De Duitse aanval op Zuid-Beveland en
Tholen in Mei 1940.
Klaas Kater, de Amsterdamse weesjongen.
Vl/ÏÏEN
Veertig jaren Ghr. Gpnastiekverbond.
-pitNEN
ADAMSON
Bruggen over het kanaal werden opgeblazen.
Gemeenteraad.
AKKERTJES
Grondlegger van de Cbr. sociale beweging.
De bocbt in de weg
Zeeuwen keren terug naar
huis.
WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
Tweede Pinksterdag: Bondsfeesten te Deventer.
De „liggende wip'
Maandag 15 Mei 1950
PROTESTANTS CHRISTELIJK DAGBLAD
Pagina 2
ZEVEN DAGEN STRIJD IN ZEELAND. (V.)
In de morgen van 15 Mei 1910 destijds commissaris van het Ne-
omstreeks 7 uur begonnen de
Duitsers hun daadwerkelijke aau-
val op Zeeland, dat niet zonder
meer het hoold voor de overwel
diger wilde buigen. Vliegtuigen
ronkten in grote getale boven de
Zanddijk en wierpen er hun ver
nietigende last uit.
De Duitse opmars, die moeilijk
te stuiten viel, werd zoveel mo
gelijk vertraagd en van deze ac
tie was het laten springen van de
bruggen over het Kanaal door
Zuid-Beveland een onderdeel.
Eerst vielen de Duitsers met 9
vliegtuigen aan, die laag over de
stellingen vlogen, bommen wier
pen en de Zanddijk met mitrail
leurs bestookten. Later versche
nen op de Tholseindsedijk Duitse
pantserauto's, terwijl steeds meer
vliegtuigen aan het bombarde
ment deelnamen. De Tholseindse
dijk werd om half negen onder
vuur genomen door 12 stukken
geschut, die bij Yerseke stonden
opgesteld. Ongeveer 1100 projec
tielen werden er afgevuurd.
Bij de opblazingswerkzaamhe-
den bleek by een der bruggen de
springstof niet te willen explode
ren, doch even later is men er
toch in geslaagd. Dit zou te dan
ken zyn geweest aan het moedig
optreden van een soldaat, die on
der Duits vuur naar de brug is
gegaan en later door zyn com
mandant voor dit moedig optre
den tot korporaal is bevorderd.
De luchtafweer tegen de Duitse
vliegtuigen bleek te zwak te zyn
om de bombardementen te ver
hinderen, zodat de bezetting van
de stellingen begon terift te trek
ken.
Achter het kanaal.
Langzaam trokken de troepen
zich terug achter het kanaal,
waarbij de stukken geschut, die
niet konden worden meegenomen,
daar de bruggen waren vernield,
onklaar werden gemaakt. Inmid
dels bleek ook, dat de gepension-
neerde luit. kol. der artillerie van
het K.N.I.L. Gey van Pittius, die
Met het „General M. B. Ste
wart", dat vermoedelijk 26 Mei
te Amsterdam zal arriveren, ke
ren de volgende Zeeuwen en mi
litairen uit Bergen op Zoom uit
Indonesië terug:
Korp. W. Willeboordse, Middel
burg; Sergt. -C. Wanrooy, Bergen
op Zoom; Sold. W. J. Boei, Bie-
gelinge; Sergt. A. Bals, Bergen op
Zoom; Sold. C. Deurlo, Tholen;
gold. P. J. Daane, Bergen op
Zoom; Sold. J. Faasse, Kamper
land; Korp. C. J. Felius, Kloetin-
ge; Sold. I L. Harpe, Serooskerke;
Sold. I L. Kempe, Kamperland;
Sold. P. Kodde, Aagtekerke; Sold.
A. de Kokijzer, Axel (Spui);
Korp. W. Moerland, St Annaland;
Sold. D. C. Musters, Bergen op
Zoom; Korp. W. J. Ooms, Middel
burg; Sold. J. A. van Raam en
Sold. I L. W. van Rooy, Bergen
op Zoom; Sold. R. J. S. de Smet,
Sas van Gent; Sold. W. Wisse,
Grijpskerke; Sergt J. van Belzen,
Arnemuiden; Sold. C. A. Kramer,
St Annaland; Sold. H. Koole,
Koudekerke; Sold. J. G. Verdonk,
's-Heer Arendskerke; Sold. W. H.
Boeije, Schoondijke; Sold. W. M.
Herwegh, Aardenburg; 2e luit. P.
de Kuijper, Middelburg; Korp. B.
M. de Schipper, Breskens; Sold.
J. A. Otte, Bergen op Zoom; Sold.
K. J. Jilleba, Vlissingen; Kapt.
Veldpr. L. Doorn, IJzendijke;
Sold. L. A. Goethem, Hontenisse;
le Luit. W. C. de Munnik en Sold.
P. S. van Rijswijk beide Bergen
op Zoom.
Aan boord van de „General S.
D. Sturgis", die vermoedelijk 26
Mei a.s. te Rotterdam zal aan
komen bevinden zich:
le Luit. P. S. Lenselink, Vrou
wenpolder; Sold. I M. J. de Regt,
Colijnsplaat; Sold, P. J. A. Non-
neman, Perkpolder; le Luit. A.
H. Izeboud, Vlissingen; Sold. J.
J. Hermans, Bergen op Zoom;
Sergt H. Damman, Middelburg;
tergt J. A. Duine, Kamperland;
old. 1 J. van Sonsbeek, Bergen
op Zoom; Sold. N. P. Verburg,
Waarde; Sold. I B. Wattel, Oost-
kapelle; Sold. L. C. Gerssen, Mid
delburg; Sold. I P. L. Boonman
«n D. Boonman-Bosveld, Baar
land; Lt.-kol. D. Coumou, M. C.
Coumou-de Potter en J. F. Cou
mou te Zlerikzee.
derlandfee Rode Kruis was, met
behulp van militaire politie en
marechaussee ten Oosten van
Goes een groot aantal vluchtende
Nederlandse militairen, waarbij
ook veldartillerie, had opgevan
gen en deze terug had gezonden
naar de stellingen aan het kanaal.
De Fransen zouden nu het kanaal
HansweertWemeldinge verdedi
gen en daarbij de Duitsers de
overgang over het kanaal betwis
ten. De Franse troepen waren
echter ook reeds gedemoraliseerd
daar meerdere malen was mede
gedeeld, dat Franse jagers zou
den worden ingezet om de troe
pen tegen de voortdurende lucht
aanvallen te beschermen. Hoe het
ook z(j, ondanks herhaalde toe
zeggingen ook aan de Comman
dant in Zeeland, de Franse jagers
kwamen niet te hulp.
Hr. Ms. „Hydra".
Aangezien berichten waren bin
nengekomen, dat de Duitsers
kleine vaartuigen op de Maas
verzamelden, werd H.M. „Hydra"
's middags naar de Oosterschelde
gezonden met de opdracht op te
treden tegen mogelijke kleine vij
andelijke vaartuigen en landings
pogingen op de eilanden. De com
mandant van de „Hydra", luite
nant ter zee le kl. J. A. de Back,
heeft zich op uitmuntende wijze
van deze taak gekweten en moest
tenslotte zijn schip wegens be
komen averij aan ketels en stoom
leidingen, die door beschietingen
was veroorzaakt, aan de grond
zetten. Men wilde trachten de
volgende morgen de lekken te
dichten, hef schip op sleeptouw
te nemen en naar Vlissingen te
brengen. Deze sleeppoging was
echter tot mislukking gedoemd,
daar de sleepboot door Duitse
vliegtuigen werd aangevallen. In
de middag van 15 Mei deden de
Duitsers hun eerste aanval op
Tholen, voorafgegaan door artil
lerievuur. Later trachtten de
Duitsers infanterie naar voren te
brengen, doch door het mitrail
leurvuur van 1-38 R.I., dat Tho
len verdedigde, moesten ze terug
trekken. In de nacht van 15 op
16 Mei lieten de Fransen de Ne
derlandse troepen terugtrekken,
vermoedelijk omdat ze bevreesd
waren de Nederlanders voor de
vijand aan te zien, in verband
met de uniformen. In dezelfde
nacht echter slaagden kleine
Duitse groepen er in het kanaal
door Zuid-Beveland over te
steken:
(Ingez. mededeling, advert.)
U zult 's morgens „kiplekker"
uit bed springen.
Elke dag moet uw lever een liter gal In
uw ingewanden doen stromen, anders
verteert uw voedsel niet, het bederft
U raakt verstopt, wordt humeurig en
loom. Neem de plantaardige CARTER'S
LEVERPILLETJES om die liter gal op
te wekken en uw spijsvertering en stoel
gang op natuurlijke wijze te regelen.
Een plantaardig zacht middel, onover
troffen om de gal te doen stromen. Eist
Carter's Leverpilletjes.
(Van onze Utrechtse
correspondent)
Op 26 Maart 1910 kwamen te
Utrecht dertien jongelui by el
kaar om te praten over de op
richting van een christeiyke or
ganisatie van gymnastiekvereni
gingen. Deze personen maakten
allen deel uit van turnclubs, on
derafdelingen van het C.J.M.V.,
destyds nog N.J.V. geheten. In
derdaad richtten zy een organi
satie op, het Nederlands Christe-
lijk Gymnastiek Verbond.
Het begin was zeer pover. Van
de 33 bij het C.J.M.V. behorende
gymnastiekverenigingen sloot
maar het derde deel zich aan.
Het Verbond startte met 218 le
den. Wanneer men echter weet,
dat er heden 40.386 leden zijn,
dan is het duidelijk, dat er in de
veertig levensjaren van het N.C.
G.V. heel wat werk werd verzet.
Met de groei is het aanvanke
lijk heel kalm gegaan. De statis
tiek van het ledental wijst in 1942
het cijfer 12.000 aan. Door de toe
lating van adspiranten in 1920 en
van sub-adspiranten in 1932, kon
men dat cijfer halen.
Prachtig gedroeg de organisatie
zich in de bezettingstijd. Een van
bovenaf opgelegde eenheid, waar
in men ook het Verbond wilde
betrekken, werd niet begeerd.
Dat betekende echter: opheffing.
Natuurlijk alleen formeel. Onder
gronds bleef de verbondsmotor
draaien, zelfs op dubbele toeren.
Want het met 12.000 leden ver
dwenen Verbond, dook in 1945
met 28.000 man weer op! Van
daag telt het N.C.G.V. 153 aange
sloten verenigingen; het heeft
zich in zijn veertig levensjaren
bijna vervijftienvoudigd.
Van de in 1910 aangesloten ver
enigingen maken er nog verschei
dene deel uit van het Verbond,
ook Sparta te Meppel, van wier
voorzitter in 1909 het initiatief
tot de oprichtingsvergadering uit
ging.
Sedert 1914 ziet men dames in
de gelederen van het Verbond.
Een vereniging in Groningen be
gon er mee. Thans zou de organi
satie zonder vrouwelijke leden
ondenkbaar zijn.
De organisatie is gesplitst in
vier gewesten, te weten: Noord
(Friesland, Groningen en Drente)
Gelderland—Overijssel, Holland
(beide Hollanden en Utrecht),
Zuid (Zeeland, t.z.t. ook Bra
bant).
Het Bondsiileaal.
Het N.C.G.V. heeft in zijn va
nen geschreven: Vaardig en sterk
tot Gods eer. Hier komen we aan
het eigenlijke doel van de orga
nisatie. Nooit hebben de initia
tiefnemers noch de bestuursleden
voor ogen gehad een band te leg
gen tussen christelijke turners
zonder meer. Zij wisten, dat in de
lichamelijke oefening niet alleen
het element sport zit. Men kan
de lichamelijke oefening onmoge
lijk scheiden van een bepaalde
levensvisie. Dit blijkt zonneklaar
wanneer men de statuten van het
N.C.G.V. bekijkt. Daarin wordt
onomwonden verklaard, wat de
eigenlijke band is, die de N.C.G.
V.-ers bindt: de erkenning van 't
Woord van God.
Samen met christelijke organi
saties op het terrein van wandel
sport, korfbal en voetbal vormt
het N.C.G.V. een centraal ver
band. Met andersdenkende ver
enigingen op turngebied staat
men in goede relatie.
Het festyn.
De viering van het lustrum
heeft in intieme kring al plaats
gehad n.l. met een receptie en
ere-avond te Utrecht op 1 April.
Maar in groot verband komt men
pas op de 2e Pinksterdag te De
venter bijeen. Er worden op die
dag niet minder dan 8000 turners
verwacht. Het programma ver
meldt gymnastiekwedstrijden, 'n
Herinneringskruis Ned. Rode
Kruis.
Een dezer dagen werd uitge
reikt het herinneringskruis van
bet Nederlandse Rode Kduls, aan
die personen, welke in het tijd
vak 19401945 aan hun Rode
Kruisplicht hebben voldaan.
De eerste welke daarvoor In
aanmerking kwam was mevrouw
Nleuwenhuijse-Rinkes te Krulnln-
gen, vervolgens aan Dr J. Nleu-
wenhuijse, I. Reijngoudt, J. C. Ha-
melinck, J. Klap, J. A. Beuzen-
berg, J. de Back, allen te Krut-
ningen; M. le Clercq te Hans-
weert; J. Hollestelle (posthuum),
M. Wondergem, belden te Krab-
tendijke; J. Slnke te Rllland-Bath
Mej. Janna Weststrate, Mevr,
Jans Wagenaar-Langendijk, bel
den te Krabbc-ndijke; Mevr. Cor
van den Berg-Blok te Ede; Mimi
Wabeke Ad., Riek Haverhoek,
Koos de Jonge, Mevr. M. van
Doorn-van de Berg, Mevr. A. v.
Langevelde-v. d. Plas, Marie van
Oosten, Corrle Vogelaar, A. Slab-
bekoorn, Zuster de Raad, Zuster
Minderhout, P. Lóbbezoo, M. Vis
ser, allen te Krabbendyke; H. v.
Niftrlk te Bergen op Zoom; C.
Schipper, J. Prins, J. Nysse, L.
Luteijn, M. Glerum, M. Schouwe-
naar, J. Zuiddyk, W. Zulddijk, al
len te Wemeldinge.
Luguber hongerig gezelschap.
Toeschouwers renden in pa
niek uit een klein café te Rijs-
sel toen een vrouw een ruit ver
brijzelde van de glazen kist,
waarin zich de 41-jarige fakir
Merindah Burmanh bevindt, in
gezelschap van 80 kronkelende
adders. De Fakir doet, gelegen
op glasscherven, een poging om
het wereldrecord vasten te bre
ken. Hij begon hiermede op 4
Mei. Inmiddels zijn 30 van de
110 slangen, die met hem in de
kist werden opgesloten, bezwe
ken. De fakir maakt het nog
goed.
Vrijdag echter kreeg een
vrouw het op haar zenuwen
toen zij zag hoe de fakir zich de
hongerige adders van het lijf
hield. Zij liet haar zware, met
koper beslagen handtasje, op de
kist vallen waardoor een ruit
verbrijzeld werd. De omstanders
zetten het op een lopen, maa~
de fakir hield het hoofd koel.
Hij hield zijn slangen hl toom
en liet een glazenmaker komen.
marswedstrijd en middagdemon
straties.
De koekstad zal letterlijk be
stormd en veroverd worden. Even
wel niet tot ongenoegen van de
inwoners der stede. Want het
gemeentebestuur zal de Ver-
bondsleiding officieel ontvangen
en zelfs de Commissaris der Ko
ningin in Overijssel hoopt te ver
schijnen. Gemeentepersoneel, po
litiecorps en Rode Kruis helpen
mee om de feesten te doen sla
gen. Het sportpark staat open
voor de oefeningen en alle stra
ten der stad voor de marswed
strijd.
Dit alles is georganiseerd door
de Deventer Christelijke Gymnas
tiekvereniging „Sport en Vriend
schap", die er veel slapeloze nach
ten voor over heeft als het festijn
maar slagen mag!
In Kapelle wordt een nieuw raadhuis gebouwd. Het oude ge
meentehuis is tijdens de oorlogshandelingen in Mei 1940 geheel
verwoest.
OOSTKAPELLE.
Winkels blijven dicht op
Zondag.
Donderdagavond kwam de Raai
lu voltallige vergadering bijeen.
Na opening werd voorgesteld toe
te treden tot het garantiefonds
om 6 cent per Inwoner beschik
baar te stellen voor het garantie
fonds voor de in 1953 te organi
seren Zeeuwse tentoonstelling.
Het besluit van de tijdelijke
raad van Oostkapelle dd 20 De
cember 1945 tot vaststelling var.
verplichte uren van openstelling
van winkels werd ingetrokken.
Door een 8-tal houders van
jachtacten was de Raad verzocht
een verordening te willen vast
stellen tot het beperken van scha
de door loslopende honden. De
voorzitter deelde mede, dat de
meerderheid niet Voor een derge
lijk verbod voelde; hijzelf achtte
bet verzoek billijk.
Na discussie bracht de voorzit
ter het verzoek in stemming; met
algemene stemmen werd beslo
ten dit niet ln te willigen.
Door het bestuur van de V.V.V.
was verzocht over te gaan tot
intrekking van het besluit tot
Zondagsluiting. De voorzitter
lichtte dit verzoek toe en merkte
op dat het bestuur van V.V.V.
met één stem tegen besloten had
dit verzoek in te dienen.
Wethouder Maljaars zelde, dat
over de sluiting al veel is gespro
ken; hij was van mening, dat met
de sluiting Mets bereikt wordt,
daar diegenen, die 's Zondags uit
willen gaan dit toch doen. De heer
Melis meende, dat door de slui
ting velen in hun vrijheid worden
beperkt en de neringdoenden de
elegenheid werd ontnomen het
publiek te bedienen. Ook de heer
A. W. Louws meende, dat ln het
belang van het tourisme de Zon-
ilagsslMting moet worden inge
trokken. De heer Paardekoper
wilde als afgevaardigde van de
S.G.P. het standpunt wat hij al
vele malen naar voren had ge
bracht nogmaals onderstrepen.
Na bespreking werd het ver
zoek verworpen met 4 tegen 3
stemmen. Voor stemden de heren
Maljaars, Melis en A. W. Louws,
tegen stemden de heren A. L.
Louws, de Roo, Paardekooper en
Wondergem.
Bij de rondvraag deed de voor
zitter mededelingen, zulks naai
aanleiding van een vraag van de
heer de Roo over de gang van
zaken bij de aanbesteding en de
voorgenomen bouw van de vlei
woningen aan het Baantje.
De heer Paardekooper bracht
de aanschaffing van een rijdende
baar ter sprake. Uitvoerig werd
van gedachten gewisseld over de
vraag of een rijdende baar of een
lijkwagen zou worden aangeschaft.
Ten slotte wordt besloten tot de
aanschaffing van een rijdende
baar over te gaan; tegen stem
den de heren Maljaars en Melis.
De heer Wondergem vroeg nog
naar de mogelijkheid van het
plaatsen van zomerwoningen,
waarover hem door de voorzittei
nadere inlichtingen werden toege
zegd. De heer Melis informeerde
of de Brouwerijweg in de verka
veling wordt opgenomen of Met.
De voorzitter was hiervan Mets
bekend en ook wethouder Mal
jaars kon geen mededelingen met
zekerheid doen.
(Ingez. mededeling, advert.)
zenuwpijn,kiespijn
Tergende pijnen..duldeloos.maar niet hope
loos, wanfAKKERTJES'verslaan alle
pijnen snel en zeker. Weiger namaak.
he/pen direct
Dinsdagavond keerde uit de
tropen de militair D. Kodde te
Zoutelande terug.
(Van een speciale verslaggever)
Een man van twaalf ambachten en dertien ongelukken zou
men Klaas Kater kunnen noemen, wanneer men althans Met an
ders van hem wist dan het eerste gedeelte van zijn levensgeschie-
deMs. Want deze man, die de grondlegger van de christelyke so
ciale beweging wezen zou, wilde eerst zeeman worden en daarna
onderwyzer. Hy werd echter boerenknecht en werkte later als
bybel-colporteur, straatkoopman, los arbeider en metselaar.
Klaas Kater, ln 1833 geboren te Aalsmeer, verloor al vroeg zyn
ouders en kwam terecht ln het DiacoMeweeshMs te Amsterdam.
Tot aan zijn veertigste jaar heeft hij van alles gedaan. Een vaste
lyn zat er Met in zyn leven. Behalve dan deze lijn dat hy „als
vrome christen" zyn werk wenste te doen.
Maar na zijn veertigste jaar had mensenkennis opgedaan en
zag hij plotseling zijn levensweg
duidelijk voor zich. De resterende
tijd van zijn leven (wederom een
periode van veertig jaar) mocht
hij besteden in dienst van de
christelijke vakbeweging. Toen
bleelftiok, dat het eerste tijdperk
van wisselende werkzaamheden
toch nuttig was geweest. Kater
was onder de eenvoudigen van
zijn dagen een ontwikkeld man.
Hij las zelfs een dagblad!
Kater heeft dus, evenals Mo-.
zes, veertig jaren van voorberei
ding gekend. Maar toen was hij
ook een leider in de beste zin des
woords. Hij stak ver boven de
anderen uit. Wie speelt 't tegen-
Ingez. mededeling, advert.)
per rol
De grootste en de bestel
FEUILLETON
door
ITO VAN THIEL. I
78)
Ze lopen als twee vreemden,
«en eind van elkaar, door de
«tationshall. Har koopt een per
ronkaartje en zonder woorden
gaat hij haar voor naar de
wachtkamer. Hij kiest een afge
legen hoekje, waar ze ongezien
kunnen handelen.
Ze heeft de rechterhand al
aan haar verlovingsring. Maar
vóór ze hem er af kan schuiven
heeft hij haar de zijne al toege-
Itoken.
„Dat is zeker je bedoeling hè?"
zegt hy sarcastisch.
Haar hand valt slap neer.
Alles draait om haar heen. Ze
moet even de ogen sluiten, 't Is
of haar hoofd leeg loopt.
Dan barst hij los: „Die ja-
louzie komt je duur te staan,
meisje. Ik dacht, dat je zo vroom
was en mij bekeren wilde, maar
dan zou ik maar eerst eens bij
me zelf beginnen."
Even komt in Ally, zoals altijd,
het gevoel boven, dat de schuld
misschien wel grotendeels bij
baar ligt, dat ze hem niet vol
komen vertrouwd heeft en geen
geduld genoeg heeft gehad.
Ze neemt hem even scherp op,
voor het eerst vanavond helder
en bewust. Maar als ze zijn har
de, ongenaakbare houding
merkt, die alleen maar murw te
krijgen is, als je aan z'n voeten
neer zou vallen en hem aanbid
den, dan verstart bij haar zelfs
de lust het uit te praten.
Ze trekt onbewogen haar ring
van de vinger en legt die voor
hem neer. Ze doet de zijne met
een in haar tas en staat bruusk
op. Met een onwezenlijke stem
hoort ze zichzelf zeggen: „Het
beste". Dan stapt ze zonder hem
nog één blik te verwaardigen,
naar de deur.
Op het drukke perron zoekt
ze gejaagd naar het vertrekpunt
en uur van haar trein. Gelukkig
nog tien minuten. Alsof iemand
haar achterna zit, zo jacht ze
zich voort. Ze doet geen moeite
om een lege tweede klas-coupé
te vinden. Ze gaat de eerste de
beste wagon binnen en is al blij
als ze een onbezet hoekje bij bet
raam kan bemachtigen.
Als de trein op het juiste tijd
stip langzaam het lange perron
afrijdt staat daar bij het uiterste
puntje van de overkapping vlak
vóór de rails een eenzame man
nenfiguur, die scherp de ver
lichte coupé's- afspeurt.
Eén seconde glijden Ally's
blikken in de zijne. Hij neemt
z'n hoed af, zwaait Verward
wendt ze haar hoofd af en in
haar hart kreunt het:
Harry, hoe kun je dat doen?
Die laatste groet brengt heel
haar ziel weer in beroering.
HOOFDSTUK 19.
Het is een zonnige zomerdag
De groene autobus heeft Ally
met haar hele hebben en houden
afgezet bij een zandpad. Een
simpel wit geschilderd bordje
met het woord: „Kindertehuis"
moet haar verder de weg wij
zen.
Langzaam, met de zware kof
fer in de ene en haar tas in de
andere hand, loopt ze het mulle
paadje op.
't Is eenzaam hier en doodstil.
Een paar meter voor haar uit
wipt een konijn het zandwegje
over, z'n witte pluimstaartje
danst geestig achter hem aan.
Ally staat even stil. Ze haalt
diep adem. Die heerlijke, pittige
harsachtige geur wil ze zo diep
mogelijk inhaleren.
Op haar smal wit gezichtje
komt een licht doorschijnend
blosje. Ze kijkt eens om zich
heen. Er is niets te zien dan
bosjes, hoge dennen, slanke
witte berkjes, heide en struiken.
Wat een idyllisch plekje voor
een kindertehuis! Maar waar
zou het toch ergens liggen? Er
schijnt geen eind aan dit zand
pad te komen. Ze neemt haar
koffer maar weer op en einde
lijk als ze een bocht omslaat,
ligt daar op een heuvel het
grote witte huis met rode dak
omringd door struikgewas en
geboomte, dat hier in schilder
achtige wanorde dooreen groeit
en juist daardoor zo'n wondere
bekoring uitoefent.
Els heeft niet te veel gezegd:
„Het mooiste plekje van heel
Nederland" noemt ze het.
„Juf, juf hij zit er in!"
Een schelle jongensstem ln het
bosje naast Ally, doet haar op
eens opschrikken. Een Indianen-
geschreeuw verscheurt de doodse
stilte. Opgewonden stemmen
brullen door elkaar.
„Waar, wrar dan?" Ze hoort
geren en gedraaf van hollende
voetstappen. Door het geboomte
heen ziet ze een groepje jon
gens in een dichte kluwen om
en over elkaar heen gebogen
staan. „Juf, juf, hij zit er in!"
Een jong blond meis'je, niet
ouder dan een jaar of achttien
komt aandraven. Ze zegt iets
wat Ally niet verstaat, maar het
is plotseling doodstil en de hele
troep staat met gebogen hoofd
in spanning te luisteren.
(Word vervolgd.)
woordig klaar om als vreemde
ling in een vergadering van an
ders denkenden komend, zó met
overtuiging te spreken, dat de
voorzitter zelfs van zijn stand
punt wordt afgebracht? Wie
presteert het om de leiding van
een vakbeweging in handen te
nemen als men pas twee maan
den lid van die vereniging is?
Dit deed Klaas Kater en men
mag dankbaar zijn, dat deze
krachtige figuur in 1876 aan
stonds met het voorzitterschap
PROTESTANTSE
BEDEVAARTEN
X.
van Patrimonium kon worden
belast. Hij bleef deze functie hou
den tot 1899, om daarna tot zijn
dood het ere-presidium te be
kleden.
Geen stenen gedenkzuil.
Wie een bedevaart wenst te
maken naar plaatsen waar Kater
heeft gewerkt, kan in Amster
dam op vele plekken terecht.
Vermoedelijk tengevolge van zijn
telkens veranderde werkkring,
verhuisde hij voortdurend en kan
men diverse woningen in de
hoofdstad aanwijzen als plaatsen
waar de oprichter van Patrimo
nium domicilie had.
Ook bestaat het huis op de
Lindengracht nog de woning
van W. C. Beeremans waar op
3 Januari 1876 Patrimonium het
levenslicht zag. Evenwel heeft
men noch daar, noch in een van
Kater's huizen een gedenksteen
of iets dergelijks aangebracht.
Tenslotte kan men naar het
graf van Kater zoeken op de be
graafplaats „Te Vraag" aan de
Sloterweg te Amsterdam. Ik heb
een poos op dat kerkhof rondge
zworven maar er Is zelfs geen
zerk van Klaas Kater te vinden,
laat staan een gedenkzuil.
Nochtans bewaart de christe
lijk sociale beweging de herin
nering aan Kater diep in haar
hart. Toen het Christelijk Natio
naal Vakverbond verleden jaar
zijn veertigjarig bestaan vierde,
heeft voorzitter M. Ruppert bij
de herdenking der gestorvenen 't
eerst Klaas Kater genoemd, na
dat hij al eerder gememoreerd
had hoe Kater met Beeremans en
J. Witmond alsmede de werkge
ver W. Hovy het Nederlands
Werkliedenverbond Patrimonium
stichtte.
Wie hierover goed ingelicht wil
worden, moet de werken van de
heer R. Hagoort lezen. Deze heeft
op bijzondere wijze de geschiede
nis van de christelijk sociale be
weging te boek gesteld. Op bij
zondere wijze; want men voelt
bij het doornemen van de lectuur,
die de gedenkboeken van Patri
monium e.d. biedt, dat de schrij
ver zijn hart heeft verpand aan
deze christelijke actie. Geen
moeite is hem te veel geweest
om de feiten te verzamelen. Hij
vermeldt tal van aardige bijzon
derheden, kleine gebeurtenissen
dikwijls, die toch een verrassend
licht op de gang van zaken wer
pen.
Toenemende bloei.
Hoe kwamen Kater en zijn me
destanders er toe om de werklie
den in christelijk verband te or
ganiseren? Zij hadden gezien, dat
er voor hen in het neutrale Al
gemeen Nederlands Werklieden
verbond geen plaats was. Kater
diende korte tijd een neutrale
metselaarsvereniging als voorzit
ter maar diverse omstandigheden
noopten hem deze vereniging los
te laten. De voornaamste reden
was deze: Kater wilde arbeiders
én patroons in een organisatie
verenigen. Doch daar had de neu
trale vereniging geen oren naar.
Vervolgens deed Kater pogin
gen om zelf een organisatie van
werkgevers en werknemers te
vestigen, let wel; een neutrale
organisatie. Ook dat mislukte.
Allen die beinvloed waren door
de gedachte van klassenstrijd,
voelden niets voor een samen
gaan van beide standen.
Nadat de uitspraak van het Al
gemeen Nederlands Werklieden
verbond op Kerstmis 1875, waar
in de christelijke school verwor
pen werd, de maat had doen over
lopen, kwam Patrimonium tot
stand. Bij de oprichting was, zo
als ik meldde, een werkgever
aanwezig. Patrimonium betekent:
vaderlijk erfdeel. Men koos deze
naam, aldus Hagoort, omdat Ka
ter en zijn mannen het vaderlijk
erfdeel van godsvrucht en recht
vaardigheid wilden bewaren en 't
ook weer tot nieuwe bloei en in
vloed brengen in Nederland.
Van het begin af hield Kater
vast aan een samengaan van pa
troons en werklieden. Dit ver
klaart de door Patrimonium ge
bezigde tekst uit Spreuken: „Rij
ken en armen ontmoeten elkan
der; de Heer heeft hen allen ge
maakt".
Patrimonium verwierf direct
aanhang en mocht zich weldra in
een toenemende bloei verheugen.
Op 1 Januari 1899 telde het ver
bond 13.000 leden. Daarmede ging
het aan de spits van de arbeiders
organisaties hier te lande. Het
aantal werkgevers onder de leden
bleef uiteraard gering.
Mn ei lij kh Pd en.
Na de aanvankelijke bloei heeft
Patrimonium een tijd van stil
stand gekend, die ook hier ach
teruitgang betekende. Men kreeg
aanvankelijk te maken met moei
lijkheden van organisatorische
aard en later het was de tijd
van de kerkelijke kwesties
daagden ook principiële perikelen
op.
Klaas Kater's beste jaren be-
SLECHT GEHEUGEN.
Htt gebeurde in 1945.
Ergens langs de weg stond een
man door honger en narigheid
ontluisterd.
Hij beleefde het blijde ogen
blik, dat de Canadezen kwamen
binnenstromen. Een van de Ca
nadezen bood hem een sigaret
aan, die onder moeilijk te ver
bergen ontroering werd aan
vaard.
Het gebeurde in 1950.
Er stond een soldaat langs de
u?eg.
Pas teruggekeerd uit Ind'.ë.
Hij was moe en poogde te liften.
Het geluk scheen hem te die-
■jien. Een glanzende Studebaker
kwam aanrijden alleen bemand
door de bestuurder, keurig ver
zorgd en goed doorvoed.
De man van 1945.
Maar de soldaat had pech.
Stel je voor, een soldaat, en
dan niet een Canadees, maar
iemand die in Indië zijn leven
had geriskeerd, in een Stude
baker.
De bestuurder zag hem niet.
Hij reed zonder meer voorbij.
Dit geval staat niet op zich
zelf.
Er zijn méér, er zijn véél men
sen met een slecht geheugen.
Maar ja, vijf jaar is ook een
lange tijd!
SCHUW VAN HET
RECHT.
Het is een hard oordeel dat in
„Het Handelsblad" over ons land
wordt uitgesproken.
Na er op gewezen te hebben,
dat het dwaasheid is voor da
handhaving van de rechten van
de mens en de eerbiediging van
eigendommen nog iets van Indo
nesië te verwachten, vervolgde
Sit blad:
„Hoe kan men de handhaving
van verdragen verwachten van
een land, dat geen verdragen
handhaaft, een land, waar wij
het typische verschijnsel op
merken van de terreur, waarbij
elke groep gedwee zijn beurt
afwacht om geliquideerd te
worden
Er is een tijd geweest, waarin
een dergelijke gebeurtenis al
gemene verontwaardiging op
welde. Het onrecht werd daar
door niet altijd voorkomen,
maar het werd tenminste niet
gesanctionnecrd. Nu kan er
koelbloedig geschreven worden,
..dat de deelstaten in het licht
der feiten ten dode waren op
geschreven" «n daarmede is
dan het vonnis gestreken. Over
goede trouw en plechtig geslo
ten overeenkomsten wordt niet
meer gerept.
Men is in Nederland schuw
geworden voor het recht. Men
heeft niet willen zien, dat de
deelstaten reeds tijdens de R.T.C.
werden aangerand en zwijgend
zag men aan dat zij, zonder
enige waarlijk democratische
volksraadpleging bij de repu
bliek waren ingelijfd."
Ëchuw van het recht,
at klinkt hard.
Het is al mee het ergste wat
van een land gezegd kan wor
den.
Maar wie zal durven zeggen,
dat het onjuist isl
Donderdag 11 Mei herdacht t
echtpaar A. Schrier te Wisseker-
ke het feit, dat het 50 jaar ge
leden in het huwelijk trad.
hoorden tot het verleden. Later
zou ds A. 3. Talma met krachtige
hand Patrimonium in nieuwe ba
nen leiden. Dit neemt echter niet
weg dat naar de mens gesproken
Klaas Kater toch het fundament
van de christelijk sociale bewe
ging heeft gelegd. Zijn grote er
varing, zijn vaste overtuiging en
zijn leiderskwaliteiten hebben
vorm gegeven aan de christelijke
actie op maatschappelijk teirein.
Nogmaals: een stenen gedenkzuil
voor hem zal men tevergeefs
zoeken. Maar in de harten van
de mannen der christelijke vak
beweging staat zijn beeltenis ge
grift. Ruppert heeft hem ge
noemd: de man uit en voor het
volk. Zo was het ook. In de per
soon van Kater kreeg de zo graag
door het C.N.V. aangeheven leus
gestalte: Voor het volk om Chris
tus' will
