Zeeland in 1950: Groeiend besef van de vele vraagstukken. Meer bereidheid de handen ineen te slaan. Het begin van een Zeeuws réveil. Zaterdag 30 December 1950 PROTESTANTS CHRISTELIJK DAGBLAD Het jaar 1950 is voor de provincie Zee land van grote betekenis geweest. Wanneer dit wordt geconstateerd, dan geschiedt het niet uitsluitend met een verwijzing naar allerlei feiten en grote gebeurtenissen, waar aan Zeeland dit jaar zo rijk was. Neen, allereerst moet gewezen worden op het groeiende besef en begrip van de grote vraagstukken, waarvoor Zeeland staat. Vraagstukken op elk gebied, waarvan de oplossing de toekomst van onze provincie zal bepalen. Zien wij het goed, dan is er vooral in het jaar 195C in sterke mate de bereidheid gegroeid om als Zeeuwen de handen ineen In dit jaaroverzicht, dat onmogelijk de volledigheid kan benade ren, willen wj| ter staving van het hierboven gestelde een aantal feiten noemen, waaruit blijkt, dat er sprake is van wat wij het begin van een Zeeuws réveil willen noemen. Niet alleen op mate- Tleel, maar vooral ook op cultureel en geestelijk terrein. te slaan en zich te bezinnen op de vraag, wat geschieden moet om Zeeland omhoog te brengen. Tal van initiatieven getuigen daarvan. Men kan nog niet spreken van een volksbeweging en of dat in deze door haar geografische ligging zo moeilijke pro vincie wel ooit het geval zal zijn, valt te betwijfelen. Het zal er veel meer op aan komen stap voor stap en door samenwerking van hen, die tot het geven van leiding geroepen zijn, resultaten te bereiken, die op zijn minst het nog steeds gehoorde verwijt, dat Zeeland achteraan komt, met de feiten tegenspreken. Koninklijk bezoek hoogtepunt van het jaar. Een gebeurtenis, die wel heel sterk tot het hart der Zeeuwen gesproken heeft, is het konink lijk bezoek op 18 en 19 Augus tus geweest. Wie de bezoeken van onze Koningin en Prins Bernhard aan de meer dan 30 Zeeuwse gemeenten heeft mede gemaakt, is opnieuw onder de indruk gekomen van de grote Oranjeliefde der Zeeuwen. Op de meeste plaatsen was er een laaiend enthousiasme en de feestelijkheden, die ter gelegen heid van dit bezoek zijn gevierd, waren spontaan en fris. Het was zeer juist gezien voor dit be zoek vooral de uithoeken van de provincie te kiezen, Schou wen en Duiveland en Zeeuwsch- Vlaanderen. Waar men ook j kwam, er waren vele duizenden mensen op de straten, die geest- driftig het koninklijk paar toe juichten. Het waren hoogtijda gen voor Zeeland, die op de koninklijke gasten, gelijk zij zelf verklaarden, een onvergetelijke indruk hebben gemaakt. De culturele manifestatie te Gent. Als een punt, dat het ontwa kende besef van het Zeeuws eige ne bewijst, moet in de eerste plaats worden genoemd do grote culturele manifestatie in Gent. Wie had enkele jaren geleden kun nen denken, dat zoiets mogelijk zou zjjn? Do organisatoren heb ben onoverkomelijke moeilijkhe den moeten overwinnen, maar he resultaat heeft allo verwaehtir gen overtroffen. „Zie Zeeland" werd een sui ces van de eerste orde en nie.. alleen de Nederlandse pers, maar ook de Belgische, stond vol over deze tentoonstelling, die 'n enorme goodwill voor Zeeland heeft geschapen. Niet alleen vele duizenden Belgen, maar ook enige duizenden Zeeuwen, heb ben in Gent Zeeland „ontdekt" en het is alleen maar te betreu ren, dat het wel niet mogelijk zal zijn deze expositie ook in eigen provincie te organiseren. Een der gevolgen van Gent zal ook zijn, dat de culturele con tacten tussen Vlaanderen en Zeeland sterker zullen worden, maar daarbij mag niet worden' vergeten, dat dit contact uit zichzelf groeien moet en men rekening moet houden met de in vele opzichten andere le vensgewoonten en religieuze in zichten van Vlamingen en Zeeu wen. Het Zeeuws Tijdschrift verscheen voor het eerst. In het afgelopen jaar is het ook gekomen tot het verschij een (voorlopig) tweemaan delijks orgaan, dat op populair wetenschappelijke wijze voor lichting wil geven over verle den en heden van Zeeland. Deze uitgave is gewaagd en het risico van de initiatiefne mers is niet gering. Men moet hun echter dankbaar zijn voor hun werk, dat er, blijkens de eerste resultaten, zijn mag. La ten wij hopen, dat dit tijdschrift een waardige plaats mag ver overen in het Zeeuwse leven en voor zijn deel mag medewerken aan de ontwikkeling van de provinciale gedachte. teit bezochten Middelburg be gin Juli, toen de bekende V.U.- dagen daar werden gehouden. In Juli vielen ook de congres dagen in Middelburg van het Ned. Landhuishoudkundig Con gres, waar belangrijke lezingen over Zeeuwse waterstaats- en inpolderingsvraagstukken wer den gehouden. Nog is de lijst niet uitgeput. In de tweede helft van Juli hield de Ned. Smedenbond een congres in Middelburg, begin September was er daar een con gres van de Ned. Ver. voor Landaanwinning en veertien da gen later kwamen de Neder landse tandartsen hun werk en hun belangen bespreken. Deel nemers uit 27 landen aan het te Amsterdam gehouden stede bouwkundig congres kwamen in dezelfde maand de situatie op Walcheren in ogenschouw ne men en eind September congres- In September heeft Z. K. H. Prins Bernhard het verzets- monument te Terneuzen onthuld. Talrijke congressen brachten duizenden naar Zeeland. Zeeland was in 1950 wel erg in trek bij vele landelijke orga nisaties en verenigingen. Vele duizenden uit binnen- en bui tenland bezochten hier een con gres of een conferentie en zij maakten bijna allen daarna een trip door een deel der provin cie. Met de Paasdagen hield de Kon. Bond van Chr. Zang- en Oratoriumverenigingen zijn toogdagen in Goes. In Mei kwa men de christelijke landbouw- jongeren voor hun bondsdagen naar Middelburg, begin Juni was er in Vlissingen de bonds dag van de Lutherse Mannen- verenigingen en aan het einde van die maand hielden de Ge reformeerde Mannenverenigin- gen hun toogdagen in de Zeeuw se hoofdstad. Enkele duizenden nen van het Zeeuws Tijdschrift,vrienden van de Vrije Universi Ook Zeeuwsch-Vlaanderen werd door H. M. de Koningin niet vergeten. In Schoondijke waar juist de grote paardenmarkt werd gehouden, wandelde het Koninklijk echtpaar langs de prachtige Zeeuwse paarden. seerden de Nederlandse inge nieurs in Middelburg. Men ziet: een respectabele lijst, die mis schien nog niet eens volledig is. Nu wjj het tocli over bezoek van buiten hebben dient nog even her innerd te worden aan het bezoek, dat mevrouw Roosevelt op 20 Juni aan Oud-Vossemeer bracht en aan 't bezoek van Prins Bern hard op 20 September aan Ter- neuzen, waar hjj een monument voor de door de Duitsers gefusil- leerden onthulde. Enige honderden autoriteiten, o.w. vele ministers en ambassa deurs, kwamen op 16 Mei naar Kapelle voor de indrukwekken de ingebruikneming van de ere begraafplaats der in de Meida gen van 1940 gesneuvelde Fran sen. Voorts was er op 4 November j.l. op Walcheren weer een boomplantdag, die een aantal Belgische en Luxemburgse autoriteiten naar het eiland bracht. Nieuwe Statenleden werden gekozen. Op 26 April j.l. vonden de verkiezingen voor de leden van de Prov. Staten plaats. Zoals te verwachten viel deden zich geen sensationele verschuivin gen voor. De communisten ver loren hun enige zetel en zij hebben nu in geen enkel open baar college in Zeeland meer een vertegenwoordiger. Ook de V.V.D. raakte een zetel kwijt en die zal wel gegaan zijn naar de Middenstandspartij, die voor het eerst aan de verkiezingen deelnam. De partij van de Ar beid won een zetel en de K.V.P. de A.R., de C.H.U. en de S.G.P. handhaafden zich. De samen stelling van 't college van Ged. Staten onderging geen wijzi ging. De uitslag der verkiezin gen maakte dit niet nodig. Aan het einde van het jaar hebben Oei. Staten de Prov. Staten de voordracht doen toe komen voor de benoeming van een nieuwe Griffier der Staten. Er waren maar liefst 42 sollici taties ontvangen en daaruit hebben Ged. Staten een voor dracht van drie gemaakt, waar van tnr J. Pilaar, chef van de tweede afdeling der Prov. Grif fie, nummer één is. Ongetwij feld zullen over deze belang rijke zaak in de komende spe ciale Statenzitting wel beschou wingen worden geleverd. De zeer kundige Griffier der Staten, dr B. D. H. Teilegen Azn, die Zeeland vele jaren op voor treffelijke wijze heeft gediend, zal in April a.s. met pensioen gaan. De Commissaris der Konin gin, jhr mr A. F. C. de Casem- broot, die zich ook in het afge lopen jaar in alle kringen en lagen der Zeeuwse bevolking bèwoog, werd helaas in het na jaar door een ziekte overvallen. Wij spreken de wens uit, dat hij spoedig geheel hersteld mag zijn en zijn arbeid ten dienste van onze provincie zal kunnen hervatten. Grenswijzigingsplannen veroorzaakten deining. Onbewogen was op de meeste eilanden het openbare leven niet. Dat kwam door de plan nen van Ged. Staten tot ge meentelijke herindeling. Begin Januari werden de plannen voor Walcheren bekend, eind Januari voor de zak van Zuid- Beveland en medio Juni voor een deel van Oost Zeeuwsch- Vlaanderen. De raadsvergade ringen in de betrokken gemeen ten waren even zovele protest- vergaderingen, hetgeen ook niet anders te verwachten viel. Nu alle gemeentebesturen al weer geruime tijd geleden hun af wijzende mening hebben medege deeld aan Ged. Staten, heerst er diepe stilte. Men fluistert, dat Ged. Staten 't er zelf niet over eens zijn, wat nu verder gebeuren moet Nog twee opmerkingen over deze zaak. De meeste gemeen tebesturen hebben zich angst vallig onthouden van het doen van bepaalde suggesties, indien zij niet met de plannen accoord gingen. Te begrijpen: het zou kunnen worden uitgelegd als een bewijs, dat zij met andere gemeentegrenzen accoord zou den gaan, en dat gaan zij nu juist niet. De tweede opmerking is deze: uit het slechte bezoek aan de meeste raadsvergaderin gen bleek, dat de bevolking zich voor de kwestie weinig of niet interesseert. Acties, zoals die bij grenswijzigingsplannen in andere delen van het land voorkomen, b.v. inzamelen van handtekeningen enz., kwamen in Zeeland niet voor, voorzover j ons bekend. En eerlijk gezegd: j is de zaak nu zó belangrijk en ingrijpend, dat men als leeuwen blijft vechten voor een gemeen- I telijke zelfstandigheid, die al voor een groot deel door de ontwikkeling der verhoudingen is uitgehold? Polder- en waterschaps problemen zijn urgent. Een onderwerp,, dat in het middelpunt van veler belang stelling stond, was dat der pol der- en waterschapsvraagstuk ken. Begin 1950 werd ir. Am sterdam een groot congres ge houden, waar uitvoerig gespro ken werd over de nog steeds stijgende polder- en water schapslasten. In Zeeland is de toestand in vele polders bijna onhoudbaar en steeds meer stemmen gaan op om de verdedi ging der kusten Rijkszaak te maken. In een interessant rap port zijn diverse suggesties aan de hand gedaan, maar tot he den zijn nog geen resultaten be kend. De gedachte is gerezen aan een provinciaal zeeweringen fonds, maar of het daarvan zal komen is niet te zeggen. Het is te betreuren, dat de kwestie zo blijft slepen. De strijd tegen het water is in Zeeland eeuwen oud en angstig is de situatie geluk kig nog nergens. Maar dat kan spoedig wel het geval zijn, met een flinke storm b.v. Dan is het misschien te laat. In dit verband moet ook her innerd worden aan de grote moeilijkheden die in onze pro vincie bestaan met betrekking tot de verzilting en verdroging van vele gronden. De maatre gelen, die hier nodig zijn, eisen veel geld en waar moet dat vandaan komen? Men ziet het: hier liggen grote vraagstukken. Herinnerd worde nog aan de laatste mededeling van minister Spitzen, dat geen enkele beslis sing over een financieringsplan voor de oeververdediging zal worden genomen voordat de be sprekingen met Ged. Staten van Zeeland over de bekende wet van 1870 zijn geëindigd. En hét is heus niet zo, dat deze besprekingen pas gisteren be gonnen zijn Het Zwin verontrustte de gemoederen. Om nog even bij „waterpro blemen" te blijven: de Zwin kwestie heeft dit jaar heel wat tongen en pennen in beweging gebracht. Vooral Knocke, be ducht, dat het Zwin geheel gaat verzanden, oefende felle critiek op Nederlandse autoriteiten, die „Het Vrije van Sluis" toeston den een dam te leggen door één der Zwingeulen vlak bij de kust. Men had er echter geen oog voor, dat dit noodzakelijk was met het oog op de kust verdediging, die ter plaatse veel zorgen schiep en die wel op een andere manier zou kunnen wor den verstevigd, maar dan enor me kapitalen zou kosten. Bo vendien verloor het protest veel van zijn effect, toen bleek, dat van Nederlandse zijde aan het open houden van een andere geul veel geld wordt besteed. Plechtige opening van de Franse begraafplaats te Kapelle, bevestigde Vice Admi raal Rost van Tonningen een Nederlandse onderscheiding op het vaandel van het 2e en 3e regiment speciale troepen. Inpolderingsplannen van de Braakman kwamen gereed. Van waterstaatsproblemen naar inpolderingen is maar een kleine stap. En daarover zijn in dit overzicht verblijdende mede delingen te doen. De Braakman plannen kwamen gereed en werden ter inzage gelegd. Ge meente- en polderbesturen maakten van de geboden gele genheid gebruik hun bezwaren naar voren te brengen en nog maar enkele dagen geleden heb ben Ged. Staten nu hun advies uitgebracht. Zo kan dan het volgende jaar met het werk worden begonnen. Het zal 1955 worden, voordat de gron den geheel zullen zijn ingedijkt. Voorts is een onderzoek naar inpoldering van een deel van het Noorder Sloe gaande, terwijl mag worden geconstateerd, dat ae re gering de motie van de Zeeuwse Polder- en Waterschapsbond over spoedige indijking van het ver dronken land van Saeftinge niet naast zich heeft neergelegd. Het In dit verband is het verheu gend, dat wellicht binnen af zienbare tyd een provinciaal financieringsfonds of een z.g. industriebank het mogelijk zal maken de grote financierings problemen, die het risico voor de ondernemer thans ondrage lijk maken, aanzienlijk te ver minderen. Voorts blijkt, dat het Provin ciaal Bestuur een open oog heeft voor het waterprobleem, dat bij zeer vele industrieën een grote rol speelt. Het besloot n.l. een Stichting Zoetwatervoorziening in het leven te roepen, die alle met de watervoorziening en -af voer samenhangende vraagstuk ken onder ogen zal zien. Het E.T.I. heeft zich in het jaar 1950 een steviger plaats in het economische leven van Zee land verworven. Zeer vele zijn de contacten met het bedrijfs leven in en buiten de provincie en mede dank zij het werk van dit Instituut konden in verschil lende plaatsen in Zeeland nieu we industrieën worden gesticht. blijkt echter steeds meer, dat uit eindelijk het drle-ellandcn-plan van prof. Jansen uit Delft, de man van de droogmaking van Walche ren, de beste oplossing zal zj|n Maar of het ooit daartoe zal ko men? Het Sloe werd dit jaar inge zaaid met koolzaad. Er waren voor de voorlopige verpachting liefst 350 gegadigden, van wie er slechts 25 konden pachten. Dit vestigt weer eens duidelijk de aandacht op het grote pro bleem van de Nederlandse en de Zeeuwse landbouw, n.l. de schreeuwende behoefte aan cul tuurgrond voor jonge boeren. E.T.I. maakt Ontwikkelings plan Zeeland. Het spreekt vanzelf, dat in dit overzicht een korte beschou wing over het economische le ven van Zeeland niet mag ont breken. Toen wjj in het begin spraken over een meerdere be wustwording van de problemen en het besef, dat deze in grote stijl moeten worden aangepakt, dachten wij met name aan het economische ontwikkelingsplan voor onze provincie, tot het ma ken waarvan Ged. Staten het Economisch Technologisch In stituut opdracht gaven. Dit plan, dat zeer dynamisch zal zijn, kan een element van grote betekenis worden voor de toekomstige structuur van Zee land. Meer en meer ontstaat het besef, dat het niet mogelijk zal zijn het Zeeuwse volk werk en brood te waarborgen, indien niet de weg naar meer industriali satie wordt gevolgd. Het gaat er nu maar om van de grote jndustriekoekvoor het hele land een zodanig deel voor Zeeland te verkrijgen, dat de thans smalle, goeddeels agrari sche, economische basis, breder wordt. De politiek van tal van Zeeuwse gemeenten is reeds ge richt op de aantrekking van in dustrie. De voorwaarden tot vestiging worden zo gunstig mo gelijk gemaakt. Bij dit alles mag men echter niet vergeten, dat de eerste voorwaarde voor indus trievestiging is het initiatief van de particuliere ondernemer. Het hoogtepunt voor Zeeland was in het af gelopen jaar het Koninklijk bezoek. De eer ste ontmoeting tussen onze Ko ningin en de Zeeuwen vond plaats te Tho- len, waar Jhr. Mr A. F. C. de Casembroot Hare Majesteit en haar gemaal begroette. Werkgelegenheid en emigratie. De werkgelegenheid in het af gelopen jaar was over 't alge meen nog -'oldoende, al beweegt het aantal werkzoekenden, uiteraard ook afhankelijk van het seizoen, zich in stijgende lijn. Vooral in volledig agrari sche gebieden zal binnen zeer korte tijd het probleem nijpend worden. Momenteel staat Zee land, wat het aantal werklozen per 1000 inwoners betreft, ge lukkig nog op bijna de onderste plaats. Dank zij de medewerking van het bedrijfsleven en de be middeling van het Gewestelijk Arbeidsbureau konden de mees te uit Indonesië teruggekeerde Zeeuwse militairen aan werk worden geholpen. Het wordt steeds moeilijker uiteraard, maar daar staat tegenover, dat de meeste Zeeuwen nu zijn terug gekeerd. Het is tot voldoening stemmend, dat deze zaak zo „geruisloos" en tot tevredenheid kon worden afgewikkeld. De belangstelling voor emigratie werd onder de Zeeuwen in 1950 groter. De voorlichtingsavonden, die op tal van plaatsen werden ge geven, werden vaak bezocht door zeer serieuze „emigratie-candida- ten". Al is bet aan de ene kant jammer, dat meestal de actiefste mensen vertrekken, aan de andere kant moet men respect hebben voor hun doorzettingsvermogen en energie om in het nieuwe va derland met God en met ere een nieuw bestaan op te bouwen. De mosselkwekers werden ernstig gedupeerd. Tegenslagen bleven sommige groepen van de Zeeuwse bevol king dit jaar niet bespaard. Wij denken vooral aan de nijvere mosselkwekers te Yerseke en Bruinisse, die zeer ernstig ge dupeerd werden door een mos selziekte, die wordt aangeduid met de welluidende naam myti- licola intestinalis, maar die min der mooie gevolgen heeft. Dr Korringa, de expert op mossel en oestergebied, reisde naar Frankrijk om te onderzoeken, of import van Franse mossels een oplossing kon bieden. Hij keerde zonder resultaten terug. Nog steeds is geen bestrijdings middel van de ziekte gevonden en het ziet er met de Zeeuwse mosselcultuur somber uit. De mosselkwekers zijn zonder werk en aangewezen op ondersteu ning. Een plaats als Bruinisse heeft al een strop van bijna twee ton door deze mosselziekte en gehoopt kan slechts worden, dat in de laboratoria, waar onder hoogspanning wordt gewerkt, een afdoende bestrijding wordt gevonden. De P.Z.E.M. ontplooide grote activiteit. Over verschillende provinciale organen is ook dit jaar weer 't één en ander te vertellen. De uitvoering van het 25 millic.-.n- project van de N.V. Pr-JVi Zeeuwse Electriciteits Mjj. gaat voort. Het hoogspanningsnet tussen Noord-Brabant en Zee land tot Goes is gereedde enor me masten staan er en de dra den hangen ertussen. Bovendien werden in de loop van de zomer de vier kabels van het ringnet door de Wester-Schelde gelegd, een karwei, die zeer voorspoe dig verliep. De laatste October was voor de P.Z.E.M. een be langrijke dag, omdat toen op 't industrieterrein te Vlissingen de eerste paal werd geheid voor de nieuwe electrische centrale, o.m. straks voor het leveren van stroom aan de Zeeuwse indus trieën van groot belang. Tegenslagen bij het verkeer over de Zeeuwse Stromen. Wat de Prov. Stoombootdiens ten betreft moet er aan worden herinnerd, dat per 1 Juni j.l. dt vrije veren over de Wester- Schelde verleden tijd werden. (Zie verder volgende pagina) In Juni bezocht Mevr. Roosevelt Oud-Vossemeer. Allen aie de naam Roosevelt in hun wapenschild voeren waren aanwezig om deze beroemde, zij het verre, verwante te begroeten.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1950 | | pagina 5