KRUISWOORDRAADSEL
yipfioüómen
I
Donderdag 21 December 1950
T ZEEUWSCH WEEKEND
Pagtaa 10
doas 'ebben, en as ie z'n mekanodoas 'ad most ie z'n
spoortrein 'ebbe. Der was geen end an. Ik geloaf asdat
die kinders veuls te veul
speulgoed kriegen. Me
vrouwe kreeg er pien in
der 'oad van. En toen
kwam in de aevend nog
een jong stel anloapen,
een vriend van Wum, die
met de piano begonnen
te rammelen. Zie speul-
de en hie zong er bie, al-
legaer wiesjes die we
geen van beije kenden,
't Was een lawaai of de
waereld vergong. En as 't dan effies pause was, most
je nog zeggen asdat 't mooi was oak.
En lang asdat ze bleven hangen. Der kwam geen
end an. Dat bennen die stadse mensen zoa geweun.
Die gaen nooit voor twaalf ure naer derlui bed en dan
ken 't nog gebeuren asdat ze eerst nog effies de stad
in gaen. 'n Ommetje noemen ze dat dan en dan gaen
ze om een uur of één naer bed.
Noe we gongen die aevend om twaelf uur onder de
we moste merrege maer weer naer 'uus gaen, dinke
jie dat oak niet 't beste?
Noe, ik docht dat is 't eerste verstandige woord dat
ik 'ier in Amsterdam 'oor en ik zee drek: mien best,
as jie der zin in heit dan doen we dat
Toen zee ze: Of wou jie liever nog wat bluven?
As jie gaet dan gae ik mee, zee ik. En daarmee
was de zaak of 'edaen.
Noe je ken begriepen dat Wum en z'n vrouwe raer
keken de volgende merrige. Maer ze konden 't best
begriepen zeeje ze en toen bennen we maer gauw
opgestapt.
We mosten al die trappen weer naar beneje klim
men. En dat was voor me vrouwe nog een groater kar
wei as voor mien. 'Alverwege was een breje gang en
daer most ze stoppen. Noe ze 'ad een mooie reden om
effies te wachten, want daer ware twee kaerels die de
gekste spectakels uut'aelende. De één zat boven op de
nek van de aere en zoa sjouwende ze een zware koffer
ons naer 't station. Noe, bie het afscheid nemen vroeg
ie an me vrouwe:
En moeder, (dat zee ie altied as ie bie ons onder
gedoken wasse) en moeder, hei je je eigen niet ver
veeld bie ons 'ier in Amsterdam?
Neent, m'n jongen, (dat zee ze altied, toen ie bie
ons ondergedoken wasse) neent me jongen, julder heb
ben best gezurgd voor ons. En je doet me een pleziere
as julder oak is naer ons kommen. Je weten de deure
staet altoas nog wagenwid voor julder open.
Noe as me vrouwe ies zeit dan meent ze dat oak
uut de grond van der harte, daer ken ik ze goed genogt
voor. En toen 'eit ie ons nog toegezwaaid tot de trein
onder de kappe uut wasse.
En toen 'ebbe me vrouw en ik mekaere is angekeken
en toen zee ze: 't Is toch een beste Wum.
We kwammen behouwen thuus. En toen 'eit me
vrouwe gauw der dagelikse goed weer an 'edaen en
maekte de boel an kant en toen 'eit ze de raemen wied
open gegooid, al was 't 'artje winter, want ze most
eerst wat frisse locht 'ebben, zee ze. Noe en toen 'eb
ik me pupe angestoken en bin bie de deur gaen zit
ten. 't Was wel een beetje an de kouwe kant, maer
we 'adden wel wat frisse locht noadig vonden -ve
allebei.
Maer toen het fluwelen schilderiet je met de tekst er
op. Gezelligheid kent geen tijd, begon te wibelen van
wege de wind die naer binnen woei, 'ebben we de
raemen toch maer weer gauw dicht gedaen.
Kouvatten is oak niet alles.
wol. Maer dat wil dan netuurlik niet zeggen, dat je
oak slaapt. Toen we eindelinge laggen, zee me vrouwe,
boven op een kaste, 't Leken we van die kermisluu,
die aokrobaetentoeren an 't uut'aelen wassen. Me
vrouwe stong ze met een open mond an te gaepen. Zoa
beleef je van alles in zo'n vremd 'uus.
Tenslotte stongen we dan toch buten en brocht Wum
Geduldig verdragen is sterke
verdediging.
Luiaards hebben altijd zin om
iets te gaan doen.
Een goed lezer is haast even
zeldzaam als een goed schrijver.
Denk bij het lijden: het Ejden
is een middel, het doel is vol
maaktheid.
Lof moet niet slechts de ver
dienste bekronen, zij moet haar
ook doen ontkiemen.
Hoe meer woorden men in lief
de gebruikt, des te minder zegt
men.
Zij, die de duisternis niet be
merken, zullen het licht nooit
zoeken.
Menigeen zou een andere we
reldbeschouwing hebben, als hij
de wereld beschouwd had.
Uw leven moge zo lang zijn als
gij wilt, de eerste twintig jaren
vormen de langste helft
Zeiden zij slechts eenmaal
„neen", dan waren zij en velen
geholpen. Maar de ezels balken
altijd „ja"i
De ongerijmdheid van een dog
ma belemmert nooit zijn verbrei
ding.
De roest verslijt meer dan het
schuren.
Het is veel gemakkelijker af te
keuren dan precies te zijn.
Met de meesten van ons is het
niet: gij moet omdat gij kunt,
maar gij kunt omdat gij moet.
Om een werkdadig heilige te
worden, daartoe is in het voile
leven der wereld meer gelegen
heid dan in een klooster.
In dit bijzondere nummer van
ons blad horen ook bijzondere
puzzles. Een daarvan is natuur
lijk een
KRUISWOORDRAADSEL
De omschrijvingen zijn:
Horizontaal
L pijnlijk; 6. vaartuig; 11. zonder
onderkomen; 17. stad in Arabië;
19. methode van geldverkeer; 20.
kruisboog: 21. onder anderen;
23. water in Friesland; 24. maat;
26. verblijfplaats voor dieren;
27. druk; 28. familielid; 29. dun
eind hout; 31. toonkleur; 34. deel
van de Bijbel; 35. vloerbedek
king; 36. keukengerei; 37. Griek
se afgod; 39. herkauwend dier;
40. ongaarne; 42. administratie
troepen; 43. reep; 44. edelman;
46. tocht te paard; 47. dieren
verblijfplaats; 49. bergplaats; 50.
lidwoord; 51. schilddrager; 53.
opstootje; 55. unie; 57. klaar; 58.
vogel; 60. erfenis; 61. kouwelijk;
66. jong zoogdier; 67. dik; 69.
spil; 71. rivier in Rusland; 72.
verlies berokkenen; 75. aard
rijkskundige term; 76. dieren
geluid; 77. lofdicht; 78. kier; 79.
vod; 80. doelpunt; 81. krul; 82.
voorzetsel; 83. vaartuig; 84. weg,
door een projectiel afgelegd; 87.
tuingereedschap; 89. soort on
derwijs; 91. dwaas; 92. vis; 93.
opruien; 94. plaats in Noord-
Holland; 96. deel van Java; 98.
noot; 100. massa; 102. zot; 104.
vet doen worden; 110. noot; 112.
titel; 113. stap; 115. drinkgerei;
117. dwaasheid; 11b. gedachte;
120. titel; 121. klap; 124. plaats
in Friesland; 126. heilige; 127.
lichaamsdeel; 128. voor; 129.
voertuig; 130. geluidloosheid;
133. loflied; 134. gewicht; 135.
drank; 136. paard; 138. plaats in
Drenthe; 139. noot; 141. maat;
142. positieve electrode; 143.
Arabisch opperhoofd; 145. scherp;
147. draden loslaten; 148. nade
ren; 149. erg.
Verticaal:
1. laagstaand individu; 2. voor
zetsel; 3. plaats in Drenthe; 4.
hap; 5. voegwoord; 7. rijksgrens;
8. houding; 9. vogel; 10. opge
wekt 11. huzaren wambuis; 12.
edelgesteente; 13. bergplaats; 14.
Europeaan; 15. voegwoord; 16.
stutpaal; 18. werk; 22. planeet;
24. rivier in Noord-Brabant; 25.
bijwoord; 28. bergplaats; 30. des
tijds; 32. titel, 33. voegwoord;
36. familielid; 38. groente; 41.
kellner 43. plat; 45. voegwoord;
48. boom; 49. plomp; 52. hoop;
53. vergasten 54. te verschaffen;
55. rustplaats; 56. kledingstuk;
58 laag; 59. deel van het oor;
61. wapen; 62. bergplaats; 63.
roem; 64. bezittelijk voornaam
woord; 65. ransel; 66. bouw
materiaal; 68. stad op Java; 70.
dek; 72. muil 73. zot; 74. kloos
terlinge; 75. plaats in Overijsel;
76. gezondene; 81. vernis; 83.
avondpartijui. lichaamsvocht;
86. vaartuig; 88. rivier in Italië;
89. maat; 90. weerstand; 93.
rekenopgave; 95. onverstandig;
97. voordeel; 99. deel van een
klok; 101. bevel; 103. bijbelboek;
105. maat; 106. schik; 107. drie
tal 108. slot; 109. moeilijk; 111.
bloedvat; 113. een toespraak hou
den; 114. bewaren; 116. dieren
huid; 119. maanstand: 120. bevel
schrift; 122. geur 123. vaartuig;
125. heilige; 128. proleet; 131.
voorzetsel; 132. land in Europa;
135. plaats in Overijsel; 137.
zoogdier; 140. wandversiering;
142. gereed; 144. noot; 145. uit
roep; 146. bevel.
Doudenlag 21 December 1990
T ZEEUWSCH WEEKEND
Pagina 7
Op de morgen van het Stra-feest wordt de klok
geluid.
Kees Koster doet zijn plicht. Hij weet zelfs een
variant in de zware klokgeluiden te brengen, 's Zon
dags voor de kerkdienst luiden ze langzaam en plech
tig, monotoon en zwaar, maar nu schieten er vrolijke,
huppelende klokslagen door de galmgaten over het
dorp uit. Want het is Stra-feest, het feest van de
jongelui.
Andries heeft het mooie witte paard van stal gehaald,
opgepoetst en voorzien van de kleurige linten in manen
en staart. Wanneer hij op de rug van het trappelende
beest springt, staat opeens zijn vader voor hem en
houdt de teugel vast.
Jie heit me goed begrepen, je leidt het niet an
met die meid?
Andries begrijpt hem maar al te goed. Er is al een
twist aan voorafgegaan, onder het eten van de boter
hammen met spek. En zijn moeder heeft al weer menig
sussend woordje gesproken tussen vader en zoon.
Hij zegt niets, kijkt zijn vader alleen maar even in
de staal-grijze ogen en zijn moeder, die uit vrees, dat
het weer verkeerd zal gaan, naar buiten is gekomen,
treft de sprekende gelijkenis tusSen vader en kind.
Ze zijn allebei even staal-hard en allebei even koppig.
Ze hebben dezelfde gesloten, dunne lippen en ze kijken
elkander met dezelfde onwrikbare ogen aan.
Dan opeens geeft Andries met zijn hak het paard
een stoot in de zij en het beest schiet los en draaft
het erf af.
Andries denkt er niet over met iemand anders paard
te rijden dan met Lien. Hij heeft haar gesproken, ze
weigert om naar het Stra-feest te komen, maar hij gaat
ze halen. Het staat al dagen lang bij hem vast.
Voor de deur van het armelijke daggeldershuisje
stopt hü en met een paar stappen staat hij midden op
de vloer en kijkt Lien vragend aan.
Ze bloost en haar moeder zegt: Zou Lien niet
beter thuus kenne bluven. Der komme toch maar on-
gelokken van? Toe laet ze noe maer met rust, Andries.
Geen spceeke wan, ze gaet mee. Juust noei
Hij luistert niet maar gaat op weg. De zwarte slaat
z'n poten maar vreemd weg. Hij heeft moeite om op
gang te komen, maar het teentje, waarmee Van der
Wekke hem in de flanken slaat, helpt wel iets.
Het jonge goed vermaakt zich aan het strand. De
paarden worden ver in zee gedreven en er is een
wedstrijd wie het verste durft gaan. De meisjes gillen
en klemmen zich angstig vast aan hun jongens, die
voor hen zitten en ze schreeuwen: Hou toch op,
gae weerom, toe dan toch, je gaet.veuls te verre!
Er is gelach en gestoei.
Dan opeens schreeuwt Arjaan van Boeye: Kiek
noe is jonges, daer hei je warempel Van der Wekke
op z'n ouwe knol, hie heit z'n vrouwe thuus gelaete,
hie wil allenig z'n hart is ophale. Kiek die knol is
zwiere
Een ogenblik worden de paarden ingehouden en kijkt
de jeugd het speul aan. Van de Wekke gaat regelrecht
op zijn zoon af en schreeuwt al van verre:
Der óf met die meid, wat ha'ik je gezeid? Der óf,
zeg ik je, sebiet!
Hij wordt rood en drijft zijn paard het water in.
Andries zit een ogenblik als een standbeeld op zijn
witte paard. Zo rood zijn vader wordt, zo wit wordt
hij. Er komt een scherpe groef boven zijn ogen.
Dan geeft Lien hem een por in zijn zij en zegt op
huilende toon: Zie je noe wel, da't verkeerd af-
loapt, heb ik ie wel gezeid. Toe lae me derof, asjeblieft,
Andries
Zijn vader staat nu vlak bij hem en wil de teugel
van de witte grijpen.
Vader laet los! zegt Andries.
Der óf, zeg ik ie! schreeuwt de man verbolgen.
Nóóit, je zie me nooit weerom, ik word arrebieër,
je zie me nooit weerom. Hou me vast, Lien! hou me
vast! schreeuwt hij.
Hij trapt zijn hakken in de flanken van het beest,
dat met een paar sprongen uit het zeewater op het
strand springt en in een razende galop wegschiet.
De werkpaarden hebben de lange winter op stal
gestaan en moeten nu eens afgereden worden. De
stramme spieren moeten zich ontspannen en de bran
derigheid van de poten moet eens in het zeewater
worden afgespoeld. Straks wanneer het landwerk be
gint moeten ze er weer aan geloven. En ze maken er
een Stra-feest van, een Strand-feest, waar de jongelui
zich vermaken.
Hü kijkt in het rond naar haar omslagdoek en ziet
deze aan de kamerdeur hangen.
Allee, doe om, we gaen der op uut.
Zijn toon is gebiedend. Lien kijkt vragend naar haar
moeder, die een beetje zenuwachtig lacht.
Dan opeens slaat hij haar de doek om en tilt haar
als een kind omhoog. Hij draagt haar de deur uit en
zet haar achter op zijn paard. Het is gebeurd eer ze
goed weet, wat er gaande is.
En dan gaat het in galop naar het strand, naar het
jonge volk
Boer van der Wekke heeft niet veel rust thuis. Hij
is balsturig en loopt telkens naar de schuur. Dan op
eens haalt hij de oude zwarte van stal en loopt er
mee naar het erf.
Zijn vrouw staat er weer bij.
In de herberg „De Drie Morianen" komen de boeren
jongens bij elkaar en organiseren het feest. Het wapen
dat voor de deur uithangt wekt de vrolijkheid al op.
De drie dansende Morianen brengen er de luchthartig
heid in. De bovendeur van de herberg staat gastvrij
open en het speelse winterzonnetje schijnt naar binnen.
De jongens drinken er een pot bier en ze delen de
paarden uit. Ook de arbeidersjongens doen mee en
ieder krijgt zijn paard toegewezen. Welke meisjes er
op mee zullen rijden moeten ze zelf maar weten. Ze
zijn mans genoeg om dat voor zich zelf uit te maken.
Toch zijn ze nieuwsgierig wat Andries van der Wek
ke zal gaan doen. Hij zegt niet veel en kijkt een beetje
somber in zijn bierpul, zonder veel lust om te drinken.
En welke meid komper bie jie te paeril, Andries?
vraagt Arjaan van Boeye, die Andries graag plaagt
met zijn ongelukkige liefde.
Andries kijkt hem even aan en zegt: bluuf jie
daer maer buten, ik zal me eige zaekies wel opknappen,
begrepen?
Noe ilc vraege je zo maer is wat, zegt Arjaan een
beetje in de wiek geschoten door het bitse antwoord.
En ikke zegge je zoa maer is wat, geeft Andries
tot bescheid.
Er staan vier paarden bij Van der Wekke op stal
en twee er van heeft Andries toegezegd aan twee
arbeidersjongens, waarvan één een broer van Lien is.
Hij zelf neemt de witte, een jong vurig paard en de
zwarte moet maar op stal blijven, die is oud en kan
niet zo best meer mee, dat zwarte ding.
Wat is er noe an de hand, mot je soms ook naar
het Stra-feest? vraagt ze.
Hij zegt niets maar stopt een tabakspruim, uit zijn
zilveren doos, achter zijn kiezen.
Ik docht dat het allenig maar voor 't jonge volk
wasse, voegt ze er aan toe, wanneer hij blijft zwijgen.
Dan springt hij op het oude dier en zegt: Ik gae
is 'n kiekje nemen, is zieë wat Andries uutvoert.
'k Vertrouw dat eigenwieze vaantje voor geen duut.
Ze schudt haar hoofd en zegt: Wees noe toch
wiesder, Gerrit, laet het jonge volk der plezier hebben,
bemoei jie je eige der niet mee. Ouwe vaant die je
bin. Ze lache je ommers uut op die ouwe knol.
Van der Wekke wil hem volgen. Ook hij drjjft zijn
zwarte knol naar het strand. Maar het beest komt
amper vooruit. Eer het er een beetje de gang in heeft,
is Andries slechts een stip meer.
En dan gaat er een ontzaglijk gejoel op strand op.
Heel de schare van Noordwelle's jeugd klapt in cte
handen en heft een Indianen-gebrul aan.
Van der Wekke weet niet beter te doen dan z$n
knol weer naar huis te drijven. Er is geen sprake van,
dat hij Andries achterhalen kan....
Afgemat, hijgend en hoestend als een verlopen
stoommachine, met schuim bedekt, wordt de zwarte op
zijn plaatsje in stal gezet.
En het wordt een miserabele dag voor Van eter
Wekke en zijn vrouw. Ze spreken geen woord tot
elkander en zwijgend wordt het maal gebruikt.
's Avonds laat brengt Andries de witte op stal. Heel
stil en dan sluipt hij weer geruisloos het erf af. Ia
Renesse zoekt hij onderdak bij een vriend, en daar
blijft hij veertien dagen.'...
Vader van der Wekke vindt de volgende morgen
de witte op stal staan en begrijpt direct de toestand.
Zijn zoon zal niet meer op steê komen, tenzij by hem
roept. Maar dat zal lang duren! denkt hij.
Maar moeder is er ook nog
Ze heeft al gauw uitgevonden, waar Andries zit en
ze heeft hem opgezocht om hem over te halen weer
thuis te komen, ofschoon ze wel begreep, dat deze
poging te vergeefs zou zijn.
Dan op een avond "voor het naar bed gaan, zegt ae
tot haar man:
Zou jie noe je harde kop maer niet is bugen?
Of mot dat spul zo nog langer duren?
Wa blief? zegt hij.
Jie hoort me best en je begriept me ook best
genogt. Ik zou noe maer is toestemming geven, as je
je jongen niet helegaer kwiet wil raeken. Trouwe doen
ze ommers toch en hie heit scheun gelieke, dat ie niet
naer geld omkiekt. Ik wou, dat ik dat ook nie gedaen
had, toen jie om me kwam.
Verbaasd kijkt Van der Wekke zijn vrouw aan.
Jié, zegt hij en anders niet. Zijn pijp bibbert in
zijn mond.
Jae, ikke, herhaalt ze.
Hie jié me om me geld getrouwd? vraagt hq
beduusd.
Neent, ik zegge, dat ik niks aeres as je geld ge
trouwd hebbe. En daer bin ik diep ongelokkig om ge
worden. Daér, noè weet je't.
Ze bergt haar hoofd in haar handen.
Maer Leuntie, zegt hij, wat ha'ik noe? Da' meen
je toch niet. hé Leuntie?
Netuurlijk meen ik't. Wat ha'ik aeres dan geld
getrouwd. Ben jie een vaant, jie bin een brok goud,
een brok zilver, een brok.... een brok
Ze weet niet wat ze verder zeggen wil. Maar bij
begrijpt haar volkomen. En hij kijkt haar opgelucht aan.
Dus jie wil niet zeggen, asdat jie me allenig om
me geld getrouwd ha?
Neent, ik wil allenig zeggen, dat jie niks aeres
as een brok hard, koud geld bin en dat je zoa het
eeuwig verdarf ingaet, as jie niet verandert.
Van der Wekke hoort het laatste niet eens.
Plots voelt hij wat het geweest zou zijn, als zijn
Leuntje hem alléén om zijn geld getrouwd had en
niet uit liefde. Daar was hij van geschrokken. Dat
zou hij verschrikkelijk gevonden hebben. En dan denkt
hij na. Wil hij zijn jongen eigenlijk niet laten doen,
waar hij nu zelf zo van geschrokken is?
Zijn Leuntje zit te snikken met ae «anden voor de
ogen.
Hij voelt zich onzeker. Als zijn Leuntje hem eem
alleen om zijn geld getrouwd had en hem niet bod
lief gehadMaar dat kan immers niet?
Hij staat op en neemt z'n pet van de knop van do
deur.
Wat gae jie doë? vraagt ze verschrikt.
Ik gae me jongen haelen, zegt hij kort.
Leuntje zegt niets meer. Zo is 't goed.
Ze hoort hem een ogenblik later te paard het eat
afgaan. De snelle, volle hoefslagen zeggen haar, dat bet
de witte is.
Van der Wekke laat zijn paard naar Renesse diwca
en daar stopt hij voor de deur, waar zijn jongen baiot.
Wanneer Andries verschijnt en zijn rechte poetonr
als een silhouet in de lichtval van de deuxuftenaaR
staat, zegt Van der Wekke:
Gae maer mee, je ken die meid kriege.....
Accoord, zegt Andries.
Een paar minuten later zitten ze samen op Mi
witte paard. Er wordt geen woord gespróken.
Ze begrijpen elkander stilzwijgend en praten aan do
zaak maar moeilijker maken. Van zijn moeder hoont
hij alles en nog die zelfde zomer is er bruiloft op dO
steê van Van der Wekke en de witte is rjjk winad,
met linten in zijn gebreide staart en manen, ab do
tilbury naar de kerk rijdt en de bruidegom hoadt do
lange, met oranje kwasten versierde zweep tatonftnd
in de hoogte.
Een mooier span heeft Noordwelle nooit gesten don
deze bruid en bruidegom.
O
