DE ELZASSER EN ZIJN DAGELIJKS BROOD
VLAANDEREN, niet alleen het land
van de Pallieters en Uylenspiehels.
In het nieuwe Ens zal Schoklands
oude kerkklok luiden*
Een gewoon verhaal van gewone dingen
Over kaas, die men moet leren eten,
over katoen, linnen en potas en over
culturele schatten.
m mat
Over Vlaams leven en Vlaamse literatuur
Moderne leven beïnvloedde ook hier de
letterkundigen.
drs J. KWEKKEBOOM
(r~-
'J
H
Zaterdag 19 Juli 1952
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
pn instru-
^mcerteer-
Ee Gentse
Jde Pauw.
ïadden ge-
irachtingen
jk gezegd,
Zeker, het
stemmen-
ie tenoren
®:en zeer
ftruk, maar
ïg aangaat
"at soms
erlij k stac-
e afgeron-
joral in
latuur-
fcingen
meer
jrote wer-
orium, Mo-
reszeiten)
fn de wat
ïtrale be-
met orgel,
l niet be-
al moet
het orgel
door
joven-
pauze
Je oud-
Jt/laamse
Joerend in
klank
een
te zijn.
it vreemd,
wicert en-
Maar des-
rvan voor-
Ie eens de
Dat was
of iets
lassieke
3s en mu
le inter-
ieel: Pre-
Ghijn en
pege. B.
de
Een paar dagen maar ben ik in de Elzas geweest en ik moet het U
bekennen: het land heeft me te pakken. Dat klinkt misschien vreemd,
maar is liefde „op het eerste gezicht'' tussen een jongen en een meisje
ro vreemd? Zo kan men immers ook onmiddellijk liefde opvatten voor
een landstreek, een volk. Men kan proberen dat gevoel te gaan ont
leden; wat is nu het bijzondere van de streek? Is het het landschaps-
schoon? Inderdaad, de Elzas is mooi in mijn vorige artikel heb ik
U er al van verteld. Maar ik weet dat er mooiere plekjes in de wereld
zijn. Is het dan misschien de bevolking, die rustige, blijmoedige El-
zassers, die al door zoveel leed en bloedig geweld gegaan zijn? Ik
geloof, dat het de sfeer is, de harmonie tussen land en volk, die me
zo aantrekt. Natuurlijk vindt men die harmonie in iedere streek
maar juist in de Elzas heeft het me bijzonder getroffen. En daarom
ga ik U nog iets van deze mensen vertellen. Niet omdat het zo bijzonder
of zo ongewoon interessant is. Maar juist omdat het zulke gewone
mensen zijn, die net al wij hard moeten werken voor hun dagelijks
brood. En het is altijd de moeite waard dat door te geven1
Het is geen arm land, de Elzas. Econo
misch kan men meedoen en cultureel is
men rijk.
Op de bergweiden grazen de schapen
en koeien en in de dalen liggen de ta
baks- en hoptuinen. De Elzasse wijn en
bier is alom bekend en vermaard zijn
de „Munster" en „Gerome", de kazen,
die de fabrieken verlaten. Probeer de
„Munster" eens te eten. De eerste keer
walgt u er van. De tweede keer zegt u:
,Het gaat wel" en de derde of vierde
iieer wilt u niets anders eten na het zwa
re /ranse diner.
Het was in 1904, dat men in de Elzas
het waardevolle kalimineraal, het potas,
aantrof. Een periode van betrekkelijke
welvaart brak aan. Nu vindt men ten
Noordwesten van Mulhouse een bloeiende
potasindustrie, die duizenden arbeiders
die in het agrarisch bedrijf geen emplooi
meer konden vinden, werk verschaft. In
1950 bedroeg de productie van de Elzas
890.000 ton.
Sociaal-medisch centrum.
Het moet gezegd worden dat de om
standigheden waaronder de arbeiders
werken, goed zijn. Ten Noorden van Mul
house is een groot dorp verrezen van
keurige arbeiderswoningen. In dit dorp
ligt het sociaal-medisch centrum, waar
iedere huismoeder terecht kan, welke
zorgen ze ook heeft. Een medische en
maatschappelijke staf staat tot haar be
schikking. En voor de ontspanning is ook
gezorgd. De opgroeiende jeugd, die wel
bent voor het asphalt bestemd was,
w ordt opgevangen in net ingerichte club
huizen, waar speciale leiders ze bezig
houden. En dan is daar nog het grote
theater, waar geregelde toneel- zang- en
muziekuitvoeringen worden gegeven. Ja,
voor de Elzasse arbeider in de potas-
mijnen wordt uitstekend gezorgd.
Voorts kent de Elzas nog een bloeiende
textielindustrie, waar 70.000 arbeiders
hun dagelijks brood verdienen. Wie kent
niet de Elzasse linnen en katoen?
Talrijk zijn de olieboortorens in het
landschap. En dan mogen we niet over
slaan de ijzer- en machine-industrie.
Goede kanalen en een dicht spoorwegnet
maakt de ontwikkeling van deze indus
trieën mogelijk. En, hoe kan het anders
in dit landschap, het water, „de witte
steenkool", levert een groot deel van de
electrische energie.
Ja, de Elzas, dat daar ligt eigenlijk in
het hartje van West-Europa, heeft zijn
kansen weten te benutten. Economisch
weet het mee te doen. In de bergen vindt
men een bestaan in het agrarisch bedrijf
en in de klein-industrie. En zjj die daar
overbodig waren, vloeiden ar naar de
steden, Mulhouse, Colmar en ook Straats
burg, waar de groot-industrie hen op
ving. En de Elzas is „touristen-exporte
rend" Een bijverdienste voor de nijvere
bevolking die het karakter van een van
de hoofdmiddelen van bestaan gaat aan
nemen.
Bewaarde schatten.
Maak een reis van enkele dagen door
het land. Nee, het is niet in de eerste
Slaats de nijverheid van de bevolking
ie u aanvankelijk imponeert, maar het
zijn de grote culturele schatten, die in
de dorpjes en de stadjes bewaard zijn
gebleven. Reis van Straatsburg naar het
Zuiden en doe het middeleeuwse dorpje
Rosheim aan, dat daar ligt aan de voet
van de Vogezen. Door een wondermooie
poort rijdt u de plaats binnen en dan
ligt daar links de Eglise Saint Pierre, in
de twaalfde eeuw in een puur romaanse
stijl gebouwd. Imposant is dit bouwwerk,
waarvan het primitieve beeldhouwwerk
op de kantelen zo ongerept bewaard is
gebleven. Men zou in dit plaatsje uren
kunnen verblijven. Maar we moeten ver
der. Enige kilometers verder ligt Ober-
nai, het stadje dat beroemd is om zijn
stadhuis, gebouwd in een vroeg renais-
sance-stijl. Neem even een kijkje in de
raadszaal, waar de wand vol hangt met
schilderijen, voorstellende Bijbelse tafe
relen. Maandagsmorgens heeft u het ge
luk om tijdens een wandeling door het
stadje vrouwen aan te treffen, gehurkt
aan het snelvlietende beekje, die bezig
zijn de was te doen.
We kunnen zo wel een tijdje door
gaan. De indrukken, die men in de
Elzas opdoet zijn te veel om in één
kolom te verhalen. Ik zou haast zeggen:
Overtuigt U en zie. En vergeet dan
niet uren te wandelen in de steden
Mulhouse, Colmar, Epindl en Straats
burg. Het zijn steden met meer dan
één museum, waar de Elzasse volks
kunst wordt bewaard; waar men uren
kan ronddolen, geheel opgaande in het
rijke verleden van dat gedeelte van
Frankrijk, dat de Elzas heet.
Groenland heeft het hoogste
t.b.c.-sterftecijfer.
Van de Groenlandse bevolking, die
ongeveer 22.000 zielen telt, sterven
jaarlijks circa 600 mensen. Een derde
deel van de sterfgevallen wordt ver
oorzaakt door tuberculose, aldus „Po-
litiken". Een commissie van Deense
geneeskundigen, die deze cijfers heb
ben bekend gemaakt na een nauw
gezet onderzoek naar de gezondheids
toestand der Groenlandse bevolking,
heeft becijferd, dat het hoogste sterfte
cijfer in de gehele wereld hier wordt
genoteerd.
Het t.b.c.-sterftecijfer voor geheel
Denemarken met inbegrip van
Groenland bedraagt 14 per 100.000
inwoners.
De commissie heeft nu de uitbrei
ding van het aantal ziekenhuizen
voorgesteld en het Deense Rode Kruis
heeft acties voorbereid, die voorzien
in de bouw van barakken met onge
veer 600 bedden.
Ingezonden Mededeling (Adv.)
VOOR DE ZONDAG
Gij bidt en gij ontvangt niet, omdat gij kwalijk bidt.
Jacobus 43.
Er zijn altijd teleurgestelde bid- den dagelijks om zulke zaken, die
ders geweest, ondanks het muur- ze eigenlijk naar het woord van
vaste woord van de Here Jezus: Jacobus, in hun „wellusten", van
„Een ieder die bidt, die ontvangt!" plan zijn te verteren.
t Teleurgestelde bidders om meer En soms is God zo genadig, dat
dan één reden. Hij zulk een „kwalijk gebeden" ge-
Hier in de brief van Jacobus zo- bed wel verhoort, teneinde de mens
danige bidders, die „kwalijke" bid- te beproeven wat hij nu met die
ders genoemd worden. „gebedsverhoring" doen zal.
Mensen dus, die kwalijk.. KWA- Maar het ligt in Gods lijn, dat
DELIJK bidden. Van God iets be- Hij kwalijk gebeden „beden" NIET
geren en vragen dat eigenlijk het verhoort. Dat Hij zijn gelaat af-
daglicht niet zien mag. wendt van de zodanige bidders, die
Jacobus zegt tot deze mensen: en Hem alleen maar gebruiken willen
er klinkt verontwaardiging in zijn in tijden van nood en ten eigen ge-
stem. Hoe durft u'. Hoe durft u! rieve.
Hoe durft u God aanspreken, Lezers, laten deze woorden van
ALS HET U NIET OM GOD TE de Apostel Jacobus uw bidden cor-
DOEN IS! rigeren! Want ik geloof niet dat een
Hoe durft u bidden als u een zo- mens God meer BELEDIGEN kan
danige EGOÏST zijt, dat a alleen dan in het gebed, ik bedoel dan, in
uzelf op het oog hebt. het ego'istisch gebed, in het KW A-
Hoe durft u vanaf uw ziekbed LIJK gebed!
bijv. tot God te roepen om gene- Terwijl daarentegen er geen
zing.... terwijl het eigenlijk in uw machtiger Hemelse Zegen denkbaar
bedoeling ligt om.als God u is, dan in de naam van Jezus en tot
beter zal willen maken.... uw Gods eer, te bidden als een kind.,
leven toch weer te leven BUITEN „Onze Vader. Die in de hemelen
HEM OM EN PUUR VOOR zijt".
UZELF! En laat dan al uw begeerten in
Hoe durft ge om een gezond bidden en smeken en met dankzeg
lichaam vragen als ge dat lichaam ging maar bekend worden bij de
niet wilt laten zijn wat het zijn Vader, Die waarlijk om Christus' wil
moet, EEN TEMPEL VAN DE HEI- het gestamel van de zondaar hoort
LIGE GEEST! en verhoort.
Vele bidders bidden kwalijk. Bid- Haamstede. J. VAN VLIET.
MULHOUSE is een van de hoofdsteden van de Elzas met een industrie
die er wezen mag. Maar het is ook een oud stadje dat de schatten van
eeuwen nog ongerept heeft bewaard. Menige schilder en tekenaar (dit is
een reproductie van een tekening van I. Klippstiehl) heeft hier zijn kunste
naarshart verloren!
Het oude is voorbij gegaan
tien ;euw Ned. Hervormd kerkje is in aanbouw.
Als over enige maanden het nieuwe Hervormde kerkje van Ens, in de Noord
c. „-reed is, zal het eeuwenoude klokje van het kerkje op Schokland,
dat een eeuw geleden de Schokker vissers nog naar hun bedehuis riep, naar het
nieuwe kerkje worden overgebracht. Dan zal h-t oude ziin voorbij gegaan en het
nieuwe zijn rechten hebben genomen.
Heel weinig is er overgebleven van het
oude Ens, dat tegenwoordig de Middel-
buurt wordt genoemd en dat eens op een
eiland, Schokland, was gelegen. Schok
land is ook een stukje Noord Oost Polder
geworden, al steekt het dan nog als een
verhevenheid boven het vlakke polder
land. In de naamgeving van het splinter
nieuwe dorpje Ens wordt de herinnering
aan het verleden bewaard.
Het oude kerkje in de Middelbuurt is
vrijwel het enige overblijfsel van het
oude Ens. En het is al bijna honderd jaai
geleden, dat de Schokkers er voor het
laatst samenkwamen. Dat was in de tijd,
toen Schokland nog twee dorpjes had,
die door een loopplank zonder leuning
met elkaar waren verbonden. Die dorpjes
waren heel klein. Zij bestonden hoofd
zakelijk uit armoedige hutjes. De Schok
kers hadden het arm, want hun kleine
brokje grond gaf practisch geen andere
Het lijkt misschien wat gewaagd in kort bestek te willen schrijven
over het verband van literatuur en leven bij een volk. Anthonie Donker
publiceerde in bezettingstijd een vrij uitvoerig boek over „Karakter
trekken der Vaderlandsche Letterkunde". (Het bepalend lidwoord, dat
men aan 't begin van de titel zou verwachten, liet hij wijslijk weg!)
Critici vroegen zich af of de voorstelling van zaken niet te eenvoudig
was. Kan men wel spreken van karaktertrekken van de letteren van
heel een volk?
van j s en t'aulus kerk te Rosheim dateert uit de 12e eeuw en is een
stijl- w^lnl9e nog overgebleven bouwwerken in een ongerepte Romaanse
v sterk en massief zonder de dikwijls bombastisch aandoende versie
ringen van latere bouwstijlen.
Terecht werd er gezegd, dat men veel
meer moest rekenen met de verschillen
in geaardheid tussen dit en dat gewest
en tussen deze en gene streek. En toch
moet er een grootste gemene deler zgn,
want Hulzinga verkondigde toch zeer
beslist geen onzin, toen hij sprak van
„Nederlands Geestesmerk". De waar
heid ls, dat In de geesteswetenschap
tenslotte elk eenvoudig beeld de toe
stand Iets mistekent: Hét noemt het
meest opvallende en laat de kleine va
riaties weg!
EIGEN AARD.
Wij hebben thans het voordeel, dat
we zien naar een betrekkelijk beperkt
terrein. Daarbij is 't streekverschil in
de geaardheid der bevolking dan niet
zo uitdrukkelijk, dat men tot in ver
deling op verdeling treden moet. Het
Vlaamse volk heeft onbetwist een eigen
aard, waarvan de trekken door om
geving en historie grotendeels bepaald
voor 't speurend oog gemakkelijk te
onderkennen zijn. Opvallend ls voor ons,
de Noorderlingen, Protestanten boven
dien en van een puriteinse Inslag, de da
verende levenslust en zinnelust der Vla
mingen. Daarnaast en in verband
daarmee de bekende Roomse gemeen
zaamheid met al wat heilig ls Vlaan
deren ls overwegend Rooms!
Doch Vlaanderen is niet alleen zo
als men het zo gaarne ziet het land
van de Pallieters en de Uylenspieghels
of het land van de vergane grootheid
met de oude steden en de stille waters.
Want men vergeet te vaak en dit
helpt toch mee de aard bepalen dat
het moderne leven deze streek niet on
beroerd gelaten heeft. Het moderne le
ven met zyn sociale spanningen, zijn al
te grote gerichtheid op de materie
die de Vlaming toch reeds eigen was
zijn verwereldlijking en zijn ver
schrikkingen.
En ook dit mogen wij zeker niet
vergeten Vlaanderen is opnieuw ge
worden een centrum van cultuur in de
Dietse taalgemeenschap! Dit moet men
wel voor ogen houden als men een beeld
wil krijgen van het leven der Vlamingen
in al zijn schakeringen, dit leven zoals
men het weerspiegeld vindt in de lite
ratuur.
Men verwachte in deze beschouwing
geen volledigheid. Wij noemen niet
eens alle belangrijke namen. We vra
gen slechts aandacht voor enkele din
gen of hopen die wanneer reeds
aanwezig te doen verscherpen.
Daarbij kan de allereerste opleving
der Vlaamse letteren hier onbespro
ken blijven: De namen van Conscience
en Gezelle en we hopen: ook enkele
van hun werken1 zijn algemeen
AUGUST VERMEYLEN
....type van de nieuwe Vlaming
bekend. Wij richten onze aandacht
pas op de volgende generaties en me
nen met enkele typeringen te mogen
volstaan.
VERNIEUWING.
De grote vernieuwing op literair ge
bied kwam, evenals ln het Noorden, en
daardoor beïnvloed, ln Vlaanderen aan
het einde van de vorige eeuw door de
stichting van een nieuw tijdschrift:
DOOR
.a
„Van Nu en Straks". De enthousiaste
stichters van het fraaie blad hadden
één doel voor ogen: de Vlaamse litera
tuur te brengen op Europees peil! En
deze opzet is vooral onder leiding
van August Vermeylen geslaagd!
Merkwaardige figuur, August Vermey
len (18721946), het duidelijkste type
van de nieuwe Vlaming: De Vlaming
moet zelfstandig zijn! Zijn „Verzamelde
Opstellen" getuigen nog steeds van zijn
kunstenaarschap en van zjjn overtui
gend leiderschap. Internationaal was hij
gericht en hij meende te kunnen steunen
op „het zuiver menselijke": We vinden
bij hem een breken met de gangbare
gemoedelijkheid wat zeer heilzaam
was doch ook een breken met de
Christelijke traditie wat vol gevaar
moest zijn! Evenals ln het Noorden werd
de oppermachtigheid van de kunstenaar
geproklameerd en de gebondenheid aan
gemeenschap en moraal ontkend.
INVLOED VAN GEZELLE.
Doch ln Gezelle beluisterde hij de
inogeiijKneuen uu„ ecu oitvaishaven voor
de visserij op de Zuiderzee te zijn.
ONTRUIMING WAS NOODZAAK.
De zee gaf hun dus een bestaan, maar
zij ontnam hun ook veel, want als de
storm opstak, spoelden de golven over
het eiland en dan moesten de vissers zich
in veiligheid stellen op de zolders van
huil kleine huisjes. Toch waren ze zó aan
het eiland gehecht, dat zij het alleen toen
de regering in 1858 tot ontruiming be
sloot, wilden verlaten. Nadien zijn er in
het kerkje van het oude Ens dus geen
godsdienstoefeningen gehouden. Wel is
het in de loop van de jaren voor andere
doeleinden gebruikt.
Na de ontruiming van net eiland ble
ven er enkele gezinnen wonen. Er moest
immers voor het onderhouden van het
eiland en voor de scheepvaartverlichting
worden gezorgd. En ieder jaar kwamen
er rietsnijders, want er groeide veel riet
op Schokland. Die rietsnijders sloegen
hun bivak op in de voormalige kerk en
maakten er ook een kookgelegenheid ln,
zodat het interieur er niet mooier op
werd. Na het droogvallen van de polder
heeft men het kerkje ingericht als mu
seum en intussen verrijst in het nieuwe
Ens het nieuwe kerkje, dat uiterlijk nogal
wat gelijkenis vertoont met dat op de
Middelbuurt. Het heeft ook een klokken
torentje, waarin straks ook het oude
klokje van de Middelbuurt een plaats
zal krijgen.
Wij hebben aan onze mede
werker, drs J. Kwekkeboom, le
raar aan t Chr. Lyceum v. Zeeland
een moeilijke vraag voorgelegd:
„Wilt U voor ons blad eens een
artikel schrijven, waarin het ver
band gelegd wordt tussen de
Vlaamse volksaard en de Vlaam
se literatuur?"De meesten onzer
immers kennen wel dat sappige
Vlaams, dat goedmoedige en le
vensblije en we zien er de Bel
gen, die juist in deze dagen in zo
grote getale onze provincie be
zoeken, op aan. Is dut juist? Be
oordelen we die Vlaamse litera
tuur wel op haar juiste waarde
en is er wel dat verband tussen
leven en literatuur? Op deze vra
gen heeft de heer Kwekkeboom
het antwoord gezocht en er tevens
een kleine karakteristiek bijge
voegd van de voornaamste Vlaam
se schrijvers van heden. We ho
pen dat dit artikel ertoe mag bij
dragen, dat de banden tussen on
ze provincies nog hechter zullen
worden.
kunstenaar en via hem kwam hij tot
Vlaanderen en het Vlaamse land terug.
Via Gezelle ook werd de Europees Inge
stelde een verdediger van het literaire
particularisme. Vermeylen was ook een
scheppend kunstenaar. In zjjn wonder
baarlijk plastisch verwoorde philosophl-
sche roman „De Wandelende Jood" gaf
hrj het verhaal van de moderne geboren
opstandige, die tenslotte gelouterd
wordt door een eenvoudige liefde en ar
beid in de gemeenschap. Het telkens en
telkens weer afgewogen werk is een
unicum In heel de Dietse cultuur! Ook
als kunsthistoricus en hoogleraar moet
Vermeylen nog genoemd worden. Zijn
„Geschiedenis der Europeesche Plastiek
en Schilderkunst" ls een boek van hoog
gehalte en brede opzet. Vermeylen ls de
grote vertegenwoordiger van het mo
derne, intellectueel omhoogstrevende
Vlaanderen!
STIJN STREUVELS.
De grote epicus, de verteller van
Vlaanderens land en natuur, werd
Stijn Streuvels, Gezelle's neef Frank
Lateur( geb. 1871). Autodidact begint
hij schuchter te verhalen, zijn beschrij
ving wordt steeds breder en bereikt
tenslotte door bezinning en verdie
ping hoewel men warme gods
dienstigheid in zijn werk te weinig
aantreft een hoogtepunt met „De
Vlaschaard", de beschrijving van de
opeenvolging van seizoenen en ge
slachten over een vlasveld, waarbij het
menselijk leven tragisch is, omdat het
in de durende natuur niet duren
kan
KAR EL v. d. WOESTIJNE.
Een ander uit de kring „Van Nu en
Straks" is Karei van de Woestjjne
(18781929), individualist uit een over
verzadigde tijd. Eindeloos levensmoe en
innerlijk gespleten, heeft hij steeds weer
in geraffineerde bewoordingen eigen
lijden en eigen pijn gecultiveerd. Aan
grijpend is zijn werk zeer zeker: Aards
en hemels voeren strijd in hem. Daarom
zal men zijn werk ook later lezen: be
sef van zonde ls van elke tijd! En toch
Je „Jutlandia" gaat weer naar
Korea.
Het Deense hospitaalschip „Jutlan
dia", dat in Juni uit de Koreaanse
wateren in Kopenhagen terugkeerde,
zal worden verbouwd. Medio Septem
ber gaat het schip weer naar Korea.
Op het schip zal een landingsdek
worden gebouwd voor helicopters, die
kunnen worden ingeschakeld bij het
gewondenvervoer. Voorts zal op het
schip een oogkliniek worden inge
richt. De „Jutlandia" zal ook worden
uitgerust met een zeewaardige motor
boot voor het vervoer van gewonden.
Jouhaux oprichter van
„Strijdende democratie".
Léon Jouhaux, de Franse winnaar
van de Nobelprijs voor de vrede van
1951, heeft verklaard, dat hij een nieu
we beweging in het leven wil roepen,
die de „gewone man" meer wil laten
deelnemen aan het internationale po
litieke leven. De nieuwe beweging zou
„Strijdende democratie" heten. Jou
haux hoopte, dat dergelijke bewegin
gen tegen April 1953 ook in andere
landen in de gehele wereld zouden
worden gesticht zodat later het eerste
internationale congres gehouden zou
kunnen worden.
Hier wordt het leed gekoesterd
tot men er van walgt. Zijn werk is ty
pisch dekadent. Het zal slechts enkelen
ook later boelen.
MAURITS SABBE.
In dezelfde tijd leeft Maurits Sabbe
(18731938), doch bulten de bent. HU
is de gemoedelijke schilder van de sfeer
der kleine steden, de man die peinzend
zit aan stille, grachten en luchtigjes
phllosopheert over de grootheid van het
verleden en het toch ook thans wel zoe
te bestaan. En hoort ook hij hiermee
niet in het beeld van Vlaanderen?
FELIX TIMMERMANS.
Tenslotte Felix Timmermans (1886—
1947), wiens al te geweldige „Pallieter"
met zijn uitslaande jolijt ln 1916, de tijd
van de oorlogsellende, zo'n opzien baar
de. Het boek veroverde stormenderhand
het publiek en is daardoor typisch. Van
de aard der Vlamingen geeft Timmer
mans' latere werk „Boerenpsalm" stel
lig een veel beter beeld. Doch de opper
vlakkige Pallieter heeft de tijd mee: In
dyonlsische roes gaat men op, gehéél
op, in natuur en materie. Pallieter ls
een mens zonder geest, en een zodanig
mens bestaat niet, en dus is „Pal
lieter" géén gaaf gunstwerk! Niemand
minder dan de Zürlehse hoogleraar
Spoerri i) rook ln dit soort werk de of-
fergeuren van 't moderne heidendom.
Wij geven hem gelijk en vrezen, dat
juist daardoor 't meest bekende boek
van Timmermans ook in de toekomst
zeer gewild zal zijn.
En hiermee sluiten wij voor ditmaal
de beschouwing over leven en letteren
in 't land der Vlamingen.
I"; J
i) Zie zijn te weinig gelezen boek:
„Die Götter des Abendlandes", 4de dr.,
Berlin 1932, biz. 73 e.v.; Nederl. verta
ling: „Goden van dezen tijd", Zeist 1934,
blz. 105 e.v.