Ms
De arts van 70 jaar geleden
KABOUTERS
REIZIGER
Elke 10 seconden gebeurt er
Beets werd niet rijk van de „Camera
winkeljuffrouw
'&l MIDDELBURG
Leerling-V erpleegsters
De krant kunt U niet missen I
Oe#"'.
Smokkelaars kwamen er niet gelukkig af.
Tandarts Blaauw
Gebr. PASSIEUX
arbeidersknecht
GEVRAAGD:
tegen 1 of 15 September a.s. een
enigszins bekwame
voorde verkoop van damesconfectie.
Chr. Landbouwwinterschool
N.V. Zaadhandel en Boomkwekerij
WED. P. DE JONGH - GOES
Psychiatrische Inrichting „Vrederust"
im- EN exporteurs
transportbedrijven
De Twentsche Bank n.v.
DE ALLEENVERKOOP
was beter aangepast aan patiënt en samenleving.
Het hoofddoel is hetzelfde gebleven, maat de omstandig
heden zijn totaal gewijzigd.
De boter werd duur betaald
Ander werk nu niet meer gewaardeerd.
BURGERLIJKE STAND
Maandag 4 Augustus 1952
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 1
MIDDELBURG
AFWEZIG
van DINSDAG 5 t/m ZA
TERDAG 16 AUGUSTUS.
Medische Bandages
In Goes is iedere Dinsdag
van 95.30 uur
Mevr. de Muynck Sr
aanwezig.
Ganzepoortstraat 3 Goes
Telefoon 2237
Voor een nieuwe schaar of
mes naar het bekende adres
Winkel
Ganzepoortstraat 1
Autoslijperij
Oude Vismarkt 3
Scharen, brood-, vlees- en
tafelmessen. Knipmessen in
een grote sortering
(Gevestigd sinds 1794)
Vertrouwde
gevraagd. Woning, voorzien
van licht en tuin beschik
baar. A. J. D A L E B O U T,
Ouwerkerk 197.
TE KOOP:
C.a. 2000 Bibliotheekboeken.
Event, ook ruilen voor motor
of auto. Brieven onder no. A
3595, bur. v. d. blad te Goes.
- Jonge BIGGEN. - A. GEL
DOF, Coppoolseweg 3, Oost-
kapelle.
DIVERSEN:
Alle kledingstukken voor
stomen, verven, stoppage, plis-
seren, kunt U bezorgen bij:
Mej, M. JOBSE, textielhandel,
Serooskerke en bij Mej. M.
KLAVER, textielhandel, Nieu-
wehaven 11, Middelburg.
Aanmelden mondeling of schriftelijk bij:
Besteed, elk dubbeltje goed
Ook U W reclame-dubbeltje
Maak DdQbldd-rectomg/
TE MIDDELBURG
Aangifte van leerlingen voor de nieuwe cursus dient te
geschieden voor 25 Augustus a.s. bij de directeur der
school, Koudekerkseweg 131 te Middelburg (tel. 3107).
DE DIRECTEUR.
gevraagd voor de afdeling BOOMKWEKERIJ.
Degelijke kennis van moderne fruitteelt is vereist.
te BERGEN OP ZOOM.
Geplaatst kunnen worden
van positief Christelijke beginselen,
om opgeleid te worden voor het Rijksdiploma Zieken
verpleging B. Aanvangssalaris ƒ625,— (naar leeftijd).
Dit salaris kan na het behalen van het diploma stijgen
tot 2250,Alles met volledige huisvesting, genees
kundige behandeling en dienstkleding.
Drie weken vacantie. Diploma's geen vereiste.
Zij, die de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt of binnen
kort hopen te bereiken, kunnen solliciteren of nadere
inlichtingen vragen bij de "eneesheer-directeur.
Bij betalingen in binnen- en buitenland,
het openen van documentaire credieten,
incasso's met en zonder documenten op
binnen- en buitenland, dekking koers-
risico's kunt U zich tot ons wenden
U kunt dan verzekerd zijn van een vlotte
afwikkeling van Uw opdrachten en een
snelle deskundige voorlichting inzake alle
deviezenbepalingen
Een beroep op onze jarenlange
ervaring is nooit tevergeefs
Deviezenbank
Goes, Tel. 2041 en Terneuzen, Tel. 2751
Fabriek van Vruchtenconserven, Chocolade pasta.
Pindakaas, Limonade-siropen enz. enz.
WENST PER RAYON
harer producten af te staan aan goed ingevoerde firma's,
beschikkende over eigen expeditie. Onze organisatie
steunt de verkoop. Brieven onder no. A 3596 bureau
van dit blad te Goes.
ABONNEERT U OP DIT BLAD
In Uw eigen omgeving, in verre streken.
Het is Uw dagblad, dat al deze be
richten verzamelt, controleert, rangschikt
en snel publiceert. Er is bijna geen onder
werp te noemen of Uw krant schrijft
er over.
Wie elke dag de krant leest, raakt niet
„achter" en hoeft niet te zeggen: „Had
ik 't maar geweten!" Bijvoorbeeld: U
ging naar een bepaalde voorstelling
terwijl elders iets beters werd vertoond
U miste een wedstrijd, een lezing, een
concertEen winkelier deed een aan
bieding, waarvan U had kunnen profi
teren
Raadpleeg elke dag Uw krant. Elke
dag brengt Uw dagblad het nieuws
in velerlei vorm. Op de redactionele
pagina's, maar óók in de advertentie
kolommen
PUBLICATIE VAN HET „CEBUCO", CENTRAAL BUREAU VOOR COURANTENPUBLICITEIT
7
De dokter vroeger en nu. (II.)
(Van een onzer redacteuren.)
„Ik zweer, dat ik de genees-, heel- en verloskunst volgens de daar
op wettelijk vastgestelde bepalingen naar mijn beste weten en vermo
gen zal uitoefenen en dat ik aan niemand zal openbaren wat in die
uitoefening als geheim mij is toevertrouwd of ter mijner Jcennis is Be
komen, tenzij mijn verklaring, als getuige of deskundige in rechten ge
vorderd of ik anderszins tot het geven van mededeling door de wet
verplicht worde. Zo waarlijk helpe mij God Almachtig!"
Ziehier de beroepseed, die afgelegd moet worden door elke arts welke in
Nederland zijn ambt wil uitoefenen. Deze eed, vastgesteld in 1865, was niets
nieuws. Reeds in de vierde eeuw voor Christus kende men een beroepseed,
geformuleerd door de school van Hippocratis („de vader der geneeskunde").
zegen is, ligt voor de hand. De dyna
miek in de geneeskunde, schrijft prof.
Hornstra, geeft aan de arts geen rust
en de patiënt is niet meer bereid om
leed, lijden en dood te aanvaarden.
Zo is er van oude tijden af ernst ge
maakt met de beoefening van de ge
neeskunde. Dit laat zich verstaan. De
dokter is er voor het lichamelijk heil
der mensheid. Over schepsels van God
moet hij waken; daarom heeft hij
voortdurend de herinnering nodig aan
zijn eens voor God gegeven belofte.
EERBIED VOOR HET LEVEN.
Een mooie uiteenzetting van de be
tekenis van de beroepseed, troffen wij
aan in „Aesculaap"; aldus is getiteld
de aflevering van Juli-Augustus 1952
van „Wending", het maandblad voor
Evangelie en Cultuur, dat bij Boeken
centrum in Den Haag uitkomt.
De uiteenzetting was geschreven
door dr J. A. W. Berghauser Pont ge
neesheer-directeur van 't sanatorium
„Zonnegloren" te Soest, dat zo juist
zijn 25-jarig bestaan heeft gevierd.
Dr Berghauser Pont legt vooral de
nadruk op de eerbied voor het leven,
die elke dokter eigen moet zijn. Het
bekende geval van de arts, die een pa
tiënt uit zijn lijden verloste door het
toedienen van een dodelijk middel,
heeft in het begin van dit jaar velen
bezig gehouden. De vraag naar onder
breking van de zwangerschap (het
doden van kiemend leven) is herhaal
delijk aan de orde.
In beide gevallen, aldus dr Berghau
ser Pont, klinkt een Goddelijk neen. Het
eerste principe van de arts blijft: eer'
bied voor het mensenleven dat aan zijn
zorgen is toevertrouwd. Het hoofddoel
van de beoefenaar der geneeskunde, na
melijk het dienen van de mensheid, is
niet veranderd.
Wel echter zijn de omstandigheden
gewijzigd. Eerst al omdat de mensheid
niet slechts gediend wordt door gene
zing maar evenzeer door voorkoming
van ziekten.
VOORUITGANG MET
SCHADUWZIJDEN.
Hier openbaart zich het verschil tus
sen de dokter van vroeger en de dok
ter van nu. De status van de arts is
veranderd, aldus concludeert prof. R.
Hornstra (hoogleraar in de sociale ge
neeskunde te Utrecht) in bovenge
noemde publicatie.
De ontwikkeling van de techniek
heeft deze zegen gebracht, dat er voor
veel meer ziekten geneesmiddelen zijn.
Gelijke tred met de vooruitgang van
de geneeskunde houdt evenwel het
verlangen van de mens om bestand te
zijn tegen ziekten. Dat dit niet enkel
Zo is de vooruitgang in de genees
kunde niet louter winst. Zeer merk
waardig. Terwijl in tegenstelling met
vroeger de sociale voorzieningen de
dokter binnen ieders financieelbe
reik gebracht hebben en de dokters
over meer mogelijkheden beschikken,
zijn noch de patiënten noch de artsen
tevreden. De arts van zeventig jaar
geleden, aldus prof. Hornstra, was bij
alle beperktheid van zijn mogelijkhe
den beter aangepast aan patiënt en sa
menleving dan nu het geval is.
VERTROUWEN EERSTE EIS.
In artsenkringen is men unaniem
van mening, zo gaat de hooggeleerde
schrijver voort, dat hoe ook de orga
nisatie van de gezondheidszorg mag
worden en hoe de praktijkuitoefening
mag veranderen, de verhouding arts
patiënt een onderdeel is, dat onder alle
omstandigheden veilig gesteld moet
worden.
Eerste eis voor een goede verhou
ding is vertrouwen. De patiënt dient
zich als mens in nood over te geven
aan een medemens, in dit geval de
dokter.
Nu eist de wet van de arts, dat hij
geneeskundige is. De nadruk valt op
de kunde. Dit kan het vertrouwen
bemoeilijken. De arts mag niet alleen
de man zijn die met zijn deskundig
heid aan het ziekbed verschijnt. Zelfs
bij een maximum aan kennis, zal hij
niet effectief vermogen te werken! Hij
moet ook als medemens bij de lijder
verschijnen. Dat was bij de ouderwetse
huisdokter het geval.
Opleiding en praktijkoefening zullen
meer gericht moeten worden op het
aankweken van vertrouwen en wel in
het belang van arts en patiënt beide.
Prof. Hornstra acht radicale verande
ringen in opleiding en praktijk noodza
kelijk.
Zo ziet men, dat elke tijd ook voor
de aesculaap wijzigingen meebrengt
en dat voor het tegenwoordig tijdsge
wricht niet allereerst de factor der
kennis in het geding is maar dat ten
aanzien van patiënt en dokter aller
eerst de persoonlijke verhouding om
nadere bezinning vraagt.
Economische Politierechter.
Een 51-jarige handelaar en zijn
zoon wilden zaken doen. In België
vonden zij een goede connectie:
iemand die boter wilde afnemen. Al
leen, die boter mocht niet op legale
wijze geleverd wordt, want dan
was er niet genoeg aan te verdienen.
Zo was men op zoek naar een ge
schikt gelegen boerderij en men vond
die bij een landbouwer uit de Prosper-
polder te Nieuw-Namen. Deze boer
wilde zijn schuur wel voor het doel
afstaan en zo werd met de Belgische
connectie afgesproken dat de boter
in die schuur zou worden gebracht
en dat de Belgische dragers ze daar
konden komen halen langs de oude
beproefde smokkelpaadjes. Want van
de wild-west manier met pantser
auto's hield men niet'.
Natuurlijk liep het mis. Niet de
eerste keer met een partijtje van 500
en ook niet de volgende keren met
partijen van 500 en 300 maar wel
toen er een grote slag geslagen moest
worden en 800 kg boter in een bestel
wagen naar de schuur gebracht werd.
De douane kreeg er de lucht van, ging
eens kijken en het slot was dat de drie
mannen achter de tralies kwamen en
boter en bestelauto in het bezit van
de douane.
Het slot van het spel werd Vrijdag
gespeeld voor de economische politie
rechter en rechters zijn meestal spel
brekers! De officier van justitie was
niet mis en eiste tegen alle drie hoge
boeten en gevangenisstraf. Gelukkig
was de rechter nog iets milder: de
handelaar kreeg 3 weken gevangenis
straf, f 2.000 boete (of drie maanden
zitten) en de auto kreeg hij terug.
Zoonlief die als chauffeur had dienst
gedaan kreeg drie weken gevangenis
straf en de boer, die meegespeeld had
kreeg eveneens drie weken. Ze zitten
al van 16 Juli af, dus de straf is bijna
uitgezeten.
NOG MEER SMOKKELAARS
Er waren trouwens nog meer smok
kelaars. Een Belgische chauffeur, die
in Aardenburg 45 kg roomboter had
gekocht en die naar België had pro
beren te smokkelen, liep ook tegen de
lamp. Hij werd bij verstek veroordeeld
tot twee weken gevangenisstraf, terwijl
de Aardenburgse winkelier, M. de B.,
twee weken voorwaardelijk kreeg met
een proeftijd van 2 jaar en een geld
boete van f 100 of twee dagen.
Even slecht verging het de boeren
zoon uit Watervliet. Deze kocht in het
land, kalveren, liet die naar de boer
derij van zijn vader te IJzendijke
brengen en bracht de beestjes dan
naar België. Een keer of tien was dat
gelukt, maar toen was het einde daar.
De r"f>n, L. V., kreeg een voorwaarde
lijke veroordeling van twee maanden
met een proeftijd van twee jaar. Zijn
vader moet twee maanden de gevan
genis in met een proeftijd van drie
jaar; bovendien moet hij een boete
van f 1000 betalen of twee maanden
zitten. -De veevervoerders, die de
De „Lieveling der Natie'
tf
(Van onze Utrechtse correspondent).
De tentoonstelling van het Hildebrand-monument te Haarlem heeft voor de
zoveelste maai de aandacht gevestigd op de figuur van de auteur der Camera
Obscura, Nicolaas Beets. Bjjna een halve eeuw Is Beets uit de samenleving ver
dwenen. Hoezeer echter zjjn persoon op de achtergrond mocht raken, zjjn werk
bleef erkend. En het ziet er niet naar uit dat men in de toekomst minder
naar de Camera zal vragen.
maar het heeft hem tot hoog aanzien
gebracht en dat is ook veel waard. Zijn
leven lang mocht de schrijver zich ver
heugen in de warme toegenegenheid van
het Nederlandse volk. Dit is op bijzon
dere wijze gebleken, toen Beets als ,,de
lieveling der natie" op 13 September
1884 z(jn zeventigste verjaardag vierde.
Hem viel een vorstelijke hulde ten deel.
Tijdens het leven van Nicolaas Beets
beleefde de Camera Obscura 21 druk
ken. Nadien zijn er nog dertig bij geko
men. De laatste tijd vindt het boek bij
zonder veel aftrek: verscheen in 1939
de 40ste druk, thans kan men te Haar
lem de 51ste druk geëtaleerd zien.
Men zou vermoeden, dat Beets aan de
Camera een voordelig zaakje heeft ge
had; de 21 drukken die hij beleefde,
moeten Kern een aardig kapitaaltje ver
schaft hebben.
Niets Is minder waar. In totaal heeft
de schrijver f5000.verdiend aan zijn
boek. Het eerste honorarium in 1839
bedroeg f 320.Voor de derde druk,
die ongeveer het dubbele bevatte, kreeg
hij f 650.De vierde druk opnieuw
een uitbreiding bracht Beets f 400.
op, doch daarna zou hij voor alle druk
ken niet meer dan honderd of tweehon
derd gulden per druk ontvangen, welk
bedrag meermalen alleen diende als ver
goeding voor de correctie.
Rijk is Beets van de Camera niet ge
worden. Of misschien toch wel? Want
dit boek gaf hem geen financiële baten,
Het ls merkwaardig, dat Beets na
zijn Camera volledig afgestapt is van
deze soort litteratuur. Sedert hjj eerst
te Heemstede, later te Utrecht de pas
torie bewoonde (In de laatste stad was
hij tenslotte nog professor), verschenen
van hem talrijke gedichten- en preken
bundels en verder een overvloed van
godsdienstige lectuur onder de titel:
„Stichtelijke Uren".
Er zit in 't een en ander wel wat waar
devols, maar een mens van deze tiid
komt met de beste wil door al die stich
telijkheid niet meer heen. Men begrijpt
eenvoudig niet hoe de schrijver van de
Camera voldoening kon vlnden in deze
arbeid.
Beets noemde het eerste gedeelte van
zijn studentenjaren, de periode waarln
hij dweepte met de zwaarmoedige En
gelse dichter Byron, zijn „zwarte tijd".
Maar velen hebben liever in zijn domi
neesperiode een „zwarte tijd" gezien,
omdat Beets geen productie meer had,
die met de Camera gemeten kon wor
den.
Godfried Bomans, de Haarlemse litte
rator, die de tentoonstelling van het
Hildebrand-monument met een redevoe
ring heeft geopend, mijmerde eens bij
het aanschouwen van de bc'L-uis van
Nicolaas Beets, waarbij hij zich ergerde
aan de „godzalige, wat gladde gelaats
uitdrukking, die de gelijkmatige, doch
onbewogen vroomheid weerspiegelde van
de officiële Godsdienaar uit die dagen":
„Het gezicht ls jong en tegelijk door en
door hypocriet. Men zou de man door
elkaar willen schudden en hem vragen;
waarom heb jij, met jouw talent, maar
één Camera Obscura geschreven. Wat
heeft je bezield om toen, nog geen 25
jaar oud, de tabbaard des Heren om te
hangen en voor de rest van je leven
onberispelijk, stichtend, voorbeeldig en
onuitstaanbaar vervelend te zijn?"
DE GROTE NICOLAAS.
Als Frederik van Eeden In 1905 de
draak steekt met de talrijke dichter-
dominé's uit zijn dagen, heet het:
Dichters maakt alleen de Heer,
Predikanten mint hij zeer;
Daarom neemt men, dat is klaar,
Zoveel dichters bij hen waar,,..
Maar van allen toch de baas
Is de grote Nicolaas;
Wat heeft hij niet saamgedicht!
Hoeveel harten niet gesticht!.
Neen, de „lieveling der natie" vond
lang niet algemeen bijval. Mevrouw Ro
land Holst schfeef na de dood van
Beets: „Zijn naam is duf geworden ln
onze monden, een symbool van geslaag
de middelmatigheid en officieel geijkte
banaliteit van al wat wij bestrijden en
haten. Schrijver van vele delen Stichte
lijke Uren en rijmer van talrijke zoete
lijke Oranje- en vaderlandslievende vers
jes. Een zonderling leven; 88 jaar oud
geworden en de, laatste 64 daarvan ai
dieper neergezakt in het mulle zand
van „theologische vermaardheid en of
ficiële roem."
Bijzonder fijn was onmiddellijk na de
dood van Beets deze uitlating niet,
maar wij kunnen het toch wel begrijpen,
dat iemand, die grote bewondering voor
de Camera heeft, de rest van Beets' om
vangrijk. oeuvre allerminst kan waar
deren.
Hier was het toch de Camera die
Beets rijk maakte. De Stichtelijke Uren,
de dicht- en preekbundels hebben hem
meer opgeleverd dan zijn beroemde
boek. Doch dit kon alleen omdat het
volk speciaal natuurlijk het kerkvolk
zich graag Het stichten door de man
die met de Camera aller hart gestolen
had. Zou Beets zijn Camera niet ge
schreven hebben, niemand zou heden
nog van hem afweten. Ook het profes
soraat, dat hij dankte aan de persoon
lijke bemoeienis van Koning Willem III,
was hem dan natuurlijk ontgaan.
En dit zijn zo de gedachten die men
voelt opkomen bij het bezichtigen van
de Hildebrand-tentoonstelling. Suzette
Noiret en Van der Hoogen, ze zijn ons
zoveel Uever dan de brave mensen, die
Beets door zijn Stichtelijke Uren wilde
kweken.
beestjes naar de boerderij hadden ge
bracht, J. P. uit Biervliet en J. D. uit
Breskens, kregen ieder f 150 boete
of 20 dagen
DIE TERNE 'AARS
Een landbouwer uit Terneuzen, R.
F. P. P., had in de maand Mei 1952
het hem toegezonden beschrijvings
biljet van de inventarisatie niet geheel
naar waarheid ingevuld, f 600 boete
kost hem dat.
De kleermaker J. de R. te Terneuzen,
die vorige maand zonder de vereiste
vergunning 'n door hem uitgeoefend
kleermakersbedrijf in stand had ge
houden kreeg hiervoor f 10 of 4 dagen.
Voor eenzelfde feit werd de winke
lier P. v. d. M., eveneens uit Terneu
zen veroordeeld tot f 25 of 10 dagen.
AAGTEKERKE. Gehuwd: P. Kodde, 25
j. en A. J. Janse, 23 j.
Overleden; levenloos aangegeven kind
van L. Joosse en J. Minderhoud.
BIGGEKERKE. Bevallen: J. Tange—
Filius, d.
Gehuwd: L. de Pagter en J. L. Zacha-
riasse.
HOEDEKENSKERKE. Gehuwd: A. M.
J. de Leeuw, 24 j. en K. Voet, 20 j.; J.
C. Remijn, 26 j- en Chr. S. Brandenburg,
30 j.; C. G. Menheere, 31 j. en A. M.
Raas, 30 j.; C. Pikkaart, 26 j. en A. Lu-
kasse, 27 j.
Overleden: C. Bek, 85 j.; Joh. de Jonge,
61 j.
KAPEJLLE. Geboren: CorneHs J. J., z.
v. J. Welleman en F. Butler; Katharina
J-, d. v. M. Sinke en J. van Weele; Jacob
G., z. v. B. van de Vrie en A. Klooster
man; Evert P., z. v. J. Slabbekoorn en
A. Wiskerke; Laurus. z. v. P. Minnaard
en P. J. de Neef; Hendrika A. P., d. v.
M. Dommisse en M. Luteijn; Pieter C.,
z. v. G. D. van der Kuijl en C, D. Adri-
aanse.
Genuwd: C. Smit, 24 j. te Den Helder
en E. van der Leek, 23 j.; C. A. Kor-
stanje, 26 j. en J. L. Beenakker, 21 j.; J.
Kopmeis, 23 j. te Yerseke en E- A. van
der Weijde, 22 j.
Overleden: B. Oele, 73 j., echtg. van A.
Baas.
KRONINGEN. Geboren: Wilhelmina
A., d. v. P. Allewijn en W. H. van Gas
tel.
Gehuwd: A. Hoogerheide, 26 j. en R.
A. E. Theenaart, 22 j.; M. de Bat, 25 j.
en J. Sinke, 28 j.
MELISKERKE. Geboren: Louwerus
W., z. v- W. Krijger en N. Sinke; Eliza
beth, d. v. KI. Dekker en J. Huijsman.
Overleden: 1V1. de Korte, 81 j, wed. van
J. Melse.
NIEUW EN ST. JOOSLAND. Geboren:
Leo W., z. v. L. de Voogd en C. BHek;
Kornelis, z. v. K. Knuijt en E. van den
Broeke.
Overleden: J. Hoebeke, 63 j.
OVEZANDE. Geboren: Cornelia C., d.
v. L. Hoondert en A- Pompernolle; Maria
M., d. v. M. Rentmeester en J. Vermeule.
Gehuwd: J. van 't Westeinde, 28 j. en
J. Stokx, 25 j.
REXRANCHEMENT. Overleden: A.
Cambier, 74 j., echtg. van E. S. Zonne-
vijlle.
RITTHEM. Gehuwd: A. Willemse, 36 j.
en J. Koppejan. 31 j.; C. P. Zuidijk, 30
j. en A. J. Barentsen, 25 j.
IJZENDIJKE. Geboren: Maria A. S., d.
v. D. van Kouterende Clerck; Lucie
M. G. G„ d. v. A. M. G. van Waes
Goossens; Monique R. R., d. v. J. J. Ver
meulende Ghesquière; Emiel P. A. M-.
z. v. L. de JaegerImpens; Anne-Marie
d. v. L. HaverbekeAernoudts.
Gehuwd: C. J. Verstraten, 22 j. van
Oostburg en A. C. Lammens, 19 j.
Overleden: E. C. DeUaert, 50 j.» echtg.
van G. M. C. van de Vijver.
