PUN
HOEK, dit jaar 3j eeuw oud, beschikt
over rijke historie.
In de loop der eeuwen groeide een
machtige organisatie»
Margery Lovell
Het ontstond na de ondergang van
Vremdijke.
Polen telde vóór tweede oorlog
een millioen protestanten*
Een wereldfiguur ging van
ons heen*
Hevige koude in de Unie.
Er komt een Costuum-Museum.
„Operatie knakworst
Stoere zeelui vestigden internationale
reputatie.
Maandag 16 October 1950
PROTESTANTS CHRISTELIJK DAGBLAD
Pagina 2
HERDENKING, ZONDER FEEST.
Dit jaar zal het rustige landb ouwplaatsje Hoek 3]/j eeuw oud
zjjn. Tenminste, zo ongeveer 350 jaar, we kunnen het niet op een
paar jaar nauwkeurig zeggen. Eerst Is men nog van plan geweest
feest te vieren, maar naar ik vernomen heb, bestond er later niet
genoeg leest-animo, zodat de herinnering aan het heuglijke ge
boortefeit ongemerkt zal voorbijgaan.
Hoek ls ontstaan uit twee heel
pude dorpjes, die nu niet meer
bestaan, maar door de zee ver-
iwolgen zjjn, n.l. Wlllemskerke en
Vreemdtjke, ook wel Vremdijke
genoemd.
Reeds 1200 lezen we van
Wlllemskerke, en de Willems
kerkepolder (tussen Hoek en Ter-
neuzen) herinnert er nog aan.
Vremdijke was waarschijnlijk
wel het meest welvarende dorp
van de twee, maar ln 1600 kwam
aan deze welvaart, een einde,
doordat het overstroomde en voor
goed verdween. De bewoners von
den een onderkomen bij de Noord-
dijk, op het punt waar de Koude-
polder, Lovenpolder en Oud Wes-
tenrijkpolder bij elkaar kwamen.
Ook uit andere ondergelopen pol
ders vestigden zloh hier vluchte
lingen en op deze hoek ontstond
bet dorp, dat nog altoos Hoek
heet, „den 'Oek", zoals de men
sen ln de buurt het noemen. Het
ls een echt djjkdorp. Een paar
mooie kerken even bulten het
dorp zijn nog overgebleven van
het vroegere water.
Het jaar 1600.
De ondergang van Vremdijke
ln 1600 ls dus de geboortedatum
geworden van Hoek. We moeten
ons daartoe eigenlijk op kerkelijk
terrein begeven. Tot bovenge
noemd jaar was Johannes Bolllus
predikant "van Vremdijke, maar
toen dit dorp door het water ten
onder ging, vestigde hij zich op
het nabijgelegen Maurltsfort,
waar hij dienst deed bij de bezet
ting van deze sterkte. Maar te
gelijk ging hj) voor ln het nieuw
gestichte Hoek, eerst ln een
schuur, tot Hoek ln 1608 een kerk
kreeg.
Het jaar 1600 ls dus het begin
van het kerkelijk leven ln Hoek,
we nemen dit jaar dus aan als
het ontstaan van de plaats.
In deze eerste kerk te Hoek
hing een klok die afkomstig was
uit het vergane Vremdijke en die
als opschrift had
«Maria heet ick en sal bevriën
ben armen sondaeren t'allen
[tiën."
Deze klok was ln 1503 gegoten.
De eerste kerk van Hoek be
staat niet meer, de thans be
staande Ned. Herv. kerk ls een
tamelijk modern gebouw uit het
begin van deze eeuw.
Op het straatje naar de Ingang
der kerk liggen verscheidene
grafstenen, vermoedelijk afkom
stig uit de oude kerk, nu gebruikt
als plaveisel. Vlak voor de deur
ligt o.a. de steen van de predikant
Chr. Meeuse, die eerst zeeman
was geweest en op latere leeftijd
theologie ging studeren. Van 1803
—1836 heeft hij de gemeente van
Hoek gediend. Door de vele Zon
dagse voetstappen la het opschrift
van zijn „ïykgesteente" verreweg
uitgesleten; deze woorden waren
er eens lngebelteld:
j.Hi) leefde niet voor zlchzelven,
Maar trouw aan Jezus tot
den dood".
Het Mauritsfort.
Een paar keer heb lk de naam
van dit fort genoemd, de naam
zegt reeds, dat het door Prins
Maurits was gesticht en wel om
streeks het jaar 1600. Om dit te
begrijpen, moeten we even een
duik ln de historie doen, ln de
eerste jaren van onze 80-jarige
strijd tegen Spanje.
Aan de overkant van de Braak
man lag Philippine, dat door de
Spanjaarden bezet was en naar
(Ingez. mededeling, advert.)
Die knagende Rheumatlsche
pijnen ln al Uw leden moet ge
in de oorzaak aantasten.
Die oorzaak is als regel onzuiver
bloed. Begin daarom een Kru-
schen-kuur. Wonderlijk die
aansporende werking der zes
minerale zouten, die Kruschen
bevat en die de bloedzuiverende
organen dag na dag op toeren
houden en daarmede hun natuur
lijke krachtige werking geven.
Als lever, nieren en ingewanden
weer op volle toeren hun functies
verrichten, kunnen onzuiverheden
ln het bloed zich niet meer vast
zetten en daarmee is dan de oor
zaak van Uw pijnen in de kiem
gesmoord. Neem déarom Kru
schen. Regelmatig! Enhoe
eerder hoe beter
hun koning FUips was genaamd.
In 1588 had Maurits Axel vero
verd op de Spanjaarden en om
deze vijanden In Philippine nu ln
bedwang te kunnen houden,
bouwde hij ln de Kousepolder de
ze sterkte op. Van hier uit deden
z(jn soldaten voortdurend aanval
len op plaatsen die door de Span
jaarden bezet waren, maar het
heeft nog tot 1633 geduurd vóór
Philippine veroverd werd, Mau
rits was toen al enkele jaren
aood.
Van het oude fort zijn op het
ogenblik nog maar enkele wallen
overgebleven en hiertussen staat
een flinke boerderij, waarvan
het woonhuis de vroegere kazer
ne is, maar geheel gemoderni
seerd natuurlijk. De bewoners
verbeelden zich ook niet, dat het
hier veiliger wonen is dan op
een andere plaats, de moderne
oorlogvoering lacht om een paar
aarden walletjes.
De veerschippers op de
Braakman.
Tussen Maurltsfort en Philip
pine was een geregelde veerdienst
over de Braakman, die vroeger
druk bevaren werd. In iedere
plaats waren twee veerschippers,
maar tussen deze collega's of be
ter gezegd: concurrenten, boterde
het niet altijd. Ze probeerden el
kaar wel eens reizigers af te
snoepen of een extra-vrachtje te
pakken te krijgen. En dan moest
soms de magistraat van Terneu-
zen (waartoe Maurltsfort be
hoorde) en' Philippine er aan te
pas komen om de vrede te her
stellen. Eens hebben deze vroeJe
vaderen (het was ln 1649) een
wijs besluit genomen om de ta
rieven vast te stellen, zodat ze ln
leder geval door verminderde prij
zen elkaar niet konden beconcur
reren. Ook werd hun voorgehou
den de passagiers netjes te be
dienen, zodat daarover geen
klachten meer zouden binnenko
men. En toen het later weer
scheef liep tussen de schippers,
werd hun verboden bij het over
zetten retourvracht mee te ne
men: de veerman van Philippine
mocht dus geen passagiers van
uit Maurltsfort meenemen, die
van Maurltsfort evenmin reizi
gers vanuit Philippine vervoeren.
Of ze er zich aan gehouden heb
ben, vertelt de historie niet, mis
schien ook wel omdat na enige
tijd door inpoldering van dit ge
deelte van de Braakman de veer
dienst ophield te bestaan.
L. v. W.
Boterfraude.
Hoewel bij de diverse Bene-
lux-conferenties vele maatrege
len zijn genomen om tot een
goede samenwerking tussen de
medewerkende landen te gera
ken, ook wat betreft in- en uit
voer, schijnt voor het artikel bo
ter nog nooit een goede oplos
sing gevonden te zijn.
Naar men ons mededeelde
werd vorige maand alleen in
Z.-Vlaanderen door de ambte
naren der invoerrechten en ac
cijnzen een hoeveelheid van
ruim 1000 kg. boter in beslag
genomen.
Ook nu ligt deze fraude nog
niet stil; te Clinge werd n.l. de
zer dagen een partij van 100 kg.
boter wegens poging tot fraudu
leuze uitvoer in beslag geno
men.
Het is toch verwonderlijk, dat
nog steeds geen regels gevonden
kunnen worden om een einde
aan deze fraude te maken, te
meer waar er blijkbaar in Bel
gië behoefte aan bestaat. Indien
deze uitvoer normaal kon ge
schieden, b.v. door het geven
van ruimere uit- en invoerver
gunningen dan ware o.i. aan
deze ongewenste handelingen
spoedig een einde gemaakt.
HET POOLSE PROTESTANTISME. (II.)
Grote invloed op culturele en economische leven.
Ernstig waren de gevolgen van de eerste wereldoorlog voor de
Poolse protestanten ln het Russische Polen. De protestantse kerk
heeft daar verschillende verliezen geleden. Vlak voor de uitbars
ting van de wereldoorlog had de Russische regering bevel gegeven
tot een massale verplaatsing van de protestantse bevolking op
grond van„Dultsgezindheid". Deze verplaatsing van Protes
tanten, van wie de meesten geen sympathie gevoelden voor de
Duitse onderdrukkers, eindigde óf in binnen-Rusland óf in Siberië.
Slechts een klein aantal van deze weggevoerden keerde terug; de
meesten vonden de dood in ballingschap.
Hoewel de Duitse regering in
1916 bekend maakte, dat zij het
standpunt om Polen tot een
aparte staat te maken, steunde,
probeerde zij toch de onafhanke
lijkheid van de Evangelisch Lu
therse Kerk in Polen te niet te
doen door haar onder toezicht
van een centrale organisatie in
Berlijn te brengen. Zo hoopte de
Duitse regering een sterk steun
punt van Duitse invloed te
scheppen in de toekomstige
Poolse Staat. Tegen deze pogingen
kwam krachtige oppositie van de
Brief uit Zuid-Afrika.
(Van onze correspondent).
JOHANNESBURG. Wat enkele „insiders" verwacht en on
telbare anderen gevreesd hebben, is gebeurd. Generaal Smuts is
heengegaan. Hij is eigenlijk nog onverwachts, na een auto-tocht
te hebben gemaakt, in zijn hoeve te Irene bij Pretoria overleden.
De ontroering was algemeen. Toch zal men dit ln Nederland nog
niet zo aangevoeld hebben als wij, die ln de Unie onze woonplaats
hebben. Wjj hadden het gevoel een dierbaar familielid te hebben
verloren.
Enorm was de belangstelling by
de begrafenis. De hoofdplechtlg-
heid vond plaats ln Pretoria. Wij
hebben nog nooit zo veel mensen
op de been gezien ln Transvaal
als by deze gelegenheid. Er waren
natuurlijk zoals altyd veel
nieuwsgierigen, doch de grote
massa was toch wel gekomen om
die „Oubaas" of „Ons Jannle" de
laatste eer te bewyzen.
Van alle mogeiyke en onmoge-
ïyke plaatsen op de wereld wer
den bewijzen van medeleven ont
vangen. Een diepe indruk maak
te het, dat H.M. Koningin Juli
ana en Z.K.H. Prins Bernhard per
K.L.M. een krans hadden gezon
den, welke juist op tyd voor de
plechtigheid arriveerde.
De dominé, die de kerkdienst
leidde, had voor zijn preek een
onderwerp genomen, dat „Ons
Jannle" zo na aan het hart lag,
n.l. de verdraagzaamheid der ras
sen. Of het helpen zal is de
vraag, doch het was goed, dat
over dit, vooral voor Zuld-Afrlka,
zo moeiiyke vraagstuk, weer eens
een vermanend woord werd ge
sproken.
Wy zullen die „Oubaas" mis
sen, want hy was overal een
gaarne geziene figuur, zyn leven
en loopbaan zullen echter 'n lich
tend voorbeeld zyn voor velen,
die na hem komen. Dat hy ruste
In vrede.
Het was alsof de natuur van
streek was van dit heengaan. Of
schoon men in Zuld-Afrlka vrij
wel nooit over het weer kan kla
gen want het ls een schitte
rend klimaat zyn er toch eni
ge buitengewoon koude en vooral
gure dagen en nachten geweest.
In Johannesburg kwam het kwik
onder het nulpunt. In Kroonstad
(Oranje-Vrijstaat) vroor het de
zer dagen zelfs 12 graden. Het
gevolg ls, dat er veel schade is
tcegebracht aan veldgewassen en
vruchtbomen. De voorlopige ra
ming van de schade is ongeveer
één millioen pd st., geen kleinig
heid.
Wy zitten dus 's avonds weer
by het open haardvuur. Voor ons
Nederlanders altijd weer prettig,
want dat doet ons weer aan 't va
derland denken, waar men helaas
zo'n slechte zomer gehad heeft.
Het Zuidafrikaanse contingent
voor Korea ls vertrokken, maar
zal vermoedehjk juist te laat ko
men om nog aan de strijd deel
te nemen. Het succes van de
strydkrachten der Verenigde Vol
doening vernomen. De algemene
gedachte ls, dat de Russen voor
alsnog in de vergaderzaal onrust
zullen proberen te verwekken om
later weer met een of andere
„stunt" voor de dag te komen.
De berichten, die ons uit het
vaderland bereiken, spreken van
hamsteren en emigratie-plannen.
Daarom vinden wy het jammer
niets te vernemen van een emi
gratie op grotere schaal van Ne
derlanders naar Zuld-Afrlka, zo
als dit naar Australië en Canada
het geval ls. En dit terwy'l de om
standigheden zo buitengewoon
gunstig zijn. De vraag naar be
kwame handwerksmensen, tech
nici, e.d. is nog steeds toenemend.
Wy weten zeker, dat veel flinke
Nederlanders deze kansen zouden
willen en kunnen benutten. Laten
wy hopen en vertrouwen, dat al
les gedaan wordt om op bevredi
gende wyze iets van het bevol-
klngssurplus te spuien.
Er wordt nogal geklaagd over
de styging der kosten van levens
onderhoud. Dit is waarschijniyk
voor Nederland ook niets nieuws,
want van iedereen, die ln Holland
geweest is, horen wy, dat het er
Vroegere geslachten herleven.
(Van onze Utrechtse correspondent.)
Een aantal mensen in Nederland is tot het Inzicht gekomen,
dat men de cultuur van een volk onmogelijk kan leren ken
nen zonder studie te maken van het costuum, dat in de loop
der tijden door zo'n volk gedragen is.
Deze mensen hebben zich ver
enigd met de bedoeling in ons
land een museum te stichten,
waarin de geschiedenis van het
costuum in de Nederlandse ge
westen aanschouwelijk wordt
voorgesteld.
Men moet hierbij niet alleen
aan klederdrachten denken.
Reeds de naam van de organi
satie, waarin de hierboven be
doelde personen, verenigd zijn,
de Stichting „Vrienden van het
Nederlands Costuum-Museum,
Kabinet van Mode en Smaak",
duidt er op, dat de strekking
van het museum wijder is dan
men op het eerste horen zou
vermoeden.
Het is de bedoeling van initia
tiefnemers om naast de natio
nale klederdrachten ook het
modecostuum onder te brengen
in dit museum, dat te 's-Gra-
venhage zal worden gevestigd.
In het bestuur der Stichting, die
gepresideerd wordt door prof.
dr Fr. W. S. van Thienen, hoog
leraar aan de Rijksacademie voor
Beeldende Kunsten, heeft als
vertegenwoordiger voor de pro
vincie Zeeland zitting de heer
mr F. W. Adriaanse te Middel
burg.
De grondslag van de verza
meling wordt gevormd door de
collectie costuums, gedurende
een tijdperk van dertig jaar
door de acteur Cruys Voorbergh
bijeengebracht.
Geest en gratie.
In een der stijlvolle zalen van
het Frans Hals-museum te
Haarlem (voorheen oudeman
huis, daarna het weeshuis waar
de bekende Jac. v. Looy is op
gevoed) heeft de heer Cruys
Voorbergh een show gehouden,
waarin hij een serie costuums
de revue liet passeren.
Wie deze show heeft gezien,
begrijpt, dat het costuum-
museum, wanneer het eenmaal
tot stand zal zyn gekomen, vol
ledig afwijkt van wat men door
gaans als museum aanprijst.
Want een uitstalling van kleren
zonder meer zou een „dood"
geheel opleveren. Het gaat er
om, aldus de heer Cruys Voor
bergh, dat wij het leven van
mensen, die lang vóór ons leef
den, uit hun kleren kunnen
teruglezen. Dan behoren de be-
schrikbarend duur geworden is.
Het ls biykbaar een wereldver
schijnsel.
Wat dunkt u van de Kaffer,
die „net so 'n bletjie wou gaan
burglen (Engelse verbastering
van „inbreken"). Hy kwam de
slaapkamer binnen, waar een ste
vige Afrikaanse „tante" te ruste
lag. zy sprong haar bed uit en
rende achter de onthutste Kaffer
aan. Zij kreeg hem te pakken.
Resultaat: de ambulance moest
voorrijden om de Kaffer naar het
hospitaal te brengen, zy „had
hom net maar so angevat", ver
klaarde de struise dame.
FEUILLETON.
door
EMILY S. HOLT.
25) o—
De Abt kon het nu niet lan
ger verdragen. Hy gaf haar zulk
een hevige slag, dat zy tegen de
grond sloeg en bewusteloos op
de stenen vloer bleef liggen.
Daarop sloot hy met zyn oigen
sleutel da cel en ging heen.
Toen Lord Marnell die avond
in de gevangenis terug kwam,
vond hy Margery, naar hij
meende, in een bezwijming lig
gen. Hy riep de gevangenbe
waarder en zond hem om een
dokter, die daarop alles aan
wendde, om haar by kennis te
brengen, maar direct aan Lord.
Marnell meedeelde, dat zij ge
vallen was en een hevige slag
op het hoofd had gehad.
Door de verenigde pogingen
van de dokter en haar man keer
de zy langzaam tot bewustzijn
terug; hoewel eerst ,niet ten
volle, want zij fluisterde: „Moe
der!"
Toen Lord Marnell zich daar-
Sp over haar heenboog en tegen
aar sprak, herkende zy hem
plotseling, alsof zij uit een droom
ontwaakte. Ja, antwoordde zy op
hun vragen, ze wist, dat zij ge
vallen was, en ze dacht ook wel,
dat ze haar hoofd bezeerd had;
maar zij vertelde hun niet, dat
de oorzaak van haar val een
hevige slag van de Abt was ge
weest.
De dokter vroeg daarop, wan
neer haar verhoor plaats zou
hebben, en toen Lord Marnell
antwoordde: „Morgen", schudde
hy zijn hoofd en zei, dat zy niet
in staat zou zijn, om voor de
Raad te verschijnen.
„Och, laat u mij toch gaan!"
zei Margery. „Ik wil het liever
niet uitgesteld hebben. Morgen
ben ik wel beter en
Terwijl zy sprak, kreeg zij
echter een flauwte, en de dokter
wendde zich tot Lord Marnell cn
zei:
„Het onderzoek moet uitge
steld worden. Ze is er niet toe in
staat. Ik neem de verantwoor
ding op mij."
„Zou u dan niet zo vriendelijk
willen zijn, dit tegen de Raad te
zeggen; want naar mij willen zij
niet horen."
„Ik zal gaan, zodra mijn pa
tiënt my niet meer nodig heeft",
antwoordde de dokter, en daar
Margery vrij spoedig bijkwam
begaf dokter Simon zich meteen
naar de Raad, belast met het on
derzoek van gevangenen, die
van ketterij beschuldigd waren,
en deed de mededeling, dat de
Staatsgevangene, Lady Marnell,
ernstig ziek lag in haar cel en
zeker de eerste weken nog niet
voor de Raad zou kunnen ver
schijnen.
Arundel, dia voorzitter was,
begon te lachen; maar de dok
ter bleef aanhouden.
„Wel", zei hy, de arme vrouw
heeft de koorts; laat haar met
rust. Hoe kan nu iemand, die
ijlhoofdig is, uw vragen beant
woorden over de leer en over
ketterij?"
De Raad, aangezet door Arur.-
del, scheen eerst niet gezind, om
het verzoek in te willigen; toen,
tot verbazing van allen, die te
genwoordig waren, Abt Bilson,
de voornaamste getuige, opstond
en het verzoek ondersteunde.
Vol verbazing stond de Raad
het daarop toe, want Arundel
was zeer onder de indruk van
Bilson, en deze had een bepaal
de reden voor zijn gedrag, zoals
weldra blijken zal.
Het onderzoek werd dus uiige
steld tot Februari, en Margery
met rust gelaten, om de hevige
koorts te boven te komen, die
haar had aangegrepen. Lord
Marnell en dokter Simon vroe
gen daarom aan de Raad om
toestemming, om Margery thuis
te mogen verplegen, omdat de
dokter van mening was, dat ze
nooit genezen zou in de Tower.
De Raad weigerde echter. Toen
vroegen zij, of haar kamenier
haar dan zou mogen verplegen;
en haar ook beddelinnen en kus
sens en wat nog meer door de
dokter nodig geoordeeld mocht
worden, verschaft zou mogen
worden.
De Raad willigde dit verzoek
ih, na eerst te zamen overlegd
te hebben, of het wenselijk was.
Het maakte Alice Jordan heel
gelukkig, toen zij van Lord Mar
nell de opdracht kreeg, om haar
mevrouw te gaan verplegen. Al
les wat „Marnell Place" maar
kon verschaffen en dokter Si
mon niet uitdrukkelijk verbood,
en dokter Simon was heel ge
makkelijk over te halen, werd
naar de witgekalkte cel in de
Tower overgebracht.
Alice werd echter zorgvuldig
gefouilleerd telkens, als zij de
Tower in- en uitging, om te zien
of zij de gevangene misschien
ook voorzag van boeken of
schrijfgereedschap.
Arme Margery! Die voorzorg
was geheel nutteloos, want zij
was op dat ogenblik even wei
nig in staat tot schrijven, als
wanneer zy het nooit geleerd
zou hebben.
Margery's ziekte duurde zelfs
langer, dan dokter Simon ver
wacht had. Op een donkere
koude winteravond, toen het
buiten sneeuwde, en een nacht
lichtje op de tafel de kleine cel
verlichtte, fluisterde Margery
opeens: „Wie is daar?"
„Ik, milady Alice Jordan.
„Alice Jordan? Waar ben ik
dan? Of heb ik het alles ge
droomd? Is dit Lovell Tower?"
Alice's stem beefde, terwijl ze
zei: „Neen, milady."
„Wat dan? O, ik weet het al.
Het is de Tower van Londen en
het einde nadert."
(Wordt vervolgd.)
waard gebleven costuums niet
te verwelken achter glas, maar
ze moeten gedragen worden. Op
die manier kunnen wy zien hoe
de mensen indertijd rondliepen
en in welke kleren zij zich „lek
ker" voelden.
Welnu, dit kon menwaar
nemen op de show in het Frans
Hals-museum, waarby de heer
Cruys Voorbergh een passende
explicatie wist te geven. Er
werd bovendien op het clave-
cymbel gespeeld. Zo herleefde de
18e eeuw, het tijdperk van geest
en gratie, en de 19e eeuw, die
een ommekeer in de kleding te
zien gaf. Men zag allerlei scha
keringen. Zowel een morgen
toiletje, gelijk het omstreeks
1780 gedragen werd aan het
Friese stadhouderlijke hof tot
eenvoudige plattelandskleding
uit een periode, welke niet eens
zo ver achter ons ligt.
Deze show, en te zijner tyd
ook het museum, brengt wel een
paar technische moeilijkheden
met zich, namelijk om de men
sen te vinden, die nog in de
kleren passen. Het mensdom is
over het algemeen groter; de
mannen zijn breder geschouderd,
de vrouwen missen de slanke
taille.
Men mag hopen, dat het initia
tief van de heer Cruys Voor
bergh en van de Stichting spoe
dig zal leiden tot het doel, dat
zij beogen en waardoor wy dich
ter bij het verleden worden ge
bracht.
Dr W. Huender Nederlands
gezant in Adis-Abeba.
Door de Ethiopische regering is
goedkeuring verleend tot de be
noeming van dr W. Huender, te
voren gouverneur van Suriname,
tot gezant te Adis-Abeba. Dr
Huender is bereids aldaar gearri
veerd.
Behalve Ethiopië zal het res
sort mede omvatten Eritrea, Zuid
Arabië er. de drie Somali-landen.
Deze benoeming is een nieuwe
stap tot het aanhalen van de in
1925 geopende betrekkingen tus
sen het keizerrijk Ethiopië en
Nederland.
Sinds 1948 heeft de keizer van
Ethiopië een drietal Nederlanders
als bijzonder adviseur in zijn
dienst, nl. mr H. J. Spit, oud vice-
president van de Raad van Indië,
prof. mr Muller en mr Hens.
zijde der Poolse Protestanten, die
de strijd opnamen om het Poolse
karakter, ook van de Kerk, te
verdedigen.
VERSCHILLENDE KERKEN.
Na de eerste wereldoorlog
werden honderdduizenden leden
van de Lutherse, Gereformeerde
en Verenigde kerken burgers
van de herstelde Poolse repu
bliek. Tengevolge van de ver
delingen echter was de bouw
en de organisatie van deze ker
ken niet gelijkvormig. En zo wa
ren er in het gebied, dat door
Duitsland was geannexeerd en
dat West-Polen omvatte (Groot-
Polen, Oost-Pruisen en Opper-
Silezië) drie evangelische ker
ken, n.l. de Evangelische Unie
Kerk, ihet haar Consistorie in
Posen, bevattende de Luthera
nen en Gereformeerden van
West-Pruisen en Groot-Polen;
de Evangelische Unie Kerk in
het Poolse gebied van Opper-
Silesië, met haar eigen bestuur
in Katowice en de Oude Luther
se Kerk, die de minste leden telt
en slechts over weinig districten
is verdeeld.
In het gebied, dat vroeger on
der Rusland was, n.l. Midden- en
Oost-Polen, waren tevens drie
evangelische organisaties.
De eerste was de Evangelische
Lutherse Kerk, met haar Con
sistorie en opziener te Warschau.
De Lutheranen van Cieszyn Si-
lesië behoorden ook tot deze
kerk. Zij omvatte het grootste
aantal leden van alle protestant
se kerken in Polen en was in
talrijke gemeenten verdeeld.
Voorts was er de Evangeliscli-
Gereformeerde Kerk, met haar
synode te Warschau en tenslotte
het Evangelisch-Gereformeerde
College (ook bekend als de Vilno
Unie) met haar synode te Vilno.
In Zuid-Oost-Polen (Galiciën)
dat deel had uitgemaakt van de
Habsburgse monarchie, was een
Evangelische Kerk van de
Augsburgse en Helvetische Be
lijdenis, welke al de Luthera
nen en Gereformeerden van
dit gebied omvatte.
EEN MILLIOEN
PROTESTANTEN.
In het jaar 1937 bedroeg het
aantal Protestanten in Polen
830.000. Daar bij de inlijving
van Cieszyn-Silesië, in 1938, de
meerderheid van de inwoners
van dit gebied leden waren van
de Lutherse Kerk, kan worden
geschat, dat bij het uitbreken
van de tweede wereldoorlog,
ongeveer een millioen Protes
tanten in Polen woonden.
Hoewel in verhouding met
de totale bevolking van Polen
de Protestanten slechts een
kleine minderheid uitmaakten,
speelden zij toch een belang
rijke rol in het Poolse econo
mische en culturele leven. De
grootste ijzer-, staal- en tex
tielondernemingen waren net
eigendom van Protestanten.
Ook op het gebied van het on
derwijs hadden de Poolse Pro
testanten veel invloed. Zij
richtten htm eigen scholen voor
algemeen en bijzonder onder
wijs op en gaven ook po
litieke, culturele en sociale tijd
schriften uit. Eveneens op het
gebied van de liefdadigheid de
den zij veel. Zij stichtten en on
derhielden ziekenhuizen, hui
zen voor ouden van dagen, in
validen en geesteszieken.
B. S.
KORTE BERICHTEN
By Selma In Alabama is een
Dakota van de Amerikaans»
luchtmacht neergestort. De vier
inzittenden kwamen om het leven.
In hinderlaag opgestelde gewa
pende mannen hebben een vracht
auto met ongeveer 35 arbeiders,
die op weg was naar een houtfa-
briek te Savannah (Georgia),
waar een arbeidsconflict heerst,
beschoten. 17 negerarbeiders wer
den gewond.
De pas te New York benoemd»
politiecommissaris Thomas Mur
phy heeft zes inspecteurs terug
gezet in de rang van commandant
„om de organisatie der politi»
doelmatiger te maken". Vier de
zer Inspecteurs "hebben onmiddel
lijk ontslag gevraagd.
Engeland heeft de V.S. vergun
ning verleend bij de Bahama-
eilanden observatieposten in te
stellen voor proeven met geleide
projectielen.
De Westduitse vakverenigings-
bond heeft de beschuldiging geuit,
dat de Duitse industrie de par
tijen van „de middelklasse" in
1949 geld heeft gegeven om hun
algemene verkiezingsactie te fi
nancieren.
De Tsjechoslowaakse president
Gottwald heeft aan de universi
teiten in Tsjechoslowakije en aan
de hoge scholen met universitair»
status 13 nieuwe rectoren be
noemd. Tot nog toe werden d»
rectoren elk jaar gekozen door de
senaat van de universiteit.
Overstromingen van de Senegal
hebben de stad Rosso volledig
vernield en men vreest voor het
lot van Saint Louis, waar som
mige wijken reeds onder water
staan. Er zijn geen mensenlevens
te betreuren, maar de materiël»
schade beloopt 400 500 millioen
franc.
Een vliegtuig van de „North
western Airlines" is bij Minnea
polis neergestort. Er bevonden
zich zes passagiers aan boord, van
wie vyf zijn omgekomen. De zesd»
werd zwaar gewond.
(Ingez. mededeling, advert.)
Wie pijn lijdt leeft maar half.
HET LOO DSWEZEN IN VROEGER DAGEN.
Het Loodswezen mag zich steeds in volle belangstelling verheu
gen van Iedere Vllsslnger, niet alleen omdat by het beeld van de
stad de loodsboten behoren en by het vertoeven op de boulevards
een attractie apart bieden, vooral wanneer de scheepjes hun weg
zoeken door de ruisende golven, doch ook omdat het Loodswezen
nu reeds ongeveer anderhalve eeuw ln Vlissingen is gevestigd.
Op 22 November 1802 werd te
Vlissingen reeds een loodskamer
gevestigd, teneinde de nodige
loodsen te leveren voor het op en
afvaren der Schelde. Deze loods
kamer werd bestuurd volgens een
reglement, uitgevaardigd door de
commissie over het loodswezen,
met zitting te Antwerpen en
goedgekeurd door de Franse mi
nister van Marine en Koloniën.
Voorheen werden de steiger-
schmtschippers meestal gebruikt
om de schepen uit de haven en
naar zee te loodsen, terwijl de
binnenvallende schepen zich
meestal van Blankenberghse vis
sers bedienden om zich te doen
binnenloodsen.
Voortaan zouden te Vlissingen
zes loodsen zijn om de schepen
naar en uit zee te begeleiden.
Twee loodsboten zouden bij voort
during in dienst zyn, waarvan een
steeds op zee zou blijven om de
loodsen aan de binnenkomende
schepen af te geven en de andere
zou gereed liggen om ln zee te
kunnen steken of de eerste op ge
zette tijden af te lossen.
Na de bevrijding van de Franse
overheersing in 1814 ls het be
stuur van het loodswezen bij het
Rijk gebleven en in Vllssingen ge
vestigd. Overgegaan werd tot de
aanstelling van zes binnen- en vijf
buitenloodsen.
Verdrag met België.
Met België werd gesloten het
verdrag der 24 artikelen, waarin
werd bepaald, dat het loods- en
bakenwezen voortaan aan een ge
meenschappelijk toezicht zou wor
den onderworpen, welk toezicht
door van beide regeringen aange
wezen commissarissen zou worden
uitgeoefend, terwijl in gezamen
lijk overleg de gematigde loods-
rechten zouden worden vastge
steld, welke rechten voor de sche
pen van alle natiën dezelfde zou
den zijn.
Voor de loodsdienst werden ge
bruikt zeven kotters te Vlissingen
en een rinkelaar te Antwerpen.
De kantoren van het Neder
lands Loodswezen waren geves
tigd ln het gebouw, destijds ge
sticht door de heer Lampsins op
de Nieuwendijk en door het Rijk
van een latere eigenaar aange
kocht.
Het Belgisch Loodswezen was
gevestigd in een gehuurd huis ln
de Beursstraat. De Belgen be
schikten over 9 kotters en schoe
ners.
Om de loodsen op de rede van
en aan boord te brengen beschik
te men over sloepen. Minder een
voudig en veel gevaarlijker dan
tegenwoordig dus.
GroeL
Ter beveiliging der scheepvaart
bij nacht werd geleidelijk aan
overgegaan tot het plaatsen van
oeverlichten en lichtschepen. Zo
ontstonden de vuurtoren te West-
kapelle, oeverlichten te Zoute-
lande, Dishoek en Vlissingen,
Nieuwesluis en tussen Vlissingen
en Antwerpen een reeks van
oeverlichten. In de loop der
eeuwen groeide een machtige or
ganisatie. Stoere zeelui verzorg
den de veilige beloodsing der
schepen en vestigden een inter
nationale reputatie. Vele Vlissin-
gers waren onder hen. Is het een
wonder dat Vlissingen trots is op
deze dienst?
Rondom de ontslag-aanvrage
van minister Schokking.
In hoge legerkringen maakt men
zich enigszins ongerust, indien het
vinden van een opvolger voor mi
nister Schokking op moeilijkheden
van min of meer lange duur zou
stuiten. Op 26 October a.s. zal n.l.
te Washington de conferentie van
ministers van defensie van het
Atlantisch Pact worden gehouden.
De onderwerpen, die daar aan da
orde komen, worden van een der
gelijke betekenis voor onze positie
in het Atlantisch Pact geacht, dat
men het van groot belang oor
deelt, dat een minister van Oorlog
en Marine ons land op die confe
rentie vertegenwoordigt.
BREIBOEK.
Dezer dagen is het door de
firma H. Bleuken te Enschede
uitgegeven nieuwe Durable Brei-
boek no. 9 verschenen. Het is
een keurig uitgevoerd boe.cje
met 80 fraaie modellen, waar
voor de dames ongetwijfeld veel
belangstelling zullen tonen.
