Landbouw, veeteelt en fruitteelt bereikten
belangrijke resultaten.
GOES LOSTE DE PROBLEMEN
MET VEEL ÉLAN OP.
Industrie in Oost-Zeeuwsch-
V laanderen ontwikkelde zich
bevredigend*
Maandag 31 Dcc. 1951
ZEEUWSCH DAGBLAD
Het Zeeuwse agrarische leven in 1951,
Hard werd gewerkt aan de verfraaiing
van de stad*
p N DAN zijn er drie kleine en
L-' grote gebeurtenissen die zo in de
gedachten blijven hangen. De Goese
Ambachtsschool vierde in Januari h*Dt
75-jarig jubileum. Op 21 Maart vond
de overdracht van de Graanbeurs
plaats. De debatten hierover in de
raad hadden een brede publieke be
langstelling. Op 4 April werd oud-
Notaris Joh. Pilaar ereburger van
Goes; op 12 Mei werd de nieuwe
jachthaven geopend, en op 1 Juni de
sociëteit voor Ouden van Dagen; van
28 tot 30 Juli was Goes gastvrouw0
Op cultuur-technisch gebied kwam veel
tot stand*
De Bevelaadea io het afge
lopen jaar.
Nog geen accoord over nieuw tracékanaal
T erneuzen-Gent*
GEWASSEN BESPUITEN PER
VLIEGTUIG.
Er was weinig geid, maar toch..,
UU ANNEER B. en W. van Goes zich op Oudejaar rond de haard verenigen
om de balans over het afgelopen jaar op te maken, dan zullen zjj geen
ontevreden gelaat behoeven te zetten. Want Goes heeft dit jaar wel bijzonder
van zich doen spreken. Somber gestemd was de nieuwjaarsrede, waarmede
burgemeester W. C. ten Kate de eerste raadsvergadering in het afgelopen jaar
opende, maar vrolijk stonden de gezichten van de vroede vaderen, toen onlangs
bij de opening van de nieuwe industriehallen, de Commissaris der Koningin,
jhr mr A. F. C. de Casembroot, hen prees voor het elan waarmede, ondanks
de krappe middelen, de vele problemen tot een oplossing zijn gebracht.
7 ROTS is de gemeente op deze
nieuwe hallen, trots vooral ook
op het compliment van Minister van
den Brink, die bij zijn bezoek aan
Zeeland de industrialisatiepolitiek van
het gemeentebestuur prees en zijn
waardering uitsprak voor de differen
tiatie, die Goes in haar industrie tracht
te brengen.
Aan de verfraaiing van de stad
werd hard gewerkt. Als belangrijkste
object geldt wel de verbetering van
de grote verkeersweg, een project van
4 ton met wel voor 10 ton narigheid.
Maar alle narigheden waren verge
ten, toen burgemeester Ten Kate op
19 October het laatste schepje van de
1000 ton asfaltbeton uitsmeerde en de
weg voor het verkeer kon worden
opengesteld. Met de 54 fraaie licht
masten en de moderne oversteek
plaats aan de Koepoort is de weg de
trots van Goes geworden. Er werd
echter nog meer tot stand gebracht.
Ook de Grote Markt baadt nu in een
zee van licht en in de straten in het
centrum verdrong de electrische straat
verlichting het gaspitje. Ook aan de
Bergweg verrezen moderne lichtmas
ten.
Het rioleringsplan werd verder uit
gewerkt, men begon met de bouw van
een zuiverings-installatie en ook de
woningbouw maakte voortgang. Het
laatste was, zoals overal in de lande,
ook voor Goes een groot probleem.
Door het afsluiten van een lening van
een half millioen is er wat verruiming
mogelijk en zullen ondermeer de wo
ningen bestemd voor het personeel
van de Rijkslandbouwvoorlichtings-
dienst gebouwd kunnen worden. Dit
is vooral noodzakelijk, nu de Am
bachtsschool vaste plannen heeft om
een school in Bouwplan Oost te gaan
bouwen waardoor de school aan de
Westwal voor genoemde Rijksland-
bouwdienst vrij komt.
SCHOLENBOUW.
r\ E SCHOLENBOUW maakte goede
voortgang. In Februari werd de
Prinses Ireneschool in Bouwplan Oost
geopend en de tweede school van het
zelfde formaat en bestemd voor het
openbaar en R.-K. onderwijs is prac-
tisch gereed. Het Chr. Lyceum begon
in Augustus eveneens te bouwen. Men
is reeds zover gevorderd, dat het
gymnastieklokaal onder de pannen
zit.
VAN ALLERLEI.
van een succesvolle Haak-In tentoon
stelling.
De Benelux-conferentie die hier op
14 Juli werd gehouden, had wel geen
positieve resultaten voor Goes doch de
stad kwam „in het nieuws" en dat mag
toch ook wei geapprecieerd worden.
De Nijtengo in Augustus en de
Licht- en Bloemenweek in September
waren opnieuw bewijzen, dat in Goes
frisse denkbeelden leven. En het plan
tot demping van de Kade opgesteld
door „Zakencentrum Goes Noord
eveneens. Zo zouden we door kunnen
gaan, met het noemen van al die ge
beurtenissen en we zullen er onge
twijfeld nog wel vergeten hebben.
Herinnert U het zich nog?
Eén ding dient men niet te vergeten.
Goes bouwde ook dit jaar aan haar
toekomst en dat was voor Zuid Beve
land, ja voor geheel Zeeuxnd, van niet
te onderschatten waarde.
K
Tja, zo was 't. Wie in September
langs de traverse moest, liep in
het donker nog een gerede kans
een been te breken. (Zie boven).
Maar een maand later, op 20 Oc
tober vatte burgemeester Ten
Kate de laatste schep met teer
ter hand (zie onder) en de burger
weer moed want de snelweg was
gereed....
EEN OVERZICHT van het Zeeuwse agrarische leven in het afge
lopen jaar kan men slechts beginnen met een welgemeend compli
ment aan de landbouwers, veehouders en fruittelers wier organisatie
talent het mogelijk maakte om, ondanks de vele moeilijkheden, toch nog
belangrijke prestaties te bereiken. Niets immers is fataler voor een land
dan het in de war lopen van de voedselvoorziening.
De Zeeuwse landbouwoogst was heus
niet onverdeeld gunstig. De uientelers
bijvoorbeeld moesten een strop van 2
milloen incasseren door het optreden
van de valse meeldauw. Deze ziekte
tastte omstreeks half Juli het gewas
voor het eerst aan en greep snel om
zich heen; vooral op Zuid-Beveland was
de aantasting hevig. Gelukkig waren
de prijzen goed, zodat men de strop
enigszins kon dragen. De aardappel
oogst leed schade door loofziekte en
streng moest worden opgetreden om de
bestrijding van de aardappelmoeheid
mogelijk te maken. De bietenopbrengst
was aanzienlijk minder dan vorig jaar,
hoewel het suikergehalte hoger was. De
suikercampagne duurde dan ook 3 we
ken korter.
De wens der Regering is nog, altijd
een flinke uitzaai, dus zal er een sui
kerprijs moeten komen, die rekening
houdt met de hogere kosten zowel bij
de fabrieken als bij de telers en die
Vooruitgang en opbouw
alierwege.
Geen bepaald grote gebeurtenissen
vroegen in het afgelopen jaar de aan
dacht op de beide Bevelanden. En zo
ze er mochten zijn geweest, dan be
troffen ze de agrarische sector en zjjn
ze in ons landbouwoverzicht elders in
dit blad vermeld.
Dit alles wil echter niet zeggen, dat
er op de Bevelanden niets zou zjjn ge
beurd. De gemeentebesturen .vuren ac
tief en verdienen alle lof /oor hun
werkzaamheden.
We zullen ons daarom bepalen tot
wat in de diverse gemeenten tot stand
is gekomen, al weten we dat we zeker
onvolledig zullen en ook moeten
zijn.
Op 6 Januari werd in Rilland-Bath
de nieuwe Hervormde kleuterschool
geopend. Deze gemeente kreeg ook
naar vernieuwd stationsgebouw. In
Kapelle trokken de gemeentebestuur -
stuurders in een fraai nieuw raadhuis.
Dat was op 19 Januari. De Vrije Evan
gelische Gemeente in Bath mocht op
16 Maart haar nieuwe kerkgebouw in
gebruik nemen. Op 9 April volgde in
dezelfde gemeente de ingebruiKname
van de vernieuwde chr. kleuterschool.
Ook Ellewoutsdijk kon feest vieren. De
nieuwe Ned. Herv. Kerk kwam op 28
April gereed en vormt een sieraad voor
het dorp. In Juli kreeg Kortgene nieuw
brandweermateriaal. In September
werd in Waarde het dorpshuis geopend,
waarmede deze gemeente tevens de be
schikking kreeg over een fraaie kleu
terschool.
In Noord-Beveland maakte men gro
te plannen voor een tehuis voor bejaar
den. Een project van 275.000,Op 31
October nam burgemeester Bax af
scheid van Borssele om naar Hendrik
'o Ambacht te vertrekken.
Aapelle kreeg een nieuw gemeentehuis. Toen het gebouw nog moest wor
den opgeleverd, was men er niet zo enthousiast over want het zag er nogal
koud uit. Maar ga er nu eens een kijkje nemen.... Niemand had ooit ge
dacht, dat in de kelders nog eens champignons zouden worden gekweekt
als mogelijk het begin van een nieuw bestaansmiddel voor de fruitkwekers.
de fabrieken in staat stelt een zoda
nig redelijke bietenprijs te bepalen,
dat deze een aanmoediging voor de
teelt betekent.
Van de graangewassen deed de tarwe
het goed, maar de gerst viel tegen.
De mais is, vooral in O. Zuid-Beve
land, een gewas geworden, dat een vaste
plaats heeft gekregen in het bouwplan.
Dit jaar was in deze streek reeds een
oppervlakte van 150 ha beplant en men
verwacht dat het areaal volgend jaar
zeker nog zal worden uitgebreid.
Velen zien n.l. in dit gewas een prach
tige vervanger van de suikerbieten,
waarvan de teelt moeilijk wordt van
wege het bietenaaltje. Alleen, men zit
met het vraagstuk hoe men dit gewas
moet drogen. Speciale drooginrichtingen
bouwen is n.l. nogal speculatief, temeer
omdat de kans bestaat, dat over vier
jaar de buitenlandse mais ons product
van de markt dringt.
De erwten bleven beneden het gemid
delde, het blauwmaanzaad was matig
en het vlas goed. De teelt van pootaard-
appelen dreigt gereduceerd te worden
wegens de vele teleurstellingen in teelt
en afzet. Men streeft echter naar een
beter Zeeuws product. De bouw van de
luchtgekoelde aardappelbewaarplaatsen
is dan ook economisch verantwoord.
Met bewondering hebben wij kennis
genomen van de pogingen van burge
meester van Suylekom van Kapelle
om de teelt van champignons ingang
te doen vinden. Deze verbreding van
de welvaartsbasis ~-"a zeker worden
toegejuicht
DE FRUITTEELT.
De fruitteelt had het efvenmin gemak
kelijk, De appelbomen beloofden een
rijke bloei, maar de zware regens in
September gaven vele moeilijkheden en
ook de bespuitingen liepen niet zo vlot.
Een voordeel was dat de appels en
peren groot uitvielen en tegen behoor
lijke prijzen konden worden afgezet.
Vooral België was een goede afnemer.
Zwitserland had veel belangstelling
voor industriefruit, Engeland voor sterk
gekleurde appels en Finland had inte
resse in peren. De telers beginnen meer
en meer in te zien, dat voorlichting en
specialisatie van groot nut zijn gewor
den en dat mechanisatie zeer gewenst
is. De demonstraties met vernevel-
machines hadden dan ook grote belang
stelling. De teeltregeling in de fruit
teelt heeft menigeen bezig gehouden.
Op de door de Z.L.M. georganiseerde
tuinbouwdag te Goes werd t.a.v. deze
regeling door de heer C. Boudewijn,
voorzitter van de N.F.O., erop gewezen,
dat de fruitteelt nu eenmaal een vak
met grote risico's is en dat de teler
zelf zal moeten uitmaken, of hij deze
wil dragen. Als de telers echter eens
gezind achter hun organisaties staan,
zo voegde hij eraan toe, behoeven zij
ook zonder tuinbouwregeling niet te
wanhopen aan de toekomst van Neder
lands fruitteelt.
Veel kwam in 1951 tot stand.
Over Zeeuwsch-Vlaanderen is de laatste jaren wel eens wat sarcastisch ge
sproken als over „het „overzeese gebiedsdeel" van Nederland in Europa en men
wilde daarmede aangeven, dat dit gebied er zo'n beetje bijiiing en niet werd
behandeld als de rest van het land. Een Oudejaars-overzicht leent er zich niet
voor na te gaan, of voor deze gedachte aanleiding bestond. Maar wèl moet
worden gezegd, dat Zeeuwsch-Vlaanderen in het jaar 1951 allesbehalve werd
vergeten door de mensen van boven de Wester-Schelde. En dat overal de grote
betekenis van deze streek, met name van het industriële centrum Oost-Zeeuwsch-
Vlaanderen, de z.g. kanaalzone, als een belangrijk onderdeel van de Neder
landse huishouding, steeds meer wordt ingezien.
Onze Zuiderburen, de Belgen, begrij
pen al sedert jaren, dat Zeeuwsch-
Vlaanderen voor hen van grote bete
kenis is. Dat is het afgelopen jaar weer
eens duidelijk gebleken, toen de uit
spraak bekend werd van de Belgisch
Nederlandse commissie voor de water
wegen, die overeenstemming bereikte
over de verbreding van het kanaal Ter-
neuzenGent, de oouw van een nieuwe
zeesluis te 'l'erneuzen, de toepassing van
de Belgische spoorwegtarieven in Z.
Vlaanderen en het heffen van haven
gelden in Terneuzen.
Maar nog geen accoord werd bereikt
over het tracé van het nieuwe kanaal
ter hoogte van Sas van Gent tot Sel-
zaete. En daaruit bleek dan weer eens,
dat de economische belangen zeer te
gengesteld zijn. Want als België zijn zin
zou krijgen, zou Nederland zeer veel
kostbare cultuurgrond moeten prijs ge
ven en bovendien het risico lopen, dat
de kanaalarm bij Sas van Gent straks
onbruikbaar wordt voor de scheepvaart,
hetgeen uiteindelijk voor de industrieën
funest zon zijn. Een oplossing is tot
lieden nog niet bereikt.
DE INDUSTRIEËN.
De industrieën in de kanaalzone ont
wikkelden zich dit jaar gunstig. Een
dreigend arbeidsconflict in de fabriek
matige bedrijven kon na vele bespre
kingen bevredigend worden opgelost
(hetgeen ook met de Z.V.T.M.-kwestie
het geval was).
Nog altijd schreeuwt O.Z.-Vlaanderen
om huizen voor de industriearbeiders.
Het werd bij enkele gelegenheden nog
eens nadrukkelijk onderstreept, dat
hier werk ligt voor vele honderden Ne
derlandse handen en de dure Belgische
arbeidskrachten niet meer nodig zullen
zijn, als er maar huizen komen.
Belangrijk was, dat in Mei de Cokes-
fabriek te Sluiskil weer op voor-oorlog-
se capaciteit kon gaan werken en in
het kader van een voortgaande indus
trialisatie van dit gewest zeker niet
minder van betekenis was de instelling
van een industriecommissie te Axel.
NIEUWE INDUSTRIE IN
TERNEUZEN.
Dat Terneuzen er weer een nieuwe
industrie bij kreeg, n.l. een konijnen
haarindustrie, gaf reden tot grote vol
doening. Deze vooruitstrevende gemeen
te zit trouwens toch niet stil. De raad
besloot n.l. tot de aanleg van een uit
gestrekt terrein voor kleine en middel
grote industrieën. Verblijdend was de
mededeling, dat Terneuzen 90.000
krijgt voor de financiering van indus
trieën.
Enige deining veroorzaakte het be
sluit van de Ned. Spoorwegen het per
sonenvervoer per trein van Terneuzen
naar Hulst en omgekeerd te staken.
Wat het verdere verkeer betreft, moet
gewezen worden op het ingebruik ne
men van de prachtige, nieuwe beton
weg door Breskens.
TIEN JAAR
„HET VRIJE VAN SLUIS".
Het Waterschap „Het Vrije van Sluis"
bestond op 23 Mei tien jaar. Een zeer
bewogen geschiedenis ligt achter de
rug. Het is te hopen, dat nu de rust is
aangebroken en dat de financierings
moeilijkheden, die voor dit Waterschap
zeer groot zijn, spoedig overwonnen
worden. Een belangrijke beslissing werd
genomen met betrekking tot de ruil
verkaveling van een gebied van 1.100 ha
bij Eede. Het afwateringsprobleem, ge
volg van de toenemende activiteit der
vlasbedrijven, stond in 1951 in het mid
delpunt der belangstelling.
Het laat zich aanzien, dat binnen af
zienbare tijd een oplossing zal worden
gevonden. Ook de Zwinkwestie vroeg
de aandacht, Gedeeltelijk werden de
Belgen tevreden gesteld, maar ideaal
vinden zij het nog niet. Evenmin als
wij hun actie altijd zo kunnen waar
deren!
DE AFZONDERLIJKE GEMEENTEN.
Wat de afzonderlijke gemeenten
aangaat eerst iets over Terneuzen.
Veel kwam hier het afgelopen jaar
tot stand. De bouw van het chr. zie
kenhuis vorderde uitstekend, een
nieuw veilinggebouw kon worden ge
opend, „Des Pays Bas" bleef inge
volge een rechterlijke uitspraak hotel,
op 11 Oct. werd een nieuwe chr. kleu
terschool geopend en op 21 October
een nieuwe brandweerkazerne.
Axel vierde in Augustus het 25-jarig
bestaan van de V.V.V., in Zaamslag
werden een Geref. rusthuis, een con
sultatiebureau en een Geref. kerk (vrij-
gem.) geopend. En dan kwamen in Z.
Vlaanderen heel wat scholen gereed,
verblijdend teken van de voortgaande
herbouw, Breskens kreeg twee nieuwe
lagere scholen, Oostburg een nieuwe
chr. lagere en uloschool, alsmede een
kleuterschool „Prinses Marijke", terwijl
Z.-Vlaanderen in Schoondijke weer een
nieuwe landbouwhuishoudschool kreeg.
Waterlandkerkje tenslotte kwam in het
bezit van een nieuwe lagere school. In
Aardenburg werd op 30 Nov. het fraaie
nieuwe raadhuis geopend, te Sluiskil
kwam de nieuwbouw van het r.k. zie
kenhuis gereed, te Sluis werd de ge
restaureerde windkorenmolen „De
Brak" in gebruik genomen, aan de uit
breiding van het chr. rusthuis „Rozen-
oord" te Sluis werd hard doorgewerkt
en Sas van Gent kreeg een mooi zwem
bad.
Proefnemingen met de Sikorsky-
helicoptère en een vliegtuig van
Prins Bernhard hebben de weg
gebaand voor de eerste Neder
landse iandbouw-luchtvaartonder-
neming, de thans in Amsterdam
opgerichte N.V. „Meteor", die
vliegtuigen aankoopt en piloten in
dienst neemt om in het komende
voorjaar klaar te staan voor de
bespuiting van landbouwgewassen.
De proeven zijn gedurende enige
jaren met veel succes onder
meer ook in Zeeland onderno
men.
JZ
DE VEEHOUDERIJ.
Er viel een toename te constateren
van de rundveefokkerij in Zeeland;
vooral het fokken van kwaliteitskalve
ren voor de export nam toe. Men be
gint ook te begrijpen, dat de melkpro
ductie van groot belang is. De K. I.
werd eveneens meer en meer toegepast.
De gezondheidstoestand van het Zeeuw
se vee werd door veterinair-hygiënische
methoden verbeterd. Het mond- en
klauwzeer tastte dit jaar vele bedrijven
aan.
Van belang is ook het besluit om een
melk-afzetorganisatie te stichten op
Zuid-Beveland. Hierover worden nog
steeds besprekingen gevoerd.
DE PAARDENSTAPEL.
Al is de belangstelling voor de me
chanisatie in Zeeland toegenomen, de
grote kern van paardenfokkers is ge
bleven. Grote teleurstelling betekende
de subsidieverlaging door Prov. Staten.
Overigens worden nog prachtige resul
taten bereikt.
Dat bleek weer op de nationale ten
toonstelling te Den Bosch, waar Jenny
van stallen de Dobbelaere uit IJzendij-
ke tot kampioensmerrie werd verkoren.
Het bleek ook uit de overweldigende
belangstelling voor de premiekeuringen,
die in deze provincie werden gehouden.
De kampioenschappen voor landelijke
ruiters, dit jaar te Kortgene gehouden,
waren eveneens bewijs, dat de liefde
voor het paard nog niet verdwenen is
bij de Zeeu"'se boerenjeugd.
ASPECTEN.
Het grote landbouwplan, dat door
minister Mansholt op 15 November bij
de Tweede Kamer werd ingediend, is
ook voor Zeeland van belang. Van de
tientallen millioen, die vrij komen voor
modernisering van de landbouw en de
veeteelt, zal toch ook voor deze pro
vincie wel een druppel afvallen. Het
„borgstellingfonds voor boeren en tuin
ders" van ƒ25.000.000,— beoogt ver
hoging van productiviteit en rentabili
teit. Het T.B.C.-vrij maken van het
rundvee wordt nu met kracht ter hand
genomen. De ervaringen in Walcheren
opgedaan het eerste grote gebied,
dat reeds T.B.C.-vrij werd gemaakt
zullen hier worden benuttigd.
De Gezondheidsdienst voor Dieren in
Zeeland verdient daarom alle lof voor
het feit, dat men hier reeds dit jaar
de bestrijding aanpakte en daarmede de
rest van het land een jaar voor is ge
komen.
Ook dit jaar kwamen op -cultuur
technisch gebied belangrijke werken
tot stand. Met de ingebruikname vai^
een nieuw gemaal in de Schelphoek bij
Senooskerke werd het nieuwe ontwate
ringsplan van het Waterschap Schou
wen voltooid. Het streekplan Walcheren
met algemene stemmen door de Prov.
Staten aangenomen, is in economisch
opzicht van grote betekenis, daar het
immers beoogt in globale trekken het
gebruik van de grond aan te geven in
verband met de grote bevolkingstoena
me. Tussen twee haakjes, het dagelijks
bestuur van de Z.L.M. heeft zijn onge
rustheid uitgesproken over het tempo
waarmede de Planologische Dienst
werkt aan de streekplannen. Walcheren
is nog niet in werking getreden of men
spreekt reeds over Oost Zeeuwsch
Vlaanderen. De landbouwsector achtte
een betere vertegenwoordiging in de
P.P.D. derhalve gewenst.
Het plan om het poelgebied bezuiden
Goes te gaan herverkavelen, mag even
eens voor de landbouw van groot belang
worden geacht, temeer omdat volgens
een rapport van de Prov. Planologische
Dienst in de toekomst voor woningbouw,
industrie, openbare werken en recreatie
heel wat cultuurgrond verloren zal
gaan.
VAN ALLERLEI.
Dit overzicht besluitend met allerlei,
niettemin belangrijke gebeurtenissen,
willen we allereerst beginnen aan het
afscheid dat de heer C. Zwagerman als
oud Rijksveeteeltconsulent en zuivel-
consulent van agrarisch Zeeland op 5
Januari heeft genomen. Willen we ook
herinneren aan het overlijden van ir C.
P. G. Stevens op 4 April, aan het aftre
den van ir J. D. Dorst als secretaris
van de Stichting voor de landbouw op
24 April en het in dienst treden van zijn
opvolger de heer P. de Kam. Dan den
ken we ook aan het eeuwfeest van de
Fredêricapolder en de Z.L.M.-dag in
Oost Zuid Beveland op 19 Juni.
Ook dit jaar waren de Zeeuwse successen tijdens de jaarlijkse nationale
paardenkeuringen te 's-Hertogenbosch van „Het Nederlandse Trekpaard"
niet van de lucht. Dit is Jenny van Stallen de Dobbelaere uit IJzendijke,
die de kampioenstitel van Nederland behaalde.
