur in zijn voor-onderstellingen
heeft opgezet.
Hij zegt daarom ronduit: „In de
theologie van Paulus (cursivering van
ons) is de dood het gevolg van de
zonde".
Wij komen met dit boek dan ook in
het klimaat van de dialectische theo
logie, zoals wij reeds opmerkten. Dat
is eert theologie, die in Duitsland haar
oorsprong had. Zij kwam daar op als
reactie tegen het Duits pantheïsme. De
Germanen hebben er slag van God en
de mens te vereenzelvigen. De Duitser
spreekt gemakkelijk van „Vadertje
God" waarmee hij gemeenzaam om
gaat en die hij graag voor zijn kar
retje spant. Karl Barth heeft dit oud
heidens beginsel willen doorbreken en
greep daarbij naar zijn dialectische
theologie, het transcendentale godsbe
grip. Hijsprak van de „doodslinie",
tussen God en schepsel. God, Die de
gans-Andere is dan de mens en waar
mee de mens nooit anders dan in mo
ment van crisis, als bij bliksemin
slag, één ogenblik gemeenschap kan
hebben, maar dan ook een gemeen
schap, die hem neer doet storten op de
aarde. Verder is er geen gemeenschap
mogelijk. Het Woord is niet het Getui
genis van God, maar slechts het ge
tuigenis van mensen aangaande God.
Diezelfde gedachten komen we in het
boek van Niebuhr tegen. En zij be
vredigen ons niet.
Waarom gaat hij niet terug op Cal-
vijn, wanneer hij Gods- transcendentie
vil verkondigen? Wie deed het scher
per, vernietigender, voor de mens en
Gods heerlijkheid en majesteit groter
Als de Zee wast onghestuymich
Stormt en worpt heur baren schuymich
Nae den hemel al verbaest,
Als den Schepper hoort de buyen
Vanden Noordwind 't Strant doorluyen,
Is de stilte aldernaest.
Zoo ooc God, wanneer Hy droeve
Stelt int hartste van syn proeve
T'menschlyc schepsel t'cenernael.
Is syn gunste zoo veel nader.
En ghelyc een goedich Voder
Zoo verzacht hy al hun qual.
Na syn toornicheyt ontsteken,
Zal hy weer syn pijlen breken,
En na syn kastijdingh schier,
Na syn staffinghe tueldadich,
Worpt hy wederom ghenadich
Al zyn roeden in het vyer.
Want in droefheyt en ellenden
Zal de mensch tot God zich wenden:
Maer in weelde en voorspoedt zadt
Zal hy wederom vergheten
's Heeren goetheyt ongemeten,
Wijckende van sijnen padt.
Dat ons God dan proeft ten lesten,
Dienet al tot onsen besten,
Oftmen 't schoon zoo niet begrijpt:
Zal den Wijngaert vruchtbaer groeyen,
Och, men moet hem wel besnoeyen,
Eer syn gullen vruchte rijpt.
(Uit „Het Pascha" van Vondel).
KlIlMailMimillllllMlIlllllllilM
stellend, dan deze hervormer van Ge-
nève? Maar tegelijk ook: was Calvijn's
leer aangaande Gods Immanentie, het
„God met ons", niet even vernietigend
voor de zondaar en even Godverheer-
lijkend als wat hij leerde aangaande
Gods transcendentie?
Waar we behoefte aan hebben, zéker
wanneer we, de voor deze tijd bran
dend actuele vragen aangaande „We
zen en Bestemming van de mens",
gaan bespreken, is, dat we eerst klaar
komen met de vraag: Wat dunkt U
van de Schriften? Hoe leest gij? Wat
belijdt ge aangaande Gods Woord? En
wanneer we daarop uit de Schriften
zelve het antwoord hebben opgedol
ven en gelovig nagesproken, kunnen
we verder gaan. Want tenslotte: het
opmerkelijke in boeken, als dit, is al
tijd weer, het paradoxale,;dat de mens,
die een boek gaat schrijven om de
nietigheid van het schepsel tegenover
God te prediken, juist in dat aprioris-
tisch benaderen van de Heilige Schrift,
de mens in zijn hoogmoed blijft hand
haven, tegenover God.
Vernietigend voor het schepsel is
slechts dit, dat hij in het stof huigend,
geloven^ en gelovig de hand op de
het arme diertje zijn leven lang een lit
teken heeft behouden.
De rat sidderde en kroop onwillekeu
rig een eindje bij de kat vandaan.
Kom maar hier, ik zal je niks doen,
miauwde de kat.
Hij kroop opnieuw tegen de warme
kattehuid.
Ik begrijp je niet, piepte hij. Je
hebt het over oorlog. Wat is dat?
Och, miauwde de kat, dat 'weet
je natuurlijk niet. Dat was vóór jouw"
tijd. Maar ik heb dat hele gevalletje
meegemaakt. Oorlog is, wanneer de
wreedsten der dieren elkander gaan
uitmoorden. Het mensdier zegt zelf
van z'n eigen soort: de mens is de
wolf van de andere mens en hij han
delt er naar ook. Ik zal je dat alle
maal maar niet vertellen, want daar
begrijp je toch niks van. Maar toen
er bommen regende in de omgeving
van onze hofstee, school ik ook met
een dikke rat, die veel op jouw leek,
en dus je grootvader wel geweest zal
zijn, weg achter de hooischelf. We
zaten allebei te ^bibberen van het la
waai en kropen dicht tegen elkaar
aan, net als wij nou. Maar ik weet
haast wel zeker, dat diezelfde" sme
rige rat, toen het vrede was, mijn
kindertjes opgevreten heeft. Zo'n
smeerlap.
De rat sidderde.
Ik begrijp niet waar je het alle
maal over hebt, piepte hij. Maar ik
ben toch niet verantwoordelijk voor
wat mijn grootvader deed?
Och, jij, ik zal jou niks doen,
miauwde de kat en niesde, want er
woei een vlok schuim tegen z'n
zwarte neus.
We moesten een eeuwigdurend
verbond sluiten, piepte de rat. Wat
is mooier dan de eenheid, zoals wij
die nu beleven? Ik wil de beste vrien
den met je worden en wanneer we
gered zijn kunnen we zoveel voor
elkaar doen.
De kat trok een van zijn poten uit
het stro en reikte die aan de rat.
Mijn ggot ei op! zei ze spon
taan.
De rat tilde eveneens een pootje
uit het natte stro en legde die, hoe
wel sidderend in de kattenklauw. Hij
voelde tussen het natte dons van de
kattenharen een fractie van een der
scherpe nageltjes. Maar daar bleef
het bij.
Ze zaten rustig en stil dicht legen
elkaar gedrukt.
Hun eilandje dreef weg. Het was
hier rustiger en in de verte kwam 'n
hoge dijk in het zicht, waarop vele
mensen stonden. Roeiboten kwamen
af en aan, met geredde vluchtelingen.
Toen ze wat dichter bij kwamen
rekte de kat zijn kop en keek naar
de dijk. Zijn groen-grijze ogen sperden
zich wijd op.
Wat zie je? piepte de rat.
Ik kan mijn ogen niet geloven,
liauwde de kat. Daar staat mijn baas
met de vrouw op de dijk en hij staat
te praten met Willem Vos, ze schud
den elkaar de hand, alsof ze twee
lingbroers zijn.
Nou, wat zou dat? piepte de rat
nieuwsgierig.
Wat dat zou? Die twee hebben
elkaar sinds de vorige oorlog nooit
meer aangekeken, al wonen ze geen
tien minuten van eikander af. Ze heb
ben ruzie gehad en verwensten elkaar
op een manier zoals dat alleen onder
de mensen maar mogelijk is. En kijk
nou eens!
Ook de mensen zoeken zeker naar
de nieuwe eenheid? piepte de rat.
'tZal wel! miauwde de kat met
een blazende spotlach.
Geloof je er niet aan? piepte de
rat.
Ze hebben het in de vorige oor
log ook over die eenheid gehad. Ik
weet er alles van, blies de kat.
Maar onder ons kan het toch
wel? vroeg de rat en keek een beetje
schuchter naar de kat, die haar fijne
neus al maar hoog in de wind stak
en onafgebroken naar de twee man
nen keek, die steeds maar elkanders
handen schudden.
Wij zullen wijzer wezen dan het
mens-dier, zei de kat. Geef me er
nogmaals de poot op. Andermaal leg
de de rat zijn kleine pootje in de
kattenklauw, die deze warm en har
telijk drukte. De rat voelde met zijn
scherpe intuïtie, „dat de kat oprecht
meende wat zij zei en deed. Dat be
tekende een nieuwe orde van zaken,
begreep de rat. Hij moest van zijn
kant straks zijn leven beteren en van
de kattenjongen afblijven. Wat zijn
grootvader gedaan had was in elk ge
val .een gemene streek geweest. Dat
zou in zijn familie niet meer voor
komen, nam hij zich stellig voor.
De kat likte opnieuw haar baard,
die met schuimvlokken besproeid
werd.
Ze zaten dicht tegen elkaar ge
drukt en de warmte van hun lijven
straalde behagelijk naar elkander
uit. Zo kon de één de andere warmen.
Telkens gingen ze verzitten, zodat
ook de koude kant weer eens een
beurt kreeg.
Zo wordt na veel strijd toch de
eenheid tenslotte geboren, piepte de
rat wijsgerig.
Piep dat wel, miauwde de kit.
Zo zien we maar dat zelfs uit al die
ellende nog iets goeds kan voort
komen. We zullen straks een verbond
oprichten en zien dat we er ook an
dere dieren bij betrekken. Misschien
kunnen we het mens-dier ih het al
gemeen nog tot een goed voorbeeld
zijn. Want woorden wekken, maar
voorbeelden trekken, miauw ik altijd
maar.
Je bent een geleerde kat, piepte
de rat vervuld met ontzag.
Och als je zo oud wordt, krijg
je ervaring. Jullie worden niet oud
genoeg om die ervaring te kunnen
opdoen, miauwde de kat meewarig.
Toen veranderde de situatie.
Ze naderden de dijk. Het water
v-erd hier rustiger. Ze hoorden het
geschreeuw en gejoel van de men
sen. De kat zag tot zijn verbazing dat
zyn baas nog steeds allerhartelijks
met zjjn aartsvijand stond te praten
en dat hun vrouwen ook al met elkaar
in gesprek waren.
De strobos stootte tegen een paal.
De beide dieren zouden toch nog
in het water getuimeld zijn, wanneer
zij elkander niet hadden vastgegre
pen. De rat zat nu geheel verscholen
onder het warmende poesenlijf.
Kijk daar is! schreeuwde een
kwajongen op de dijk, een kat met
'n jong, op een bos stro!
Er stonden mensen te kijken en ze
glimlachten mild, ondanks hun door
kou en ellende versteende gezichten.
Maar dat is geen kattejong, dat
L een rat! riep er een verbaasd.
En zo was het.
Het stro wiegelde tegen de voet van
de dijk.
De kat nam een geduchte sprong
en stond op het droge. De rat volg
de onmiddellijk zijn voorbeeld. De
kat schudde zich droog en keek om
zich heen. De rat was bang gewor
den voor al die mensen en probeerde
met enkele reuzen sprongen weg te
komen.
Toen ontwaakte het oude instinct
van de kat. Zij schoot op de wegvluch
tende rat af en sprong het dier op
de rug. Twee, drie felle beten in de
nek en het dier lag zieltogend in het
natte gras.
De kat likte haar bebloede baard
en liet zich strelen door de zoon van
haar baas, die het dier al maar aaiend,
zei:
Goed zo, dat heb je goed gedaan,
Mimi!
De jongen nam de zieltogende rat bij
het puntje van de staart en smeet het
dier weer in het water, waar het snel
wegdreef in een stroomversnelling.
De kat streek behaagziek met de kop
langs de broekspijp van haar jonge
baas
