Bijna 37millioen voor Zeelands welzijn in 1949
Fruitoogst bereikte afgelopen jaar
een record.
Walcheren stond ook dit jaar in het teken van
de wederopbouw.
Gestadige ontwikkeling van Goes
in 1949.
RÜksgoedkeuringeii in 1949 voor de bouw van
nijverheids-, handel- en verkeersobjecten.
Vooi 1186 woningen werden Rijks
goedkeuringen verleend.
Export gelijk aan opbrengst van vóór de oorlog.
De eerste Walcherse boeren vestigden
zich in de Noord Oost Polder.
Zaterdag 31 December 1949
PROTESTANTS CHRISTELIJK DAGBLAD
Getallen zijn meestal droog. Er zijn mensen, die deze in de
krant altijd overslaan. Maar in sommige gevallen kunnen getal
len erg leerzaam zijn en meer zeggen dan vele woorden. Als u
b.v een inzicht wilt krijgen in hetgeen er op het gebied van de
wederopbouw en de nieuwbouw in het afgelopen jaar in Zeeland
is gebeurd, dan moet u eens rustig kennis nemen van de volgende
getallen. Ze spreken boekdelen en met vreugde mag eruit wor
den afgeleid, dot het zowel met de woningbouw als met de
openbare voorzieningen in de vorm van nieuwe straten, grote
gebouwen, enz. excelsior gaat. Niet, dat we nu vergenoegd met
de handen over elkaar kunnen gaan zitten, want de eindstreep
is voorlopig nog niet bereikt. Maar de situatie is toch wel zo,
dat er alle reden bestaat tot een zekere mate van tevredenheid.
i enigingsgebouw der Ned. Herv.
Kerk te Cadzand, de Geref. Kerk
te Bruinisse.
afdeling van het zeehospitium
keuringen af voor de röntgen-
afdeling van het zeehospitum
„Zonneveld" te Oostkapelle, de
verbouwing van Ter Hooge tot
tehuis voor ouden van dagen, de
uitbreiding van het tehuis voor
ouden van dagen te Terneuzen,
het wijkgebouw van het Wit-
Gele Kruis te IJzendijke en het
wijkverplegingsgebouw te Ka-
pelle.
De scholenbouw.
Herstel van oorlogs
schade vorderde
3.3 millioen.
Met alles wat zich dit jaar op
het brede terrein van de bouw
nijverheid in Zeeland heeft afge-
«p .-ld, was een bedrag van 36.8
Tri lioen gulden gemoeid. Voor
19-iw was dit bedrag rond 50 mil
lioen en het verschil is voor een
groot deel te verklaren uit het
feit, dat in 1949 „slechte" een
bedrag van 3,3 millioen in de
sector „herstej oorlogsschade"
werd uitgegeven en in 1948 ruim
10 millioen en aan verbouwingen
ad 2,5 millioen.
Men mag hieruit concluderen,
dat het herstel der oorlogsschade,
die tot 1 Januari 1949 na de be
vrijding een bedrag van in totaal
52,9 millioen beliep, zeer ver is
gevorderd. Was tot 1 Januari j.l.
het jaarlijkse bedrag voor her-
Stel van oorlogsschade aan een
maximum gebonden, ditjaar
Werd het bedrag vrijgelaten.
Een tweede cijfer, dat sterk tot
de verbeelding spreekt, betreft
het bedrag voor de uitvoering
Van openbare werken, waarmede
15.100.000.was gemoeid. Hier-
bnder valt de aanleg van straten,
Wegen, rioleringen, zuiverings
installaties enz. Wilt u de ver
deling over de provincie? Hier is
gij: Vlissingen f713.000.—, Mid
delburg f 541.000.Walcheren
f702.000.de Bevelanden
X 255.000.—Goes f 393.000.—, W-
Zeeuwsch-Vlaanderen f 1.493.000,
O.-Zeeuwsch-Vlaanderen f806.000
en Noord-Zeeland f 197.000.
De woningbouw.
Waarschijnlijk bent u het
meest benieuwd naar de woning
bouw in 1949. vvy kunnen daar
over mededelen, dat dit jaar
Rijksgoedkeuringen zijn verleend
voor de bouw van 1186 wonin
gen, waarvan 46 met een bedrijf.
Het totale aantal der na de be
vrijding verleende Rijksgoed
keu ringen is daarmede gebracht
Op 6866. Er zijn momenteel nog
1052 woningen in aanbouw,
Waaronder niet begrepen zijn de
2170 noodwoningen, die Zeeland
nog rijk is. Vrijwel alles uit het
contingent van 1948 is dit jaar
gereed gekomen en betrokken.
Dit jaar is in de woningbouw in
Zeeland voor een bedrag van
f 14.404.000.geïnvesteerd.
Herbouw en nieuwbouw.
Onder de dit jaar gebouwde of
nog in aanbouw zijnde woningen
Waren zowel herbouw- als
nieuwbouwgevallen en natuurlijk
ook heel wat woningwetwonin
gen. De verdeling over deze drie
categorieën naar de Zeeuwse
eilanden vindt u in een hierbij
gepubliceerde staatje. Daarbij
dient wèl te worden aangete
kend, dat het beeld niet geheel
juist is, omdat diverse gemeen
tebesturen woningwetwoningen
lieten bouwen, die t.z.t. aan de
herbouwplichtigen worden over
gedragen. Er is hier dus in prin
cipe sprake van herbouwgeval
len.
De regeling voor woningver
betering was officieel per 1 Ja
nuari j.l. opgeheven. Wel zijn
daarna de bij de gemeentebestu
ren liggende aanvragen nog af
gehandeld. In het algemeen is
van deze gunstige regeling veel
gebruik gemaakt. Veel minder
van de regeling tot woningsplit
sing, hetgeen uiteraard in onze
provincie begrijpelijk is.
De bouw van montagewonin
gen is in 1949 uitstekend verlo
pen. Vlissingen stond aan de
spits. De 261 montagewoningen,
waaraan in April 1948 werd be
gonnen, kwamen gereed en er
werd begonnen met 48 duplex
woningen en 60 boven- en bene
denwoningen, terwijl straks de
bouw van drie flats zal aanvan
gen. In Sas van Gent zijn nage
noeg alle 103 montagewoningen
klaar, terwijl er in Axel en Ter-
neuzen elk 280 montagéwoningen
In aanbouw zijn en in Middel
burg 42.
Nijverheid, handel en verkeer.
In de sector nijverheid, als
mede in die van handel en ver
keer, is in het afgelopen jaar ook
hard gebouwd. Het uitgetrokken
bedrag voor de sector nijverheid
voor Zeeland was f 2.027 ,G00.
en dat voor handel en verkeer
f 4.480.400.Daarbij komt nog
een bedrag van f 4.107.200.
voor de herbouw van getroffen
stadskernen.
Daarvan kreeg Middelburg
f 500.000.Vlissingen f 45.200,
Breskens f 80.000.Cadzand
f80.000.—, Oostburg f 300.000.—,
Sluis f 102.000.Deze bedragen
werden bestemd voor bouw van
grotere zakenpanden. Voor de
verdeling der bedragen voor nij
verheid en handel-verkeer zij Wolfaartsdijk de ÜLO-school
weer verwezen naar een aparte'
!aa- r voor meisjes te Middelburg, de
r.k. school voor schipperskinde-
Kerken en kerkelijke gebouwen
En nu nog enkele mededelin
gen over de goedkeuringen, die
verleend werden voor de bouw
van kerken en kerkelijke gebou
wen, gebouwen voor gezond
heidszorg, alsmede voor scholen.
Het is een respectabel aantal.
Rijksgoedkeuringen werden ver
leend voor de restauratie van
de torens te Zoutelande en Vee-
re, voor de restauratie van de
consistorie der Ned. Herv. Kerk
te Kapelle, voor de bouw van de
R.K. pastorie te Hoofdplaat, de I vail is zeker deze, dat, bij alle
Ned. Herv, Kerk te Oostburg, de critiek, de instanties op tueder-
R.K. Kerk en pastorie te Middel-1 opbouwgebied in Den Haag onze
burg, de consistorie en het ver- provincie volstrekt niet vergeten.
Tenslotte de scholen. Ook voor
deze sector werden heel wat
goedkeuringen voor nieuwbouw,
herbouw en uitbreiding verleend.
Het betrof: de ehr. lagere school
te Oostburg, de r.k. kleuterschool
te Hoofdplaat, de openbare la
gere school te Schore, de am
bachtsschool te Hulst, de bijz.
lagere school te Bruinisse, de
kleuterschool te Aardenburg, de
landbouwhuishoudschool
Schoondijke, de lagere
bouwschool te Middelburg, de
gemeentelijke lagere school te
Zuidzande, de chr. lagere school
ZEELAND IN 1949.
(Vervolg van vorige pagina.)
En nu diversen.
ren te Hansweert, de r.k. jon
gensschool te Goes, de Rijks-
landbouwwinterschool te Schoon
dijke. Hierin zijn zowel semi-
permanente scholen begrepen
als scholen, die volgens de tra
ditionele bouw worden gezet.
En hiermede zijn we aan het
einde van ons overzicht over de
bouwnijverheid gedurende 1949.
Veel is tot stand gekomen, veel
bleef wachten tot volgende ja
ren. Er zijn diverse conclusies uit
dit artikel te trekken. Eén daar-
En zo zouden wij nog een tijdje
kunnen doorgaan met het opnoe
men van gebeurtenissen in het
afgelopen jaar, waaraan Zeeland
rijk was. Onder de rubriek diver
sen geven wjj nu nog maar en
kele flitsen.
In tal van Zeeuwse gemeenten
kwamen nieuwe scholen tot
stand: in Kruiningen werd een
nieuwe landbouwhuishoudschool
gerpend; in Juli werd de eerste
steen voor Oostburgs watertoren
gelegd; in dezelfde maand her
dacht de Eerste Coöp. Beetwor
telsuikerfabriek te Sas van Gent
haar 50-jarig bestaan; in October
werd de coöperatieve vlasroterij
in Eede geopend; de georgani
seerde landbouw kreeg een bouw
bureau; in November trok de in
ternationale vriendschapstrein in
Middelburg vele bezoekers; eind
Augustus en begin September
brachten de huzaren uit Amers
foort een bezoek aan Zeeland,
waar zij militaire oefeningen hiel-
te den; in Juli werd een bespreking
land- gehouden over de lectuurvoorzie
ning van het Zeeuwse platteland;
ln November kwam Mittelsten-
scheid voor de Bijz. Strafkamer
in Middelburg, die hem tot zeven
jaar veroordeelde; in Juli werd
een bijzonder prettige receptie ge
houden aan boord van de „Meck
lenburg", waar de Commissaris
der Koningin zich een goed gast
heer betoonde; in November wer
den de eerste bedrijfspensioenen
aan Zeeuwse landarbeiders uitbe
taald en, last not least: in Octo
ber opende de Kamer van Koop
handel haar nieuwe bureau in
Middelburg.
Op 5 Juli werd te Vlissingen op officiële wijze het Medisch
Centrum in gebruik genomen. Dank zij de offervaardigheid van
Leiden en Leidschendam kon deze „medische centrale" in de
Scheldestad tot stand komen.
Zeeuwen, die ons ontvielen.
Ook dit jaar stierven enige
vooraanstaande Zeeuwen. Begin
deze maand kwam 't ontstellend
bericht, dat was overleden de heer
F. P. O. M. Koch uit St Jansteen,
voorzitter van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor
Zeeland. Zij, die de heer Koch
kenden, wisten, welk een grote
liefde voor en welke een uitge
breide kennis hij had van van zijn
geboortestreek, ja van heel Zee
land en hoe hij voor het Zeeuwse
bedrijfsleven op de bres heeft
gestaan.
Begin November ontsliep te
Stavenisse dr J. L. Bernhardi, die
op Tholen bij ieder bekend was
en die door de opvatting van zijn
medische taak blijk gaf op Tholen
zijn levenswerk te hebben ge
vonden.
En, hoewel geen Zeeuw van
geboorte en ook niet in dit ge-
west gestorven, moet toch her
innerd worden aan het plotse
linge verscheiden van ir J. Ger
'oer te Btissum, de man, die op
Walcheren in de moeilijkste tijd
baanbrekend werk heeft ver
richt. Zijn prestaties voor dit zo
zwaar getroffen deel onzer pro
vincie grenzen aan het onge
lofelijke.
Burgemeesters kwamen en
gingen.
Zo gingen grote Zeeuwen heen.
Anderen namen hun plaatsen in,
weer anderen kwamen in op an
dere wijze opengevallen plaatsen
naar onze provincie. Jhr mr Van
Doorn verliet Zeeland en daar
mede kwam de burgemeesters
plaats van Kattendijke open. Als
zijn opvolger werd benoemd de
heer A. Schipper te Zierikzee.
Als opvolger van burgemeester
W. H. Scholder van Renesse werd
benoemd mr G. F. Lunsingh Ton-
ckens en de heer H. D. Trimpe
te Spijkenisse kwam in de plaats
van de heer S. van Hoeve als bur
gemeester van Zaamslag. In de
opengevallen plaats van burge
meester J. C. Vogelaar van Hoe-
dekenskerke, Baarland en Oude-
lande, die benoemd werd tot bur
gemeester van Nieuwerkerk aan
de IJssei, is nog geen opvolger
benoemd. Ook Westkapelle kreeg
dit jaar een nieuwe burgemeester
in de persoon van mr M. Tyde-
man Jr., komende van Bilthoven.
Burgemeester Aernoudts ont
ving eervol ontslag per 15 Maart
1950 als burgemeester van Sluis
en mr A. J. M. Elkliuizen gaat
per 16 Januari a.s. Ovezande ver
laten wegens zijn benoeming tot
burgemeester van Halsteren.
Tenslotte dient nog gememo
reerd te worden, dat tot opvolger
van wijlen de heer J. Slooves als
directeur van de N.V. P.Z.E.M.
werd benoemd ir T. Michielsen,
uit Santpoort.
Jaarbalans van de fruitteelt.
Nederland oogstte een half
milliard kg., waarvan Zeeland
50 millioen kg.
De Nederlandse fruitoogst be-
reikte het afgelopen jaar een re
cord en Zeeland deelde in deze
winst. De natuur was de kweker
goed gezind en gaf een rijke bloei
met goede vruchtzetting.
Werd in het gehele land 's mil
liard kilogram geoogst, Zeeland,
dat een oppervlakte van 5000 ha.
met fruitbomen beplant had,
kreeg een opbrengst van 50 mil
lioen kg. Weliswaar was de op
brengst van het zomerfruit aan
de lage kant, doch de herfst gaf
ideaal weer, zodat het herfst- en
winterfruit goed kon uitgroeien.
En niet alleen liet gunstige weer
welkte mede, óók liet feit, dat
men de boomgaarden steeds beter
gaat verzorgen èn de aanplant
als gevolg van de goede finan
ciële resultaten van de voor
gaande jaren werd uitgebreid, ga
ven en geven steeds betere resul
taten.
Men verwacht daarom, dat in
de toekomst de fruitproductie be
hoorlijk zal stijgen.
Over het eiland Walcheren in het afgelopen jaar is veel te
vertellen. De belangrijkste feiten? Geen speciale schadevergoe-
dingsregeling, de Stichting Rusthuizen Waicheren werd in het
leven geroepen, er was een goede land- en tuinbouwoogst, het
tehuis voor ouden van dagen in Oostkapelle, „Irma", werd door
brand vernield en de eerste Walcherse boeren trokken naar de
Noord Oost Polder,
is dit jaar in flink tempo ge
werkt. Op vele plaatsen kan men
al duidelijk zien, hoe het nieuwe
Walcheren eruit zal zien. Het
eiland was en is eigenlijk één
grote grondverschuiving. Hier
Geen uitzonderingspositie
voor het eiland.
Ja, over die bijzondere positie
van Walcheren is heel wat te
doen geweest. Met spanning werd
de behandeling door de Tweede werden nieuwe wegen aangelegd,
Kamer van het wetsontwerp op daar kwamen nieuwe sloten en
de materiële oorlogsschaden ge
volgd. Baron van der Feltz drong
telkens weer aan op een bijzon
dere behandeling van Walcheren,
aangezien hier sprake was van
een cumulatie van schaden. De
Stichting Gedupeerde Grondge
bruikers, de Stichting Nieuw
Walcheren en het gemeentebe
stuur van Middelburg richtten
uitvoerige vertogen tot regering
en Staten-Generaal, waarin de
speciale noden van Walcheren
naar voren werden gebracht,
maar het hielp niet.
De herverkaveling ging door.
Landbouwherstel zette dit jaar
zjjn werk voort. De onmiddellijk
uit de oorlogsgevolgen voort
vloeiende werkzaamheden wer
den grotendeels beëindigd en de
herverkaveling kreeg alle aan
dacht. Aan deze herverkaveling
sector
sector
Nijverheid
Handel en Verkeer
Middelburg
142800—
1.571.600—
Vlissingen
301.000—
526.500—
Walcheren
51.000—
114.700—
W.-Z.-Vlaanderen
501.600—
912.000—
O.-Z.-Vlaanderen
672.000—
863.700—
Bevelanden
141.200—
220.600—
Goes
86.600—
161.900—
Noord-Zeeland
131.400—
109.400—
Totaal
ƒ2.027.600—
ƒ4.480.400—
watergangen te liggen. Werkelijk,
iemand, die zijn hele leven op
Walcheren heeft gewoond, moet
nu opnieuw de weg leren vin
den!
Natuurlijk is er critiek op de
wijze, waarop het werk wordt
verricht. Bij een karwei als van
de$$ omvang is dat niet anders
te verwachten. Geconstateerd
mag echter worden, dat er meer
begrip bij vele boeren is ont
staan voor de noodzaak van deze
herverkaveling en dat de men
sen, die met dit immense werk
zijn belast, het uertrouioen ge
nieten en zelf ook zoveel moge-wuivend graan, de bieten moes
Het geschot moest worden vér-
hoogd en het polderbestuur deed
een dringend beroep op de rege
ring om steun.
Minister Spitzen schijnt hiertoe
niet ongenegen te zijn, maar het
is niet onwaarschijnlijk, dat de
ze hulp afhankelijk zal worden
gesteld van bijdragen der Pro
vincie. Dat kan dan geruime tijd
duren en de vrees is gewettigd,
dat, al liggen de verhoudingen
hier anders, eenzelfde tragedie
als met „Het Vrije van Sluis"
zich zal herhalen.
Beplantingen en oogst.
Ook dit jaar kwamen er weer
jonge bomen en struiken op de
Walcherse wegen. Het jonge
groen ontwikkelde zich goed en
ook hierdoor wordt Walcheren
weer steeds meer de tuin van
Zeeland, al zal, voordat het
eiland weer volledig recht op
deze naam kan doen geiden, nog
een groot aantal jaren voorbij
gaan. De herbeplantingscommis-
sie van de Stichting Nieuw Wal
cheren heeft zich ontbonden, nu
Staatsbosbeheer het beplantings-
werk heeft overgenomen. Een
woord van grote erkentelijkheid
voor dit particuliere initiatief,
dat kans heeft gezien de aan
dacht van de hele wereld op
Walcheren te vestigen, mag ze
ker niet ontbreken.
De land- en tuinbouwoogst
was dit jaar op Walcheren goed.
De wegen werden omzoomd met
Vele plannen wachten
nog op uitvoering.
Het jaar 1949 was voor de ge
meente Goes van bijzondere be
tekenis.
In het bestuur en de huishou
ding der gemeente kwamen be
langrijke wijzigingen voor. Als
gevolg van de raadsverkiezingen
verloren de P. v. d. A., de C.H.li.
en de V.V.D. ieder een zetel, ter
wijl de K.V.P. een zetel won en
de Middenstandspartij met twee
zetels uit de bus kwam.
Mede doordat sommige leden
zich niet meer beschikbaar stel
den, vertoont de gemeenteraad
thans een geheel ander beeld. De
heren Bouwman, Kok, Duvekot,
Goeman en Stoel Feuerstein ver
dwenen, terwijl hun plaatsen
door de heren Vroome, Bakker,
Sepers, Verma.ire en Merison
werden ingenomen.
Ook in het college van B. en
W. kwam verandering, doordat
de heer de Roo, die tal van ja
ren op zeer verdienstelijke wijze
de gemeente-financiën beheerde,
vervangen werd door de heer
Roose.
Niet minder ingrijpend waren
de veranderingen in de huishou
ding der gemeente. Het meest op
de voorgrond tredende feit daar
bij was, 't plotselinge overlijden
van de heer J. I. van Ballegoyen
de Jong, die meer dan 30 jaren
als gemeentesecretaris fungeer
de. Zijn plaats werd ingenomen
door de heer B. Burger, die kort
geleden in functie is getreden.
Ook het bureau gemeentewer
ken kreeg een nieuwe chef in de
heer J. Oranje, die in de plaats
van wijlen de heer de Hoogh,
voorlopig als directeur werd be
noemd. Verder valt nog te ver
melden het overlijden van de
heer T. Bazen, hoofdcommies
ter gemeente-secretarie en de ge
meentebode, de heer Voois.
De ontwikkeling.
De ontwikkeling van Goes had
in het afgelopen jaar gestadig
voortgang. Hierbij valt in de eer
ste plaats in het oog het grote
aantal woningen, dat in de loop
van dit jaar gereed kwam. Hier
mede is het woningvraagstuk
nog volstrekt niet opgelost. Er is
nog steeds een grote behoefte aan
woonruimte, zowel voor thans
inwonenden als voor jonge men
sen, die gaarne zouden gaan
trouwen, als voor hen een wo
ning beschikbaar was. Toch is de
woningnood niet onbelangrijk
verminderd. Jammer, dat het
lijk rekening houden met de
persoonlijke belangen van de be
trokken landbouwers.
Naar de Noord-Oost-Polder.
In 1949 verlieten de eerste
boeren het eiland en vestigden
zich in de Noord Oost Polder.
Het laat zich aanzien, dat van de
„stok achter de deur", n.l. de
verplichte uitzending, geen ge
bruik zal moeten worden ge
maakt. Er bestaat, zowel onder
de jonge als onder de oudere
landbouwers, voldoende belang
stelling voor een bedrijf in de
N.O.P. Te betreuren blijft het,
.dat Walcheren juist vele van zijn
beste mensen op deze wijze ver
liest, maar daar staat tegenover,
dat de bestaansmogelijkheden
Woningbouw in Zeeland gedurende 1949.
Herbouw Nieuwb. W.wet-won.
Walcheren
111
20
281
W.-Z.-Vlaanderen
156
8
6
O.-Z.-Vlaanderen
27
34
384
Bevelanden
24
38
42
Noord-Zeeland
14
12
29
Totaal
332
112
742
ten uit de vette klei worden ge
haald, in nieuwe kassen groei
den weer druiven en van de
koude grond kwamen duizenden
kilo's groenten. Nog altijd echter
is het kwaad van het zout in de
bodem niet geheel overwonnen,
al wordt de zoutschade ieder
jaar minder.
Een Stichting Rusthuizen
Walcheren.
In de inleiding spraken wij al
van de rusthuizen. Daarmede
heeft Walcheren een primeur
voor het hele land. Er werd een
stichting opgericht, waarin be
halve de kerken ook de gemeen
tebesturen samenwerken en deze
stichting is erin geslaagd beslag
voor de
worden. Vooral op dit Oudejaar
zullen veler gedachten bij de
reeds in de Polder wonende
boerenfamilies zijn. Wij hopen,
dat zij daar een goede toekomst
mogen hebben.
Polder Walcheren in financiële
moeilijkheden.
Een ander feit, dat dit jaar
de aandacht vroeg, was de toe
stand van de Polder Walcheren.
Financieel staat de Polder er
slecht voor tengevolge van de
hoge kosten, die voor herstel dei-
zeeweringen, speciaal van de
Westkappelse zeedijk (die bij de
I stormen nogal schade heeft op-
1 gelopen) betaald moeten worden, het jeugdcentrum te Domburg te
wen voor het onderbrengen van
de Walcherse ouden van dagen,
n.l. Ter Hooge, Der Boede en
Irma.
En dat brengt ons onmiddel
lijk op de ramp, die de stichting,
nog zo kort na haar oprichting,
trof. Op 11 Augustus is „Irma"
verbrand. Wonder boven wonder
vielen er geen slachtoffers. Dat
was te danken aan de grote moed
en de bewonderenswaardige
koelbloedigheid van het verple
gend personeel, inzonderheid de
directrice, dat, zonder zich om
eigen welzijn te bekommeren,
eerst de oudjes uit het brandende
huis bracht. Na geruime tijd in
niet mogelijk is in hetzelfde tem
po door te gaan en dat voor 1950
slechts voor enkele tientallen
woningen bouwvolume is be
schikbaar gesteld.
Uitbreiding stadhuis.
Verder werd de reeds lang
noodzakelijke uitbreiding van
het stadhuis een feit, waardoor in
de allernoodzakelijkste behoefte
aan meerdere ruimte kon worden
voorzien. En dan is er de riole
ring, waarnaar reeds jarenlang
is uitgezien en die reeds voor de
oorlog, althans gedeeltelijk,- was
voorbereid. Een noodzakelijke,
maar uiterst kostbare maatregel,
waarvan de uitvoering heel wat
onaangenaamheden met zich zal
brengen.
hebben vertoefd zijn zij nu ge
huisvest in de Willem III-kazer-
ne te Vlissingen in afwachting
van hun definitieve bestemming,
waaraan hard wordt gewerkt. We
mogen zeker niet verzuimen de
bevolking van Walcheren een
eresaluut te brengen voor haar
spontane medewerking aan de
actie tot inzameling van gelden
voor de getroffenen. Het resul
taat overtrof de verwachtingen.
Onrust in St. Laurens en
Arnemuiden.
Grote onrust ontstond er in
Sint Laurens, toen de plannen
tot opheffing dezer gemeente
bekend werden. De gemeente
raad protesteerde heftig tegen
deze snode opzet.
Ook Arnemuiden deed dit jaar
van zich spreken. Niet om de
klok van deze gemeente, maar
om het scheermessenmysterie bij
kapper Zeijger. Alle kranten in
het land schreven grote artike
len over deze opzienbarende ge
beurtenis. Wat ervan waar was?
Niemand weet er het rechte van,
maar men kan rustig aannemen,
dat van een mug een olifant van
kolossale afmetingen is gemaakt.
Er kwamen in 1949 op Wal
cheren weer heel wat openbare
gebouwen gereed. Westkapelle
kreeg een nieuw Groene Kruis-
gebouw en een nieuwe kerk van
de Ger. Gemeente, alsmede een
nieuw sportterrein, Souburg
opende een juweel van een kleu
terschool (een voorbeeld voor
heel Walcheren!), terwijl de
nieuwe zuiveringsinstallatie in
gebruik werd genomen en een
nieuw Groene Kruisgebouw zijn
deuren opende en tenslotte kreeg
Domburg een nieuw kerkgebouw
van de Ger. Kerk.
9 Juli 1949 werd Goes getroffen
door het verlies van de gemeen
tesecretaris, de heer J. I. van
Ballegoyen de Jong.
Aan plannen ontbreekt het
overigens niet. Tot de aanschaf
van een nieuwe brandspuit met
mechanische ladder werd reeds
besloten, evenals tot de aanleg
van 'n parkeerterrein, waarover
overigens nog voortdurend on
derhandeld wordt. Een bevredi
gende oplossing is nog steeds niet
gevonden en het zal waarschijn
lijk nog wel geruime tijd duren
eer dit vraagstuk definitief is op
gelost.
Nog meer plannen.
Verder is er nog het plan tot
de bouw van een schoolgebouw
voor het Christelijk Lyceum, dat
reeds in vergevorderde staat van
voorbereiding verkeert, de bouw
van een nieuwe en grotere am
bachtsschool om van het streek
ziekenhuis, waarover de onder
handelingen naar het schijnt nog
steeds worden voortgezet, maar
niet te spreken. Voorts zijn er
nog plannen voor de bouw van
een nieuwe school voor l.o., ter
wijl aan de nodige uitbreiding
van het kleuteronderwijs, reeds
aandacht is geschonken.
Lief en leed wisselden elkaar
af. Tot het leed mag zeker gere
kend worden de meer dan slech
te toestand van de hoofdver
keersweg, terwijl tot het lief mag
worden gerekend de weer in ge
bruikneming op 30 April van het
klokkespel, dat thans weer zijn
vrolijke tonen laat horen. Niet
onvermeld moge voorts blijven
de uitstekend geslaagde Nijtengo
VII en de later gevolgde winkel
week, die voor het overgrote deel
voor de Goese middenstand niet
zonder betekenis was.
Tal van problemen.
Men zal begrijpen, dat een
grote oogst tal ran problemen
met zich mede brengt. Het gaat
er immers om, een behoorlijk af
zetgebied te vinden.
Er wordt vaak gezegd: „expor
teren of sterven". Het geldt ook
voor ons fruit. Een bewijs daar
van is het feit, dat de prijzen in
de zomer en de vroege herfst laag
waren door de geringe export
kansen. Men zal zich herinneren:
er werd behoorlijk wat fruit door-
draaid. In Zeeland 2 tot 214
millioen kg. Het was fruit van
mindere kwaliteit en werd tegen
minimumprijzen uit de markt ge
nomen.
De export.
Gelukkig deden zich in het na
jaar goede exportkansen voor en
deze werkten een goede prijs in
de hand.
Naast Engeland, dat regelmatig
grote partijen peren afnam, werd
Duitsland een zeer goed export
land. Het werkte, we mogen dit
wel zeggen, als „vuilnisbak" en
nam alles af. Voorts ging veel
fruit naar Finland, Zweden,
Tsjecho-Slowakije, Zwitserland,
België, Ierland en andere landen.
Niet minder dan 200 mil
lioen kg. ging de grens over,
een hoeveelheid groter dan een
normale fruitoogst voor de
oorlog.
Een goed product is els.
Zoals gezegd verwacht men dus
ook de komende jaren een zeer
grote fruitoogst. Het is nu maar
de vraag, hoe men de export
markten (want die moeten alles
goed maken) kan behouden.
Dit kan alleen door een goed
produet tegen concurrerende prij
zen te leveren. De export gaat
steeds hogere eisen stellen en
bijv. een land als Amerika wordt
een geduchte concurrent. Men
ziet dit wel in en begint thans ook
het fruit, zoveel mogelijk verpakt
in papier of celophaan, te ver
zenden.
Hier ligt een belangrijke laak
voor de veilingen.
De aanvoer in liet binnenland.
Naast de export zal men moe
ten zorgen, dat de aanvoer in het
binnenland goed wordt verdeeld.
In Zeeland beschikt men hiertoe
over koelhuisruimte met een ca
paciteit van drie millioen kilo
gram; een ruimte, die weliswaar
nog te beperkt is, gezien het feil.
dat men in Goes alleen reeds 50
procent der aanvragen moest
weigeren.
Aan het vervaardigen van een
goed handelsproduct werken de
pakstatlons ten zeerste mede.
Ook in onze provincie heeft meo
deze, terwijl men tevens de be
schikking heeft over iets nieuws,
n.l. een sorteermachine voor ap
pels en één voor peren.
In Goes werkte men als eerste
veiling in ons land met een der
gelijke machine, die uitstekend
voldoet. In Zeeland gaat 35
der fruitproductie via de paksta-
tions de handel in. Het betekent
een grote voorsprong op andere
fruitgebieden in ons land.
De rentabiliteit.
De góede fruitbedrijven zijn dit
jaar wèl beloond. Met .een goed
bedrijf bedoelen we hier het be
drijf, dat niet met verouderde
rassen zit. Vooral de telers, die
veel zomerfruit hadden, zullen
het wel eens moeilijk gehad heb
ben. De lagere prijzen voor de
mindere kwaliteiten en de minder
goede rassen de prijs was on
geveer de helft van die van het
vorige jaar! maakten dat men
heel wat bomen gerooid heeft en
men weinig gevraagde rassen
ging enten met een beter sorti
ment.
Ziektebestrijding.
De ziektebestrijding werd dit
jaar ook weer met kracht ter
hand genomen. Het was niet een
voudig goed fruit te kweken. Veel
last had men vooral van de blad
luis, de bloedluis, het fruitmotje
en de Tortrix. Vooral het laatst
genoemde insect richtte veel
schade aan in het herfst- en win
terfruit en maakte, dat fruit van
standaardkwaliteit tot een min
dere kwaliteit degradeerde.
Voorts had men in het begin
van het seizoen veel last van
schurft, vooral bij de appels. Door
intensief spuiten en door het gun
stige zomerweer kwam deze aan
tasting tot stilstand.
Uit het voorgaande blijkt wel,
dat, al werkt de natuur mede, het
zeker zaak is alle krachten in te
spannen voor een hoogwaardig
product. Voortgaande op de inge
slagen weg, zal Nederland en dus
ook Zeeland, de strijd op de we
reldmarkt echter met vertrouwen
tegemoet kunnen zien.
Op deze foto, genomen van de Walcherse kant, ziet men dc
arbeiders druk bezig met het ledigen der kipkarren, die zand <fan~
voerden vanaf de kop van de nieuwe dijk op de binnenste dam
bij het sluitgat aan het Sloe. Op deze wijze kwam Donderdag
middag, 18 Augustus, hier de verbuiging lot stand met t zin o
stuk aan de Bevelandse kant.
