LUX TOILET ZEEP
Hei dure leven veroorzaakt een
van de omzet.
daling
Goede en slechte vrienden, die
huiskamers rondspoken.
in onze
In Zeeland weinig interesse voor
experimentele literatuur*
HET BOEK
Gooi ze er uit, die goddelozen!
Hoe is de positie van de boekverkoper
Over schrijvers en boeken
„Het overvloedige
van de witte im^JJk lüiaLtll
geeft U een wondermooie huid"
Dit zegt
de beroemde filmster,
die millioenen boeit door haar schoonheid.
zo tfit zo zuiver «o zacht Voor huid
Dinsdag 2 December 1952
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 4
Hoe staat het met de positie van de boekverkopers? Kunnen zij hun be
drijf exploitabel maken? Welke boeken verkopen zij vooral? Wordt er
meer of minder verkocht dan een paar jaar geleden? Ziedaar een aantal
vragen, die wij aan enkele Zeeuwse boekhandelaren hebben voorgelegd.
Een samenvattend antwoord geven wij in dit artikel.
ontstaan z.g. combinaties, groepen men
sen die dezelfde werken nodig hebben en
nu samen tot aanschaf overgaan, omdat
zij het alleen niet meer kunnen betalen.
DE ROMANS
De laatste jaren is er in de boekwin
kels een daling van de omzet te consta
teren. De duurte van het leven is daar
van de oorzaak. Toch is het zo, dat de
goede boekhandel in ons land en ook in
Zeeland zich geen zorgen behoeft te ma
ken; leerboeken en wetenschappelijke
boeken blijven altijd nodig. Bij een deel
van het boekenkopende publiek is er een
lichte omschakeling op de z.g. pocket-
books, goedkope uitgaven van belangrij
ke literaire werken in de moderne talen.
Dat er nog altijd belasting op de
boeken wordt geheven, wordt zeer be
treurd. Zij bedraagt ongeveer vijf ct
op een gulden. De regering staat op
het (o.i. wdaze) standpunt, dat boeken
een zekere luxe zijn. Ook buitenlandse
boeken dragen een (extra) belasting.
Mensen, die deze voor hun werk of
beroep nodig hebben, worden daarvan
de dupe.
DE BELANGSTELLING.
De belangstelling voor de verschillende
genres heeft in vergelijking met voor de
oorlog een wijziging ondergaan. Toen
werden boeken over filosofie en litera
tuur naar verhouding veel meer ge
vraagd. Thans is er veel meer belangstel
ling voor het populair-wetenschappelijke
boek, voor kunst, voor biologie enz. Een
volledige Shakespeare zal nu veel minder
worden verkocht, mrar een werk als dat
van Ceram, „Goden, graven en geleerden"
met interessante beschouwingen over alle
tot heden ontdekte culturen, wordt nu
zeker zes maal zo veel verkocht als een
soortgelijk werk voor de oorlog.
GEEN GELD OM
,.BU" TE BLIJVEN!
Om nog even op het dure leven terug
te komen: Vele Intellectuelen (predikan
ten, leraren, mefici, ingenieurs enz.), die
het nieuwste op hun gebied moeten lezen
om „bü" te blijven, zijn niet meer in staat
datgene aan te schaffen, dat zij nodig
hebben. Uiteindelijk zal dit ten koste
gaan van het wetenschappelijke peil on
zer mensen, terwijl aan de andere kant
het risico voor schrijver en uitgever te
groot kan worden, zodat minder weten
schappelijke werken gaan verschijnen en
de ontwikkeling der wetenschap door
het boek wordt geremd. Dat dit ook met
het oog op het buitenland zeer bedenke
lijk ls, ligt voor de hand.
Er zijn nog mensen, die ten koste van
offers op ander gebied hun literatuur bij
houden, maar dat wordt in sommige ge
vallen toch wel moeilijk. Steeds meer
De verkoop van de romans is ook min
der geworden. Wij hoorden, dat de smaak
van het Zeeuwse publiek over het alge
meen goed is. ,,De Zeeuwen moeten niet
veel hebben van experimentele litera
tuur", zo werd gezegd. Naar verhouding
koopt men hier liever een opbouwende
roman dan een afbrekend of existentia
listisch werk, zoals dat bv. in de grote
steden het geval is. Merkwaardig is ove
rigens de ontwikkeling in de belangstel
ling van de mensen.
Na de, oorlog was het verzets- oor-
logs- en spionnagelectuur, wat de klok
sloeg. Daarna volgde een overgang
naar de psychologische roman, die
weer werd gevolgd door een verschui
ving in de richting van Sartre. Toen
kwam er een zekere bezadigdheid, een
zekere rust. De aandacht werd meer
bepaald bij de kunst, de geschiedenis,
de godsdienst, de verschillende tak
ken van psychologie (en dan meer in
positieve zin, n.l. de betekews daar
van voor het leven).
NIET OVERAL GELIJK.
Uiteraard ligt dit niet overal gelijk. In
Holland zijn bv. heel wat meer „eenzame
avonturen" verkocht dan in Zeeland!
Typerend is ook, dat van Ritters „Zeeuw
se Mijmeringen" de eerste druk al is uit
verkocht en een tweede op stapel staat;
ook buiten Zeeland was de belangstelling
voor dit werkje zeer groot.
Een klacht, die wij van een boekver
koper hoorden, was, dat er veel te veel
over het huwelijk en de liefde verschijnt.
Van werkelijk alle mogelijke en onmoge
lijke kanten worden deze zaken bekeken.
Vaak gaat het daarin om tot in de fines
ses uitgewerkte problemen, maar verge
ten wordt, dat er gelukkig nog duizenden
normale gevallen zijn.
GEEN GEMAKKELIJKE
TAAK.
De taak en de positie van de goede
boekverkoper is niet gemakkelijk. Hij is
een belangrijk man in het culturele le
ven, al wordt dat niet altijd ingezien. Hij
moet bovendien een goede koopman zijn.
Of hij veel of weinig verkoopt, zijn orga
nisatie moet voor elkaar zijn. En daar
aan zit heel veel vast- Hoge bedrijfson-
kosten blijven altijd bestaan. Vaak blij
ven minimale winsten over. Inkopen is
een vak op zichzelf. Altijd zullen er boe
ken zijn, waarvan hij denkt, dat ze wel
zullen gaan, maar die het niet „doen".
Dan zit zijn kapitaal erin!
Tegenwoordig komt er nog iets bij.
Steeds meer mensen gaan er n.l. toe
over boeken op crediet te kopen. Dat
maakt een nog grotere kapitaalsinves
tering noodzakelijk en kost bovendien
een enorme massa administratief werk:
aan de ene kant de boekhouding voor
de uitgevers, aan de andere kant die
voor de klanten. En uiterlijk na drie
maanden wil de uitgever zijn geld
zien! Dat er wel eens een post blijft
openstaan is een zorg van iedere boek
verkoper.
En dan is er tenslotte nog iets, dat de
Zeeuwse boekhandel niet prettig vindt.
Er zijn nl. mensen, die graag ingaan op
aanlokkelijke advertenties van zaken in
Holland en die denken, dat zij daarmee
goedkoper uit zijn. Dat is niet zo. Ais zij
zich tot hun eigen boekhandel wenden,
zal die hun dezelfde diensten bewijzen
Uit de wereid van
Dr L. Praamsma: „De Belijde
nis in de crisis". N.V. Gebr. Zo
mer Keunings Uitg. Mij., Wa-
geningen. 151 blz., ing. f 4.25.
Wanneer we dit boek met zijn weinig
originele titel ook weinig origineel van
inhoud noemen, bedoelen we daarmee
niet iets onvriendelijks te zeggen. Het is
namelijk niet de bedoeling van Dr
praamsma geweest, origineel te zijn. Dit
in tegenstelling tot een scribent die Ge
reformeerden en Gereformeerde jeugd
meende te moeten oproepen tot een hou
ding die door Dr. Praamsma bestreden
wordt!
Het onderhavige werk is van belang
voor een groter kring dan hen die lid
van de Gereformeerde Kerken zijn. Het
bevat veel dat bij de gehele Gerefor
meerde gezindte instemming zal vinden,
al zullen Hervormd-Gereformeerden an
ders over de Afscheiding denken en zul
len zij (met velen uit afgescheiden ker
ken) Kuyper in sommige opzichten niet
zien als de man die het oude Calvinisme
tot nieuw leven wekte. Met de hoofd
strekking van dit boek zullen ze zich
echter eens verklaren! Het geeft een eer
lijke uiteenzetting over het standpunt der
Gereformeerden t.o.v. de Belijdenis en
hoe ze protest moeten aantekenen tegen
al wat die Belijdenis tracht te relative
ren. Terecht acht de schrijver de devalu
atie van heden uit den boze: Altijd is het
de bedoeling van de kerk geweest, zo
duidelijk en zuiver mogelijk zijn geloof
te belijden. Dubbelzinnigheden verving
men door nadere preciseringen! En de
gemeente heeft recht op de betekenis van
de woorden der Belijdenis zoalé ze door
de opstellers bedoeld zijn! Hoe nodig een
duidelijke Belijdenis is, blijkt pas in
de huidige situatie: Vrijzinnigen onder-
Het lezen van een boek is een eenzijdige bezigheid.
Het is een in contact staan met de schrijver. En dit
contact is eenzijdig, want de schrijver is alleen aan
het woord en wij luisteren slechts. Nu eens is die
schrijver een saaie schoolmeester, die zijn onont
beerlijke wetenschap opdist, of een docent, die ons
zijn wijsheden openbaart, dan weer een bewogen ver
teller, die zijn ervaringen, belevenissen, ontdekkin
gen, ja zelfs zijn zielsgeheimen doorgeeft. Wij heb
ben alleen, zij het met de intense inspanning, de
lezer eigen, te luisteren naar wat hij verhaalt. Wij
zijn in gesprek met de schrijver en in dit gesprek
kunnen we slechts zwijgen en de schrijver spreekt.
Die schrijver spreekt, die we in onze huiskamer,
in de leeszaal, in de trein, zelfs soms in ons bed ge
nodigd hebben. Vele schrijvers zijn huisvrienden van
ons geworden. Vrienden, die we niet graag zouden
missen. Dikwijls kunnen we niet meer buiten deze
vrienden en zijn we aan deze huisgenoten verslaafd
geraakt. Wij, die soms zo kieskeurig zijn in onze
verhoudingen tot vrienden, wij hebben vele schrij
vers-vrienden aan onze haarden genodigd. Goede
vrienden, maar ook slechte vrienden. Bar slechte
vrienden soms, die zich niet generen de slechtste
dingen te vertellen en de gemeenste theorieën te ver
kondigen. Zij zien er niet tegen op al het mooie om
ons heen lelijk te maken en het lelijke, het vuile
als een paradijs te schilderen.
Ook zijn er, die er geen been in zien om in be
paalde situaties de weg van de zelfmoord als die ter
zaligheid aan te wijzen. Anderen weer prediken ons
de normloosheid, de bandeloosheid en de wetteloos
heid als het hoogste goed van de vitale vrijheid. Zij
menen de wijsheid in pacht te hebben.
Gooi ze er uit die vagebonden, die verleiders, die
goddeloze duivels, die in alle hoeken van ons huis
als een pest rondspoken
Maar er zijn ook goede vrienden die geworsteld
hebben met hun problemen en ons deelgenoot wil
len maken van hun verworven heil. Zij tekenen het
leven zoals het is en zoals het moet zijn. In deze
gebroken wereld staan zij en zij trachten ons door
middel van hun kunst de juiste richting te wijzen. Deze
vrienden willen er weet van hebben, dat tenslotte
alles ijdelheid is en zij zeggen de Prediker na: „Er is
geen einde aan het maken van vele boeken; en veel
doorvorsen is afmatting voor het lichaam". Deze
goede vrienden, en gelukkig zijn er niet weinig, we
ten dat van al het gehoorde het slotwoord is: Vrees
God en onderhoud zijn geboden, want dit geldt voor
alle mensen. Want God zal elke daad doen komen
in het gericht over al het verborgene, hetzij goed,
hetzij kwaad". Deze goede schrijvers-vrienden zoe
ken naar de sluitrede van alle situaties, alle ijdele
dingen, alle ijdele boeken. Zij zoeken de sluitrede,
Christus namelijk.
„Er is geen einde aan het maken van veel boeken!"
Een stroom van lectuur kwam de laatste maand onze
redactie binnen en onze redactie-secretaresse had
handen vol werk om al deze „goede en slechte vrien
den" te registreren. Op deze pagina vertellen we U
iets over enkele van deze boeken en willen we een
kleine poging doen U de keuze van vrienden te ver
gemakkelijken.
graven kerken met hun „symbolisch"
verstaan der Belijdenis-woorden en de
middenorthodoxie wisselt waarheidsele
menten uit in gesprekken: Men moet niet
wijzer willen zijn dan de Schrift en dan
Paulus: Schriftuurlijk is: de dwaalleer
bestraffen en indien dit geen resultaat
heeft: de breuk! Unionisme leidt tot re
lativisme: zie de Wereldraad! In de We
reldraad wordt de eenheidsvraag voorop
gesteld. De waarheidsvraag wordt niet
gesteld. Daarom meende Dr Praamsma
een oproep te moeten doen om gehoor
zaam te zijn in het bewaren van de klas-
siek-Geref. Belijdenis, een oproep die ze
ker eerst de Gereformeerde Kerken be
treft, maar even zeker de gehele Gere
formeerde gezindheid!
Wij, onzerzijds, hopen dat velen zich
op deze oproep bezinnen zullen- Voor
„meelevende kerkleden" en voor „onze
verenigingen", zoals dat heet, een zeer
aanbevelenswaardig boek dat goede voor
lichting geeft!
„Ik ben er nu achter, waarom Lux Toilet Zeep zo
ongelofelijk goed is. Het zit 'm in het weelderige,
actieve schuim, 't Is zacht als een liefkozing en
tegelijk ook zo opwekkend en verkwikkend. Doe
net als ik, koester Uw huid met het zuiverwitte
schuim, dat diep in de poriën doordringtgebruik
elke dag Lux Toilet Zeep."
VTZ 195.H0.45
Drie van die geurige, zuiverwitte
tabletten in vrolijk feestgewaad.
Een lust voor 't oog, een streling
voor de huid. Daar zal ieder U
dankbaar voor zijn.
GEEF DIT GESCHENK, DAT ZEKER WELKOM IS.
Een enkele vraag nog: Meent de schrij
ver vanuit zijn religieuze overtuiging
bij bezinning op het wezen der kunst!
werkelijk te kunnen spreken van „de
grote romanschrijver Vestdijk" (blz 142)?
Of is deze kwalificatie gelijk wij ho
pen in een kort moment van achte
loosheid neergepend J. Kw.
Dr K. Dijk, „De dienst der
Kerk". J. H. Kok N.V., Kam
pen. 1952.
Prof. Dijk heeft de gave ontvangen
om overzichtelijk en duidelijk te
schrijven. Deze gave treedt niet alleen
in zijn populaire, maar ook in zijn we
tenschappelijk werk aan de dag. Tot
deze laatste categorie mag ongetwij
feld zijn jongste boek „De dienst der
Kerk" worden gerekend. Het is een
bundel redevoeringen, die Prof. Dijk
als hoogleraar aan de Theol. Hoge
school van de Geref. Kerken bij ver
schillende gelegenheden heeft gehou
den.
Achtereenvolgens komen de predi
king, de catechese, het huisbezoek, de
liturgie, de dienst der barmhartigheid
aan de orde, onderwerpen, die alle
tot het terrein van de ambtelijke vak
ken horen. De behandeling van deze
onderwerpen wordt voorafgegaan door
een tweetal hoofdstukken, waarin Prof.
Dijk zijn positiekeuze met betrekking
tot het geheel der ambtelijke vakken
bepaalt: „Het object der kerkelijke
diaconia" en „De belijdende kerk".
Wij achten dit boek een betrouw
bare gids voor ieder predikant, ouder
ling en diaken, die zich in de actuele
vragen op het gebied der ambtelijke
vakken wil verdiepen. Ook voor ver
enigingen is het een waardevol bezit.
Het is zó geschreven, dat ieder het
betoog kan volgen. R. A. F.
„Vergeef ons." Lloyd C. Dou
glas. Uitgave J. Philip Kruse-
man's Uitgeversmij N.V., 's-Gra-
venhage.
Lloyd C. Douglas is een Amerikaan
se schrijver, die veel opgang heeft ge
maakt. Zijn romans „Obsessie", „Ver
geef ons" en „Het groene licht" wor
den veel gelezen. En niet zonder re
den. Douglas heeft een felle pen, die
maatschappelijke misstanden en con
venties hekelt. Zijn werken moeten
het publiek wel pakken.
Zijn held in „Vergeef ons", waarvan
de tweede druk in het Nederlands ver
schenen is, is Ferdinand, die vol haat
tegen zijn omgeving alles met min
achting becritiseert in opruiende blaad
jes. Deze criticaster, geladen met ver
gift, die zoveel onrecht heeft onder
vonden, vindt de weg terug door de
woorden uit het Onze Vader „Vergeef
ons", zich toe te eigenen. Deze weg
terug, de missietocht van Ferdinand,
ig in het overigens aangrijpende boek
minder overtuigend geschreven en we
hebben de indruk, dat Douglas te haas
tig is geweest in het beëindigen van
zijn roman. Niettemin, „Vergeef ons"
is een waardevol boek, boeiend van
stijl en gegeven en vooral impone
rend door de goede compositie.
De J.
„Herinneringen aan Leo Tol
stoi", Maxim Gorki. L. J.
Veen's Uitgeversmij. N.V., Am
sterdam. f 3,90.
Tijdens zijn verblijf in Aleiza maakte
Gorki enkele aantekeningen over
Leo Tolstoi. Deze achteloos op een
stukje papier geschreven notities en
een onvoltooide brief verschenen in
druk als Gorki's herinneringen aan
Tolstoi. Uit deze aantekeningen leren
we, welk een onbegrijpelijke figuur
Tolstoi is geweest. Wijze aphorismen
van Tolstoi geeft Gorki door en veel
eigenaardigheden worden van hem
verteld. Maar het vreemde zieleleven
van deze man met al haar roerselen
blijft ons vreemd, zoals dit zieleleven
Gorki ook vreemd is gebleven. J. M.
Meyer vertaalde dit boek, dat we al
leen critische lezers" willen aanbeve
len. He J.
Dit is Parijs, door J. C. C. v. d.
Doef; uitgave van A. G. Schoon-
derbeek, Laren.
Wie dit boekje ter hand neemt met de
gedachte „gekke dingen" over Parijs te
lezen vergist zich heel erg. Want de
schrijver van dit boekje is er op sublie
me wijze in geslaagd veel goeds en heer
lijks over de échte stad Parijs te ver
tellen 't Is een uitnemende gids voor een
ieder, die voor het eerst of bij vernieu
wing Parijs bezoekt. Als men eerst dit
boekje leest en daarna van Parijs gaat
genieten, geniet men dubbel en zal men
zich voor veel miserabele dingen die er
ook in Par«s zijn, vrijwaren Alle lof
voor de schrijver, die deze schoonste al
ler steden op z'n duimpje kent. Verschil
lende ^illustraties verluchten de tekst.
„Vliegende Storm", door Klaas
Toxopeiis. Uitg. Het Wereld
venster.
Het reddingswezen, één der vele facet
ten van de Nederlandse kustbeveiliging,
is in de loop van de geschiedenis nogal
geromantiseerd.
Dichters en schrijvers uit de voriga
eeuw (we denken bijv. aan Haspels en J.
P. Heye) beschreven en bezongen deza
„wakkre jongens", die „Hollands trots"
waren en die in duistere stormnachten
hun leven waagden waarbij ze „vrouw
en kind" vergaten. Een soort aureool van
heldendom werd om deze mensen gewe
ven, dat voor die tijd overigens volko
men begrijpelijk was.
Degene, die dit in 't boek van schipper K,
Toxopeus zullen verwachten, komen ech
ter verkeerd uit. Hier is één van die Wak
kre jongens" zelf aan 't woord. Hij vertelt
zijn eigen belevenissen en alle romantiek
is hem hierbij vreemd. Nuchtere feiten
relazen, sobere zinnen, het waarschuwen
in het begin, dat al is de ,,ik-trant" ge
bruikt, dit boek bedoeld is als weergave
van het gehele reddingswezen, maken het
werk zeer sympathiek.
Men zou haast geneigd zijn, te dénken,
dat de schrijver bedoeld heeft: „Maak
van ons geen romanhelden; wat we de
den was niet zo veel bijzonders, het lag
in hoofdzaak aan prima vakmanschap en
de deugdelijkheid van de boot". En me
de daardoor bereikte Toxopeus volkomen
zijn doel: het aankweken van een diep
respect voor de mannen, die toch wel een
bewonderenswaardig beroep hebben: het
redden van mensen, die in doodsnood ver
keren.
Schipper Toxopeus is een geboren ver
teller, en het lezen van dit, daardoor
zeer aantrekkkelljk boek, zal bij menig
een sympathie wekken voor de reddings
maatschappijen (i.e. de N.Z.H.R.H.) en
hun personeel. C. B.
„Duikelaartje'', G. E. van Nes—
Uilkens. Van Holkema en
Warendorf N.V., Amsterdam,
f 5,90.
Verschenen is een keurig verzorgde
uitgave van „Duikelaartje" van G. E.
van NesUilkens ter gelegenheid van
de 75ste verjaardag van de schrijfster.
De schrijfster heeft deze dag niet meer
mogen beleven. Zij overleed op 8 Juli.
We kunnen deze 25ste druk van dit
bekende boek nu beschouwen als een
posthume hulde aan de schrijfster, dia
zoveel jaren honderdduizenden lezers
heeft geboeid met haar romans.
De J.
Julius Caesar, De Koopman
van Venetië, Macbeth, Koning
Lear. William Shakespeare's To
neeluitgaven in de vertaling van
dr L. A. J. Burgersdijk. A. W.
Sijthoff's Uitgeversmij N.V.,
Leiden.
Het is een goede gedachte geweest
van A. W. Sijthoff's Uitgeversmij. N.V.
om de bekendste toneelwerken van
Shakespeare in een vertaling van dr
L. A. J. Burgersdijk te doen verschij
nen. Velen kunnen nu nader met deze
wereldliteratuur in contact komen. De
vertaling van dr Burgersdijk is uit
stekend. Alleen deden ons de ge
dichtjes, die zich in de kastjes be
vinden het bekende verhaal uit
de Koopman van Venetië wat St.
Nicolaasachtig aan. De toneelwerken
zijn alle voorzien van een beknopt
overzicht. De J.
De verloren melodie. 2e druk
door Sanne van Havelte. Uitgave
Van Holkema en Warendorf N.V.
te Amsterdam. Prijs f 4.90.
Een ernstige meisjesroman, die een ern
stige waarschuwing bevat. De hoofdfi
guur is een meisje, dat in haar H.B.S-
tijd in een wat al te vlot gezelschap ver
zeild raakt. Ondanks de waarschuwingen
van een van haar weinige echte vrienden.
Op het beslissend moment echter, als een
van die „vrienden" haar mee naar huis
genomen heeft, vlucht ze weg. Er volgen
dan allerlei verwikkelingen waarvan het
slot is, dat een tante met haar naar
Frankrijk zal gaan, waar ze dan Frans zal
studeren. Aan de universiteit ontmoet ze
dan weer haar echte vriend en het slot
afijn, dat is wel duidelijk Het is ver
heugend dat dit boek een tweede druk
beleeft, want het is het waard. Het heeft
niet de vaart die gewoonlijk Sanne van
Havelte's boeken kenmerkt, maar dat is
in dit geval eerder een verdienste dan een
afkeuring!
„Poespas", 2e druk, door Si
mon Carmiggelt. Uitgave N.V.
De Arbeiderspers, Amsterdam.
Prijs f 2.50.
Carmiggelt is één der grootsten onder
de humoristische schrijvers die Nederland
rijk is. Zijn humor is niet wrang, qok niet
badinerend hij is meer de beschrijver
van het gewone, het alledaagse, dat ypor
ieder mens zijn licht- en schaduwzijden
heeft. En daaruit licht hij net datgene,
wat een situatie zo grappig kan maxen.
Dit boekje „Poespas", een verhaal
poesen en een kater, is er een treffend
voorbeeld van. Een verhaal waarvan ieder
kan genieten, of zij nu een poesenliefheb-
ber is of niét!