HUB EH WIM YAH DOORNE
Van smidsjongen tot groot-industrieel
Het levensverhaal
Zo begon het in 1928 x
Dit is nu onze fabriek!
Is het volgen met borden, waarop
vermeldt „Hier gaat een onder
kruiper", strafbaar?
Arbitrage voorlopig
afgewezen*
Nederlandse sergeant stal uit
villa van Krupp.
Zaterdag 4 October 1952
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
van een arme jongen, die zo graag smid wilde
worden en die nu, 40 jaar later, eigenaar is van
een enorm fabriekscomplex, waar 2500 man
werken enmet liefde werken 1
JAREN VAN ECONOMISCHE CRISIS, jaren van oorlog, jaren na een oor
log met hun materiaalschaarste en hun overheidsbemoeiing zijn voor
verreweg de meesten in materieel en geestelijk opzicht moeilijke jaren.
Men wil wel, maar door allerlei omstandigheden kan men niet.
Maarjuist in zulke moeilijke jaren komen er soms figuren naar voren,
mensen, met 'n bijzondere wilskracht, met 'n enorm doorzettingsvermogen en
'n nooit te vernietigen optimismedie als het ware juist die moeilijkheden voor
zich laten werken. Die onverzettelijk hun gang gaan, het ideaal nastrevend,
dat hen voor ogen staat. Zij maken zich een naam, die een begrip gaat wor
den en die door velen, met een aureool omgeven wordt. Hebben deze
mensen „geluk gehad"? Kan men de groei van een Ford, een Phillips en een
Van Doorne aan „geluk" toeschrijven?
Zoek het antwoord op deze vraag in het leven van deze mensen. Neem
met ons ais voorbeeld het leven van Hub van Doorne, de man die
met slechts lagere schoolopleiding 80 patenten op zjjn naam wist te krjjgen
en mede daardoor een bedrijf wist op te bonwen, welks naam bekend Is in de
gehele wereld. En de D.A.F., Van Doorne's Aanhangwagens en Automobiel
fabrieken te Eindhoven heeft in de bijna 25 jaar van zijn bestaan zijn groei
nog niet voleindigd: naast de D.A.F. I, de aanhangwagenfabriek, is men in
April 1950 begonnen aan de D.A.F. n, de automobielfabriek met een opper
vlakte van 10.000 vierkante meter. Echterook dit complex Is te klein ge
bleken en zo zal er in het volgend voorjaar een gigantische nieuwbouw van
fabriekshallen en kantoorgebouwen gereed komen met een oppervlakte van
70.000 vierkante meter, waardoor het arbeiderspotentieel zal moeten stijgen van
1500 tot 2500 man. Duizend man meerin een bedrijf dat in 1928 door Hub
van Doorne begonnen is samen met twee nog onvolwassen knechts!
Huib van Doorne is even oud als deze
eeuw van teohniek; hij werd op 1 Ja
nuari 1900 in het dorpje America bij
Deurne geboren als zoon van een hoef
smid. De smidse en de paarden waren
beslissend voor zijn leven; reeds als
kleine jongen voelde hij het grote ver
langen om in zijn vrije uren in vaders
smederij te mogen helpen aan allerlei
reparaties.
Doch om die gunist deelachtig te wor
den moest de jonge Hub eerst de ren
nen van een paar honderd kippen
schoonmaken. De beloning was slechts
2% cent, die steevast in vaders zak
belandden!
Een jaar nadat het gezin van Doorne
(in 1910) naar het nabije Deurne was
verhuisd, overleed de vader. De jonge
van Doorne zette zich in om de achter
uitgaande smederij voor ondergang te
behoeden, doCh het mocht niet baten.
De zaak werd opgedoekt en Hub zocht
emplooi in Eindhoven, waar hij bij Phi
lips een poging deed; doch een test viel
niet in zijn voordeel uit daar hij onvol
doende vaardigheid bezat in breuksom
men! Ontmoedigd zwierf van Doorne
dagenlang in de Brabantse bossen rond,
zich voedend met wortels.
Eindelijk belandde hij bij smid Man-
digers, die hem als leerling aannam,
zodat Hub zijn ideaal: eenmaal het
smidsvak onder de knie te hebben,
weer wat dichterbij zag komen. Toen
een arbeider met een werkstuk tot de
middag was bezig geweest zonder re
sultaat, knapte de jonge Hub het in
een half uur op en werd hierom na de
middag danig de les gelezen. De man
was evenwel uit het goede hout gesne
den: Hub kon bij hem in de kost ko
men voor drie gulden per week. Omdat
hij er zodoende van zijn weekloon van
f 3,50 niet kon komen, ging hij na vol
brachte dagtaak om 8 uur tot midder
nacht bij een ander werken!
De eerste eigen zaak.
Ettelijke malen werd Hub door zijn
werkgever ontslagen omdat de weder
zijdse opvattingen omtrent het werk
al te zeer uiteenliepen, doch telkens
weer opnieuw werd hij aangenomen!
Nadat hij Mandigers had verwisseld
voor een werkgever in Helmond, he
landde hij als chauffeur bij een dokter
in Deurne, waar hij het anderhalf jaar
uithield. Hub achtte toen de tijd geko
men om een eigen zaak te beginnen in
reparatie van rijwielen en motoren, an
nex grof-, fijn- en kachelsmederij. De
grootste moeilijkheid was, dat de on
dernemende jongeman geen cent be
drijfskapitaal bezat.
Voor een auto-reparatie moest hij
eens tal van onderdelen uit Duitsland
halen. Wellicht uit afgunst van de
destijds weer brutaler wordende
Duitsers belandde hij ginds in de ge
vangenis, deed ettelijke handige
hoewel vergeefse uitbraakpogin-
gen en wist tenslotte, geholpen door
vrienden uit Nederland de vrijheid te
herkrijgen.
De stichting van een fabriek.
Na niet al te lange tjjd liep het mis
met de zaak en van Doorne kwam. weer
In betrekking bij zjjn voormalige pa
troon, Mandigers, zij het na korte tjjd
als bedrijfsleider. Zijn verlangen naar
het zelfstandig ondernemerschap liet
hem evenwel niet los en al spoedig
wist hij te bewerken, dat de directeur
van een brouwerij hem f 10.000 leende.
Met dit kapitaal begon de energieke fi
guur op 1 April 1928 „Hub van
Doorne's Machinefabriek", die 2 jon
gens als personeel telde en allerhande
reparatiediensten uitvoerde.
De zaak bleek levensvatbaarheid te
hebben, want op 1 April 1929 telde zij
al 30 man personeel! Van Philips kreeg
de jonge ondernemer tal van orders
(stalen ramen, werkbanken, enz.); on
danks de inzettende economische de
pressie wist hij toch nog een grote
werkplaats te betrekken op het terrein
waar nu nog de aanhangwagenfabriek
(D.A.F.I.) ligt. Zijn 6 jaar jongere
broer Wim van Doorne werd in de lei-
ding opgenomen en de jonge onderne
ming scheen een grote toekomst tege
moet te gaan, toen de steeds scherper
wordende economische crisis de grote
spelbreker werd.
Philips annuleerde zijn orders en de
Van Doornes zagen dat het roer moest
worden omgegooid. Maar hoe? De fi
nanciële welstand eiste een productie,
die constant verkocht kon worden. Be
sloten werd de fabricage van opleggers
en aanhangwagens ter hand te nemen
en dit werd spoedig een groot succes,
later gevolgd door D.A.F.-lossers en
-trailers.
De revolutionaire constructies van
Van Doorne bleken een enorme aan
winst ten opzichte van deze destijds
nog primitieve vervoersmiddelen. De
internationale vakpers erkende de uit
zonderlijke capaciteiten van Van Door
ne op dit gebied. De D.A.F. plaatste zich
aan de spits van deze constructies en
het bedrijf heeft deze plaats tot dusver
weten te 'behouden. In het buitenland
werden van die tijd af D.A.F.-opleggers
en -aanhangwagens in licentie gebouwd.
Later wist van Doorne zijn practische
vindingen steeds meer te perfectione
ren.
De regering plaatste een order voor
pantserwagens. Hoewel van Doorne er
nimmer een had gezien, construeerde hij
aan de hand van de gestelde eisen een
proto-type, dat direct werd aanvaard.
Sindsdien maakte de D.A.F. een grote
opgang en dank zij Van Doornes vin
dingen op het gebied van artillerie-
trekkers en wagens voor pantser-af
weergeschut stroomden de defensie
orders binnen. Een enorm succes werd
de D.A.F.-losser voor de spoorwegen,
die de ideale oplossing uit honderden
systemen bleek en spoedig internatio
nale erkenning kreeg.
Na-oorlogse ontwikkeling.
De grauwe bezettingsjaren werden
een handicap voor de groei van het
bedrijf. Wel werd in die tijd een serie-
fabricage van oplegggers en aanhang
wagens voorbereid, aangezien men na
de oorlog een grote vraag naai- deze
producten verwachtte en terecht.
Voorts kwamen na de bevrijding tal
van nieuwe opdrachten binnen, zoals
reinigingsonaterieelj vuilniswagens, enz.
Als nieuwe, opvallende constructies
volgden in 1947 een uitsehuifbare motor
voor autobussen en in 1949 een S-hell-
tanker voor straalvliegtuigen, die on
middellijk ook internationaal de be
wondering der vakmensen had.
Voorts begon men aan de vervaardi
ging van D.A.F.-bussen, landbouwwagens
tankwagens en kipwagens in diverse
typen, die zowel in Europa hun afne
mers vinden als geëxporteerd worden
naar andere werelddelen.
Doch 't zou uiet alleen bij 't genoemde
productieplan bljjven. Tengevolge van
de dreigende internationale toestand
werd een omvangrijk militair program
ma voorbereid (artillerie-trekkers met
zes aangedreven wielen, jeeps en vlieg
tuigtankwagens) Daarbjj komt straks
de grote regerings-order ter waarde
van f 175 millioen de grootste ooit
in Nederland geplaatst voor de pro
ductie van 3-tons en 54-tons chassis,
die voor elk terrein geschikt zijn.
De automobielfabriek.
Reeds jaren was de fabricage van
automobielen, i.e. vrachtwagens een
punt van diepgaande studie geweest.
Ook van overheidswege heeft men hier
toe steeds aandrang uitgeoefend, om
dat de verwezenlijking van dit-doel een
enorm voordeel voor 's lands economie
zou betekenen en tevens ook van be
lang zou zijn voor ons nationaal In
dustrialisatie-plan.
Sinds April 1950 is de automobielfa
briek (de „D.A.F. II") in bedrijf en het
personeel is in één jaar verdubbeld van
500 tot 1000 man, terwijl in tal van
neven-industrieën (fabrieken van ban
den, sefhokbrekers, accu's, enz.) nog
een groot aantal arbeiders werkzaam
is. De productie van vrachtwagens is
niet direct voor 100 pCt te verwezen
lijken en is daarom in 4 fasen ingedeeld
om zodoende in de toekomst tot een
compleet Nederlands product te ko
men. Een auto bestaat uit ongeveer
20.000 onderdelen, waarvan er steeds
meer door D.A.F. zelf worden vervaar
digd.
Enorme uitbreiding.
Teneinde zowel aan de militaire or
ders ais toekomstige civiele opdrachten
te kunnen voldoen, is op 2 Januari van
dit jaar begonnen met de uitbreiding
van de automobielfabriek, alsmede van
de kantoorruimte, die absoluut onvol
doende is. In snel tempo werd de bouw
aangepakt en wie thans het gigantische
houwwerk bezoekt, constateert de
enorme bedrijvigheid die hier heerst.
Naast de vrijwel gereed zijnde grote hal
wordt thans o.m. de laatste hand ge
legd aan de inrichting van de Noord-
Oost-hai, waar de 1200 tons pers de
grootste in Nederland een plaats
heeft. De nieuwe en ruime gebouwen
ademen een moderne sfeer met veel
licht en lucht, T.L.-verlichting en hete
luoht-verwarming. Het gehele enorme
complex moet volgend voorjaar gereed
zijn.
Personeels zorgen.
Deze uitbreiding vraagt uiteraard
ook een personeels-vermeerdering van
ongeveer 1000 man en het is een hele
puzzle zulk een aantal geschoolde
krachten te krijgen. Daartoe worden bij
de Rijksomscholingsdienst speciale cur
sussen georganiseerd, waartoe men zich
eerst bij de arbeidsbeurs dient te mel
den. Na afloop van de cursus volgt een
indiensttreding voor 6 8 maanden. In
verband met het woningprobleem wor
den deze krachten voornamelijk uit de
omgeving van Eindhoven gerecruteerd.
Typerend voor de geest die in het
bedrijf heerst is het feit dat er in de
24-jarige bestaansperiode nimmer een
arbeidsconflict is voorgekomen. De lei
ding weet haar medewerkers te beïn
vloeden met een bezielende geest en
het personeel is er zich van bewust te
werken in een vitaal bedrijf dat nooit
tevreden is met reeds behaalde re
sultaten.
Er wordt rekening gehouden met
ieders persoonlijke aanleg: via een
lichte test door de psychotechnische
dienst wordt zorg gedragen dat de juis
te man op de juiste plaats komt en dit
systeem voldoet uitstekend. Voor allen
zijn er uitstekende promotie-kansen;
het personeel heeft zijn eigen gekozen
vertegenwoordiging bij de directie door
een fabrieks- en een beambten-kern.
Er werd een goede pensioenregeling in
het leven geroepen. Er is in de fabriek
ook een speciale opleiding van jongeren
door ervaren mensen, die de evolutie
van het bedrijf hebben meegemaakt en
door daartoe bevoegde leraren.
Het bedrijf heeft twee sociale ver
zorgsters en de instelling van een
aparte medische dienst onder leiding
van een arts ligt in het verschiet. De
fabriek heeft een eigen maandelijks or
gaan, de „D.AF."-bode, dat uitstekend
wordt geredigeerd en alle nieuws uit de
D.A.F.-wereId bevat: (de uitbreiding,
de personeels-vereniging, de technische
nieuwtjes, familieberichten, enz.). Via
een „ideeënbus" kan ieder personeels
lid zijn denkbeelden omtrent een con
structie óf werkmethode kenbaar ma
ken. Wanneer het idee bruikbaar is,
volgt een speciale beloning.
De mens Van Doorne.
Ondanks deze geweldige evolutie is
van. Doorne gebleven wie hij was: de
eenvoudige, wars van grootdoenerij. Als
hij door zfln bedrjjf loopt, gaat hfl met
zjjn personeel om als waren zjj zijn
collega's.
Van Doorne is ook bekend om zijn
milddadigheid. De gemeente Deurne is
hem zeer erkentelijk; hij nam ojn. het
initiatief tot stichting van een am
bachtsschool en de aanleg van een
sportveld.
Een curiositeit is voorts het ama
teur-circus van Hub van Doorne, ge
naamd „Het Hoefke", waartoe zeker
zijn aangeboren liefde tot paarden de
drijfveer is geweest. Het circus bestaat
thans 7 jaar en telt 16 volbloedpaar
den edelschimmels van het Lippi-
zaner-ras.)
De amateurs zijn allen ingezetenen
van Deurne; zij verrichten hun gewone
dagtaak en geven 's zomers avond
voorstellingen, waartoe legio aanvra
gen binnenkomen, vooral uit Brabant
en Limburg. De schone doelstelling is,
dat het circus alleen werkt voor lief
dadige doeleinden. De tweelingdoch
ters van Hub van Doorne de 20-
jarige Anny en Tiny zijn met de
paarden opgegroeid en de meisjes rij
den fantastisch goed.
IN DE D.A.F. II, de automobielenfabriek wordt als in alle autofabrieken
aan de lopendeband. gewerkt. Tegen de geestdodendheid, die deze wijze van
werken met zich brengt, strijden de Van Doorne's met alle sociale midde
len die hen ten dienste staan.
Wim van Doorne.
De broer van Hub, de 46-jarige Wim
van Doorne, is mede-directeur en voor
het grote publiek min of meer de man
op de achtergrond. Spreekt het leven
van Hub als geniaal constructeur en
technisch grondlegger van het bedrijf
meer tot de massa, Wim is niet min
der belangrijk als commercieel leider
(beiden zijn eigenaars). Hij is opgeleid
voor timmerman en zou later voor
architect studeren, doch het liep an
ders. Pi-actisch van het begin af was
hij in het bedrijf en de twee broers
werden twee directeuren van één fa
briek, ieder met een eigen terrein en
speciale gaven; doch twee krachten,
die elkaar wonderwel completeren.
Zo bouwden zij samen een bedrijf
op dat een fantastische groei open
baarde, dat een enorme bijdrage
vormt voor de welvaart van Oost-
Brabant en dat de naam van Ne
derlands industriële voortbrengse
len uitdraagt over Europa en ver
daarbuiten.
Een bezoek aan het enorme
D.A.F.-bedrijf schenkt de overtui
ging, dat Nederland lééft en zal le
ven, zolang het topfiguren heeft als
de Van Doornes, die ondanks vele
schier onoverkomelijke hinderpalen
en trots een keurslijf van belemme
rende voorschriften en bepalingen
deze bloei van hun bedrijf be
werkstelligden. D. W.
Ingezonden Mededeling (adv.).
vraagt prospectus aan;
Koninklijk Tochnleum PBNA ARNHEM»
Valparboitanslngoi 564
„KOREA-ARTS" NOG IN
TOKIO.
Hoewel algemeen werd aangenomen,
dat de reserve-officier van gezondheid,
dr H. S. Zylker uit Bilthoven, die de
Staat der Nederlanden had gedagvaard,
omdat hij van mening was, dat hij te
lang in Korea zou moeten blijven, gis
teren in ons land zou aankomen, blijkt
thans, dat hij zich nog in Tokio bevindt.
Inmiddels heeft de staatssecretaris van
Oorlog hem telegrafisch toestemming
verleend naar Nederland terug te ke
ren. In het toestel, dat Dinsdag uit
Tokio was vertrokken, was geen plaats
zodat dr Zylker eerst volgende week
naar huis kan vliegen. Hij wordt Don
derdag as. op Schiphol verwacht.
Heldcrse zeevaartscholieren dreven
af naar Texel.
Gistermiddag heeft in Den Helder
enige ongerustheid geheerst over het
lot van vier leerlingen van de gemeen
telijke zeevaartschool, die met een zeil-
sloep op het Marsdiep waren gaan zeilen
en van wie men niets meer had ver
nomen. Reeds was de reddingboot
„Prins Hendrik" van Texel uitgevaren
toen van Texel het bericht binnenkwam,
dat de jongelui daar waren geland. Het
scheepje was door de sterke stroom
afgedreven en men kon niet meer op
eigen kracht terug keren.
De minister voor Handel van commu
nistisch China heeft verklaard, dat zijn
land bereid is de handel met de Weste
lijke landen te hervatten en uit te brei
den.
De president van de federatie van de
Westduitse chemische industrie, W. A.
Menne, heeft een dringend pleidooi ge
houden voor de opheffing van het geal
lieerde verbod voor atoomonderzoek in
West-Duitsland.
een brouwerij leende de toen 28-jarige Hub van
Doorne f 10.000 en daarmee zette de wilskrachtige
jongeman een werkplaats op (foto hiernaast), waar
in allerhande reparatiewerkzaamheden werden ver
richt. „Hub van Doorne's machinefabriek" heette de
zaak en er werkten behalve de baas zelf twee jon
gens. Maar een jaar later werkten er al 30 mensen,
de orders kwamen binnen, in de crisisjaren legde
men zich toe op de fabricage van aanhangwagens
0want men had een artikel nodig dat men tegen
contant geld kon verkopen!)er kwamen defensie
opdrachten en zo is er in nauwelijks 25 jaar een
fabriekscomplex gegroeid zoals er maar weinige in
Nederland zijn. Maar de fabriek die de onderste foto
laat zien is te klein het volgende jaar moet een
enorme uitbreiding gereed zijn, waar duizenden te
werk gesteld moeten worden. Duizenden die met
trots zeggen:
Het conflict bij „De Ommelanden
De directie van „De Ommelanden"
deelde het A.N.P. naar aanleiding van
het huidige stadium waarin zich het
conflict tussen „De Ommelanden" en
de Algemene Agrarische bedrpsbond
(A.N.A.B.) bevindt, mede, dat arbitra
ge door een commissie door „De Omme
landen niet geweigerd is op grond van
het feit dat de inbeslagneming van „De
Ommelanden" door de A.N.A,?5. nog
niet geldt, doch omdat men geen arbi
trage wenst in een stadium dat de A.
N.A.B. allerlei maatregelen aankondigt,
alsmede op grond van het feit dat de
arbeiders zich incorrect gedragen.
De arbitrage-commissie zou bestaan
uit de Commissaris van de Koningin in
de provincie Groningen, de heer E. H.
Ebels, de burgemeester van de stad
Groningen, de heer J. Tuin en het
Tweede Kamerlid de heer A. W. Bie-
wenga. De directie van „De Ommelan
den" verklaarde dat men eerst deze
zaak eens twee weken wil aanzien en
wil kijken hoe de arbeiders zidh in deze
periode gedragen. Zo lang de arbeiders
evenwel doorgaan, de werkwilligen hin
derlijk te volgen en 'borden met zich
mee te dragen waarop vermeld staat
„Hier gaat een onderkruiper", zij het
voluit of in verkorte vorm, wenst „De
Ommelanden" onder geen beding on
derhandelingen op arbitrage, aldus de
directie.
De adjunct-directeur van „De Omme
landen" heeft proces-verbaal laten op
maken tegen een aantal arbeiders, op
grond van het hinderlijk volgen. Van de
zijde der politie te Groningen verneemt
het A.N.P. dat het „hinderlijk volgen"
zeer moeilijk te bewijzen is, doch er is
een proef-verbaal opgemaakt, zodat te
verwachten valt, dat de ambtenaar van
het O.M. bij het Kantongerecht te Gro
ningen standpunt zal kiezen in deze
maatregel van de A.N,A.B.
Het beslag op de roerende en on
roerende goederen van „De Ommelan
den" door de AN.A.B. gelegd, is on
langs in een dagvaarding nader gemo
tiveerd. Deze zaak zou dezer dagen
voor de Arrondissementsrechtbank te
Groningen dienen. De directie van „De
Ommelanden" verklaarde ons evenwel
dat van de zijde der Ommelanden niet
de minste last van deze beslaglegging
wordt ondervonden, zodat men geen
haast heeft met produceren. De pro
cureur van „De Ommelanden" zal der
halve uitstel in deze procedure verzoe
ken.
Toen de Engelsen in het voorjaar van
1945 naar het Rurhgebied doorstootten,
ontdekten zij nabij Essen „Villa Hugel",
het rijke landgoed van de wapenfabri
kant Alfred Krupp von Bohlen und Hal-
bacih. De villa werd gevorderd en er
werden Engelse militairen ingelegerd.
Krupp werd gearresteerd en tot twaalf
jaar gevangenisstraf veroordeeld. Na
zes jaar kreeg hij gratie. Hij is toen
onmiddellijk begonnen met een onder
zoek naar de boeken, schilderijen en
zilverwaren, die ondertussen uit zijn villa
verdwenen bleken te zijn. De Engelse
militaire politie in West-Duitsland kon
nagaan, welke militairen in de villa ge
legerd waren en is zodoende op liet
spoor gekomen van degenen, die Krupp
van enkele schatten hebben ontdaan.
Bij dit onderzoek kwam vast te staan,
dat ook een Nederlandse oorlogsvrij
williger, die in die tijd als sergeant-tolk
bij de Engelsen heeft gediend, mede
schuldig is geweest aan de plundering
van „villa Hugel". In verband hiermede
is in de nacht van Maandag op Dinsdag
j.l. te Amsterdam gearresteerd de 41-
jarige L. van der V. Hij heeft een vol
ledige bekentenis afgelegd.
De Amerikaanse minister van Justitie,
James McGranery, heeft Donderdag ver
klaard, dat hij geen instructie heeft ge
geven tot het instellen van een onder
zoek naar de particuliere gelden, die
Richard Nixon, republikeins candidaat
voor het vice-presidentschap, heeft ont
vangen.
McGranery deelde voorts mede, dat hij
van plan is ongeveer honderd „figuren
van de onderwereld en de georganiseerde
misdaad" die genaturaliseerde vreemde
lingen zijn, hun Amerikaanse burger
schap te ontnemen en hen te laten de
porteren naar hun geboorteland.
