Bij ons thuis
«ZïEVwse
sopm
Uil mijn Pcdaó
ONRUST IN DE ABDIJ - 15 Augustus 1566
Uit het dagboek van een „Auslander'
Vrijdag 4 Mei 1951
'T ZEEUWSCH WEEKEND
Pagina 2
Vrijdag 4 Mei 1951
T ZEEUWSCh WEEKEND
Pagina 3
Verleje Zundag, vo' de karke angong,
kwam er een schaer kienders vo' me
zitte, allegaer uut één gezin. Drie
jonges en een stik o£ wat meisjen. 't
Wasse een mooi zicht. De drie jonges
'adde ielik een biebeltje bie der. De ene
'ad nog een gloednieuwe, 't Most nog
al wat geld 'ekost 'ebbe. Want ze bin
niet goedkoop teugesworig. Ik tikte 'm
op z'n schoere en vroeg 'm of ik z'n
biebeltje is zien mocht en toen zag ik
asdat er vo' in stong: „An Leendert bij
zijn tiende verjaardagHet was een
biebeltje waer van alles in te lezen
was. Oud en Nieuw Testament, de be-
riemde psalmen, de Drie formulieren
van Enigheid, en alle aere formulieren,
't Was kompleet. En toen zag ik asdat
de biebeltjes van z'n broertjes krek zo
wasse. Noe daer 'eb ik toch effies bie
stil gestaen. Dat gezin mot van 'n ge-
weun weekgelletje leven, en, zoa as ik
'ezeit 'a, der bin der 'eel wat. 'k Dinke
asdat dat kaereltjie niet veul aeres 'e-
krege zal 'ebbe mit z'n tiende verjaer-
dag. Of ie er blied met 'eweest 'eit?
Ik weet 't niet. Er was geen tied om
't em te vraege. Maer ik geloof asdat
ik één ding wel as zeker ken anneme.
As ie er noè niet blied met is, zal ie
't laeter zeker en 'ewis wezen, as ie 'eit
leren begriepen asdat een ouwer geen
mooier kedoo an z'n kinders geven ken
as juust dat.
Dat is de groate zegen van het kris-
telik gezinsleven, waer we nooit groat
genogt van dinke kenne. En ik vreze
wel is, asdat menig ouwer, die toch oak
graeg genogt zal 'ebbe dat de minse z'n
gezin kristeük noemt, er niet an dinkt
om zukke kedo's vo' der kinders te
koapen. Ze kriege teugesworig meesten-
tied wel van aoles, maer juust niet dat.
En zou hierin niet vo' een groat deel
de oorzaek legge, dat 't zoa mis gaet
in zoa veul 'uushouwes? Nog maer een
paer daege 'elejc krieg ik daer een be
wies van. Der kwam, bie ons op 't durp
een man en en vrouw mit een auto uut
Rotterdam, bie fermilie op bezoek. Hie
'eit een goeie betrekking, zoa ver as
ik weet en ik 'eb z'n fermilie van ouwer
op kind goed genogt gekend. Z'n groat-
vaeder was een man, die nog trouw
naer de karke gong, ie zou nie graeg
een keertje verzuumd 'a. Maer van de
opvoeding van z'n kinders trok ie z'n
eige niet zoa arg veul an. Z'n stand
punt wasse: God mot 't doë, de mens
ken der niet veul aeres an doë, dan 't
maer verprutsen. Noe z'n zeun, die nog
lang op 't durp bleef weunen, dee er al
niet zoa veul meer an. Ie trouwende
mit 'n vrouwe, van een aender durp,
waer ze het zoa krap niet nemen. De
kinders gonge naer de openbare schole
en noe is het in dorde 'eslacht 'elegaere
mis. De kaerel, die deuze weke mit z'n
vrouwe in de auto op 't durp kwam,
doet 'ele gaere nerges meer an. In een
karke komt ie nooit, liever gaet ie naer
de bioskoap en as het Zondag is, trekt
ie er mit z'n auto op uut, met vrouw
en kinders. Je behoeft niet te vraege
wat die kinders straks worre. Die weten
'elegaer nergens meer van of en weten
geen onderscheid meer tussen 'emel-
vaertsdag en Pienkstere, mo' je maer
rekene.
En hoe komp dat noe allegaere? Ik
wete best, dat we het niet in onze 'and
'ebbe. Oak in het beste gezin kan 't vo'
komme, asdat een kind of meerdere de
verkeerde kant uut gaen. Die gevallen
bin der, al geloaf ik niet asdat het zoa
'eel veul vo' komt. De regel is gelokkig
nog, asdat bie een goeie, ernstige op
voeding, de kinders de weg loape van
vaeder en moeder. God werkt in de ge
slachte, naer Z'n belofte. Maer God wil
oak asdat we as middel meewerke en
doen we dat niet, dan ken we der op
rekene, dat 't mis gaet. En dan gaet
't grondig mis oak en oak 'eel gauw.
In twee, drie geslachte ken 't of ëloape
weze met het kristelik leven, in zulke
fermilies. En an wie dan de schuld?
't Is dan oak niet vo' niks dat de
biebel op zoa veul plekke de ouwers
waerschouwt asdat ze der kinders bie
de opvoeding op de weldaden van het
Verbond te wiezen a. Lees er psalm 78
maer is op nae.
En daerom durf ik zegge: 't ken best
weze asdat dat kaereltje van tien jaer
bie z'n verjaerdag liever een aer pre
sentje 'a 'ekregen as 'n biebel, maer ik
weet oak wel zoa goed as zeker dat ie
laeter, oak al wor ie tachentig jaer, dat
presentje z'n eige zal wete te 'erinnere
as 't groaste kedoo dat z'n ouwers 'm
toen koape konne.
En daer komp 't maer op an.
FLIP BRAMSE.
„Hoe leer ik de mensen kennen".
Gelaatskunde voor iedereen, door
Mr Max. Uitgave van J. Philip
Kruseman's Uitgevers Mij N.V.,
Den Haag.
Wanneer men op leerboekjes, de aan
beveling leest „Voor iedereen", is men
licht geneigd een beetje sceptisch de li
teratuur ter hand te nemen. Gepopula
riseerde wetenschap, is geen wetenschap
meer.
„Engels in 25 lessen", en „tuinieren
in twee weken te leren", zijn dingen
die tot de onmogelijkheden behoren.
„Gelaatskunde voor iedereen" is een
goedkope slagzin, die 'n een beetje na
denkend mens eer zal afschrikken dan
tot kopen stimuleren.
Nu zijn dergelijke boekjes meestal
niet voor „nadenkende" mensen ge
schreven. Ze zijn ingesteld op de massa,
en die pleegt anderen voor zich te laten
denken. Dus, wel wat gereserveerd nam
ik het boekje dan ook, eerlijk gezegd,
ter hand.
Nu, moet ik zeggen, dat het mij mee
gevallen is. Al is het dan geschreven
voor „iedereen", er is toch gestreefd
naar een wetenschappelijke verant
woording.
Op het omslag lezen we: „dit werkje,
populair geschreven en rijk geïllus
treerd, verraadt een zorgvuldige studie
op het terrein van het menselijk ziele-
leven en vormt een geslaagde bijdrage
tot het onderzoek van de menselijke
geest in tijden, waarin vagebondisme en
misdaad hoogtij vieren".
Welnu, ik geloof, dat hier niet te veel
gezegd wordt We leren uit dit boekje,
dat niet alleen de ogen spiegels der ziel
zijn, maar dat men evenzeer uit de vorm
van het oor, de welving van de lippen,
de bouw van de schedel, de kleur van
het haar, de lijnen van de wenkbrauwen,
de structuur van de neus, het profiel
van het gelaat, kan afleiden, welk soort
individu men voor zich heeft.
Een interessant hoofdstuk is dat over
de „Naturellenleer", waarin iets wordt
verteld over de nieuwe snufjes uit Ame
rika over wat men daar ontdekt heeft
in verband met de psychologie. Deze
psychologie onderscheidt drie typen: de
voedselnaturel, de bewegingsnaturel en
de opname-naturel. Deze psychologie
gaat uit van het ontstaan der mensen
in het moederlijk lichaam. Uit de be
vruchte eicel ontstaat het begin, door
voortdurende celdeling, de kiemblaas,
waarin wij drie kiembladen waarnemen.
Uit het binnenste kiemblad ontstaat het
voedingsapparaat: maag, darmen, lever,
milt en long. Het middelste kiemblad
verbergt het bewegingssysteem: been
deren, spieren, hart en bloedsomloop.
Het buitenste kiemblad de opname: ze
nuwen, huid, zuigorganen, haren en
tanden. Wanneer nu een van deze kiem
bladen zich meer ontwikkelt, dan ko
men de eigenschappen van dit betref
fende kiemblad sterk naar voren. De
voedselnaturel b.v. is de man met de
korte ledematen, neiging tot vetaanzet-
ting, gezicht van onderen breder dan
boven. Dit soort mensen heeft allereerst
aandacht voor lichamelijk welzijn. Men
vindt er het type bij van de kasteleins,
spekslagers, koks, maar ook intelligen
tere voedingsnaturellen: b.v. in het ho
tel- en pensionbedrijf. De „bewegings"-
naturel, heeft een lang, hoekig gelaat,
stevige onderkaak, lang nek, Hij heeft
sterke wil-, daad- en bewegingsdrang.
Men vindt er de sportmensen onder,
mannen hij het leger, politie en de ma
rine, technici, uitvinders, grote onder
nemers. De „opname"-naturel heeft fijn
gelede, zachte vormen, ovaal gelaat, met
de grootste breedte in het voorhoofd,
grote, uitdrukkingsvolle ogen, kleine
mond, zacht zijde-achtig haar. Een sterk
gevoels- en gedachtenleven. De ziel is
alles, en wordt door zenuwen- en her-
sensysteem sterk beïnvloed. Tot licha
melijke arbeid zijn ze niet in staat.
Soms leveren ze toch op dit gebied ver
wonderlijke prestaties, maar ten koste
van hun zenuwstelsel. Dit zijn de ge
leerden, kunstenaars, hoofdarbeiders.
Natuurlijk zijn er allerlei vermen
gingen onder deze typen.
Hoe het zij, het ligt op de weg der
psychologen, deze nieuwe Amerikaanse
onderscheiding op het terrein der psy
chologie, op haar wetenschappelijkheid
te toetsen. Interessant is het in elk
geval. Zoals dit hele boekje interes
sant is.
'k Heb Koninginnedag op mijn eigen
houtje gevierd met mijn kroost. Er zou
op die dag natuurlijk geen school zijn.
Alleen in de middag wat festiviteiten.
Dat leek mp niet genoeg, daarom hield
ik Koninginnedag tevoren en helemaal
„onder ons". Ik ben het enige lid van
de feestcommissie en heb dus zorg te
dragen voor de traetatie. Dat kost me
een paar kwartjes voor een zak met
glanzende oranjezuurtjes. Doch daar
over behoef ik mezelf niet te beklagen,-
want op één zuurtje kun je een half
uur zuigen. Nu spreekt het vanzelf, dat
je al zuigende je mond moet houden.
Nu dan, is dat geen koopje, als je voor
een paar kwartjes zeven en veertig
monden voor een half uur gesnoerd
hebt. Ja, het zijn er nu zeven en veer
tig, want Jannetje Mulder heeft de ma-
zels.
Het is dus eerst mondje dicht en ze
moesten eigenlijk open, want op het
rooster staat: zingen. Goed, we zullen
ook wel zingen, maar straks dan. Ik
geef dus eerst college in staatsinrich
ting (op eigen manier weer). Daar zit
ten ze dus. Alles zuigt en sabbelt. „Da
delijk gaan we zingen", zeg ik monter.
Ze knikken allemaal blij van „ja", maar
geen mens, die mondeling Instemming
betuigt. Dan ga lk verder: „Eerst zal
lk eens wat vertellen. Maandag Is onze
Koningin jarig!" Ik vertel oud nieuws,
dat is duidelijk. Maar toch er moet wat
gezegd worden. „Krak, krak", klinkt 't
door de klas. Jaapjes tanden vermor
zelen het hele zuurtje, want alles goed
en wel, je kunt niet blijven zwijgen als
jc Jaapje bent. Jaapje brengt me gauw
aan het verstand, dat hij dat allang al
wist. Z'n eigen vader zal Maandag erreg
vroeg as het nog nacht is, de vlag al
uit het zolderraam steken. Meer spre
kers en spreeksters gorden zich aan om
het spreekgestoelte te beklimmen, daar
om kraakt en krakt het door de hele
klas. Bijna alle zuurtjes beëindigen op
dat ogenblik hun kortstondig bestaan.
Er zullen vele vlaggen worden uitge
stoken en vele meisjes zullen de prach
tigste strikken in het haar dragen. Als
ik genoeg gehoord heb, zeg ik heel en
thousiast: „Jullie zouden zeker ook wel
graag Koningin willen zijn?" Met één
slag gaan alle vingers omhoog. Ook van
de jongensIjverig geven ze mon
deling bevestiging: „Ja juffrouw, ja,
ja juffrouw!"
Ik wuif de vingers weg en vraag:
„Waarom Jaapje?" Nou, Jaapje zou
fijn alle dagen in de auto gaan zitten
Mieke wil graag Koningin zijn,
want dan kreeg ze alle dagen nieuwe
jurken. Leen Rijkers wil ook wel graag
óe hoge plaats innemen, want dan zou
hij alle dagen taartjes etenDat
schot treft in de roos, want velen knik
ken heftig. Ja, ja. Er zfjn buiten de
auto, de nieuwe jurken en de taartjes
ook nog andere gezichtspunten, maar
de genoemde zaken hebben toch de
meeste stemmen. Ik heb aandachtig
toegeluisterd en als lk vind, dat het nu
wel genoeg is, herhaal ik mijn vraag
nog eens: „Jullie zouden dus allemaal
wel graag Koningin willen zijn?" Ze
lopen allemaal regelrecht In de val, die
ik arglistig heb opgezet. Nóg enthousi
aster, nóg duidelijker dan eerst klinkt
het: „Ja, ja juffrouw!" Weer wuif lk
de vingers weg en zeg dan ernstig: „Ik
niet". Nu gaan de mondjes tóch open,
maar van verbazing. De juffrouw niet
Hoe is het mogelijk. „Nee", zeg lk
nog eens nadrukkelijk, „ik vind het te
moeilijk", 't Is opeens muisstil in de
klas. Geen wonder. De wereld staat op
zijn kop. Als nou toch je schooljuffrouw
zegt, dat ze het te moeilijk vindt om
Koningin te zijn, dan heeft een gewoon
mens geen schijn van kans om er iets
van terecht te brengenZeven en
veertig paar ogen blijven me vragend
aanstaren. Ze weten niet hoe ze het
hebben. Toch, zo klein als ze zijn, ze
voelen dat het me ernst Is.
Dan ga lk er eens gemakkelijk voor
zitten om mijn college in staatsinrich
ting te geven. We beginnen bij het be
gin. Ik vraag weer. „Zeg Llneke, zou
jij thuis alles kunnen doen, wat moeder
doet? Lineke's snuitje Iaat duidelijk
zien, dat ze In raadselen wandelt, maar
toch geeft ze behoorlijk antwoord, met
een overtuigd: „Nee juffrouw". „Veel
te moeilijk hé?" „Ja", knikt Lineke.
„Moeder zorgt dat thuis alles goed
gaat. Elke dag precies op tijd het eten
klaar, altijd de was schoon, elke dag
de kamer lekker schoon en gezellig. Al
tijd weer de kousen gestopt en de kleer
tjes genaaid. Veel werk hé?" Lineke
knikt al maar bevestigend. „Gaat moe
der des morgens wel eens fijn wande
len als het zonnetje schijnt?"
„Nee", zegt Lineke.
„Nee", herhaal ik, „moeder zou mis
schien best willen, maar dan komt het
eten niet op tijd klaar, en gelukkig
maar dat moeder altijd zo goed voor
alles zorgt. En dat doen alle moeders.
,Ja", knikken ze nu eenparig.
„Dat komt", zeg ik nu weer, „om
dat moeder weet, dat de Here je je
werk geeft en dan moet je het zo goed
mogelijk doen".
„Maar nu zorgen de moeders in huis
dat het goed gaat, maar wie zorgt er
nu, dat het in het dorp ook goed gaat?
Dat we nieuwe straten krijgen, dat de
lantaarns op tijd worden aangestoken en
wie zegt dat de politie goed moet kij
ken of er kwaad wordt gedaan?" Ik
verwacht het goede antwoord, gezien
de positie van onze populaire burge
meester.
Het antwoord klopt. De burgemeester.
Prachtig, maar eigenlijk zou overal
onze Koningin moeten komen kijken of
het goed gaat. Maar dat kan natuur
lijk niet, want dan zou de Koningin elke
dag in Amsterdam, Den Haag, Rotter
dam en op nog wel haast duizend plaat
sen meer moeten komen kijken. Daar
om zegt de Koningin tegen een heleboel
knappe mijnheren: „Nu moeten jullie
zorgen, dat het in elke plaats goed gaat.
En dan zijn er nog meer knappe mijn
heren die zijn elke dag klaar om te luis
teren, als jullie komen vertellen, hoe
het gaat Nu en die laatste mijnheren
komen het weer aan Mij vertellen. Zo
weet ik toch alles". Daarom moet de
Koningin heel dikwijls thuis blijven, om
dat er dan van die mijnheren komen om
Haar alles te vertellen en dikwijls ook
om te vragen, wat ze nu moeten doen.
Dat is moeilijk hoor, als je voor zoveel
plaatsen moet zorgen. En dikwijls krijgt
de Koningin ook van die dikke brieven,
die ze helemaal lezen moet en daarin
vragen de mensen ook vaak van die
moeilijke dingen aan Haar. Daarom
heeft de Koningin het zo druk. Dikwijls
zou ze graag een poosje met haar kin
deren, de Prinsesjes willen spelen, maar
dan heeft ze geen tijd, want dan komen
er weer mijnheren om met Haar te pra
ten. Ik ben blij, dat ik enkel maar
voor jullie heb te zorgen in schooL Dat
is gelukkig niet zo vreselijk moeilijk als
het Koninginnewerk".
Mijn college in staatsinrichting schijnt
stof tot overpeinzen te hebben gegeven.
Ze zijn er stil van. Daarom monter ik
ze op met weer een oranjekleurig zuur
tje. Dat doet de lichtzijde weer zien.
„Fijn hé, dat we zo'n Koningin heb
ben".
„Ja", zeggen ze welgemeend.
„Hansje, mijn filosoofje heeft diep
gedacht. Z'n vinger gaat omhoog.
„Juffrouw, bij uwes is toen ook een
mijnheer geweest".
Als de inspecteur dat eens wist, tot
welke conclusie mijn Hansje kwam
We moeten nog even zingen ook. He
laas kan het 't Wilhelmus nog niet zijn.
Heb dit kroost nog maar een paar
weken. Maar ik laat ze beloven, om op
de jaardag van de Koningin, Oranje
hoven te zingen, zo hard ze kunnen.
Deze belofte krijg ik grif. En die belofte
zal worden gehouden, daar ken ik ze
wel voor.
Yperen, Gent en Antwerpen aan
schouwen een toneel van verwoesting.
De beeldenstorm breekt los
De tijding verbreidt zich op de vleu
gels van de wind.
Te Middelburg, Goes en Zierikzee
raken de gemoederen in beweging.
Met ontzetting verneemt de Middel
burgse Bisschop Nicoiaas de Castro,
wat er gaande is.
Angst voor de toekomst grijpt hem
aan.
Hij draagt zijn secretaris Mr Jan
op, de beide Burgemeesters te halen.
„Ze moeten onmiddellijk naai- de
Abdij komen!"
„Weet u wel Eminentie, dat het van
daag Maria Hemelvaart is?" waagt de
secretaris op te merken.
„Al was het Allerheiligen! Ik moet
de heren spreken. Haal ze vlug!"
Een half uur later brengt de secre
taris de heren naar de grote „salette",
waar de Bisschop hen wacht.
Onmiddellijk steekt Zijne Eminentie
van wal:
„Ik heb bij geruchte vernomen, dat
men een aanval op de Abdij in de zin
heeft Op welke wijze kunnen wij zo'n
plan verijdelen? Ik kan toch zeker op
uw krachtige steun rekenen, Heren?"
vraagt hij.
„Dat gerucht is zéér overdreven,
Eminentie, verklaart Burgemeester
Claeszn, heel positief.
„Inderdaad Eminentie!" stemt z'n
collega in: „U kunt gerust zijn. In ons
goede Middelburg zal dit zo'n vaart niet
lopen! We kennen onze mensen!"
Maar De Castro is helemaal niet ge
rust en zegt:
„Ik ben terdege gewaarschuwd, 't Zal
goed zijn, dat u oplet. U behoort met
uw schutters en gilden te spreken, op
dat zij mensen gereed hebben als het
gevaar dreigt. Een gewaarschuwd man
geldt voor twee
Vier dagen later worden de Burger
vaders weer ontboden. Nu in tegen
woordigheid van de de Baljuw.
De Castro informeert ongeduldig:
„Hoe staat het nu? Hebt u al met
de schutters overleg gepleegd, om te
helpen „resisteren" en u kunt zich pa
raat houden?"
De Burgervaders verklaren, dat zij
dit nog niet gedaan hebben. En zij
hebben hun argumenten bij de hand.
Waarom zullen ze het doen?
In Middelburg dreigt toch geen los
bandigheid
Trouwens, zij weten niet, hoe de
schutters daar over zullen denken; de
één wil misschien helpen, de ander niet.
Dit laatste argument maakt de angst
van de Bisschop des te groter.
„Wat, zijn ze niet allen betrouwbaar?
Dan is het zoveel te meer uw plicht
de schutterij te ontbieden, en te onder
zoeken, wie betrouwbaar is en wie met!
Men vordere van ieder de eed van trouw
aan de Heilige Kerk!"
ONS KORT VERHAAL
Enfin, het ging volgens de plannen.
Toen we boven op de heuvel kwamen
banden we fluks onze lap aan de stok
en daalden met kloppend hart af.
Hoe zou het aflopen? Hoop en vrees
wisselden elkaar af.
Aan het eind van het wegje, daar
waar liet op de grote weg uitkwam za
gen we tenslotte enige beweging van
soldaten.
De spanning steeg, hadden ze ons al
opgemerkt
We kwamen nader, duidelijk zagen
wie nu het grauwgroen van soldaten
uniformen.
We begonnen te twijfelen, het waren
toch wel Amerikanen? Als het nu eens
Duitsers waren
Maar het was al te laat om terug te
keren. Ze hadden ons al gezien.
Met het geweer op ons gericht stond
een patrouille ons op te wachten.
We konden de soldaten nu duidelijk
zien. Nee, de uniformen waren toch
anders ais van de Duitsers, gelukkig.
We kregen weer moed, dat moeten onze
lang verbeidde bevrijders zijn!
Toen klank een krachtig: Halt!
Htrik>! We are Dutchman! riepen wij.
Om gameren gingen omlaag en we
kwamen nadar.
Max, die van ons het beste Engels
sprak, deed het woord.
Hij vertelde hoe het op het dorp ge
steld was, hoe de Duitse soldaten des
nachts allen verder getrokken waren,
en dat de bevolking hoopte op een spoe
dig einde van de strijd. Ook dat de bur
gemeester verboden had de witte vlag
uit te steken. Voorts een waarschuwing
voor Duitse stellingen aan de overzijde
van de Ruhr.
De militairen luisterden met belang
stelling. Een jeep kwam aanrijden en
door een telefoon hoorden we enkele
bevelen geven. Enige korte commando's
weerklonken, en even later zagen we
infanteristen achter elkaar in de rich
ting van het dorp oprukken.
Ondertussen waren we met een onder
officier wat verder de weg opgelopen.
Onder dekking van bomen en huizen
zagen we grote tanks en ander mate
riaal opgesteld.
Uit een villa iiaalde een soldaat voor
ons levensmiddelen. Hier zei hij, jullie
zult wel honger hebben. Het was een
hamstervoorraadje van de Duitser die
hier gewoond had; pakken suiker, inge
maakte varkenskiuiven en dergelijke.
Van soldaten kregen we volop siga
retten, en we waren x> vol van het
geen we allemaal zagen, dat we bijna
vergaten, dat we eigenlijk in een zeer
gevaarlijke zone waren.
Vrolijk en vol goede moed aanvaar
den we de terugtocht, blij omdat de on
derneming zo goed geslaagd was, en dat
nu eindelijk het uur der bevrijding was
geslagen.
De Amerikanen waren onderwijl tot
vlakbij het dorp genaderd. Op geen hon
derd meter van onze barak, op de top
van de steile heuvel troffen we ze aan.
Maar nu begingen we de grote on
voorzichtigheid om te blijven staan en
een praatje te maken met de soldaten.
Vanaf de overkant van de Ruhr be
gonnen de Duitsers plotseling te schie
ten. We gooiden cms allen plat op de
grond, en ik Jiet me van de steile hel
ling afrollen. Max deed hetzelfde, en zo
waren wij buiten schot Maar Jaap en
de anderen hebben daar boven angstige
minuten doorgebracht Toen na een
kwartiertje het schieten ophield kwa-
me ze gelukkig, als door een wonder
ongedeerd benedien.
De jongens uit de barak stonden vol
ongeduld ome terugkomst af te wach
ten. Het eerste waar ze om vroegen was
om sigaretten.
Maar we hadden meer, we hadden
eten meegebracht!
Direct werd hiervan een feestmaal
aangericht Zulke heerlijke dingen had
den we in tijden niet gegeten.
Vanuit het dorp kwamen nu ook men
sen aangelopen. Ze hadden gehoord, dat
we bij de Amerikanen geweest waren,
en ze vroegen naar ons.
O, wee, dacht ik, dat gaat mis. Als
de burgemeester het ter ore kamt is
hij in staat om ons neer te schieten, een
half uur voor de bevrijding. We moeten
zien, dat we weg komen.
Ik deelde mijn vrees aan de jongens
mee, en dadelijk waren we er het over
eens: we gaan er vandoor.
We pakten onze koffers en wat eten:
ieder een pak suiker en een varkens
kluifje, en daar gingen we dan.
Overigens bleek het, dat de mensen
alleen maar om sigaretten te doen was,
maar voor alle zekerheid smeerden we
hem toch maar. Bovendien verlangden
we erg naar huis.
We gingen weer met zijn vieren: Jaap,
Max, Piet en ik.
De heuvel klommen we over, dan
langs de landweg naar Strickherdicke
tot we op de grote weg naar Unna
kwamen.
We waren nu achter het front, en het
strijdgewoel lag achter ons.
Dat hier kort tevoren gevochten was,
was duidelijk te zien. Overal lagen ka
potte wapens en wagens en zelfs doden.
Allemaal Duitsers.
Verder was het erg stü op de weg.
Dit kwam misschien omdat een deel van
de weg onder vuur lag van Duits ge
schut. Daar waren we voor gewaar
schuwd, maar zonder ongelukken kwa
men we in Unna aan.
Wat we hier te zien kregen deed ons
de haren te berge rijzen.
Russen, die evenals wij bevrijd waren,
hadden de stad geplunderd. Stomdron
ken lagen sommigen op straat. Vrouwen
liepen handenwringend door de straten.
De chaos was met geen pen te be
schrijven.
Zo gauw mogelijk verlieten we dan
ook 'de stad. We kwamen op de weg
naar Soest. Een lange stroom van vluch
telingen bewoog zich langs de weg. Een
tijdlang gingen we met de stroom mee,
maar omdat het al tegen de avond liep,
besloten we eens naar onderdak uit te
zien.
We stonden even stil, om te beraad
slagen toen een vrouw jammerend op
ons toe kwam lopen, en smeekte of we
toch bij haar wilden overnachten. Wat
was het geval? De vrouw was doods
bang voor de Russen, en ze was van
mening dat, ais wij bij haar sliepen, de
Russen wel voorbij zouden gaan. Enfin,
voor ons was het een uitkomst, en voor
haar ook, tenminste ais de Russen in
derdaad wegblijven.
Melk en koffie kregen we volop te
drinken, en toen hebben we ons een
slaapplaats gereedgemaakt op de keu
kenvloer.
De bevrijding is aangebroken, waar
naar we jaren verlangd hebben, en: we
zijn op weg naar huis!
13 ApriL
Eindelijk weer eens een hele nacht
geslapen!
Welk een gewaarwording bij het ont
waken: vrij te zijn!
We raadpleegden de kaart, voor we
weer op weg gingen. Eerst moesten we
naar het Noorden, want ze zeiden, dat
Dordmund nog niet bevrijd is.
Toen gingen we weer op weg. Eerst
door binnenwegen in de richting Hamm.
Onderweg kookten we de varkenskiui
ven, en een eind verder werden we op
een boerderij onthaalt op koffie en
warm eten.
Hamm was verschrikkelijk verwoest.
Het was een troosteloos gezicht toen we
door de stad trokken.
Nadat we Hamm gepasseerd waren
sloegen we de weg naar Lünen in.
Nu was elke stap die we deden een
stap dichter bij huis, we liepen nu im
mers naar het Westen.
Tussen Hamm en Lünen vonden we
een boerderij waar we in het stro kon
den slapen. We hadden ons wat ver
frist en de voeten verzorgd, en hoopten
op een goed nachtrust.
14 ApriL
We waren 's morgens al weer vroeg
op pad.
Steeds maar liepen we naar het wes
ten. Onderweg bietsten we hier en daar
eten bij elkaar.
Overigens was de tocht erg ver
moeiend. Hadden we maar een wagen
tje of een fiets voor onze bagage.
We hadden allen grote blaren op on
ze voeten. We hadden dan ook geen van
alle behoorlijke sokken, en schoenen al
evenmin.
Het stond te bezien of we het zo vol
konden houden.
's Avonds hadden we weer een boer
derij gevonden waar we slapen konden.
Ik had mijn voeten verzorgd, me ge
wassen en geschoren, en toen konden we
slapen gaan.
15 April.
Weer waren we vroeg op weg.
Nauwelijks twee km. hadden we ge
lopen toen we aan de kant van de weg
een aardige trekkar zagen staan, 't Was
een stille weg, en zeker op dit vroege
morgenuur. Nergens in de ganse om
trek was een sterveling te zien.
Die is voor ons, zeiden we tegelijk.
Onze koffers er op gooien was het
werk van een oogenblik, en even later
gingen we, van onze lasten bevrijd, wel
gemoed voorwaarts.
In versnelde pas ging het voort, maar
voor we 5 km. gelopen hadden kwam
aan onze wandeling plotseling een einde.
Op een kruispunt stond een Ameri
kaanse wachtpost opgesteld.
Alle „Auslanders" werden aangehou
den, en wij ook.
We moesten op een vrachtauto klim
men en toen die vol was werden we
naar een groot barakkenkamp gereden.
Hier moesten we nu blijven tot er ge
legenheid was om ons verder naar huis
te vervoeren.
Het eten hier best, en het was mis
schien maar goed, dat we nu op zo ge
makkelijke manier thuis konden komen,
want nu we wat tot rust kwamen voel
den we pas hoe uitgeput we waren.
Wat zal ik nog meer uit mijn dag
boek laten lezen?
Ik zal U maar niet vervelen door U
van de lange reeks van dagen, van we
ken zelfs die volgden, de gebeurtenissen
te verhalen.
Zes lange weken bleven we in dat
Amerikaanse kamp.
Zes lange weken zagen we dagelijks
uit naar de beloofde vrachtauto's, die
ons naar het geliefde vaderland zou
den terugbrengen.
Maar toen we op die gedenkwaardige
25 Mei eindelijk, eindelijk, op de auto's
klommen, kende onze vreugd dan ook
haast geen grenzen meer.
Wie zal het enthousiasme begrijpen,
en de gevoelens (waardoor bü sommigen
zelfs de tranen in de ogen kwamen),
toen we diezelfde dag de vaderlandse
grens passeerden?
Alleen die, meer dan twee jaar in
buitenlandse gevangenschap geweest en
teruggekeerd is, begrijpt er iets van.
En twee dagen later waren we thuis.
„Thuis", zeg ik, wat een begrip! maar
nu tastbaar!
Het Duitsland-avontuur had een ein
de
Soli Deo Gloria!
Mtjurg.
A.IK,
