Bonnema
„ST. FEUX QUADE SATERDACH
luidde rampen in voor Noord-Beveland.
Grote sluis te Veere over enkele maanden
gereed.
KRUIS W O ORD-PUZZLE
DE GEMEENSCHAPSRAAD,
Van 1530 tot 1598 lag het
eiland overspoeld door de zee.
Na drie jaar hard werken
Aan de electrische installatie wordt
nog gewerkt
S war tkranz-mens
leefde 1*000*000 jaar
geleden*"
Waarom niet meer
woningen voor
kleinere gemeenten?
Loongrens Ziektewet
etc* verhoogd tot
5025*-*
Neem ter bestrijding van
de krachtig werkende
novum in het gemeentelijk bestuursapparaat*
Belangwekkend artikel van Middelburgs adjunct-archivist
LUCIOR
El
EMERGO
Zaterdag 31 Januari 1953
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 6
Nog enkele maanden en de grote sluis te Veere, waaraan begin
Maart juist drie jaar is gewerkt, zal in gebruik kunnen worden geno
men, De bouwwerkzaamheden zijn gereed en de arbeiders zijn alleen
nog bezig met het egaliseren van het terrein bij de grote sluis. Ook
de electrische installatie, het hart van deze sluizen, zal wanneer zich
geen tegenslagen voordoen, spoedig voltooid zijn.
Nog is het er rustig; zo nu en dan pas
seert een schip de kleine sluizen. Van grote
bedrijvigheid, zoals voor de oorlog het ge
val was. is nog geen sprake. De kleine
sluizen blijven dienst doen voor de' kleine
schepen, komen er veel kleine vaartuigen
tegelijk, dan zullen ze gezamenlijk in de
grote sluis worden geschut.
Gemoderniseerd.
Uiterlijk gezien is er weinig veranderd,
Maar als straks de grote sluisdeuren hun
werk doen. zal het verschil pas merkbaar
zijn. De sluiswachters zullen niet meer hun
uiterste krachten moeten inspannen om de
deuren open of dicht te draaien. Die tijd is
voorbij.
Straks zal de sluiswachter als een kapi
tein op zijn schip uitkijken vanuit het scha
kelhuisje. Door eenvoudige handelingen op
het schakelbord zal de waterstand in de
sluiskolk geregeld kunnen worden en door
een druk-op-de-knop zullen de deuren open
of dicht zwaaien. Alles gaat snel en de
practijk zal uitwijzen dat veel tijd bespaard
wordt met dit moderne systeem. De water
stand in de sluiskolk werd vroeger geregeld
via riolen in de muren. In deze riolen waren
schuiven aangebracht. De sluisdeuren zijn
echter met schuiven uitgerust, die ook weer
automatisch worden bediend vanuit het
schakelhuisje en de waterstand regelen. Op
deze wijze kan dus één enkele sluiswachter
de schepen door de grote sluis loodsen.
Kabels leggen.
Aan weerszijden van de sluisdeuren zijn
twee kelders gemaakt, waar de motoren zijn
geplaatst, waarmee alles wordt geregeld.
Deze electromotoren staan reeds op hun
plaatsen; nu moet nog het schakelhuisje ge
ïnstalleerd worden. Het transformatorhuis
je is in aanbouw. Tenslotte moeten de ka
bels nog worden gelegd, waarmee het ge
heel van stroom wordt voorzien.
Wanneer deze werkzaamheden over
enkele maanden gereed zijn, kan het
werk als voltooid worden beschouwd en
beschikt Veere weer over het slulzen-
paar, dat in 1870 in gebruik werd ge
nomen, mèt een gemoderniseerde nieu
we sluis.
Enorme karwei.
Bijna drie jaar heeft het echter geduurd
voor het buitenhoofd van de grote sluis ge
heel was vernieuwd. Dat in die tijd een
grote karwei is uitgevoerd spreekt wel van
zelf.
Enkele cijfers illustreren dit uitstekend.
Er is 8000 kub. m. gesloopt voor men met
het herstel kon beginnen. Er moest 5000
kub. m. beton worden gestort, waarvan
2000 kub. m. onder water. Ruim 1 millioen
kg stalen damplanken moesten bij de werk
zaamheden worden gebruikt. Een half mil
lioen kg. bewapeningsstaal voor het beton
werd verbruikt.
Merkwaardige ontdekking in
Zuid-Afrika.
Volgens de directeur van het Trans-
vaal-museum te Pretoria heeft de vondst
van de heer J. T. Robinson, die onlangs
een onderkaak, een mensachtige boven
kaak ol snuit van een menselijk wezen
met een paar tanden, het eind van een
spaakbeen en een paar afzonderlijke tan
den heeft ontdekt, nieuw licht op de
.evolutie" geworpen. Robinson heeft deze
menselijke overblijfselen moeten uitkap
pen uit een rots te Swartkranz, waar dr
Robert Broom reeds eerder de Zuidafri-
kaanse mens, de „Telanthropus capensis"
op het spoor is gekomen door het vinden
van een onderkaak met enige tanden.
Deze overblijfselen zouden behoren tot
een primitief type van de mens, waar
schijnlijk de vroegste mens op aarde die
tot nog toe bekend is.
„Hij heeft mogelijk 250.000 tot 500.000
jaren eerder geleefd dan de zg. Java- en
Pekingmens, van wiens overblijfselen
fossielen gevonden zijn", vertelde de di
recteur van het museum. Het kan zijn
dat de „Swartkranz-mens" 1 millioen ja
ren geleden heeft geleefd. Een geoloog
en een chemicus onderzoeken op het
ogenblik staaltjes van de aardlagen waar
in de vondst is aangetroffen, om de
ouderdom te bepalen.
Plattelands Jongeren Gemeenschap
Nederland.
Op Zaterdag 14 Februari a.s. zal in het
gebouw voor K. en W. te Utrecht de al
gemene vergadering worden gehouden
van de Plattelands Jongeren Gemeen
schap Nederland. Tijdens deze vergade
ring zal dr H. G. W. van de Wielen te
Bakkeveen een inleiding houden over
„Wat kunnen onze jongeren sociaal en
cultureel presteren".
De herstelwerkzaamheden aan
de sluis te Veere naderen hun
voltooiing. Vermoedelijk zal
men deze moderne installatie in
het begin van de zomer in ge
bruik kunnen nemen.
De sluis heeft een doorvaart van
20 m. Zodoende kunnen ook grote
schepen gemakkelijk worden ge
schut. De doorvaart is breder dan
het kanaal door Zuid-Beveland.
Wanneer echter de sluis over enige
maanden, vermoedelijk begin van
de zomer als alles meeloopt kan
het ook eerder zijn in bedrijf
wordt gesteld, zal dit voorlopig al
leen voor Middelburg van betekenis
zijn. daar van een doorvaart naar
Vlissingen binnen afzienbare tijd
nog niets komen kan.
Pas als de sluizen bij Vlissingen,
naar men aanneemt eind van dit
jaar, geheel gereed zijn gekomen,
zal er, aangenomen dat de nieuwe
Keersluisbrug in de loop van dit
jaar kan worden geplaatst, weer
van een doorgaand scheepvaartver
keer Vlissingen—Veere sprake
kunnen zijn.
Minder bouwvolume gewenst voor
overbevolkte gebieden.
Verscheidene leden van de Eerste
Kamer hebben de minister van We
deropbouw en Volkshuisvesting in
lichtingen gevraagd over de normen,
die gelden voor de verdeling van het
bouwcontingent over de provinciën
en de gemeenten. Omdat vooral in
kleinere gemeenten meer behoefte
kan bestaan aan premiebouw dan het
toegewezen bouwvolume toestaat,
vinden deze leden het wel gewenst,
dat de betreffende normen soepel
worden toegepast.
Andere leden van de Eerste Kamer
wijzen er op, dat er een zekere on
gerijmdheid schuilt in de toewijzing
van woningen aan de verschillende
gemeenten. Zo worden in de reeds
overbevolkte gemeenten in bepaalde
gedeelten van Groningen en Friesland
veel woningen gebouwd. Het gevolg
is dat in deze gemeenten de Eerste
Kamerleden noemden o.a. Vlagtwed-
de, Bellingwolde en Achtkarspelen
de werkloosheid toeneemt door een
sterke toename van de bevolking. De
gemeenten aan de Noordkust van
Groningen daarentegen krijgen veel
minder woningen toegewezen, terwij!
juist dit gebied veel werkkrachten
aantrekt door de landaanwinwerk-
zaamheden.
Deze opmerkingen werden gemaakt
in het voorlopig verslag van de Eerste
Kamer inzake het hoofdstuk van de
Rijksbegroting, dat handelt over het
departement van Wederopbouw en
Volkshuisvesting.
K.V.P. PARTIJRAAD WORDT
POLITIEK ORGAAN.
De heer W. J. Andriessen, voorzitter van
de K.V.P. heeft in zijn openingswoord van
de Partijraadsvergadering te Utrecht gezegd,
dat het de bedoeling is, van de Partijraad
uitsluitend een politiek orgaan te maken, dat
zich niet zoals tot nu toe het geval was
met partij-organisatorische kwesties zal
bezighouden. Dat laatste is aan de Bestuurs
raad, die een deel van de Partijraad is,
voorbehouden. De bestuursraad zal bestaan
uit de afgevaardigden van de kringen en
het Partijbestuur. De Partijraad omvat deze
afgevaardigden, het bestuur en dertig leden
door het bestuur aan te wijzen, waarbij ook
voor het regionale element een redelijke
plaats zal worden ingeruimd. Op deze wijze
meent het Partijbestuur een politiek orgaan
te creëren, dat op hoog niveau politieke
vraagstukken kan bespreken. Dat dus een
klankbord kan zijn voor wat er in het ka
tholieke volksdeel leeft en dat bepaalde ver
langens, alsmede critlek, kenbaar kan
maken.
Horizontaal: 1. Wat voorhanden is; 8.
Individu; 13. Familielid; 14. Bedrag der
belasting; 15. Bekende afkorting; 16. Ge
bogen; 18. Zwemvogel; 20. Stand; 22. Ge
meente in Zeeland; 24. Algemeen ruil
middel; 26. Schor; 27. Vriendin (Fx-.); 30.
Drietenige struis; 32. Voorzetsel; 33. Nat
te, weke aarde; 35. Vaartuig; 37. Foei;
38. Verstand; 40. Redenaar in een verga
dering; 41. Metaalhoudende delfstof; 43.
Ontkenning (Eng.); 45. Honingbij; 47. Ge
meente in Zeeland; 49. Als 15 hor.; 50.
Hemellichaam; 52. Wederzijds; 55. Buis
vormig ingewand; 57. Muzieknoot; 58. Als
35 hor.; 59. Voedsel; 60. Familielid; 62.
Einde; 64. Toestel om de beweging van
iets te doen vertragen; 66. Patroon; 68.
Vervoermiddel; 70. Oorlogsgod; 72. Gem.
in Limburg; 75. Houten of metalen wig;
77. Huisdierj 78. Voorvoegsel; 79. Dorpje
in de Overijselse gem. Gramsbergen; 80.
Voorzetsel; 82. Telwoord; 83. Meer dan
de geëiste maat; 84. Doorgang op een bo
venhuis.
Verticaal: 1. Telwoord; 2. Niet gesloten;
3. Heeft een schip; 4. Rivier in Zwitser
land; 5. Juffrouw; 6. Snede; 7. Klap; 8.
Insectenetend zoogdier; 9. Oude benaming
voor liter; 10. Lidwoord (Fr.); 11. Denk
beeld; 12. Oud man; 17. Bijwoord; 19.
Lusthof; 21. Talent; 23. Vijlwerktuig; 25.
Iedere; 26. Zeer warm; 28. Hetzelfde; 29.
Door redenering overhalen; 31. Dapper
heid; 34. De 12 machtige goden der Ger
manen; 36. Palmboom (Java)39. Meis
jesnaam; 42. Als 38 hor.; 44. Voorteken
(Lat.); 46. Waterketel (Vlaams); 48 als
8 vert.; 49. Meisjesnaam; 51. Putemmer-
tje; 53. Als 5 vert.; 54. Als 45 hor.; 56.
Tegen; 57. Houten hand-egge; 61. Slot
woord (Lat.); 63. De gezegde dag; 65.
Vuurspuwende berg op Sicilië; 67. Hoek-
pijler; 69. Hoepel; 71. Dorp bij Wagenin-
gen; 73. Opening; 74. Jongensnaam; 76.
Voor; 78. Voorzetsel; 81. Bijwoord.
OPLOSSING PUZZLE VAN
DONDERDAG 22 JANUARI:
Horizontaal: 1. Kort; 5. Taks; 9. Olie;
11. Part; 12. Pit; 13. Rif; 15. Kar; 16. Na
tie; 20. Sop; 22. Marne; 26. Erie; 27. Sak;
29. Rot; 31. Moot; 32. Een; 33. Staketsel;
35. Ere; 36. N.S.; 37. Stap; 38. Egel; 39.
Sn.; 40. Haan; 41. Es; 43. Kam; 44. Bal;
45. K.P.; 46. Waal; 48. Ra; 50; Brui; 52.
Pils; 53. N.S.; 55. Ore; 57. Onderling; 60.
Bel; 61. Eind; 63. Ten; 64. End; 65. Sado;
66. Ratel; 68. Mik; 70. Baret; 71. Met; 73.
Gal; 74. Rel; 75. Enig; 77. Mode; 78.
Rank; 79. Reet.
Verticaal: 1. Kopie; 2. Olie; 3. Rit; 4.
Te; 5. T.P.; 6. Aak; 7. Kram; 8. Stram;
Ingezonden Mededeling (Adv)
10. Ris; 14. Fort; 16. Neen; 17.Ares; 18.
Tin; 19. Kaap; 21. Pose; 23. Roe; 24. Nors;
25. Eten; 27. Standpunt; 28. K.K.; 30. Te
genwind; 33. Sta; 34. Les; 37. Sam; 40.
Ham; 42. Hal; 44. Bas; 45. K.R.O.; 47. Alg.;
48. Roer; 49. Aria; 51. Idem; 52. Pink; 53.
Nede; 54. Slot; 56. Ent; 58. Enig; 59. Le;
60. Bar; 62. Demer; 65. Salet; 67. Lena;
69. Kan; 70. Bede; 72. Tin; 74. Roe; 76.
G.K.; 77. Mi'.
OPLOSSING PUZZLE VAN
ZATERDAG 24 JANUARI:
Inkeer; Kruimel; Zegening; Legende;
Hengsel; Athene; Naaste; Duivel; Hen-
drink; Atelier; Violier; Elastiek; Nau
tiek. De zin luidt: Ik zal handhaven.
De loongrens van f4925,— geldende
voor de verplichte verzekering volgens
de ziekte- en invaliditeitswet wordt ver
hoogd tot f5025,—, zo is de Tweede Ka
mer in een betreffend ontwerp van wet
voorgesteld. Ook de loongrens voor ver
plichte opneming in het ziekenfonds
wordt verhoogd tot f5025,
Bij het in werking treden van de werk
loosheidswet is bepaald, dat alle werkne-
mex'S, die volgens deze wet verzekerd
zouden zijn een bijslag op het loon zou
den ki-ijgen van 2 pet. Derhalve leek het
de minister juist, dat ook de genoemde
loongrenzen met 2 pet. verhoogd zouden
worden.
Unieke visvangst van
Scheveningse loggers.
De vangstberichten van de Noordzee
waren buitengewoon goed. Het is zeer op
merkelijk dat op dit tijdstip, waarop andere
jaren de gehele haringvloot reeds is opge
legd, nog zoveel haring boven water wordt
gehaald. Deskundigen noemen het een uni
cum voor Scheveningen, dat zo laat in de
tijd nog haring wordt gevangen. Doorgaans
sluit het visseizoen omstreeks Kerstmis. Het
initiatief is alleen van Scheveningen uitge
gaan en de rederijen die dit zo laat hebben
aangedurfd, zijn ruimschoots beloond en
hebben prachtige resultaten geboekt. Alleen
Scheveningse loggers oefenen nog de haring
visserij uit. De loggers vissen op het 70 mijl
W.N.W. van de Waterweg (vrijwel recht
t jenover Hoek van Holland).
Ingezonden Mededeliro> t-n, i
oGRIEP-CACHETS
'n z wi tsa l preparaat
HET OUWEL-CACHET
WAARBORGT
SMAAKLOOS EN
GEMAKKELIJK INNEMEN
Als Utrechts uitbreidingsplannen doorgang vinden.
Kleine gemeenten sneller dan de stad bereid
agrarische grond prijs te geven.
De uitbreidingsplannen van de gemeente Utrecht hebben al heel wat stot
doen oplaaien: het betreffende wetsvoorstel is door de leden der Tweede Kamer
zeer breedvoerig beschouwd en thans heeft minister Beel er weer een uitge
breide memorie van antwoord over geschreven. Deze belangstelling Is voor
een deel hieraan te danken, dat als inzet van deze strjjd voor een groter of
kleiner Utrecht de kwestie van de bestuursvorm van de grote stad geldt. In
zjjn antwoord aan de Tweede Kamer heeft de minister thans dan ook een
novum in de gemeentelijke bestuurswetgeving voorgesteld. Behalve de
Utrechtse gemeenteraad zal speciaal voor Zuilen een z.g. gemeenschapsraad
in het leven worden geroepen. Deze raad zal op dezelfde wijze
schapsraad in het leven worden geroepen. Deze raad zal op dezelfde wij zé
worden gekozen als een gemeenteraad maar zal slechts een adviserende stem
hebben met wellicht ln sommige gevallen een uitvoerende taak.
Op het ogenblik is het z.g. Nieuw-
Zuilen, hoewel gemeentelijk behorend
tot het landelijk dorpje Oud-Zuilen met
een lief, pittoresk gemeentehuisje, een
centrum van industrie, voor een deel
zelfs zware industrie. Dit Zuilens deel
is geheel aan Utrecht vastgebouwd en
de mensen die er werken behoren ty
pisch tot de grote stad, ook al vormen
zij een aparte wijk met wel heel eigen
belangen.
Als het parlement zich thans met de
voorstellen van de minister kan vereni-
Er is wel geen provincie in ons vaderland, waar een zo grimmige
strijd tegen het water is gevoerd als Zeeland. Een strijd, die al vele eeuwen
duurt en die naar menselijke berekening wel nooit zal eindigen. Wie zich
erin verdiept, ziet, als in een film, bij stormweer de zee op de dijken beuken
en die vernielen. Hij maakt in de geest de onbeschrijfelijke ellende mee
van de eenvoudige mensen, die hun bezittingen in het water zien verdwijnen
en van wie er velen het leven latenMaar hij leest ooit van de moeizaam
gemaakte plannen om het verloren land weer aan het water, die grote
vijand der Zeeuwen, te ontrukken. En hij verheugt zich om de overwinnin
gen, die, soms na tientallen van jaren, worden behaald.
Een uitstekend gedocumenteerd en zeer instructief artikel over een be
langrijke episode in Zeelands geschiedenis van de strijd tegen de zee is ge
publiceerd door de heer M. P. de Bruin, adjunct-archivist op het Rijksarchief
te Middelburg, in het Decembernummer 1952 van het blad O.T.AJB., het orgaan
Technische Ambtenaren Rijkswaterstaat. Het draagt tot titel „De ondergang
cn gedeeltelijke herwinning van het eiland Noord-Beveland". Het bevat drie
hoofdstukken, n.l. de ondergang (1530'32), de bedijking van de Oud-Noord-
Bevelandpolder (1598), de stichting van Colijnsplaat en de bedijking van de
Nieuw-Noord-Bevelandpoider (1616)
Niet voor niets wordt de 5e No
vember van het jaar 1530 de „Sint
Felix quade Saterdach" genoemd.
Op die dag heerste er een geweldige
storm uit het Noordwesten, die tot
gevolg had, dat in Holland, Zeeland,
Brabant en Vlaanderen tal van lan
derijen onder water liepen. Voor
Noord-Beveland was het wel een
zeer zwarte dag. De kroniekschrijver
vertelt sober, dat „Noordtbeveland
brack eerstmael inne omtrent ter Loe
over Wissenkercke ende 's ander-
daeehs brack die sluys te Boomvliet
tussen Emelisse ende Cortghene in,
soodat 't landt binnen drie dagen ghe-
heel ende al in 't water stont".
Verwaarlozing
De heer de Bruin concludeert uit
de talrijke documenten, die te zijner
beschikking stonden, dat de gevolgen
van de watervloed, hoewel het spring
tij was en er een vliegende storm
heerste, toch ook voor een deel aan
eigen schuld te wijten waren. In de
voorafgaande tijden was er n.l. te
weinig aan de zeeweringen gebeurd
en moest van een zekere verwaarlo
zing gesproken worden. Er waren,
zo zegt hij, dijkgraven, die het ambt
als een erebaantje beschouwden en
nooit aan de dijk kwamen. Het kwam
zelfs voor, dat een dijkgraafschap
werd gepacht zonder dat pacht moest
worden betaald, omdat er geen ge
gadigden waren „overmits de quade
dijekaighe"
Evacué's moesten terugkeren.
Al heel spoedig na de ramp worden
maatregelen getroffen om de gevol
gen van de vloed zoveel mogelijk het
hoofd te bieden. Er verschijnt een
keizerlijk decreet, dat allen, die voor
de inundatie in Zeeland woonachtig
waren, maar evacueerden, terug
moeten komen, terwijl niemand mag
vertrekken en iedereen aan het dijk
herstel moet medewerken. Een ande
re ordonnantie heeft betrekking op
de verdiensten. De veerlieden, die
blijkbaar misbruik maken van de
noodtoestand door meer geld te vra
gen, krijgen te horen, dat zij niet
meer mogen rekenen van „elck hooft"
dan een stuiver voor een mijl! De
keizer benoemt enkele personen voor
de inspectie der gebroken dijken en
machtigt hen tot het heffen van een
schelling van elk gemet, teneinde
daarmede de dijken en sluizen te re
pareren, terwijl zij, zeer modern, een
s,prijs- en loonstop" instellen, hetgeen
wel nodig blijkt te zijn om aan de
praktijken van profiteurs een einde
te maken.
Het werk begint.
Voor het herstel hebben de keizer en
de graaf van Buren ieder een bedrag
beschikbaar gesteld, terwijl ook nog
enig geld werd ontvangen van de drie
dijkgraven en van enige poorters. April
1531 is men aan de dijken bezig ten
Westen van Kortgene. Ook aan de sluis
ter Loe wordt gewerkt. Maar naar wens
gaat het niet. Het geschot voor het her
stel wordt niet op tijd betaald, de beta
ling aan de arbeiders geschiedt niet ge
regeld en de voedselvoorziening laat te
wensen over. Als de rentmeester Heyn-
rick van de Werve komt, lopen dijk
werkers en schippers te hoop en eisen
geld en levensmiddelen. De rentmeester
kan zich slechts redden door in de kerk
uit te wijken! De arbeiders krijgen dan
geld, brood en kaas. Maar het werk
schiet toch niét op en het gevolg is, dat
vele ingezetenen van het eiland naar el
ders, o.m. naar Veere vertrekken.
Een nieuwe catastrofe.
Bijna twee jaar na de „quade Sater
dach" herhaalt zich de catastrofe. Op
2 November 1532 doet een Noord
westerstorm de pas gemaakte dijken
van Kortgene en de polder van Kats
overstromen. In Kortgene verdrinken
een aantal mensen op hun bed en in
Kats komen meer dan 150 personen
om het leven, als het water zelfs een
veilig gedachte hoogte overstroomt...
En dat betekent het einde van de po
gingen om Noord-Beveland van het
water te redden. Bijna 70 jaar zou
het duren, voordat men opnieuw zou
beginnen met pogingen tot herstel.
Waarom niet eerder?
De vraag waarom men Noord-Be
veland niet eerder begon te bedijken,
is niet moeilijk te beantwoorden, zo
zegt de heer de Bruin. De overstro
mingen in Zeeland door de vloeden
van 1530 en 1570 hadden Zeeland ge
ruïneerd. Daarbij kwam de slechte
economische toestand tengevolge van
de opstand tegen Spanje. Toen onze
oorlogskansen keerden, begon men
plannen te beramen om Noord-Beve
land te herwinnen.
In dit verband mget vooral worden
genoemd het werk van Maria van
Nassau, de administratrice van haar
broer Philips Willem, die in Spanje
gevangen zat, later haar echtgenoot
Philips van Hohenlohe. Ontzaglijke
moeilijkheden zijn te overwinnen
voordat met de arbeid daadwerkelijk
begonnen kan worden, maar voorjaar
1598 is het dan toch zo ver. Op 25
Juni schrijven dijkgraaf en gezwore
nen aan Philips van Hohenlohe, dat
over enige dagen „het lant is ge-
verscht, mits het stoppen ofte cragen
van den Vall binnen slants", waar
mede waarschijnlijk, bedoeld is het
leggen van de dijk door het kleine
Faal (of Valkreek), de stroom, die de
Colijnsplaat scheidde van Noord-Be
veland. De dijken werden in het al
gemeen in gedeelten van 20 strekken
de roeden of minder aan meerdere
aannemers aanbesteed. De dijkwer-
kersploeg, die het eerst met haar ge
deelte klaar kwam, kreeg een premie,
maar de heren ontzagen zich niet
daarbij allerlei rommel, b.v. lege ton
nen, mee te gooien om de dijken snel
op hoogte te brengen!
Voorspoedig.
Overigens moet de bedijking van de
Oud-Noord-Bevelandpolder voorspoedig
zijn gegaan, want op 9 Juli 1598 wordt
aan de landmeters Simon en Cornells
Janss. autorisatie verleend tot verde
ling van de landen tussen Philips van
Hohenlohe en de andere ambachtshe
ren. Vooral mensen uit Schouwen, Dui-
veland en Tholen blijken zich in de
nieuwe polder gevestigd te hebben,
hetgeen o.m. blijkt uit het dialect en
de (vroegere) klederdracht.
Met elan wordt de opbouw van het
nieuwe dorp Colijnsplaat daarna aan
gepakt. Het is, aldus de schrijver, een
kenmerkend voorbeeld van de aanleg
van een polderdorp eind 16e en ge
durende de 17e eeuw. Het dorp Kats
ontwikkelt zich maar langzaam. Ook
aan de verfraaiing van het landschap
wordt aandacht besteed, maar om an
dere redenen dan tegenwoordig. In
1599 worden doorn- en elzenbosjes
geplant „alles tot bergenisse van de
partijsen ende ander wilt"! Reeds op
23 Mei 1599 wordt in Colijnsplaat de
eerste predikatie gehouden door ds
Adriaan Sebastiaansz. Boom van
Nieuwerkerlc op Duiveland. In het
zelfde jaar wordt een vaste veerdienst
op Zierikzee ingesteld enwordt
de vrouw van Aert Lodewijcx, Mar-
griete Aerts, aangesteld tot „vroet-
wijff op den dorpe van Colijnsplate".
Maar nog zijn de moeilijkheden niet
achter de rug. De haven van Colijns
plaat verzandt, de schippers hebben
kwade jaren, de structuur van de
grond is de eerste tijd zeer slecht, de
pachters hebben, het dientengevolge
niet gemakkelijk en alsof dit alles
nog niet genoeg is, teistert de pest de
ingezetenen, waardoor velen sterven.
Maar gelukkig komt de bevolking dit
alles uiteindelijk te boven en in 1644
meldt Boxhom, dat „dese landen wel
onder de vruchtbaarste gestelt wer.
den".
1) Overdrukken van het artikel
zijn voor ƒ2.25 te verkrijgen bij de
schrijver, Hendrikstraat 17, Middel
burg.
gen, zal dit stuk Zuilen by Utrecht
gevoegd worden met Ingang van 1 Ja
nuari 1954. De te kiezen „gemeenschaps
raad" zal dan een adviserend college
worden van het Utrechtse gemeente
bestuur (onverminderd natuurlek het
feit, dat ook bewoners van deze wjjk
in het stadsbestuur kunnen worden ge
kozen). In bepaalde gevallen zal dit
college ook toegang hebben tot de
raadsvergaderingen en het zal zoveel als
nodig is worden ingeschakeld b(j de uit
voering van besluiten van B. en W. of
van raadsbesluiten.
AGRARISCHE BELANGEN.
Een ander principieel punt, waarop
de minister in zijn beschouwing dieper
is ingegaan, is de vraag of agrarische
belangen veiliger zijn in handen van
kleine gemeenten dan in die van ste
den. Het laatste lijkt voor de hand lig
gend maar de conclusie van de minis
ter is, dat het meestal juist andersom
is. Hij wijst hier op de gemeente Bunnik,
aan de grens van Utrecht, die in haar
uitbreidingsplannen heel wat meer
„kostbare cultuurgrond" aan woning
bouw en industrievestiging wil opoffe
ren, dan de gemeente Uti-echt ooit van
plan is.
Bij het streven naar industrialisatie
is juist de kleine gemeente dikwijls snel
ler geneigd cultuurgrond prijs te geven
dan de grote stad.
Ook de vraag of hoogbouw minder
grond eist dan één-verdiepings-woningen
wordt door de minister behandeld. Hij
merkt op, dat hoogbouw allereerst bre
dere straten eist; verder brengt het
feit, dat men een groot aantal mensen
op een kleine oppervlakte samenbrengt
de noodzaak van meer recreatie-ruimte
en meer groenbebouwing mee. En dan
zijn er voor die bevolking meer scho
len, kerken,* ziekenhuizen, enz. nodig,
die ook de nodige ruimte vragen.
Zijn conclusie is, dat het grondgebruik
bij deze bouwsystemen weinig verschilt.
WIJZIGINGEN.
On enkele punten is de minister te
ruggekomen op zijn oorspronkelijke
voorstellen. Zo zal het doi-p Oost-Zui
len niet bij Utrecht maar bij Maarsen
gevoegd worden. De buurtschap Stei-
nenburg blijft bij De Bilt en de buurt
schap Vechten blijft bij Bunnik. Verder
zijn en enkele kleine wijzigingen in het
grensverloop tussen Uti'echt en Jut-
phaas.
Amerikaanse vliegtuigbouwplannen.
Generaal James Doolittle, voormalig be
velhebber van het Achtste Amerikaanse
luchtvaartkorps, heeft in een artikel, gepu
bliceerd in het tijdschrift „Planes" verklaard,
dat Amerikaanse vliegtuigbouwers plannen
uitwerken voor een vervoersvliegtuig, dat
in vier uur over het Amerikaanse vasteland
zal kunnen vliegen.
Hij voegde hieraan toe, dat Amerikaanse
militaire deskundigen het mogelijk achten
dat in de toekomst vliegtuigen zullen wor
den gebouwd, die 32.000 km. per uur zullen
kunnen afleggen, hetgeen vijftien
maal zo snel zou zijn als de omwentelings
snelheid der aarde. „Planes" wordt uitgege
ven door de Vereniging der 'Amerikaanse
Vlic gtuigindustrie.
DRIE VLIEGTUIGEN BOVEN
BRITS COLUMBIA ZOEK.
De Canadese luchtmacht heeft Donder
dagavond bekend gemaakt dat een bommen
werper van het type „Mitchell" met vijl
personen aan boord ln het Westelijk deel
van Brits Columbia wordt vermist Dit is
het derde vliegtuig dat In de laatste paar
dagen in Brits Columbia wordt vermist De
andere zijn een „Dakota" van de Canadese
luchtmacht met zeven personen aan boord
en een verkeersvliegtuig van een Canadese
luchtvaartmaatschappij met zes inzittenden.
