Node gaat burgemeester Scholder heen.
m&fDPm
Het huwelijk van Maarten Luther en
Katharina van Bora.
Wordt de Grote Kerk te Veere een
cultureel centrum?
Vriendschapstrein komt volgende week
naar Zeeland.
In 1916 had Renesse een nog vrjjwel onbetreden
strand.
jAKKEfflJES1
PLOUViER HEEFT DE WARME PANTOFFELS
EDNA EARL
Pagina 4
Z|j was het nonnenleven ontvlucht.
VAN BERGEN.
Van Bergen bezoekt
het Friese boertje.
Ministeries gaven reeds hun toestemming.
VLISSINGEN,
Zaterdag 29 October 1949
PROTESTANTS CHRISTELIJK DAGBLAD
Scheiden doet lijden, afscheid brengt leed.
Renesse is een aardig dorp, dat ziet iedereen, die er voor de eer
ste keer komt. Wie er langer blijft, gaat van het dorp houden en
wie er 33 jaar lang woont en werkt raakt er aan verknocht.
Zo ging het ook burgemeester W. H. Seholder, die per 1 November j
a.s. zijn functie zal neerleggen, na gedurende ruim 33 jaar bur
gemeester van Renesse te zijn geweest. Bovendien was hij sinds 1
Juni 1943 ook nog burgemeester van Serooskerke en Noordwelle.
Hij
Nederland, die over drie gemeenten tegelijkertijd burgemeester
was. Hij maakte de gehele ontwikeling van West-Schouwen mee
van stil, vergeten uithoekje tot badplaats en het is dan ook geen
wonder, dat zijn gemeente hem na aan het hart ligt.
een aantal, dat, gezien
nog heersende woningnood, to
taal onvoldoende genoemd moet
worden. In verband met de wo
ningnood moeten 18 van de 54
zomerhuisjes permanent worden
bewoond. In Noordwelle werden
2 woningen en in Serooskerke 6
woningen gebouwd. Ook in deze
gemeenten zal, wil de woningnood
tot het verleden gaan behoren,
nog bijgebouwd moeten worden.
Leestafel.
Het Raadslid, door A.
van Ek. Uitgave Vermande
Zonen, IJmuiden.
De inhoud van dit boek wordt
niet door de wel erg sobere titel
gedekt.
De bedoeling van de schrijver,
een man van de practijk, was toch,
een handleiding te geven voor
raadsleden en degenen die geroe
pen kunnen worden als raadslid
op te treden, terwijl het mee be
stemd is voor allen, die in het
gemeentelijk bestel en het func-
tionneren van de gemeentelijke
1943 ook nog burgemeester van seroosxerKe en .-\ooruweue. uuscuuu»u luucici. organen belangstellen
was de enigste in Zeeland en waarschijnlijk zelfs in geheel Zoals reeds opgemerkt, zijn^de js °aar Qns voor_
gemeenten Noordwelle en Seroos
kerke vrijwel uitsluitend agra-
Renesse tot badplaats.
Per 1 Mei 1916 werd de heer
W. H. Scholder benoemd tot bur
gemeester van Renesse door de
Commissaris der Koningin Dijk-
meester. Toen hij in Renesse
kwam was het strand een vrijwel
onbetreden terrein, ook de inwo
ners van Renesse kwamen er niet.
De traditionele wandeling van de
Renessenaren, als zij b.v. Zondags
eens een wandeling gingen ma
ken, was langs de Hoogezoom
naar Haamstede en terug
Renesse was toen uitsluitend
agrarisch georiënteerd. Nadat
burgemeester Scholder een jaar in
Renesse was geweest, kwamen de
eerste touristen, Amsterdammers,
in Renesse logeren.
Successievelijk heeft zich daar
na het vreemdelingenverkeer uit
gebreid en steeds meer mensen
ontdekten de schoonheid van Re
nesse en van geheel West-Schou
wen. Thans heeft vrijwel elke in
woner van Renesse verdiensten
van het tourisme; volgens een ru
we schatting leeft 1/3 van de be
volking er zelfs van. Sprekend
over de ontwikkeling van het
vreemdelingenverkeer in het ver
leden en in de toekomst, wijst
burgemeester Scholder op het
grote belang dat Renesse zou
hebben bij de stichting van een
goed geoutilleerd hotel, dat hij
het liefst op de duinen zou willen
laten bouwen. Waarschijnlijk zul
len echter de instanties, die het
uitbreidingsplan moeten goedkeu
ren, echter daartegen bezwaren
opperen. Bij dit uitbreidingsplan
zijn grote belangen in het spel
voor Renesse, want velen wach
ten op de vaststelling daarvan al
vorens grond te kopen voor be
bouwing. Het is dan ook te hopen
dat spoedig een beslissing afkomt
in deze voor geheel West-Schou
wen zo belangrijke aangelegen
heid.
Twee oorlogen.
Twee oorlogen maakte burge
meester Seholder mee in Renesse,
natuurlijk was de tweede erger
dan de eerste. Toch vielen tijdens
de eerste wereldoorlog ook reeds
bommen op Renesse, n.l. in de on
middellijke nabijheid van het kas
teel Moerland, schade leden zij
echter practisch niet. De voedsel
voorziening kostte in de eerste
wereldoorlog ook nog al moeite.
Wanneer het eiland door de
weersomstandigheden, b.v. ijs
gang, van de buitenwereld werd
afgesloten en de meelvoorraden
werden gering, moest soms een
herverdeling van de aanwezige
voorraden plaats hebben, welke
herverdeling dan voor rekening
van de burgemeester kwam. De
tweede wereldoorlog liet in Re
nesse veel dieper sporen na; het
monument, opgericht ter ere van
10 bewoners van Schouwen die
vielen door de hand van de be
zetter, is in dit opzicht al een
sprekend bewijs. Alle mogelijke
Duitse instanties hielden tijdens
dc bezetting verblijf in Renesse
en de taak van de burgemeester
om de belangen van de bevolking
te behartigen werd wel zeer
zwaar.
In Maart 1944 werd hij door
de Duitsers ontslagen en gedu
rende 14 maanden was hij ge
dwongen elders te verblijven. In
de Betuwe, waar hij toen verbleef,
wist hij zich echter, evenals in
Renesse, nuttig te maken voor de
bevolking.
Op 23 Mei 1935 kwam hij terug
in Renesse, dat toen helaas zwaar
was gehavend.
De ontwikkeling.
Renesse telde ir 1916 ongeveer
630 inwoners, nu telt het er on
geveer 850, wat een flinke groei
genoemd kan worden. De bevol
king van zijn beide andere ge
meenten, Noordwelle en Seroos
kerke bleef gedurende dezelfde
tijd vrijwel stationnair, wat waar
schijnlijk zijn oorzaak vindt in het
uitsluitend agrarische karakter
van deze dorpen.
wereldoorlog heeft zich echter in
Noordwelle, zoals trouwens in de
„Net voordat ik in functie1 gehele Westhoek van Schouwen,
kwam", aldus de burgemeester,1 de ooftbouw ontwikkeld tot een
„werd de school tegen de kerk i belangrijke bron van inkomsten,
gebouwd. Had het toen nog moe- Thans is men in Noordwelle bezig
ten gebeuren, het zou niet ge- om te trachten te komen tot
oeurd zijn". Inderdaad, het is geen stichting van een Groene Kruis-
gelukkige vondst geweest de gebouw, indien mogelijk met wo-
school tegen de kerk te bouwen, ning voor de zuster. De trots van
maar gelukkig zal de school, wan-i Serooskerke is een eigen sport-
neer daar gelegenheid en geld terrein,
voor is, verplaatst worden, wat
het gehele dorpsbeeld ten goede j Ambteloos burger,
zal komen. j
Een belangrijk ding in de amts-! Vanaf 1 November zal de heer
tijd van burgemeester ScholderScholder ambteloos burger zijn.
was de komst van de waterlei- Zijn opvolger, Mr G. F. Lunsingh
ding. Eerst was er, ook en vooral Tonckens, die Donderdag in Re
in de raad, sterke tegenkanting, nesse geweest is om voor de eer-
doch nu, nu men eenmaal het ge- ste keer zijn gemeente eens te
rief ervan heeft leren kennen, zou leren kennen, zal dan zo spoedig
niemand terug willen naar de mogelijk het bestuur overnemen,
oude toestand met de regenbak. Vanzelfsprekend valt het de heer
Toch is het voorgekomen in Re- Scholder moeilijk te scheiden van
nesse, dat een oudje, nadat het zÜn werk en zijn gemeente, waar
een poosje op waterleiding was mee hij in de loop van ruim 33
het jaar vergroeid is. Voorlopig is het
komt op uitnemende wijze be
risch' georiënteerd"Na^de eerste ^ktD^ bewSen^dat d^eToe?
lichting op de bepalingen van de
Gemeentewet aan het doel beant
woordt. In 1927 verscheen de eer
ste druk. In 1931 volgde een twee
de druk en thans is een derde
druk verschenen.
Van betekenis is ook, dat de
oud-gemeente-secretaris van Am
sterdam, de heer J. J. Roovers,
niet alleen bereid bleek de copie
te reviseren, maar ook een aan
bevelend voorwoord te schrijven.
Deze vestigt er de aandacht op,
dat dit boek mede goede diensten
kan bewijzen aan hen die stude
ren voor één der examens, die de
gem. administratie raken.
Wij twijfelen niet, of ook deze
derde druk zal een goede ingang
vinden.
Onze roeping in het on
derscheid der geslachten,
door dr A. C. Drogendijk.
Uitgave J. H. Kok, N.V.
Kampen.
Enige jaren geleden, schreef dr
aangewezen, klaagde, dat -
geen goede thee meer kon zetten, dan ook zijn plan om in Renesse Drogendijk een boek over: Man
doch gevallen als hier bedoeld, te blijven wonen, hij heeft daar en vrouw, vóór en in het huwelijk,
waarin men zo verslaafd is aan trouwens zijn eigen huis en het een boek, uitsluitend bestemd
het aroma van de regenbak z°u hem moeilijk vallen om ergens j voor verloofden en gehuwden.
(vogels!!! enz.) zijn wel zeer zeld
zaam.
Ook de communicatiemiddelen
verbeterden in de loop der jaren,
al blijft op dit terrein nog veel te
anders een woning te vinden. Ook Het boekje, thans van zijn hand
mevr. Scholder, hoewel van af- verschenen, is bestemd voor de
komst Engelse, is vol lof over rijpende jeugd, voor jongens en
Renesse
moeilijk
en ook haar zou het
vallen om daarvan af-
wensen over, de busverbinding scheid te moeten nemen.
met Zierikzee is in de practijk een
grote vooruitgang.
Beiden zijn nog zeer vitaal,
doen zelfs nog geregeld aan sport,
meisjes in de lentetijd van het
leven, een schone periode, die he
laas zijn bijzondere moeiten en
gevaren bezit.
De schrijver handelt hier over
De woningbouw.
lang getuige zijn van een bloeiend
en zich steeds meer ontwikkelend
Na de bevrijding werden door Renesse.
de gemeente Renesse 24 woningen
en hopelijk zullen zij dan ook nog j de oorsprong en de aard van, en
onze roeping in het onderscheid
der geslachten. Hij doet dit op
voorzichtige, echt Christelijke wij-
Ongeveer acht jaren nadat Maarten Luther op 31 October 1517
zyn beroemde 95 stellingen aan da slotkapel te Wittenberg spijker
de, trad hy in het huwelijk.
Hij volgde toen het voorbeeld van zijn vriend Melanchton die op
23-jarige leeftijd met een burgemeestersdochter huwde. Ook zijn
andere vriend Zwingii was geen vrygezel meer.
De aanleiding tot Luthers huwelijk was de „invasie van negen
adelyko meisjes, die als voormalige nonnen in een klooster hadden
geleefd in Wittenberg. Zy waren het nonnenleven ontvlucht en
onder hen bevond zich Katharina van Bora, een verarmd meisje
uit een oud Saksisch geslacht.
van
89. Hij bevond zich juist in een klein dorp.
„Ah! Daar zie ik een herberg! Daar ga lk even
in!"
Van Bergen trad de gelagkamer binnen. Het
eerste wat hij daar zag was een hond.
En die hond kwam dadelijk op hem toe en
sprong vrolijk tegen hem op.
„Polio!" riep Van Bergen verbaasd. „Jjj hier,
jong?"
„Ja!" blafte Polio.
„Hoe ls 't mogelijk!" riep Van Bergen. „Beste
hond, hoor! Ik ben blij dat ik je zie!"
Van Bergen pakte Pollo's kop met beide han
den beet.
90. Van Bergen zette zich aan een tafeltje en
bestelde een kop koffie. En eerst nu merkte hij
dat er nog twee mannen ln de herberg zaten.
En die éne manwie was dat? Niemand
anders dan Jan Borrel, de stoelenmatter!
De ander was een vreemde man met 'n grote
vllthoed op zijn hoofd en een lange snor onder
zijn neus.
Van Bergen keerde hen de rug toe. Hij praatto
liever met Polio.
„Zeg Polio, hoe kom je hier ln deze herberg?"
Er staat voor het komende jaar een groots plan op stapel, een
idee, dat ls uitgegaan van de directeur van de Provinciale Ver
eniging voor Vreemdelingen Verkeer, de heer E. Smit, om van de
Grote Kerk te Veere een cultureel centrum te maken en er tege
lijkertijdeen traditie te vestigen, die zowel In binnen- als in bui
tenland vermaardheid zal genieten.
Luther die als voogd voor dak
loze monniken en nonnen optrad,
wilde Katharina uithuwelijken
aan Heinrich Baumgartner, een
patriciër uit Neurenberg. Deze
dienstig gebied") God de eer kan
geven. Wel kan een christen om
bijzondere reden van zijn recht
om te trouwen geen gebruik ma
ken, maar dat moet hij dan doen
voelde veel voor haar, doch durf- met gebruikmaking van zijn vrij-
de de beslissende stap niet te ne- heid als christen en niet ten ge-zon „jet sThónér'zaTschijnen'dan
tttnn I 'nnn nntnnMrt a T itt nnn mono t.nl ttdv. J,,v. V, 1t 1
ze, waarbij steeds, naast de God'
delijke schenking, ook op de God
delijke roeping de nadruk wordt
gelegd.
(Xngez. mededeling, advert.)
9 migraine, schele hoofdpijn
Gij behoeft niet steeds aan hoofdpijn te lijden
Eénoftwee'AKKERTJES'enwègisdepijn./
AKKERTJES"zijn ware pijnverdrijvers.
/iG/pcn_cf/recf/_
Daar valt hem Gods voornaam
ste gave ten deel: een brave,
vriendelijke, vrome, huiselijke
vrouw; aan haar kon hij alles wat
hij had, toevertrouwen.
„Kaatje", riep hij eens uit, „je
hebt een brave man, die je lief-
hebt; je bent een Keizerin!"
Luther ondervond, wat hij zelf
bij de inzegening van een huwelijk
zei, „dat geen koning, ja zelfs de
men. Toen betoonde Luther meer volge van dwang van buiten af of
„durf" en hij trouwde met Katha- uit z.g. „Godsdienstig beginsel",
rina van Bora, die hij op 13 Juni Luther heeft zijn huwelijk „na
1525, ais zijn jonge bruid uit het koel verstandelijke overweging"
huis van de schilder Lukas Cra-1 als een hervormingsdaad gesloten.
nach naar zijn eigen home voerde.
Luther's daad baarde groot op
zien.
Vele van zijn vrienden keurden
Hij werd daardoor de schepper
van de Protestantse pastorie en
hiermede heeft hij voor zijn land
genoten een bron van zegeningen
deze stap af. Hieronymus Schuif,1 geopend,
die op de beroemde Rijksdag te i Luther's huwelijk had echter
Worms Luther bijstond, zei bit-nog een andere betekenis. Door de
ter: „Alle duivels zullen er om! verplicht ongehuwde staat der
lachen en alle engelen zullen be-1 geestelijken af te schaffen hebben
droefd zijn". Erasmus sprak er de Hervormers als het ware de
kwaad van en Esmer verspreidde
er spotverzen over.
De keurvorst dacht er anders
over.
Hij zond Luther wild voor zijn
bruiloft en stelde in 1526 het leeg
staande Augustinusklooster tot met elkaar verbonden,
zijn beschikking voor een betere
woning.
grondslag gelegd tot de veredeling
van het gezin.
In dat gezin wordt de natuur
wet tot voortplanting van het
menselijk geslacht en de geeste
lijke wet tot veredeling er van
„Do heilige huwelijke staat".
Hoe dacht Luther zelf over het
huwelijk
Hij maakte gevolgtrekkingen
uit zijn stellingen om te bewijzen,
dat de ongehuwde staat niet de
betere is, maar dat men ook in
lil huiselijke kring.
Nemen we een kijkje in Lu
ther's huiselijke kring.
Evenmin als wij in Luther's
beeld de bekenner van zijn over
tuiging te Worms, de geloofsheld
van de Wartburg, de geweldige strijd des levens. Dat blijkt ook
prediker van Wittenberg kunnen1 duidelijk uit zijn brieven, die hij
missen, zouden wij daarin de huis- haar schreef, als hij op reis was
de gehuwde staat („de eerste, vader van het Augustinerklooster Deze zijn hartelijk en ongekun-
beste en heiligste staat op gods- kunnen ontberen. 1 steld.
het beeld van uw man of uw
vrouw".
Toch was Luther, de vitale,
bruisende natuur, die van mening
was, dat een rechtmatige toorn
het bloed zuiverde, lang niet al
tijd een gemakkelijke levensgezel.
Niet alleen, als hij soms dagen
lang in een sombere, zwaarmoedi
ge stemming verkeerde, maar ook
als hij met zijn grenzeloze wel
dadigheid en gastvrijheid de hulp
bronnen van het gezin deed uit
drogen, zodat aan „Kaatje" te
zware eisen werden gesteld. Zijn
vrouw moest dan protesteren; als
Luther haar echter zijn „aller
heiligste Frau Doctorin" of zijn
„gnadige liebe" noemde en be-
beloofde voortaan niet zo vrijge
vig te zijn, was alles weer in orde.
We kunnen met recht spreken van
een gelukkig huwelijk, van de
Hervormer en Katharina van
Bora. Beiden waren veel te nuch
ter om in het sentimentele te ver
vallen. In eenvoud en oprechtheid
hielden ze veel van elkander en
hielpen elkander trouw in de
Veere's Grote Kerk, het is haast
iedereen op Walcheren bekend,
wordt gerestaureerd. Men is er
reeds lange tijd mee bezig en het
afsluiten van deze restauratie kan
eerst over enkele jaren worden
tegemoet gezien. Ondanks deze
verfraaiing van hef kerkgebouw,
blijft het een feit, dat de Grote
Kerk nimmer door de Hervormde
Gemeente van Veere zal worden
gebruikt. Het kerkje, waar thans
wordt gekerkt en dat tegen de
Grote Kerk is aangebouwd is juist
groot genoeg om de gemeente
voor de Godsdienstoefening te be
vatten en daarom staat reeds
thans vast, dat de grote kerk
ruimte wellicht nimmer voor
kerkdiensten zal worden gebruikt.
Het plan.
De opzet van het plan herinnert
aan hetgeen jaarlijks in Tegelen
pleegt plaats te vinden. Het is
immers een traditie geworden, dat
in die kleine plaats jaarlijks dui
zenden naar de Passiespelen ko
men kijken. Het is nu niet de be
doeling, dat in de kerk in navol
ging van Tegelen, jaarlijks passie
spelen zullen worden opgevoerd,
doch in die richting wordt toch
wel naar een oplossing gezocht.
Het eerste waar de heer Smit
voor had te zorgen was de toe
stemming van het Ministerie van
Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen en van Financiën. Beide
ministeries hadden weinig beden
kingen en de toestemming werd
verkregen om de Grote Kerk te
Veere in de maand Juni van ieder
jaar voor het doel, dat de heer
Smit zich voor ogen had gesteld,
te gebruiken. Het is ook niet de
bedoeling, dat de Prov. V.V.V. zich
geheel met deze zaak zal belasten.
Er is reeds contact opgenomen
met de Stichting Zeeland voor
Cultureel en Maatschappelijk
Werk en binnenkort zullen be
sprekingen over deze plannen met
de Stichting worden geopend. Van
de zijde van het ministerie is de
wens naar voren gekomen, dat
men een aparte Stichting voor
deze zaken zal opzetten, daar men
in Den Haag liever met een apar
te Stichting, die voor alles ver
antwoordelijkheid draagt, te doen
heeft, dan met twee of drie in
stanties, die deze aangelegenhe
den regelen.
Toneel
De grote vraag, waarom het
thans draait is: Wat kan men in
een dergelijke kerkruimte opvoe
ren? Is het verantwoord om er
een toneelstuk te laten spelen
De heer Smit was in dit opzicht
van mening, dat er een „spel"
voor deze ruimte geschreven dient
te worden. Wanneer men in 1950
dit plan wil zien verwezenlijkt,
dan zal er spoedig een keus ge
maakt dienen te worden. Er zijn
twee mogelijkheden. In verband
met het feit, dat het jaar 1950
voor de Rooms Katholieke Kerk
het Una Sancta, m.a.w. het Heilig
jaar is, worden er vele spelen,
uiteraard Roomse spelen, geschre
ven .Men zou uit deze spelen een
keus kunnen maken voor de op
voering in Veere's Kerk, doch dan
nog is het de vraag of het ver
antwoord is, om te beginnen met
een min of meer Rooms stuk. In
de tweede plaats ligt er de moge
lijkheid om een spel te laten
schrijven door enkele auteurs, die
voor dit werk een bepaald bedrag
ontvangen. In dit verband zou
kunnen worden gedacht aan een
historisch stuk, zoals bijv. de ge
schiedenis van de stichter van de
Grote Kerk de Graaf Hendrik van
Borsselen.
Mogelijkheden.
Wat nu zijn de mogelijkheden,
wanneer men tot een dergelijke
verantwoorde opvoering zou kun
nen komen. De maand Juni is ge
kozen, omdat in deze maand Wal
cheren nog niet zo bezet is, wat
de hotelruimte betreft en men te
vens, zij het een bescheiden bij
drage, wil leveren voor de vacan-
tiespreiding.
Het is haast vanzelfsprekend,
dat de burgemeester van Veere,
jhr I. F. den Beer Poortugael zich
volkomen achter dit plan heeft
gesteld en alle medewerking wil
verlenen. Het kerkgebouw biedt
voor bijv. een historisch stuk on
gekende mogelijkheden, vooral
wat het decorum betreft. Weini
gen zal bekend zijn, dat onder de
toren een betonnen kluis is ge
maakt, waarin tijdens de oorlogs
dagen het Rijksarchief werd ge
borgen. Het ligt in de bedoeling
om aeze kluis na verloop van tijd
af te breken.
Hierdoor zal nog meer ruimte
vrij komen. Tenslotte hebben we
de heer Smit gevraagd hoeveel
zitplaatsen de Kerk biedt. Naar
ons werd meegedeeld zullen onge
veer 3000 bezoekers een zitplaats
in de kelk kunnen krijgen en het
zou dan de bedoeling zijn om deze
mensen niet op stoelen of banken
te zetten, doch op een tribune,
waardoor ieder het op te voeren
stuk zal kunnen aanschouwen. Op
onze vraag of het wellicht moge
lijk is, vooral bij een historisch
stuk, de Veerenaars zelf aan het
spel te laten deelnemen, moest de
heer Smit ontkennend antwoor
den. Hij vermoedde, dat hiervoor
te weinig mensen zich zouden op
geven, zodat men afhankelijk is
van een beroepsgezelschap. Bo
vendien voorziet het plan niet in
slechts één opvoering, doch meer
dere, doch wel van één spel.
De heer Smit is dan ook van
mening, dat wanneer men de eer
ste keer goed voor de dag komt,
dit gebeuren, dat dan jaarlijks in
Juni zou plaats vinden tot een
goede traditie zal kunnen worden.
OP 2 EN 3 NOVEMBER TE MIDDELBURG.
In deze dagen, nu men overal zonder officieel vertoon of feeste
lijkheden herdenkt, dat het vyf jaar geleden is, dat geheel Zeeland
werd bevryd, komt de Vriendschapstrein, die reeds vanaf 17 Sep
tember j.l. een tournee maakt door ons land, naar de Zeeuwse
hoofdstad, waar zij op 2 en 3 November a.s. zal zyn te bezichtigen.
(Ingez. mededeling, advert.)
FEUILLETON
Naar het Amerikaans
door BESSY KIVING
167) o—
Edna had haar gloeiend ge
laat in haar handen verborgen,
maar mevrouw Murray hief het
met geweld op en kuste haar
innig.
„Ik wil, dat je weet, hoe in
nig veel hij van je houdt, hoe
nodig lij bent voor zijn geluk.
Nu moet ik je verlaten, want ik
zie het rijtuig van mevrouw
Montgomery voor de deur. Je
hebt briefpapier om te antwoor
den; daarginds op de schrijfta
fel is pen en inkt.'
Zij ging heer, de deur zacht
acuter zich sluitend, en Edna
bleef alleen met herinneringen,
die zo dringend pleitten voor de
afwezige meester. Oxalis en
heliotrope gluurden haar aan
van over de rand der lotusvaas;
een van haar handschoenen was
op de vloer gevallen naast het
camée kastje; enkele couranten
en een meerschuimen pijp lagen
on een stoel; verscheidene theo
logische boeken lagen verspreid
op de sofa, en de lucht was
zwaar van sigaren ok.
Juist tegenover de Taj Mahal
lag een mooi deeltje van Edna's
roman, en een prachtig maro
kijnleren band hield verschil
lende van haar tijdschriftartike
len bij elkaar.
I Zij ging in de rood beklede
fauteuil zitten, dicht bij een
rond tafeltje, waar pen en pa-
I pier bewezen, dat de eigenaar
daar had zitten schrijven, en
naast de inktkoker lag een zak
doek met een Duits monogram:
N. A. M.
Op een hoopje losse papieren
stond een beeldig bronzen pres-
sepapier, voorstellend de wan
delende Jood; en aan de voet
van het blok was meneer Mur
ray's geliefkoosde Arabische
spreuk te lezen: „De wereld is
een schouwtoneel der hel, en zij,
die zich met moeitevolle arbeid
brood verschaffen, zijn honden
gelijk."
Daar lag ook haar eigen klein
bijbeltje; en toen zij het opnam
en het opende bij het veertiende
hoofdstuk van Johannes, vond
zij daar als boekenlegger een
fotografie an haarzelf, waar
het geschilderde portret van ge
nomen was. Een frisse gera-
niumbloem, die er bij lag, be
wees, dat de Bijbel nog deze
morgen geopend was geweest.
Buiten op het grasveld zon
gen de vogels in de takken der
bomen hun vrolijkste lied, lam-
merene blaatten en draafden als
in wedstrijd, en het zilveren
belletje, dat aan de halsband
hing van Huida's lievelingshert
„Edna" rinkelde onophoudelijk.
„Help mij, o, mijn God! Help
mij in dit laatste uur van be
proeving."
Het gebed ging zuchtend tot
de Allerhoogste, en Edna nam
een pen op om te schrijven. Met'
haar arm stootte zij tegen een
portefeuille, die op de hoek van
't tafeltje lag, en onder 't vallen1
rolden verschillende losse papie-;
ren er uit op het karpet. Op een
daarvan viel haar oog; zij raapte
het op en vond een schets van1
de met klimop begroeide ruïnes
van Phylé. Onder de tekening, I
die een datum van vijftien ja
ren geleden droeg, waren door j
Norman deze regelen neerge- i
schreven:
„De herinnering is de groot-
ste vijandin der mensheid. Zij
doet haar invloed gelden vaker
ten boze dan ten goede."
De eenzame vrouw keek op en
daar tegen de muur ontmoette
zij niet als vroeger, de
gloeiende, dreigende onverbid-
delijke ogen van de Kimbriaanse
profetes, maar de tedere blik i
van Jezus van Nazareth.
Toen mevrouw Murray naar
de kamer terugkeerde, zat Edna
daar even stil als de mummies
in de sarcophaag, met haar1
hoofd achterover geworpen, I
haar lange, zwarte oogharen
slepend over haar kleurloze
wangen.
Eén hand hield zij op het hart
gedrukt, de andere hield een
brief gekneld, aan Norman Mur
ray gericht, en de koude,
strenge trekken vertoonden zulk
een gelijkenis met een engel des
doods, zoals men die somwijlen
vindt afgebeeld op praalgraven,
dat mevrouw Murray een kreet
van schrik slaakte.
Toen zij zich over haar heen
boog, opende Edna haar armen
en zeide op zwakke toon:
„Laat mij naar de pastorie te
ruggaan. Ik had niet hier moe
ten komen; ik had kunnen we
ten, dat ik daarvoor niet sterk
genoeg was."
„Heb je een van je gewone
aanvallen gehad? Waarom heb
je mij niet geroepen? Ik zal je
een glas wijn geven."
„Neen, laat mij slechts weg
gaan, zo spoedig als 'tmaar mo
gelijk is. O, ik ben beschaamd
over mijn zwakheid."
Zij stond op, en haar bleke
lippen trilden, toen haar droeve
ogen als een laatst vaarwel in
die kamer gleden. Zij gaf de
onverzegelde brief in mevrouw
Murray's hand en ging naar de
deur.
„Edna! mijn dochter! Je hebt
toch Norman's verzoek niet af
gewezen?"
„Mijn moeder. Heb medelij
den met mij! Ik kan het niet
aannemen."
Deze Internationale Vriend
schapstrein van de „Association
Interailie des Resistants du Rail",
de organisatie, waarin vele spoor- j
wegverzetsorganisaties uit Europa 1
zijn bijeengebracht, bestaat uit
een viertal rijtuigen met een ge
zamenlijke lengte van 88 m. Drie
rijtuigen zijn als tentoonsteilings- j
ruimte in gebruik en één is als
bioscoop ingericht. In het eerste
tentoonstellingsrijtuig zijn tegen
fraaie decors de voorwerpen neer
gelegd, die bij het verzet een gro
te rol hebben gespeeld. Het sche
merige licht, dat in dit rijtuig
heerst symboliseert de sfeer,
waarin de verzetslieden tijdens de
oorlog hun gevaarvolle werk
zaamheden verrichtten. In het
tweede rijtuig wordt met een aan
tal schilderijen van de Belgische
schilder Jo Conrardy de lijdens
weg van een door de Duitsers ge
grepen ondergrondse werker in
beeld gebracht. Ook in dit rijtuig
weer de stemmige sfeer, die deze
expositie vereist.
Nederlands rijtuig.
Het derde tentoonstellingsrijtuig
is een Nederlands product, dat
voor de helft ingericht door de
Nederlandse Spoorwegen en voor j
de andere helft door de Stichting
1940—1945. De Stichting heeft in
deze wagon o.m. ondergebracht
een complete vervalsingsinstalla
tie voor Ausweise. Men kan, in
dien men daar belang in stelt, een
valse Ausweis van zichzelf, dat op
verzoek van de bezoeker wordt
klaar gemaakt, direct meenemen.
Het door N.S. ingerichte deel
geeft een overzicht van de weder
opbouw van ons land, door tien
tallen foto's in beeld gebracht.
Tenslotte is er dan nog het bios-
cooprijtuig, dat plaats biedt aan
52 personen. Hier worden filmpjes
vertoond over het verzet, o.m. is 1
er ook een Zeeuws filmpje bij. De
duur der voorstellingen is natuur
lijk slechts kort n.l. ongeveer 10
a 15 minuten.
Naar Middelburg.
Zo zal deze rijdende expositie
dan op 2 en 3 November naar
Middelburg komen en zij zal wor
den geplaatst langs het eerste
perron op het station, n.l. aan de
zijde naar Vlissingen. De tentoon
stelling, die zoals wij reeds meld
den op 2 November 's morgens te
11 uur door de Commissaris der
Koningin in Zeeland, jhr mr A. F.
C. de Casembroot zal worden ge
opend, is voor het publiek open
gesteld op beide dagen van half
één tot half zes en 's avonds van
zeven tot tien uur. De toegangs
prijs bedraagt evenals elders, 25
cent voor ouderen, en de kinderen
tot 14 jaar betalen 10 cent.
In tegenstelling tot andere lan
den komen de baten hier ten goe
de aan de Stichting 19401945,
daar de nabestaanden van de
slachtoffers van het spoorweg-
verzet door de Directie van N.S.
worden verzorgd. Men hoopt
thans, dat ook te Middelburg deze
trein door velen zal worden be
zocht. Aantrekkelijke affiches zul
len overal worden opgehangen om
het publiek op te wekken de ex
positie te bezoeken.
(Ingez. mededeling, advert.)
Zware sneeuwval in
Zwitserland.
Het afgelopen etmaal had Zwit
serland zijn eerste zware sneeuw
val van het seizoen. De meeste
sneeuw viel op de weg over de
Furkapas, tussen Andermat en
Meiringen en op de St. Gotthard-
pas, waar ongeveer 15 cm. werd
gemeten. Ook op de wegen over
de grote St. Bernhard, de Grim-
selpas en de Klausenpas is sneeuw
gevallen.
Engels LEDIKANT
Sleemodel mei gezond-
heids-spiraalmatras.
Zeegroene buizen
crème voetbord.
1 pers 44.90
2 pers. 64.75
OPKLAPBEDDEN I
met prima gezondheids-
spiraalmetras.
Mechanische poot.
1 pen. 33.90
2 pers. 45.90
Degelijke gezondheids-
SPIRAAL-
MATRAS
2 persoons 28.90
BELLAMY PARE
