Ook in Nigeria gaal hel Evangelie over
winnend voorl.
de loupe
ZEELAND
DOOR WATER EN VUUR
De Qua Iboe Church telt er reeds
60*000 belijdende leden*
Een jonge zendeling vertelde van zijn werk
EEN GOEDE DAAD....
ORANJEBOOM BIER
MARNIX D'HONTENISSE
Vrijdag 20 Juni 1952
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
Het Evangelie van Jezus Christus gaat overwinnend voort, ook in
wat wij „donker Afrika plegen te noemen. Ziedaar de conclusie na
een gesprek met de heer G. Nonnekes uit Middelburg, en zijn vrouw,
die in de provincie Calabar, in het zuid-oostelijke gedeelte van Nigeria,
gedurende ruim twee jaar in dienst van de Britse Qua Iboe Mission
zendingswerk hebben verricht en kort voor Pasen met een half jaar ver-
lof naar Nederland terugkeerden. Het zijn zware jaren geweest voor dit
jonge echtpaar. Maar ook mooie en gezegende jaren in dienst van de
Koning der Kerk en der ganse aarde, In Ibesit, een plaats, die ongeveer
20 mijl ten Noorden van de havenstad Opobo ligt, hadden zij hun
standplaats. Daar en in de omgeving hebben zij hun taak verricht onder
de negers, van wie reeds vele duizenden gekomen zijn tot het geloof
in Jezus Christus en die reeds een goed functionnerend kerkelijk leven
bezitten. Het animisme, de „godsdienst" der primitieven, met zijn geloof
in boze en goede geesten, wordt in Nigeria steeds meer teruggedrongen
om plaats te maken voor het geloof in de enige ware God en in Zijn
Zoon, van Wie steeds meer bewoners van dit land aan de Westkust
van Afrika gaan geloven, dat Hij ook voor hen gestorven is.
Nigeria is nog altijd een Britse kolo- volg van dit sterke familieverband is
nie, maar bezit een zeer grote mate van
zelfstandigheid, In 1951 werden er voor
het eerst verkiezingen gehouden voor
de drie huizen van afgevaardigden, die
optreden namens de drie delen van het
land, waarin het staatkundig-bestuurlijk
is gesplitst.
Voor de kust van Nigeria ligt een uit
gestrekt kreken gebied met vele moeras
sen. Door die kreken is het zelfs mo
gelijk van Oost naar West langs de ge
hele kust te varen, zonder over zee te
moeten gaan. Voornamelijk vissers, die
nieestal in paalwoningen leven, vinden
in dit lcrekengebied een bestaan. Ach
ter dit gebied liggen de wouden. Dat
zijn geen oerwouden meer, maar vele
kilometers brede gordels van palmen.
Het merkwaardige is, dat er bijna geen
timmerhout in Nigeria meer aanwezig
is. Bijna alles is in de loop der jaren ge
kapt.
Die palmen zijn oliepalmen en die
palmolie is eigenlijk de kurkwaarop
Nigeria economisch drijft. Hetgeen wel
te begrijpen is, als men weet, dat
tweederde van de wereldproductie
aan palmolie door dit land wordt ge-
levend. De United Africa Company
neemt in Nigeria een monopoliepositie
jtJ. En een tweede merkwaardigheid
is, dat deze oliepalm oolc overal in het
wild groeit.
Een zeer vochtig tropisch klimaat.
Noordelijk van deze palmengordel zijn
de heuvels en de grasvlakten en nog
noordelijker begint de Sahara. Het kli
maat ls volslagen tropisch. Voor de
Westerling, die er voor het eerst komt,
valt het allesbehalve mee. Vooral ln de
regentijd ls het er ontzettend warm,
met een enorm hoge vochtigheidsgraad,
De maatschappelijke en sociale om
standigheden ln Nigeria zijn nog niet
direct „Westers" te noemen. De bevol
king 13 betrekkelijk nog maar kort ge
leden met het Westen in aanraking ge
komen en er heersen nog toestanden,
die pas na verloop van vele jaren ver
dwijnen. De mannen zijn er zeer lui!
Op geregelde tijden gaan z(j de palm
bomen in om de pitten, bovenaan in
trossen, los te snijden en naar beneden
te halen. Daarin zijn zij uiterst bedre
ven. Maar niet minder zijn zij dat in
het handel drijven.
Van wie zij het hebben is moeilijk uit
te zoeken, maar zij staan hun manne
tje, ook als dat een Westers zakenman
ls. Met letterlijk alles, dat verhandel
baar is, drijven zij hun handel. Natuur
lijk vooral met de oliepitten.
Materialistisch en werkende
vrouwen.
Materialisme is de neger uit Nigeria
niet vreemd. Alles wordt in geld uitge
drukt en geld speelt wel de grootste
rol ln het leven van dit volk. Deze
Zwarte kant is vooral tijdens de laatste
oorlog ontstaan, toen Nigeria een door-
gangsland was voor geallieerde solda
ten en materialen. Gebeurde het voor
de oorlog als regel, dat de zendelingen
met levensmiddelen werden bijgestaan
(vlees, een kip, eieren enz.), na de oor
log komt dat niet vaak meer voor.
De mannen zullen dus niet erg moe
worden van het werken. Dat late 71 zij
aan hun vrouwen over. 's Lands wijs,
's lands eer. Dat betekent in Nigeria:
de vrouwen bebouwen het land en
verhandelen de producten op de gro
te markten, die in elke plaats worden
gehouden.
De voornaamste landbouwproducten
zijn: cassiva (een soort sagoproduct),
dat het hoofdvoedsel vormt, peper, yam
vruchten (dat zijn enorme, dikke wor
tels, die veel op aardappelen lijken en
ook ongeveer dezelfde smaak hebben,
maar die door de bevolking alleen op
bijzondere dagen worden gegeten), een
soort linzen voor de soep, pompoenen,
mals, wat rijst en de laatste tijd ook
tomaten en olienootjes.
De grond is slecht en er kan maar
één keer in de zes jaar worden geoogst
op hetzelfde stuk grond. Vijf Jaar moet
de grond braak blijven liggen. Daarna
wordt de grond door kappen en afbran
den weer geschikt gemaakt voor bebou
wing. De as wordt als mest gebruikt.
Mechanisch gebeurt er in de landbouw
nog niets.
De vrouw moet voor zichzelf zorgen
Sociaal beschouwd ls het ook nog niel
helemaal in orde. Iedere vrouw moet,
voor zichzelf zorgen en voor haar kin
deren. Haar man is alleen verplicht een
huis te bonwen, waarin zij kan wonen
en haar af en toe een kledingstuk te
geven. Hjj betaalt zo'n drie- tot vier
honderd gulden voor haar aan zijn
schoonvader. Maar zolang zij nog niet
is afbetaald heeft hij weinig over haar
te zeggen!
Het familieverband ls bijzonder sterk.
Hele families leven op één erf tezamen.
Het oudste familiehoofd, dat als zoda-
hig in de dorpsraad zit, is volgens de
wetten van het land aansprakelijk. Dat
•s meestal een man op leeftijd, die niets
anders doet dan praten en geschillen
tussen de familieleden oplossen. Het ge-
o.m., dat er hoegenaamd geen bedelaars
zijn: de familie zorgt voor hen, die be
hoeftig zijn.
De dagen worden naar de markten
genoemd.
De markten zijn, zoals reeds ge
zegd, zeer groot en zeer belangrijk. Zó
belangrijk zelfs, dat de dagen ge
noemd worden naar de betreffende
markt, die daarop gehouden wordt.
Daarbij doet zich echter een merk
waardig feit voor, n.l., dat die markten
om de acht dagen wonden gehouden
en niet om de zeven dagen naar
de Westerse week-indeling. Dat geeft
vaak de grootste moeilijkheden, vooral
ook, omdat de Nigeriaan hoegenaamd
geen begrip heeft van >de tijdsinde
ling.
Ais b.v. op Zondagmorgen de kerk
begint, moet een hele tijd van tevoren
in het dorp worden bekend gemaakt,
wanneer de kerkgangers worden ver
wacht. Daarvoor is een goede oplossing
gevonden. Een lange palmboom wordt
op twee korte balkjes gelegd. Iemand
neemt een knuppel en begint een mars
te trommelen op één der uiteinden van
de palmboom. Dat klinkt bijzonder ver.
Uit het rhythms weten degenen, die
het aangaat, dat zij zich gereed moeten
maken voor de tocht naar de kerk. Als
een tweede keer wordt geslagen, begint
de kerkdienst. Een dergelijke manier
van oproepen wordt ook toegepast bij
de catechisaties en andere bijeenkom
sten. Als de kerk wat groter wordt,
wordt de boom door een bel vervangen.
In Januari 1950 werd begonnen.
Na deze algemene inleiding over het
leven en de toestanden in Nigeria wordt
het hard tijd, dat er iets wordt gezegd
over de zending en het werk van het
echtpaar Nonnekes. Zij arriveerden eind
Januari 1950 in Ibesit, waar een zen
dingshuls (een stenen bungalow met
een dak van gegolfd plaatijzer) kon
worden betrokken. De heer Nonnekes
kreeg het opzicht over een gebied van
ongeveer dezelfde oppervlakte als Wal
cheren met een geweldige bevolkings
dichtheid. Er waren in dit gebied drie
predikanten, van wie er één evangelist
werd genoemd en die de heer en me
vrouw Nonnekes tot zeer grote steun
is geweest. Hij trad altijd op als tolk.
En dit is Friday (Vrijdag!), de huis
jongen, met de baby van zendeling en
mevrouw Nonnekes op zijn arm. Hij
glundert ervan!
Dit laatste was wel nodig, want de
taal, die hier gesproken wordt, is bui
tengewoon moeilijk te volgen en nog
moeilijker te leren. Het is een primitie
ve klankentaai met drie toonhoogten.
De negers begrijpen precies eikaars be
doelingen, doordat zjj die kunnen uit
drukken in tal van klankvariaties en
klankcombinaties. Rijk aan woorden is
de taal niet, al komt er daarin de laat
ste tijd verandering, doordat er steeds
meer moderne begrippen hun weg naar
dit land vinden.
Voor de gewone conversatie der ne
gers over de meest concrete dingen ls
de taal voldoende. Abstracte begrippen
zijn bijna niet ln woorden uit te druk
ken. Dat gaat alleen door het gebruiken
van uitvoerige omschrijvingen en En
gelse termen.
Een arme klankentaai.
En hier liggen de grote moeilijkheden.
Maar ook de prachtige mogelijkheden
voor het christendom. Tal van bijbelse
begrippen zijn hier volkomen onbekend.
De moeilijkheid, die zich bijna op elk
zendingsveld voordoet, is er ook hier:
hoe moet de arbeider in het Evangelie
duidelijk maken, wat b.v. zonde volgens
de Bijbel betekent, als het zondebegrip
in het leven van de primitief niet be
staat
Dat is een zoeken en tasten om via
woorden, die deze mens wél kent, door
te stoten naar het hart, maar er ook
weer voor te waken, dat de volle be
Op het erf gebeurt letterlijk alles. Ook het hakken van vlees, zoals u
hier ziet.
tekenis van het zondebegrip in de zijn de steunpilaren der kerk. Iedere
christen komt bij hen met zijn moei
lijkheden en uit zijn grote ervaring
helpt de ouderling. De dorpshoofden
respecteren de uitspraken, die de raad
van ouderlingen in tal van geschillen
doet. En het opvallende is, dat hoe
langer hoe meer zaken door de ouder
lingen worden behandeld. De bevol
king weet, dat zij hier geen corruptie
ontmoet en geen fooien of jenever
behoeft mee te nemen, zoals bij de
dorpshoofden vaak het geval is, maar
dat hier werkelijk récht wordt ge
sproken. Recht bovendien, dat de Bij
belse geest ademt.
Het is wel al duidelijk geworden, dat
de tucht in de Qua Iboe Church zeer
streng is. Dit ls ook nodig, omdat hier
overal het heidendom nog springlevend
Is en omdat speciaal op het punt van.
het huwelijk nog altijd het christendom
de overhand niet heeft. Polygamie komt
normaal voor. Een bevredigende oplos
sing is nog niet gevonden, bemoeilijkt
als deze wordt door de sociale omstan
digheden en een groot overschot van
vrouwen.
Voordat tot de viering van het Avond
maal wordt overgegaan (dat geschiedt
viermaal per jaar en in twaalf z.g.n.
centrale kerken) wordt op Donderdag
in die kerken zitting gehouden door de
ouderlingen van dienst. Daar krijgt
ieder, op wiens levenswandel niets is
aan te merken, een kaartje, dat hij des
Zondags moet tonen, om aan het Avond
maal te kunnen deelnemen. De Ouder
lingen bedienen het Avondmaal. Zij
moeten er steeds weer voor waken, dat
de gedachte, dat in de Avondmaalsvie
ring (en trouwens ook in de Doopsbe-
diening) een magische kracht schuilt,
geen Ingang vindt.
Van het begin af aan is de opzet van
de heer Nonnekes geweest om „prea
chers", de ouderlingen en de diakenen
overal ln te schakelen en goed contact
met hen te onderhouden.
De catechisatie duurt 2J/£ jaar.
In deze jonge kerk wordt de doop nog
niet aan de kinderen bediend. Men kent
er nog alleen de Doop der volwassenen,
die tegelijk belijdenis ls. De catechisa
tie voert daarheen. Zij duurt 2y2 jaar.
Het eerste Jaar wordt zij gegeven in
alle kerken, het tweede Jaar in de cen
trale kerken en de laatste maanden
geeft de heer Nonnekes zelf de z.g.n.
doopklasse les. Steeds moeten er kleine
examens worden afgelegd.
Twee maal per week is de heer Non
nekes bezig met het les geven
aan de 72 „preachers" in het grote
ziel en de geest van de mensen de
waarachtige Bijbelse betekenis krijgt.
En nu doet zich hier het frappante,
maar toch ook weer wel te begrijpen
feit voor, dat het Bijbel se verhaal,
vooral uit het Oude Testament de pri
mitieve mens veel meer zegt dan b.v.
een hoofdstuk, waarin een bepaald
begrip wordt ontwikkeld.
Juist hier liggen de kansen, de moge
lijkheden. Tot het verrijken van de taal
niet alleen en niet In de eerste plaats,
maar tot het raken van het hart en tot
het in werking stellen van het denkver
mogen, dat moeizaam en stap voor stap
moet worden ontwikkeld en dat uitein
delijk de gehele gedachtenwereld van
een volk moet ombuigen naar de Bijbel,
waaruit, zeer eenvoudig, methoden, ge
dachten en richtingen kunnen worden
geput voor de structuur van de nog hei
dense samenleving. Om deze tenslotte
te maken tot een samenleving, die chris
telijk ls.
Dc leer der boze geesten.
Hoe moeizaam dit is, wordt aldra dui
delijk, als wij nog even letten op dat
voor de heidense Nigeriaan volkomen
onbekende zondebegrip. Zijn voorge
slachten leefden bjj het animisme. Als
het mis ging in het leven, was dat een
bewijs van de toorn der geesten, die dan
tevreden gesteld moesten worden. Er
was „kwaad" gebeurd. Maar dat was
alleen af te lelden uit die toorn van de
geest. Dat „kwaad" behoefde op zich
zelf, als zodanig, helemaal geen
„kwaad" te zijn. De geesten waren im
mers vrij onberekenbaar. En wat ge
beurd was, was alleen maar „kwaad",
omdat het tegen de wil van de geesten
inging. Maar niemand kende die wil
dan de priester!
De consequentie ligt voor de hand:
offerdienst om de geesten voldoening te
geven en de priesters te verrijken. „Ju-
Ju" heet een beeldje, dat magische
kracht heeft. In vergelijking met enke
le jaren geleden zijn echter duizenden
van die beeldjes verdwenen.
Dat heeft een zeer verklaarbare re
den. Enige jaren terug brak n.l. een
terreur uit van de z.g. lulpaardmensen,
een geheim genootschap, dat over heel
Afrika zijn leden heeft, en die er hun
werk van maakten, uit religieuze over
wegingen, enige honderden mensen te
vermoorden. Zij hadden zich vermomd
met de klauwen en de huid met de kop
van een luipaard, en als zij hun slacht
offers hadden vermoord leek het er op
het eerste gezicht op, dat een luipaard
de dader was. De politie is zeer dras
tisch tegen deze moordenaars opgetre
den. Velen, die werden ontdekt, zijn op
gehangen en ieder, die een „juju" in
zijn bezit had, werd verdacht, De huis
jes voor deze beeldjes werden verbrand
en op de plaats ervan kwamen politie
posten.
Een groot gevaar voor de kerken.
De christenen onder de Nlgerianen
werden uiteraard niet verdacht. Maar
het gevolg daarvan was, dat er een
enorme toeloop naar de kerken ontstond
en dat daaronder zeer velen scholen,
die tegenover het christendom afwijzend
stonden, maar zich op deze manier pro
beerden te redden. Zij zijn nu meestal
nog (hoewel niet belijdende) kerkleden.
En hier dreigen grote gevaren voor
de jonge kerk, n.l. dat deze mensen
van wie er velen in het dorpsleven
een sleutelpositie innemen, de kerk
in heidense richting zullen drijven.
Ook al, omdat zij vaak de kerkelijke
gelden in handen hebben. Maar ge
lukkig weet men het en is men waak
zaam.
De andere kant van het probleem is
verrassend mooi: van deze lieden, die
om volkomen wereldse motleven de kerk
binnenstapten, zijn er, die Christus heb
ben gevonden en met het heidendom
hebben gebroken. En daarmee is op
nieuw bewezen, dat God in staat ls met
een kromme stok een rechte slag toe
te brengen.
Er zijn 72 kerkjes op een gebied zo
groot als Walcheren,
Op het gebied? dat het echtpaar Non
nekes was toegewezen, bestaan thans
72 kerkjes van de Qua Iboe Church, een
kerk, die, zoals men zal begrijpen, is
voortgekomen uit de Qua Iboe Mission.
In totaal zijn er hier 2600 belijdende
leden, terwijl de gehele kerk ongeveei
60.000 belijdende leden telt. De evange
list heeft het toezicht op al deze kerk
jes. Vele kerken hebben ouderlingen,
maar nog niet alle. Wél zjjn er overal
diakenen, terwijl ook iedere kerk een
„preacher" heeft, hetgeen te vergelijken
valt met de goeroe-indjil in Indonesië.
Iemand kan pas diaken worden, als Tilj
vjjf jaar belijdend lid ls geweest, al die
tijd een onbesproken leven heeft geleld
en nooit van het Avondmaal ls geweerd.
Hij moet bovendien een soort van Bij
bels examen hebben gepasseerd. Is zo
iemand zeven jaar lang diaken geweest,
dan kan hij pas ouderling worden. Het
geen hij voor het hele leven blijft..
De ouderlingen: geacht en
ongevoelig voor omkoperij.
Deze ouderlingen nu genieten de
zelfde achting als het dorpshoofd. Zij
districtsgebouw, waarin zich ook een
kantoor bevindt met daarin een jonge
man, die de kerkelijke administratie
verzorgt. Vooral Bijbelkennis wordt hun
grondig bijgebracht en ook krijgen zij
eenvoudig materiaal voor preken. Eens
in de drie maanden leggen 'zij een exa
men af. Elke 14 dagen komen alle
ouderlingen bij elkaar onder leiding van
de zendeling. De Evangelist heeft twee
assistenten, die de opleiding op de Bij-
belschool volgden en die met de Evan
gelist geregeld de kerken bezoeken. Het
mooie is, dat de kerken zichzelf gehee,
bedruipen en dat voor de kerkopbouw
en voor de salarissen der kerkelijke ar
beiders geen cent uit andere landen
komt.
Het onderwijs.
Ieder jaar wordt er een „conferen
ce", een synode, van de kerken der
Qua Iboe Church gehouden. Van elke
kerk komen twee ouderlingen en alle
predikanten. Daarnaast bestaat er in
Nigeria een Raad van Kerken, waarin
zitting hebben de Methodisten Kerk,
de Anglicaanse Kerk, de Baptisten en
de Qua Iboe Church. Samen drijven
deze kerken b.v. het evangelisatie
werk in de grote steden. Deze Raad
is het representatieve orgaan voor de
regering.
Maar behalve het typisch kerkelijke
werk heeft de heer Nonnekes ook vele
bemoeiingen met het onderwijs. Vlak bij
zijn huis ligt de centrale school, die tot
het achtste leerjaar gaat en waarvan
het diploma recht geeft op het volgen
van vele andere opleidingen. Het onder
wijs wordt door de regering gesubsidi
eerd en eens per maand is het school
vergadering. Aan de centrale school is
14 man personeel verbonden. De leer
krachten wonen met hun gezinnen op
het terrein. Er zijn ca. 500 leerlingen,
die in vier grote gebouwen van steen
zijn ondergebracht. Eén dezer gebouwen
ls onder leiding van de heer Nonnekes
gebouwd.
Er is verder een jongensinternaat met
85 slaapplaatsen en een meisjesinter
naat, waarover mevr. Nonnekes het
toezicht heeft. Zaterdags gaan de leer
lingen naar huis. Nog dezelfde avond
komen zij terug, de jongens voorzien
van takkebossen om het vuur voor hun
eigen maaltijden te kunnen branden en
om de onderwijzers van brandhout te
voorzien. Zij brengen dan ook hun eigen
eten mee!
Behalve deze centrale school zijn er
In de 12 plaatsen van de centrale ker
ken ook christelijke scholen. Gemiddeld
vier man personeel is daaraan verbon
den. Er wordt elementair onderwijs ge
geven. De jongens en meisjes, die ver
der willen, gaan naar de centrale school,
als zij deze dorpsschool hebben afgelo
pen. Alle onderwijzers komen eens per
week les halen bij de zendeling. Deze
heeft ook de volledige administratie van
alle scholen, die elk afzonderlijk een
comité hebben. De zendeling beheert de
gelden en Inspecteert de scholen met
het oog op de voorwaarden, die de re
gering stelt voor het verkrijgen van
subsidie. En maandelijks moet hij de
onderwijzers hun salaris uitbetalen
Zo hebben wij u in vogelvlucht
iets verteld over de voortgang van
het Evangelie in Nigeria. Van een
prachtige symboliek was de titel,
die zendeling Nonnekes daar kreeg,
n.l. „etubom", dat is: „de vader van
de kano". In een kano zit achterin
de stuurman. Hij leidt ook het
rhythme van de pagaaien. Is er
mooier beeld denkbaar voor de zen
deling? Voor hem, die zeer bijzon
der de goddelijke opdracht vervult
uit te gaan en de volken tot discipe
len van Jezus Christus te maken.
Voor hem, die steeds heenwijst naar
zijn Meester, maar die het middel is
in Gods hand om de leugen en de
duisternis van het heidendom uit te
bannen en het licht van de Blijde
Boodschap te doen schijnen in de
harten van de van God vervreem
den.
Onder
V LEUGENSPROOKJE.
Er was eens een man, die geld nodig
had. Met dit geld wilde hij zijn indu-
strietje, waar veertig man een boter
ham verdienen, zo reorganiseren, dat
niet alleen het bestaan verzekerd zou
zijn, maar ook een uitbreiding mogelijk
zou worden. En hij had daarvoor een
goed en gezond plan. De man begon
met naar een sigarenwinkel te stappen,
waar hij heel dure sigaren en heel
dure sigaretten kocht. Op rekening
want hij had het geld niet om het te
betalen. Maar dat zou wel komen.
Met die sigaren en die sigaretten is
hij naar een bank gestapt, terwijl in
zijn achterhoofd woorden gonsden als
„toezicht credietwezen", planbureau",
„geleide economie" en dergelijke. Maar
in zijn zak voelde hij de sigaren
Hoe het afgelopen is weten we niet.
Wel weten we dat de directeur hem
ontving, een keurig gesoigneerde heer,
die net zulke dure sigaren op tafel kon
leggen. En dat er een procuratiehouder
aan te pas kwam, wiens pak wat vaal
was en die deswegen een tikkeltje
minachtende blik uit de ogen van de
directeur in ontvangst had te nemen.
Het was een vervelende directeur!
Die procuratiehouder is naar huis
gegaan met een hart vol zorg; en die
zorg is thuis niet minder geworden,
want één van zijn jongens, lyceum
leerling, had een ongelukje gehad
waarbij zijn goeie pak totaal en totaal
was bedorven. Dus: een costuum voor
zoonlief èn voor vader. Voor vader
terwille van zijn positie en voor zoon
lief terwille van de stand van pa! Er
was eigenlijk geen geld voor maar
men besloot dat de bakker dan maar
eens een maandje moest wachten!
Met die bakker is het verkeerd ge
gaan. Toen meurouto hem zei, dat ze
volgende maand wel dubbel zou be
talen, heeft hij opgewekt gezegd: „Best
mevrouw, 't is in orde hoor!" En dat
heeft hij op die ochtend driemaal ge
zegd, steeds met dezelfde opgewekte
klank in zijn stem. Als je het toch al
moeilijk hebt, kun je een klant immers
niet voor de kop stoten! En te laten
merken, dat je hard en hard om geld
verlegen zit, is de doodsteek voor je
zaak, want dan is na een paar dagen
je credietwaardigheid tot nul gedaald.
Maar de bakker moest een wissel van
de meelfabriek betalen, de bakker had
het geld nieten toen is het met
die bakker verkeerd gegaan, want
fabrieksdirecteuren moeten ook zorgen,
dat iedere week de centen voor het
personeel klaar liggen; hard 'moeten
ze zijn terwille van de mensen die aan
hun zorgen zijn toevertrouwd!
Een sprookje is geen sprookje als er
geen moraal in schuilt. De moraal
hiervan is dit: dat we allemaal met
elkaar in een spinneweb van leugens
leven, omdat we ons groot willen hou
den en groot moeten houden meest
al groter dan we zijn. Wie de grootste
leugenaar is niet in woorden mis
schien, maar wel in houding die
brengt het het verst. En wie eerlijk is,
wie het slechtste masker draagt, die
gaat er meestal onderdoor. En zolang
we daarmee doorgaan en de enke
ling kan niet anders dan er meer door
gaan, tenzij hij een buitenbeentje in
de maatschappij wil zijn dan kun
nen we alle mogelijke sociale wetten
uitvaardigen, kunnen we ons laten
verzekeren van de wieg tot het graf,
maar de zorgen zullen er nauwelijks
minder om zijn. De verzekering voor
ziet in uitzonderings-gevallen, ziekte,
werkloosheid, enz. Maar de ergste zor
gen worden niet weggenomen: de zor
gen van alle dag om zich te kunnen
handhaven. "Want daarin zitten we
gevangen als een vlieg in een spinne
web!
(Ingezonden Mededeling adv.)
De 100.000ste voor de export bestemde
Volkswagen heeft thans de fabrieken te
Wolfsburg verlaten. Deze auto gaat naar
de Nederlandse importeur, waarheen in
October 1947 ook de eerste Volkswagen
werd geëxporteerd.
Een nieuwe paspoortinstructie is door
de minister van Buitenlandse Zaken aan
de Tweede Kamer gezonden. De oude
van 1929 was erg onoverzichtelijk ge
worden.
Generaal Eisenhower heeft verklaard,
dat Amerika en zijn Westelijke bondge
noten de komende twee jaar een militair
machtsevenwicht met de Sowjetunie
amoeten bereiken. Dan konden de h-slas-
tingen in Amerika worden veria-
95.
De gemeentesecretaris werd naar St Michielsgestel ge
bracht.
Maar in diezelfde week kwam opnieuw een politie-auto
in het dorp.
Dominé Versendaal werd uit zijn pastorie gehaald.
Het waren weken van de grootste spanning geweest.
Versendaal had zijn vrouw er op voorbereid en ze wés
bereid. Dat de slag onafwendbaar was, wisten ze beiden.
Maar toen de gemeentesecretaris werd weggehaald, was
er toch weer een schok door haar heen gegaan en had ze
zich afgevraagd: wanneer zal 't de beurt van mijn man zijn?
Toen de slag eenmaal gevallen was, brak althans een
spanning, die ver boven haar krachten gekomen was.
Dat iedere dag weer opnieuw onder de ogen te moeten zien
van wat dreigde te komen als een onafwendbare zekerheid,
die dodelijke schrik bij het voorbij zoemen van iedere
auto, die angst elke keer wanneer er aan de bel getrokken
werd, het was niet langer te dragen.
Een lage, grijze auto had mevrouw Versendaal langs het
raam zien schuiven en een paar huizen verder zien stoppen.
Ze kende de geslepen Gestapo-taktiek.
Versendaal had juist gedankt na het ontbijt en ze zaten
nog even met elkaar te praten, voor hij naar zijn werk
kamer zou gaan. Toen kwamen twee, zo gevreesde grijs-
groen-geuniformde kerels het tuintje binnen stappen en
werd er gebeld.
Vrouw, dat zijn ze, zei Versendaal.
De kinderen kwamen van hun stoelen en drongen zich
tegen hem aan. Ook al hadden hun ouders hen zo veel
mogelijk buiten het grote leed, dat hen zelf verteerde, ge
houden, begrepen ze toch wel zoveel, dat er iets ergs ge
beuren kon.
Nu moeten we sterk zijn en waardig dragen, wat God
over ons beschikt, zei hij en daarop ging hij naar de voor
deur.
U is dominé Versendaal?
De twee Gestapo-agenten kwamen binnen.
Ja.
We komen u halen.
Ik ben bereid.
Hebt u telefoon?
Ja.
Daar moogt u geen gebruik van maken, ook uw vrouw
niet. Ze keken naar mevrouw Versendaal.
Ik zeg, dat ik bereid ben, mijn koffer stond reeds
gereed.
Ze grinnikten, die twee. Ze waren er al aan gewend,
Hollandse predikanten en geestelijken uit hun woningen
weg te halen en ze hadden al meer koffers gereed ge
vonden.
De éna kerel, een lange vent, met een totaal gevoelloze
uitdrukking in zijn verdierlijkte ogen keek steeds naar het
venster uit. Ze waren bevreesd voor een oploop. Daarom
werkte de Gestapo snel, geruisloos en met vaste greep.
Maar zij konden toch ditmaal niet verhinderen, dat het
gehele dorp binnen enkele minuten wist, wat er gebeurde
in de pastorie. En binnen tien minuten stond het al samen
gedromd voor de woning van dominé Versendaal.
Dokter Schaarsbergen, De Wilde en hun echtgenoten
kwamen tegelijk aan en stapten de pastorie binnen.
Wat betekent dat? vroeg de lange kerel bars en hij
wees. met zijn wijsvinger gebiedend naar buiten. Maar de
binnenkomenden stoorden zich daar weinig aan.
Ik ben arts en huisvriend van de predikant, zei dokter
Schaarsbergen en hij is ouderling van de kerk. We hebben
hier waarschijnlijk beiden een taak. Onze vrouwen zijn
vriendinnen van de pastoorse en u zult niet wensen, dat
deze vrouw geheel alleen wordt achtergelaten. Zijn op
treden was beslist en de Gestapo-agent liet hen door.
Zij kwamen binnen en drukten Versendaal zwijgend de
hand. Hij vertelde, dat hij niets meer te zeggen had. Hij
was op alles voorbereid, alleen verzocht hij nog tien minu
ten aan de twee kerels om op zijn studeerkamer van zijn
vrouw afscheid te nemen.
Eén van hen volgde beiden de trap op. Ze mochten niet
meer alléén zijn. Versendaal was gevangene.
Met zijn vrouw aan zijn rechterhand en zijn kinderen
aan zijn linkerzijde, knielde Versendaal in zijn werkkamer
neer. De Gestapo-agent stond er als een standbeeld bij.
Versendaal bad
Of hij geen vrees kende?
Zou een vier en dertigjarige man, in de volle kracht van
zijn leven, met een vurige liefde tot zijn werk en met vele
banden, die hem aan het aardse leven bonden, geen vrees
kennen om zich in de macht van zijn vijanden, die zijn
dood zochten, over te geven? Hij wist, dat aan hem het
woord van zijn Heiland bevestigd werd: Ik zend u als scha
pen temidden der wolvenhet was zo echt menselijk,
dat hij zijn Heiland nabad: Here, indien het mogelijk is,
dat deze drinkbeker aan mij voorbij gaMaar bij bad
óók: Niet mijn wil, maar uw wil geschiede
(Wordt vervolgd).
