Hildebrand (Nic. Beets) op de preekstoel.
fCOOPTS
ADA/iSON
Toen de priesters in de kroeg zaten
„Jonyens, Haas, ik heb het zo druk!"
AKKERTJES
De bocht in de wey
pel
Lonen en prijzen.
s
Verhoging bijzonder invoer
recht op benzine.
De trotse jager.
begon in Nederland de Reformatie.
Maandag 13 Februari 1950
PROTESTANTS CHRISTELIJK DAGBT AD
Pagina 2
(Van een speciale verslaggever).
In de schier onafgebroken stroom van boeken, die in Nederland
verschenen, Is deze winter een boek uitgekomen dat al langer dan
een eeuw bjj het volk bekend is: de Camera Obscura van lil de-
brand. De vijftigste druk kwam van de pers! En het zal waar
schijnlijk niet de laatste druk wezen, gezien de populariteit van
het werk.
De Camera Obscura, wie kent haar niet? Over figuren als Pie-
ter Stastok, Keesje het diakenhuismannetje en Nurks weet leder
een mee te praten. Deze mensen verschaffen nog dagelijks ge
noegen aan jong en oud. Zij genieten stellig grotere bekendheid,
dan de man die ze in het leven riep: Nicolaas Beets, auteur van
de Camera Obscura onder het pseudoniem Hildebrand.
Toch weten de meeste mensen
wel, dat Beets predikant en zelfs
professor is geweest. Maar over
de wfjze waarop hij deze waardig
heden bekleedde, kunnen slechts
weinigen inlichtingen geven.
Daarom leek het ons nuttig, nu
had beklommen in het toch dicht
bij de Haarlemmerhout gelegen
Heemstede, verdween Hildebrand
vrijwel voor goed van het toneel.
Om Hildebrand te vinden moe
ten wij naar Haarlem, naar Lei-
weest. Men trof in Beets een ijve
rig werker, zowel in de gemeente
als op de preekstoel. Zondag op
Zondag kwamen mensen uit an
dere plaatsen zijn prediking be
luisteren. De collecten, die in
1840 tesamen f 360 opbrachten,
stegen in 1841 (het eerste volle
jaar dat Beets in Heemstede
werkte) tot f 1076. Daarna klom
men zij op tot f 1644.
De preken waren niet buiten
gewoon lang. Wel waren ze ge
kenmerkt door een ouderwetse
en breedvoerige indeling. Wij za
gen een predicatie uit 1849, wel
ke in vier punten gedeeld was;
elk der vier punten was weer in
twee of drie punten onderver
deeld. In het geheel vijftien on-
derwerpjes binnen het bestek van
één preek. Kom er nou ereis om!
De catechisanten volgden met
plezier het onderricht van hun
den of naar Heiloo. In dat laatste
de vijfstigste druk van de Camera dorp woonde de vriend van Beets, domine. Hij had er slag van om
verschenen is, eens in te gaan op ds J. P. Hasebroek. Daar heeft met 7X1 oni 'e gaan. Telkens ver-
het leven van de schrijver en de Beets Ook zijn echtgenote van- gemakkelijkte Beets 't onderwijs
Camera zelf ter zijde te laten. daan gehaald. Met Hasebroek 1 door middel van rijmpjes. Zo vat-
Nicolaas Beets werd geboren in bleef Beets zijn hele leven in con- te hij de tien geboden aldus sa-
1814 te Haarlem en stierf in 1903
te Utrecht. Tussen deze twee
data ligt een zeer werkzaam le
ven. Beets studeerde theologie te
Leiden en bekroonde zijn studiën
door in 1839' te promoveren tot
doctor in de godgeleerdheid. In
datzelfde jaar verscheen de Ca
mera voor het eerst.
Er bestond destijds in de Her
vormde kerk geen gebrek aan
predikanten, zodat de proponent
Beets die overigens relaties
genoeg had tot October 1840
moest wachten aleer hij zijn in
trede kon doen te Heemstede, zijn
eerste gemeente. Daar bleef hij
ruim dertien jaar. Utrecht werd
zijn tweede en laatste stand
plaats. Op zijn zestigste jaar be
noemde koning Willem IH hem
tot professor aan de Utrechtse
academie. In 1884 werd Beets
emeritus-hoogleraar.
HERDER EN SCHAPEN.
Uit zijn predikantsloopbaan
willen wij speciaal de jaren te
Heemstede belichten. Daartoe
brachten we een bezoek aan die
plaats. Het Heemstede van te
genwoordig is een uitgestrekt
villadorp. Maar een eeuw gele
den, toen Beets er als predikant
stond, was het een rustiek dorp
je, waar niet veel te beleven
viel. Wel trok het in de zomer
maanden wat bezoek van wande
laars, die de bosrijke omgeving
van Haarlem verkenden. En de
werkzaamheden in de Haarlem
mermeer brachten zo nu en dan
wat vreemde arbeiders uit dat
gebied in het dorp. Maar wij kun
nen ons toch voorstellen, dat
Beets te Heemstede het droom
beeld van een rustige eerste ge
meente volledig beleefde.
Op de deur van de pastorie was
een naambordje aangebracht „N.
Beets, herder". Zo kon men de
situatie ook het best typeren.
Dominé Beets die in al zijn
Heemsteedse jaren het ouderwet
se predikantencostuum met de
steek droeg! voelde zich met
recht herder over de schapen, die
in dit deel van de weide graas
den.
Het is een groot geluk, dat te
midden van de boomrijke, maar
toch karakterloze lanen van
Heemstede een klein stukje van
het oude dorp overeind bleef
staan; het dorpspleintje met de
kerk. Die kerk is wel gerestau
reerd en uitgebreid, maar de ver
anderingen zijn niet zo ingrijpend
dat men de figuur van Beets in
deze omgeving niet zou kunnen
terugbrengen.
Wij maakten een avonddienst
mee in het bedehuis. Het was
metterdaad een idylle. De ge
meente, in flinke getale opgeko
men, luisterde vol aandacht naar
de predikant, die op dezelfde
kansel waar Beets ontelbare ma
len stond, zijn predicatie hield.
Ook de „stof" kwam overeen.
Want deze dominé behandelde 'n
afdeling van de catechismus, ge
lijk ook Beets dat gewoon was te
doen in de namiddaggodsdienst
oefeningen.
Hoe vredig was- het hier! Het
licht van de kronen verhoogde de
stemmigheid van het Oudhollands
kerkinterieur. Alleen om half 8
werd de rust verstoord door acht
harde stompen op het kerkdak:
de torenklok maakte met geweld
het uur bekend.
GEEN HILDEBRAND.
Het is dus niet moeilijk om in
het verrukkelijke kerkje van
Heemstede, waar de romantiek
voor het opscheppen ligt, een in
druk te krijgen van Nicolaas
Beets als prediker. Het is echter
onmogelijk om in deze omgeving
de figuur van Hildebrand terug te
tact. Zij schreven elkaar stapels
brieven, aanvankelijk in familiaire
toon. Zo heet het in een epistel
uit de Heemsteedse pastorie aan
ds Hasebroek: „Jongens, Haas, ik
heb het zo druk!" Kijk, dat zijn
woorden van Hildebrand. Maar
na enkele jaren verdwijnt ook in
de correspondentie Hildebrand
naar de achtergrond en wordt er
niet meer over „Haas" gespro
ken; „liefste vriend en broeder",
luidt dan de aanspraak.
Wij gevoelen het: Hildebrand is
ondergegaan in dominé Beets. De
schrijver van de Camera Obscura
zal voortaan naam maken als de
auteur van „Stichtelijke Uren",
een serie van tien prekenbundels
en als dichter, want zeer over
vloedig is de poëzie, die Beets in
het licht gaf.
Hiermede is natuurlijk niet ge
zegd, dat Beets zich schaamde
voor de Camera. Integendeel;
met genoegen beleefde hij er 21
drukken van en vlak voor zijn
dood correspondeerde hij met
zijn uitgever over de 22ste druk.
Maar hij zei zelf:
Mijn luim is in mijn Camera
Mijn hart in mijn gedichten.
GOEDE COLLECTEN.
De jaren 18401854 zijn voor
de Hervormde gemeente van
Heemstede niet onvoordelig ge-
Dient God altijd en God alleen;
Buig nooit de knie voor hout of
[steen;
Misbruik Gods naam toch
[nimmermeer,
En houd Gods rustdag hoog in
[eer;
God zelf heeft eens dien
[ingezet
Dit's de eerste tafel van de
[wet.
Bemin uw ouders, eer ze
[altoos;
Wees nimmer driftig, toornig,
[boos;
Houd uw gedachten onbevlekt;
Wees nooit oneerlijk, hoe
[bedekt;
Lieg niet: God hoort u als ge 't
[doet;
Benijd geen mens zijn geld" of
[goed.
Ziedaar de tien geboden samen,
Bidt God dat gij ze nakomt.
Amen.
Het zal niemand verbazen, dat
er geruime tijd na de dood van
Beets nog bejaarde mensen in
Heemstede werden gevonden, die
deze samenvatting vlot opzegden!
Later bundelde Beets zijn rijmre
gels in een catechisatieboekje,
dat veel opgang heeft gemaakt.
(Ingez. mededeling, advert.)
Ei MAMIES
per rol
De grootste en de beste!
Meerdere opbrengst
f 40 millioen. Afwenteling op
de consumenten?
In de M. v. A. aan de Tweede
Kamer betoogt de regering, dat
al zijn de belastingen op het
wegverkeer geleidelijk aan ver
hoogd, een verhoging van speci
fieke rechten bij een algemene
stijging van de prijs in deze nog
niet een vermeerdering van druk
behoeft te betekenen.
Vergelijkt men de kosten van
het wegvervoer met die welke
drukken op het vervoer per rail,
mede in verband met de ver
hoogde kolenprijzen, dan valt
deze vergelijking niet ongunstig
uit voor het wegvervoer.
In verband met het Benelux-
aspect, wordt erop gewezen, dat
België het vrachtvervoer aan
merkelijk zwaarder beiast dan
Nederland.
De hogere opbrengst van deze
belasting wordt nader geraamd
op 38 a 40 millioen gulden.
Verder wordt betoogd, dat het
mogelijk zal zijn deze belasting
verhoging voor een aanmerkelijk
deel af te wentelen op de con
sumenten.
Ook wordt het mogelijk ge
acht, door het vervoer op een
meer economische wijze te or
ganiseren, o.a. door inkrimping
van het rijden met ledige of
gedeeltelijk beladen auto's be
langrijk te bezuinigen.
Met betrekking tot de voor
land- en tuinbouw gevreesde
nadelige gevolgen, wordt er nog
de aandacht op gevestigd, dat
de tractoren e.d., die in de land
en tuinbouw worden gebruikt,
veelal op andere brandstoffen
dan op benzine lopen.
Boycott van
Ingrid Bergmans films.
De staatssenaat van Georgie
(V.S.) heeft heden met 23 tegen
6 stemmen besloten alle nieuws
en films van Ingrid Bergman
en Roberto Rossellini te censu
reren.
„Een zekere Stromboli Rosse-
lini Spaghetti", aldus de aan
genomen resolutie, „heeft klaar
blijkelijk met een zekere Ingrid
Bergman samengezworen om de
vrije liefde in Amerika aan te
prijzen. De overgrote meerder
heid der burgers van de staat
Georgie is hier niet van ge
diend".
- A
vim
ONVEILIG SEIN.
Het ziet er onschuldig uit, het
plannetje van de Spoorwegen
met betrekking tot het beschik-
j baar stellen van auto's.
Zo op 't oog geen onaardig
plan.
Iemand stapt ergens uit de
trein, huurt een auto en gaat
daarmee naar een andere plaats
waar hij ze in een daarvoor aan
gewezen garage stalt.
Eenvoudig en goedkoop.
De Bond van Bedrijfsauto-
houders (B.B.N.) is echter over
dit plan maar slecht te spreken.
Men vertrouwt de zaak niet.
Als eerst een behoorlijk aan
tal garages met auto's meedoen,
dan, zo vreest men, zullen de
1 Spoorwegen trachten de zaken
in eigen handen te nemen en zal
het particuliere bedrijf het
loodje moeten leggen.
Men ducht herhaling van het
oude drama: opslokking door d3
Spoorwegen. Vandaar dat over
wogen wordt, krachtige verto
gen te richten tot Regering en
Staten-Generaal.
Ik begrijp dat de B.B.N. het
sein op onveilig zet.
Maar is er geen ander en
beter middel om'ban dit gevaar
te ontkomen, dan door te pro
testeren?
Veel meer afdoende lijkt me,
dat men poogt zelf te doen
wat nu de Spoorwegen over-
wegen.
j De zaak waarom 'tgaat is niet
zonder belang. En met nee-zeg
gen, wordt weinig bereikt.
VUURTOREN VAN WESTKAPELLE GERESTAUREERD.
Ook de vuurtoren van Westkapelle werd tijdens de oorlogs
handelingen deerlijk gehavend. Het was van het grootste belang
deze toren, die uit het jaar 1470 stamt, maar die tot 1831 als
kerktoren dienst deed, weer spoedig te restaureren. Thans
is men met de werkzaamheden gereed gekomen en binnenkort
zal de noodverlichting weer worden vervangen door het grote
licht. De Westkappelse vuurtoren, met op de voorgrond twee
Westkappelse schonen.
Volgens een woordvoerder van
het Britse ministerie van bui
tenlandse zaken oefenen Enge
land en de V.S. druk uit op
Frankrijk, af te zien van het
pachten van mijnen in het Saar-
gebied.
CHR. VAKBEWEGING.
In enkele weken tijds zijn meer
dan- 500 nieuwe leden toegetre
den tot de Ned. Chr. Landarbei-
dersbond.
Ingez. mededeling, advert.
moe, huiverig
Misschien voorboden van een griep. Doe
er iets tegen: neem een'AKKERTJEV;
In korte tijd voelt U zich weer fitn
helpen direct f
ten tonele gevoerde geestelijken
en broeders waren een stelletje
dronkelappen of mensen met heel
eigenaardige principes. Wan
neer deze voorlichting de men
sen een beeld moet geven van
de katholieke geestelijkheid, dan
is de mentaliteit, zoals ik deze
gekend en ervaren heb, nog bit
ter weinig veranderd".
Deze exclamaties klinken alle
maal heel erg en wanneer de
N.C.R.V. inderdaad haar best
deed om de roomse kerk te be
lasteren, zou een protest daar
tegen op zijn plaats zijn. Maar
daarvan is geen sprake. „Het
Huis Lauernesse' geeft een stuk
geschiedenis weer uit de refor-
matietijd. Er komen r.k. geeste
lijken in voor, niet zoals ze te
genwoordig zijn, maar zoals ze
in die tijd waren. En het oor
deel over de geestelijkheid van
toen, is nu eenmaal ongunstig.
De briefschrijvers in „De
Volkskrant" zouden goed doen
wanneer zij een van hun eigen
geloofsgenoten, prof. dr L. J.
Rogier, hoogleraar te Nijmegen,
daarover eens raadpleegden,
vinden. Zodra Beets de kansel Deze heeft in zijn standaard-
(Van onze Utrechtse correspondent.)
Verschillende lezers van het r.-k. dagblad „De Volkskrant"
hebben de laatste weken geprotesteerd tegen de uitzending van
het hoorspel „Het Huis Lauernesse" door de N.C.R.V. Deze
mensen zijn verschrikkelijk boos omdat de N.C.R.V. huns in
ziens de roomse kerk door het slijk haalt. „In iedere be
hoorlijke omgeving worden de principes van anderen ge
respecteerd. Bij de Nederlandse Christel ij ke Radio-Vereni
ging schijnt dat niet het geval te zijn", schrijft een heer uit
's-Hertogenbosch. „Het was louter reclame voor Luther", meent
een inwoner van Zandvoort.
Een meneer uit Haarlem, die werk „Geschiedenis van het Ku-
zichzelf een bekeerling noemt, tholicisme in Noord-Nederland
zegt er het volgende van; „De in de 16e en 17e eeuw" een ge
documenteerd overzicht geschre
ven van de levenswijze der
geestelijken in de beginperiode
der reformatie. Wie dit leest zal
onmogelijk kunnen volhouden,
dat mevr. BosboomToussaint
in „Het Huis Lauernesse" een
carieatuur geeft van de pries
ters in die tijd. Wat zij schrijft,
klopt volkomen met de werke
lijkheid.
CORRUPTE CLERUS.
Prof. Rogier, die als roomS-
katholiek geen reden heeft om
zijn kerk zwart te maken en
wiens boek ook kerkelijke goed
keuring kreeg, spreekt zonder
omwegen over een corrupte cle
rus. Bandeloosheid, dronken
schap en leven in concubinaat
is aan de orde van de dag.
Ten bewijze hiervan volgen
enkele citaten uit het boek van
prof. Rogier. De pastoor van
Schalkwijk wordt (in 1570) een
goed pastoor genoemd, al heeft
hij kinderen bij zijn dienstbode
en al is hij ruw in de mond,
driftig en rap met het mes. Ka
nunnik Buddingh te Kuilenburg
gebruikt het kapittelzegel voor
het opmaken van valse akten,
brengt de geldkist van het ka
pittel over naar zijn eigen huis,
ontvreemdt vee en land, ranselt
een mede-kanunnik in een ver
gadering af, slaat in woede een
■gebrandschilderd kerkraam stuk,
brengt nachten in de kroeg door
en dobbelt met enkele collega's
wie de mis zal opdragen!
Aan de Buurkerk te Utrecht
zijn (in 1569) 31 priesters ver
bonden, van wie drie bekennen
een bijzit en kinderen te heb
ben en drie anderen van concu
binaat worden verdacht, terwijl
één stellig een dronkaard is en
ook anderen van drankzucht be
ticht worden. Bovendien oefe
nen vrijwel geen der 31 pries
ters de zielszorg uit.
De kerkvisitatie in het land
van Voorne wijst uit, dat de elf
kanunniken der Sint Catharina-
kerk te Brielle merendeels hun
plichten verzuimen, zich te bui
ten gaan aan drinken en vech
ten (tot in het koor der kerk
toe) en in concubinaat leven. In
Oudenhoorn is een pastoor, die
zo aan de drank is dat de paro
chianen een kapelaan hebben
aangenomen om de mis te doen.
In Zuidland woont een pastoor
die een lange baard draagt, geen
Latijn kent, zich midden op de
dag naakt in de haven baadt,
in de kroegen op de „duitse
pijp" speelt en in concubinaat
leeft. De pastoor van Korendijk
heeft een bijzit met drie kinde
ren. In Poortugaal staat een
pastoor, die kortweg een „boef"
genoemd wordt, in Charlois een,
die zo van de pokken geschon
den is dat niemand bij hem wil
komen biechten. De vice-deken
van Abbenbroek heeft een con
cubine met een kind, pleegt oij
een visitatie ontucht met een
pastoorsmeid en vertelt dit met
trots.
In het dekenaat Heusden is de
situatie niet veel gunstiger. De
FEUILLETON
door
TO VAN TH1EL.
6)
„Derk van IJzendoorn staat
voor jou op wacht hè?"
„Ja, ik heb een remplagant.
'k Mot selfers in de bakkerij
zijn hoewel ik met zulke daoge
drommels graog de héle dag bo
ven op de diek bin,"
„Maar Japik, hoe zit het, is
de vrouw al op? Ik wou de
meisjes meteen meenemen in de
wagen, 'tls veel te koud om te
fietsen. 't Heeft vannacht
eventjes zestien graden gevro
ren."
„Jaan,... Jaaaan!"
„Joee!"
Met de koffiepot in de hand
komt de bakkersvrouw aanlo
pen, Verrast blijft ze staan als
ze „haar meneer' in de gaten
krijgt.
„Zo Jaan, de koffie al bruin?
'kHeb best zin in een bakje na
zo'n koud tochtje."
In de kamer is het al lekker
warm.
De meisjes worden uit bed ge
trommeld en het hele stel zit om
i klokslag half acht al aan het
I ontbijt. Meneer van Regteren
doet voor de gezelligheid ook
maar mee!
„O, gunst paps, helpt u ont
houden dat we straks even bij
Dore-meu aanrijden? We heb
ben gisteren zo iets moois van
haar gekregen."
,,'tKomt in orde", belooft va
der.
Vrolijk wórdt er afscheid ge
nomen. Jaan stopt de meisjes
warm in. Kranten om de benen,
de voeten en onder de mantels.
Op het laatste ogenblik grijpt
ze twee pakjes van de toon
bank en duwt Ally en Els ieder
een in de hand.
Meneer start al. Even wuiven.
De auto suist de hoek om.
Nieuwsgierig bevoelen de
meisjes hun pakje.
„Ik weet het!" gilt Els op
eens. Voorzichtig wikkelt ze de
courant er af. Een gemberpot!
En Ally ook een! Verrukt be
kijken ze hun cadeau van alle
kanten. En er zit ook iets in.
Drie mooie verse punten van
Japik.
Wat een schatten zijn het
toch!
Ranggg. De remmen gieren
hartverscheurend. De meisjes
krijgen een schok, kijken ver
schrikt op. De auto staat al voor
het huisje van de baker. Ze zou
den het helemaal vergeten heb-
jben. Hals over kop duwen ze de
couranten van de voeten en
springen uit de wagen. Als ze
even later terugkomen dragen
ze ieder onder hun arm een
groot pak, dat ze doodvoorzich
tig en met geheimzinnige ge
zichten achterin deponeren.
Dore-meu, die net aan het
flodderweske was, wuift met
druipende zeepsophanden de
auto na.
Dan gaat het in flinke vaart
binnendoor over de hardbevro-
ren wegen naar huis.
HOOFDSTUK H.
Die Maandag is vreemd en
roezig.
Langs de dijk staat het de
hele dag zwart van de mensen,
die getuigen willen zijn van de
majestueuze krachtsontplooiing
van het ijs. Het water, vriend
en vijand tegelijk, bevroren en
dan losgeraakt, kan grote ram
pen met zich meebrengen.
„D'ruut, d'ruut, de Waol
die kruut" was de oude bekende
noodkreet, waarmee men elkan
der waarschuwde.
Bij de mensen langs de dijk
leeft nog in hun onderbewust
zijn als iets angstigs en schrik-
aanjagends de winter van '26.
iToen schepen en aanlegsteigers
gekraakt werden, een schokker
die in de rivier lag door de
zware schollen meegesleurd
werd en als een blikken doosje
tegen de dijk in elkaar gedrukt.
Steenfabrieken werden door de
kruiende ijsmassa's verwoest.
Het hoge water drong de huisjes
op de Waalbandijk binnen. Hals
over kop moest men vluehten.
Vee verdronk.
Dit alles wordt weer opge
haald. Aangedikt.
Tegen de avond stijgt de span
ning! Men hoort de rivier „kra
ken". Een zeker teken, dat hij
gauw weer los komt.
De veerbaas bij de Waterpoort,
die meteen een kroeg houdt,
heeft het nog nooit zo druk ge
had. Bij hem komen de berich
ten binnen, die hij dan met een
stuk krijt op een groot zwait
bord schrijft.
En vertellen dat de veerbaas
kan! Daar is het eind van weg.
De mannen weten van geen
weggaan, en drinken onder het
praten, ongemerkt het ene
gleske klaore voor het andere na.
Eindelijk tegen twaalven wordt
het rustig. Er is nog geen ver
andering gekomen. De mensen
gaan naar bed.
De dijkwachten waken. Zij zijn
paraat!
(Wordt vervolgd.)
pastoor van Babylonieënbroek is
aan de drank en verwaasloost
zijn ambtsplichten; de kapelaan
te Almkerk zit te veel in de
herberg; de pastoor van Zwa-
luwe is aan de drank; de pastoor
van Zevenbergen bekent, dat hij
een volwassen dochter heeft; de
kapelaan aldaai is alcoholist en
heeft kinderen bij zijn dienst
bode. De pastoor te Made is een
drinkebroer, een twistzoeker en
een vechtersbaas; hij is boven
dien nalatig in het vervullen
van zijn ambtelijke plichten. Te
Brakel, waar de koster een
dronkaard is, staan een pastoor
en een vicaris, die beiden in
concubinaat leven en kinderen
hebben. In Zuilichem, Gameren
en Zaltbommel is het eender.
De pastoor van Capelle woont
samen met een weggelopen be
gijn. De pastoor te Bunschoten
is schuldig aan „dagelijkse dron
kenschap, hoerdom, dobbelen en
tuisen". In het bisdom Roermond
nemen van de tweehonderd pas
toors maar zes de gelofte van
kuisheid in acht. Van de 72
priesters in het dekenaat Hoorn
zijn er slechts twee, die onbe
rispelijk leven. Groot is ook de
verwording in Friesland; de
meerderheid der geestelijken
leeft in concubinaat. Er zijn
daar zelfs priesters die moor
den hebben begaan. In de kloos
ters treft men gelijke toestan
den aan.
DE REFORMATIE.
Wij moeten vooral niet den
ken, dat er op het gewone voik
niets te zeggen viel. Prof. Rogier
merkt op; „Elke generatie krijgt
ook de clerus die zij verdient.
Als het zedelijk peil van da
geestelijkheid in bepaalde tijden
of op bepaalde plaatsen laag
was, moeten wij aannemen, dat
de lekenmaatschappij nog lager
gestaan heeft. Immers kunnen
zelfs de ergste excessen ons niet
uit het oog doen verliezen, hoe
zeer het tegen de rede is, aan
te nemen, dat er ooit een tijd
geweest is waarin de maat
schappij haar uitschot tot gees
telijke leiders koos, of een gods
dienst, die speciaal de zwarte
schapen de sacramenten liet
toedienen".
Wel hebben deze toestanden
de reformatie in de Nederlanden
verhaast, althans in gebieden,
waar de geestelijkheid volko
men corrupt was. Prof. Rogier
toont dat aan. Er zijn plaatsen
in de noordelijke Nederlanden,
waar trouwe herders hebben
gearbeid. Het volk hechtte aan
zijn priester en bleef hem vol
gen. In zulke plaatsen heeft de
reformatie schipbreuk geleden.
Zo zien wij dus, dat „Het Huis
Lauernesse" geenszins beoogt de
geestelijkheid zwart te maken,
want zij was al zwart! Ieder
die zich verdiept in de historie
van die tijd, weet van deze ex
cessen. Het zou echter dwaas en
onrechtvaardig zijn om de r.k.
kerk van tegenwoordig gelijk te
stellen met de r.k. kerk in de
16e eeuw. Dat wil niemand en
zeker de N.C.R.V. niet. Doch
wanneer deze omroepvereniging
een beeld wil geven van de toe
standen in de 16e eeuw, mag zij
niet verzwijgen dat de clerus
toentertijd in diep verval was,
TVAr. Dr A. van Rhijn, voorzit-
ter van de Interdeparte
mentale Looti- en Prijscommis
sie heeft voor de radio een ant
woord gegeven op gestelde vra
gen inzake de door de regering
genomen maatregel tot 5 pet. j
loonsverhoging.
Hierop antwoordde mr van
Rhijn o.m., dat wie een loons
verhoging krijgt, verwacht meer
artikelen te kunnen kopen. Maar
die meerdere artikelen moeten
dan ook eerst worden voortge
bracht. Wanneer de productie
verhoging uit zou blijven, zul
len de artikelen welke de arbei
ders met hun 5 pet. loonsverho
ging willen kopen ontbreken, en
dan ontstaat een nieuwe prijs
stijging. De productieverhoging
moet er dus komen.
Mr van Rhijn is op dit gebied
een deskundige van de
eerste rang.
Toch rijst de vraag of hier da
logica niet een weinig zoek is.
Het gaat bjj deze loonsverho
ging toch niet om het kopen van
méér, maar om te voorkomen,
dat de massa genoodzaakt zal
zijn minder te kopen; om moge
lijk te maken, dat in de be
staande behoeften kan worden
voorzien.
En het is goed beschouwd in
het algemeen ook niet juist, dat
de gevolgen van de loonsverho
ging door een verhoogde pro
ductie kunnen worden opgevan
gen. Voor een deel van de wer
kers kan dit juist zijn. Maar het
geldt niet voor de overgrote
meerderheid van ambtenaren,
onderwijzers, mensen die be
trokken zijn bij kunst en amu
sement en zeer veel anderen.
Meer doeltreffend zou zijn ge
weest, wanneer inplaats van een
loonsverhoging over de gehele
linie, ingrijpende maatregelen
waren genomen, om de prijzen
te verlagen en zo nodig de con
sumptie te beperken.
De regering heeft de weg van
de minste weerstand gekozen.
Maar het staat nu dan ook
reeds van te voren vast, dat oo
deze wijze het gewenste doel
niet zal worden bereikt en dat
prijsstijging als gevolg van de
genomen maatregel, met in het
vooruizicht een nieuwe loon-
ronde, niet te voorkomen zal
zijn.
Amerika protesteert bij
Chinese Nationalisten.
De V.S. hebben bij de Chinese
nationalistische regering gepro
testeerd tegen „opzettelijke
luchtaanvallen" op Amerikaans
bezit in het door de communisten
bezette Sjanghai.
Terreur in Frans dorp.
In het Franse dorp La Croisée,
dat 500 inwoners telt, heerst
sinds enkele weken een ter
reur. Zeven plaatselijke boerde
rijen zijn afgebrand, nadat de
boer enkele dagen te voren een
sigarettendoosje met verbrand
stro op zijn deur geprikt vond.
Een paar dagen geleden werd
een boer door een geheimzinni
ge schutter in de schouder ge
schoten, toen hij op een nacht
zijn schuur bewaakte.
Daarop werd hü door twee
mannen in een auto getrokken
en in een bos aan de handen
in een boom opgehangen.
De politie zoekt naar de mis
dadigers en ook de bevolking
'maakt 's nachts jacht op hen.
Bevan had het moeilijk.
Menigte riep: „Good old Winnie"
Minister Aneurin Bevan, da
begaafdste redenaar van de
Britse Labour-politici, heeft in
Bristol de woeligste vergade
ring van zijn verkiezingstocht
meegemaakt.
Op een ogenblik moest Bevan
verklaren, dat hij zijn gehoor
nog vijf minuten gaf om tot rust
te komen, daar hij anders da
zaal zou verlaten.
Tenslotte gaf men hem da
gelegenheid zich althans ver
staanbaar te maken.
Toen de minister zijn rede be
gon, riep een deel van zijntoe
hoorders; „Good old Winnia
(Churchill)" en maakte het V-
teken.
POLITIEKE GEVOLGEN VAN EEN KONINKLIJK HUWELUK
Sinds de Britse staatsman Benjamin Disraëü de mee.^ndëlen
Britse }mPJJ™my fln jfon;ng Faroek met de.l6-jange
Narriman Sadek te zullen worden beïnvloed. Faroek is name-
Ibk door dit impopulaire huwelijk in een positie gekomen, die hem
ntet toestaat de bedoelingen van Nahas Pasja, de Egyptische pre
mier te dwarsbomen. Dat betekent, dat Engeland het gebied
van 'het Suez-kanaal waarschijnlijk zal moeten ontruimen. Als
een verdere consequentie geldt, dat Faroek zich niet meer ver
zetten zal tegen de plannen om Irak en Syne onder een monar
chaal bewind van Irak te verenigen en voorts, dat de jongs
staat Israël dientengevolge tegenover een versterkte macht van
de Arabische Liga zal komen te staan.
