Strijd in Londen omtrent de voortzetting van de oorlog.
Jhr Mr de Geer wilde een compromis sluiten.
De pakhuisbrand
in de hoofstad.
Eclsfolon
maar Churchill moest er niets van hebben.
Het Tweede Verslag van de Enquête-Gommissie.
Pennevruchten
Soldaat
Uit het Tweede Verslag van de Parlementaire Enquête-Commissie.
Uitgeweken regering kampte
met grote moeilijkheden.
Duitse fantasie.
Doodgewoon.
VSSASSfffSSfJSi d" Commissie.
HET midde' tegen haaruitval
van een
Zaterdag 4 Juni 1949
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 4
(Van onze parlementaire redacteur.)
Toen op 18 Mei 1940 om 20 uur H. M. de Koningin in Londen
was aangekomen en het Kabinet een dag daarop dezelfde tocht had
gewaagd kwam de regering spoedig voor moeilijke problemen te
staan, liet voornaamste was wel het vraagstuk van haar houding
ten aanzien van de voortzetting van de oorlog. Na jarenlang een
politiek van strikte neutraliteit te hebben gevoerd, stond de rege
ring plotseling voor de taak gezamelijk met Engelang en Frankrijk
ln bondgenootschappelijk overleg de strijd tegen de Duitse agres
sor voort te zetten. Daartoe was ln den beginne nodig met de
bondgenootschappen in overeenstemming te komen over de oorlogs
doeleinden en in een later stadium over de vredesdoeleinden. Het
spreekt vanzelf, dat de vorm, welke aan deze politieke en econo
mische samenwerking werd gegeven, eerst geleidelijk is gegroeid
en dat dit niet zonder moeilijkheden gepaard is gegaan. Eensge
zindheid op dit punt is ln het Kabinet niet zonder moeilijkheden
tot stand gekomen. Zoals Prof. Gerbrandy het voor de Pari.
Enquêtecommissie uitdrukte heeft het: „houdt vol tot het bittere
einde" zijn geboorteweeën gehad. In het begin is er te Londen een
zekere twijfel in het Kabinet geweest aan de juistheid van de ge
dachte, jjat deze oorlog tot het bittere einde moest worden doorge
zet. Eerst na verloop van enige maanden is, mede door het af
treden van de toenmalige minister-president Jhr mr D. J. de Geer,
klaarheid in deze gekomen.
voerd. Vooral kwam dat tot uiting
tijdens zijn radiorede op 20 Mei
1940, waarin hij de hoop uitsprak,
dat de administratieve instanties
in Nederland hun plicht niet zul
len verwaarlozen. De commissie
achtte het onjuist, dat zulk een
belangrijke redevoering de eer
ste van hem tot het Nederlandse
volk in bezettingstijd door Jhr
de Geer is gehouden zonder dat
vooraf de tekst door het Kabinet
was goedgekeurd.
De pas uitgeweken regering
had met grote moeilijkheden te
kampen. De ministers hadden hun
Intrek genomen in Grosvenor
House Hotel, aan Hyde Park
grenzend, in Londen's West End.
Ook de weinige ambtenaren, die
met het Kabinet waren meege
gaan of enkele dagen later op te
lefonisch verzoek uit Den Haag
naar Engeland waren overgesto
ken, werden daar ondergebracht.
Daar was een grote leegstaande
slaapkamer, die voor de verga
deringen van de Ministerraad
werd gebruikt.
Aanvankelijk werd alle corres
pondentie en elk wetsontwerp ge
maakt op het hotelpapier. Na
enige tijd kwam er een juffrouw,
die wel telefoneren, maar niet ty
pen kon. Men had geen Staats
bladen en geen Staatscourant.
Wanneer er iets moest worden
gedrukt, moest men naar de zet
ter gaan en naast hem gaan zit
ten om iedere letter voor te lezen
en na te gaan of het goed was.
Van de eerste oorlogsdagen af tot
het weggaan van de heer de Geer,
zo verklaarde de heer Rijkens,
voorzitter van de Raad van Be
stuur van de Unilever N.V., be
stond er in de Hollandse kolonie
een grote terneergeslagenheid.
Men had heel weinig vertrouwen
ln de leiding van het Kabinet.
Aan de andere kant echter was
de kring van mensen, waarmede
werd gesproken, heel klein. Het
was voor een groot gedeelte door
het afgaan op de atmosfeer, die
men aantrof, dat men zijn eigen
houding bepaalde. Er waren mi
nisters, die er over klaagden, dat
er onder leiding van de heer de
Geer zo weinig tot stand werd
gebracht.
Stemming vrij gedeprimeerd.
Het oud-Kamerlid Boon was het
met deze uitlating grotendeels
eens. Ook volgens hem was de
stemming in Londen vrij gedepri
meerd. „Minister Gerbrandy, met
wie ik het geenszins altijd eens
ben", zo zeide de heer Boon, „was
echter iemand, die van de aan
vang af een „die hard" geweest
is en die altijd tot het bittere ein
de door wilde gaan, een over
tuiging, die volkomen paste bij de
Engelsen. Ook de hooidredacteur
van het Londense „Vrij Neder
land", dr M. v. Blankenstein, liet
zich voor de commissie waarde
rend uit over de heer Gerbrandy.
Volgens hem was het aan geen
twijfel onderhevig, dat onze rege
ring in Londen in alle phasen hui
zenhoog uitstak boven alle andere
emigranten-regeringen. Daar
nooit een twijfel aan geweest. De
Engelsen beschouwden het ook zo.
Churchill was op Gerbrandy ge
steld. Iljj vond hem een aardig,
kittig ventje en om zijn snor en
zijn kale hoofd noemde hij hem
„le petit Clémenceau". Hij had
plezier als hy hem zag-
„Good bye Mr Churchill".
In het vooronderzoek van de
strafzaak-de Geer heeft de heer
van Kleffens een verklaring afge
legd over het bezoek, dat door de
héér de Geer bij Churchill is ge-
Prof. GERBRANDY
...le petit Clémenceau
Langzamerhand begon er ge
lukkig kentering te komen in de
opvatting van het Kabinet, maar
de moeilijkheden met de minister
president waren echter niet zo
spoedig opgelost. Het bleek, dat
Jhr de Geer geheel leefde in de
In het memorandum, dat
de Duitse regering bij het
uitbreken van de oorlog aan
onze regering heeft overhan-
ligd, wordt op alle mogelijke
manieren getracht ons te
verwijten, dat wij onze neu
traliteit niet hebben kunnen
handhaven, o.a. zouden En
gelse en Franse officieren
Nederlandse vliegvelden heb
ben geïnspecteerd en op uit
breiding daarvan hebben aan
gedrongen. Natuurlijk -moest
de Enquêtecommissie daar 't
hare van weten. In een rap
port van Keitel vond zij de
opmerking, dat een groot
aantal burgers, Engelse,
Franse en Belgische offi
cieren in Utrecht in gezel
schap van Nederlandse offi
cieren in uniform in verschil
lende auto's koers had gezet
naar het Oosten. Na onder
zoek bleek, dat deze buiten
landse officieren in burger
Tweede Kamerleden waren
geweest, die 'n rondrit langs
de verdedigingslinies maak
ten
stand, toen de luchtaanval op En
geland was afgeslagen. Het ver
trouwen begon te groeien. De
kracht en de vastberadenheid
door het Engelse volk aan de dag
gelegd, deden zich in voortdurend
sterkere mate gevoelen. In het
Nederlandse Kabinet kwamen bij
dit alles nog persoonlijke facto
ren. In het bijzonder het feit, dat
de minister-president, wiens hou
ding blijkbaar door de ineenstor
ting van Frankrijk beslissend is
beïnvloed, niet inzag, dat het een
ideologische strijd was, waarbij
j het ging om de waarde van de
mens en slechts van mening was,
dat voortzetting van de oorlog tot
een gemeenschappelijke ramp zou
leiden. Dit werkte bij de beraad-
I slagingen in het Kabinet belem-
merend op een snelle kristallise
ring van de ideeën over de uit
eindelijke doelstellingen van de
oorlog. Toen eenmaal de heer de
Geer als minister-president ver
vangen was door een voorstander
van de strijd tot het uiterste, kon
het proces van het rijpén van het
juiste inzicht in deze sneller
voortgang vinden. Dat de heer de
Geer remmend heeft gewerkt is
naar de commissie meent voldoen
de duidelijk geworden. Blijkens
zijn radiorede van 20 Mei 1940
had hij onvoldoende begrip voor
de wijze, waarop de oorlog door
het nationaal-socialisme werd ge-
gunstig resultaat zouden kunnen voerd. Steeds zon hij op middelen
leiden. i om de strijd, waarvoor hij een af-
Ook in andere ministerraads- schuw had, te doen beëindigen
vergaderingen werd over een mo- door middel van een vergelijk met
gelijkheid van een vrede gespro- een tegenpartij, waarmede geen
ken. In de vergadering van 22 Juli vergelijk mogelijk was. Dat hij
1940 maakte Jhr de Geer enige steeds van deze gedachte vervuld
opmerkingen n.a.v. de laatste rede was, blijkt reeds uit zijn vermel-
van Hitier, waarin hij, naar hij den van de vrede van Amiens bij
meende, een vredesmogelijkheid zijn bezoek aan Churchill. Het
had opengehouden. Hij vreesde blijkt onomstotelijk uit zijn voor-
echter, dat de Engelse regering stellen om contact op te nemen
hierin geen aanleiding zou vinden met Duitsland, die door alle mi-
om te praten. nisters als ongewenst werden af-
De minister-president meende, dat §ewezen. Kenmerkend voor de
nu gevraagd moest worden naar e®rste periode zijn ook de ideeën
do voorwaarden, wil met niet f s, van keer Welter met
Europa ten gronde doen gaan. De betrekking tot het vormen van
Nederlandse regering mocht, vol- aen tegenwicht tegen Engeland
gens hem, niet schuldig blijven 00r een zg- Latijns blok, waar
door lydeiyk toe te zien. Er moest van onmogelijkheid reeds zo
CHURCHILL
gromde
bracht, in tegenwoordigheid van
hem en de Nederlandse gezant te
Londen, Jhr Michiels van Ver-
duynen.
Wij zaten", zo zegt de heer v.
Kleffens, „in Londen als regering
van een souvereine staat, die de
gast was van de Engelsen. Wij
wensten de goede diplomatieke
vormen in acht te nemen op de
zelfde manier alsof wij in Den
Haag waren. Het bezoek werd
voorbereid via onze ambassadeur.
Churchill ontving ons in de grote
zaal, waar de ministerraad bij
eikaar komt en zat daar alleen.
De heer de Geer stapte met uit
gestrekte hand op hem toe met
de woorden: „Good bije Mr. Chur
chill!" Deze uitdrukking, die de
Engelsen alleen bij het afscheid
gebruiken, was als entrée minder
juist. De heer de Geer voerde het
gesprek vrij hakkelig en zonder
dat wij daar ook maar enigermate
op verdacht konden zijn, zinspeel
de hij daarbij", aldus de heer van
Kleffens, „op de wenselijkheid van
een compromisvrede".
Churchill gromde.
Churchill moest daar helemaal
niets van hebben en zoals hij dan
deed, gromde hij eens. Het was,
aldus de heer v. Kleffens, volko
men in strijd met de Engelse op
vattingen, die uitsluitend geleid
werden door de gedachte van
voortzetting van de strijd zonder
meer. Zowel de ambassadeur als
de heer van Kleffens hebben toen
het gesprek ten spoedigste afge
thans iets gedaan worden. De En
gelse regering zou van een even
tuele stap wel verwittigd worden,
doch haar toestemming behoefde
niet gevraagd te worden. Hy stel
de daarom voor, door tussenkomst
van één der Nederlandse gezan
ten, aan de Duitse regering te
doen weten, dat de Nederlandse
regering bereid was een deputatie
at te vaardigen naar het conti
nent teneinde over de mogelijk
heid van vredesonderhandelingen
te spreken.
Indien het Kabinet hiermede
niet accoord zou gaan, zou de mi
nister-president aan H. M. de Ko
ningin ontslag verzoeken. De En
gelse minister van buitenlandse
zaken, Lord Halifax, die niet alle
onderhandelingen met Hitier bij
voorbaat wilde uitsluiten, voelde
echter niet veel voor deze stap-
pen.
De „Minister-President" wil
per vliegtuig naar Frankrijk.
Niettegenstaande de weinig toe
schietelijke houding van de Engel
sen, bleef de heer de Geer zoeken
naar een compromis. Interessant
zijn de mededelingen, die oud
minister Bolkestein daarover voor
de parlementaire Enquête com
missie deed. Deze verklaarde, dat
Afr VAN KLEFFENS:
De Geer wilde compromis
de heer de Geer plotseling, zoals
leid op andere onderwerpen, maar zyn gewo0nte was, het voorstel in
het geheel maakte een allerake- de ministerraad bracht om con-
ligste indruk. De positie van het met te zoeken met de Duitse re-
Nederlandse Kabinet m Londen gering of met de Führer teneinde
was, zo lichtte de heer v. Kleffens vernemen op welke condities
toe, daarom zo moeilijk, omdat een vrede zou kunnen worden ge
men in Engeland de Nederland-sj0ten.
se regering niet kende. Men zei
daar: „Wat is dat voor een gezel-Tegen dit voorstel is ln het
schap uit Nederland, dat hier Kabinet zeer sterke tegenstand
aankomt, kunnen wij er mee wer- geweest; in dit opzicht was het
ken? Zij hebben een groot over- hele Kabinet eensgezind.
zae.® gebied; zij kunnen in de ]->e heer Bolkestein gelooft, dat
strijd van belang zijn, maar valt da heer de Geer inderdaad een
er op hen te bouwen? Het Kabi-dergelijk voorstel zonder mede-
net moest dus alles doen om naarwerking of buiten medeweten van
buiten als eenheid op te treden. I de Engelse regering zou hebben
Volgens Jhr de Geer was het eenwillen uitvoeren. Zijn herinnering
zeer vnendelyjk gesprek geweest, daaraan is gemakkelijk weer te
dat hij met Churchill had gevoerd, geven door een uitdrukking van
Beide heren hadden meer hardop de heer van Kleffens, die hem is
gedacht dan voorstellen gedaan. bijgebleven. De heer de Geer wil-
Maar voor de commissie staat de> wanneer zijn voorstel aan-
het wel vast, dat de lieer de Geer i vaard zou worden, het onmiddel-
zelf in het gesprek de gedachte1!jk uitvoeren, uit eigen autoriteit,
aan een vrede, gelijk aan die van In zÜn voornemen tot onderhan-
sfeer van de door rechtsvoor-1 Aml ter 'sprake j,eeft ge- deling met de Führer werd hij
enhrirton ndhaorcro riAi'ln'Tcirrio. I _jj .-i i
schriften beheerste oorlogsvoe- hracht
ring. Hij bleek geen begrip te heb
ben, aldus de commissie, voor de
wijze, waarop de oorlog door het
nationaal-socialisme werd ge-
Het Verslag van de En-
quêtecomissie is oer mense
lijk. Midden in het verslag
over het overdragen van het
gezag aan generaal Winkel
man, door de twee ministers
Steenberghe en Van Rhijn,
leest men, dat de heer Snouck
Hurgronje de Kamerbewaar
der van het Ministerie van
Economische Zaken binnen
riep, die hij vetzocht boter
hammen met spiegeleieren
en ham te brengen, daar men
sinds de ochtend vier uur
niet gegeten had en zo geen
behoorlijke beslissingen ge
nomen konden worden. Eerst
nadat deze maaltijd genut
tigd was, is gesproken over
de gedragslijn, die gevolgd
zou moeten worden.
De Geer wil persé een
compromis.
Na de capitulatie van het Fran-
enigszins gehinderd door de ge
dachte, dat hij daarvoor de mede
werking van de Engelsen nodig
had. Toen in de discussie gespro
ken werd over het gaan met een
vliegtuig naar Duitsland, of waar-
se leger hebben in het Kabinet heen ook, merkte de heer van
uitvoerige discussies plaats gehad Kleffens schamper op: „zou u
over het ten aanzien van de oor- denken, dat de Engelse regering
Jog in te nemen standpunt. Op 17 daarvoor een vliegtuig zou
Juni 1940 bracht de minister-pre- geven?" Ook de heer van Klef-
sident naar aanleiding hiervan de fens verklaarde positief, dat de
internationale toestand ter spra- heer de Geer het voorstel om tot
ke. Hij verwachtte, dat er een een compromis met Hitier te ko-
vredesaanbod van Duitsland zal men zelfs had willen doen zonder
komen. Hij was tevens van oor- medewerking of medeweten van
deel, dat Nederland dan zou moe- de Engelsen. Hij beriep zich dan
ten trachten om invloed uit te op de kwestie van de souvereini-
oefenen. De minister van koloniën teit, alsof dit er iets mee te ma-
deed daarop mededelingen van ken had. Dat wij souverein waren
een gesprek met een Engelse was zeker, maar het feit, dat hem
staatsman omtrent de mogelijk- ontging was, dat wij als bondge-
heden van bemiddeling, waarbij noten eerlijk tegenover elkander
een bepaalde mogendheid werd moesten staan.
de de minister van buitenlandse 1 De commissie acht het ontstaan
zaken mede, na de besprekingen van de gedachtenwisseling tussen
van de vorige dagen tot de con- twijfelmoedigheid en overzettelijk-
clusie te zijn gekomen, dat enige heid, beide ongetwijfeld in ver
onderhandelingen met Duitsland schillende gradaties, niet onlo-
op dit ogenblik tot, geen enkel gisch. Geheel anders werd de toe-
spoedig bleek door de houding van
enige daartoe behorende die .ato
nale geregeerde landen. Het
„houdt vol tot net bittere einde
is na het uittreden van de heer de
Geer spoedig een algemeen aan
vaarde opvatting over de voort
zetting van de oorlog geworden.
De verschillen van opvattingen
voordien zijn met uitzondering
van de heer de Geer blijkbaai
nimmer zo groot geweest, dat de
spanningen de eenheid van het
.abinet ernstig hebben bedreigd.
Het ontslag van de heer
De Geer.
Na het intrekken van het com
promisvoorstel, dat de minister
president in de ministerraad ter
cafel had gebracht met de mede
deling, dat hij zijn ontslag zou
vragen, wanneer dit voorstel niet
werd aangenomen, bleef de tegen
stelling in het Kabinet over de
vraag hoe de oorlog moest worden
voortgezet, bestaan. Dit verschil
van inzicht tussen de minister
president en de overige leden van
het Kabinet moest tot gevolg heb
ben, dat de minister-president
ontslag werd verleend. De wer
kelijke reden van het ontslag is
volgens oud-minister Bolkestein,
dat de heer de Geer door zijn de-
Ruim twee maanden nadat het Eerste Verslag van de
Parlementaire Enquêtecommissie de wereld werd ingezon
den het is inmiddels voor de derde maal herdrukt is
het Tweede verschenen. Dit Verslag gaat over de neutra
liteitspolitiek, het vertrek van de regering en de eerste
maanden in Londen. Het is weer in twee delen gebonden
en wat belangrijker is het lijkt ons nog interessanter
dan het Eerste Verslag. Niet alleen omdat men al lezende
een voortrefelijke kijk in de regeringskeuken van die dagen
krijgt, een kijk, die meer dan de moeite waard is, maar
ook omdat de behandelde stof veel gevarieerder is. Dit
verslag is dikker dan het vorige. Het telt niet minder dan
1275 pagina's. Aangrijpende episoden zullen de lezer voor
bijtrekken, maar soms wordt alle tragiek een ogenblik
weggewist door de humor, die tussen de regels te lezen is.
Ook het deel 2c (de verhoren) bevat stof, die men met
genoegen zal lezen. De Parlementaire Enquêtecommissie
werkt met grote voortvarendheid. De meeste verhoren
heeft zij achter de rug. Wellicht ziet zij kans om haar be
lofte: „eens in de twee maanden een verslag" gestand te
doen. Het blijkt echter wel, dat het vaststellen van de ver
slagen meer tijd vergt, dan gehoopt werd. Als de commissie
daarom haar belofte niet geheel gestand zal kunnen doen,
zal niemand haar dit kwalijk nemen. Hoe langer men bla
dert in deze monumentale werken, hoe meer men onder
de indruk komt van het werk dat door deze commissie
op uiterst degelijke wijze wordt verzet.
Gerbrandy had wel gedacht aan gevolgen van de terugkeer van de
een opdracht voor Jhr de Geer, j heer de Geer voor de positie van
bijv. oin het belastingvraagstuk in I ons land t.o.v. de bondgenoten
Nederlands-Indië te onderzoeken.
Na een uitgebreide brieiwisseling
kreeg de oud-minister-presidem
deze opdracht en vertrok hij met
een doorreis-visum naar Portugal.
Langzamerhand kwam daar de
idee bij hem op om naar Neder
land terug te keren. De regering
in Engeland, die dit al spoedig in
de gaten had, zette een uitge
breide telegram- en briefwisseling
op touw, teneinde Jhr de Geer te
bewegen van dit standpunt af te
stappen. Interessant dienaangaan
de is het verhoor van de directeur
van de Regerings-Voorlichtings-
dienst, de heer v. d. Pelt, die, te
rugkerende uit Indië, zich voor
Kerstmis 1940 te Lissabon be
vond, op doorreis naar Londen.
Na aankomst ging hij naar de Ne
derlandse legatie en trof daar de
heer v. Pallandt, die hem zei: „Ik
zit in een moeilijk parket, ik heb
hier de heer de Geer, die een op
dracht heeft om naar Indië te
gaan. Hij heeft zijn vertrek ech
ter reeds tweemaal uitgesteld, of
schoon hij de gelegenheid had om
weg te gaan". De heer v. Pallandt
was daardoor achterdochtig ge
worden. Hij had de heer de Geer
gesproken, doch niets uit hem
leunnen krijgen. De heer van Pal
landt heeft de heer Pelt toen ge
vraagd of hij het wilde proberen.
De heer Pelt heeft daarop de heer
de Geer in een hotel Estoril, van
welk hotel bekend was, dat het
vol met Duitsers zat, gesproken.
Ook hij kon niets uit de neer de
Geer krijgen. Op een gegeven
ogenblik heeft hij hem op de man
af gevraagd:
„U denkt er toch niet over om
.naar Nederland te gaan?", waar
op de heer de Geer antwoordde:
„neen", doch een ogenblik later
zeide hij„Stel, dat ik het deed,
wat zou men mij dan kunnen ver
wijten
Daarop heeft hy een discussie
met de lieer de Geer gehad over
de vraag of hij zich als een ge
woon particulier persoon zou kun
nen beschouwen, hetgeen de heer
Pelt, wyzend op zijn medeverant
woordelijkheid over de besluiten
welke de Nederlandse regering
had genomen inzake het niet aan
vaarden van de neutraliteivs-
schending en terzake van de
voortzetting van de strijd tegen
Duitsland, niet heeft aanvaard.
Het is toen niet duidelijk gewor-
niet zo ernstig gebleken als aan
vankelijk ge'vreesd werd. In die
tijd vol snel opeenvolgende ge
beurtenissen was de indruk er van
vrjj spoedig vervaagd.
DE ZIEKTE VAN DIMITROF.
De Bulgaarse premier, Georgi
Dimitrof, die sedert April j.l. in
een Sowj et-Russisch sanatorium
is, lijdt aan suikerziekte en een
leverkwaal, aldus een communi
que van het centrale comité van
de Bulgaarse communistische
partij. Een groep van het comi
té had een bezoek aan Dimitrof
gebracht.
Dimitrof, aldus het communi
que, lijda aan een „serie com
plicaties, die typisch zijn" voor
suikerziekte.
JODEN EN PINKSTEREN.
Het ideaal van vele Joden is
in vervulling gegaan.
Tienduizenden Joden zijn naar
het land der Vaderen terugge
keerd. De Joodse staat werd ge
sticht. In vrijheid kon het
Joodse volk zich ontwikkelen.
De vijanden van buiten, die
aanvankelijk de Joodste staat
bedreigden zijn verslagen.
Doch nu komt er de strijd van
binisen.
Het vraagstuk van staat en
religie dringt zich tiaar noren en
volgens „De Stem van Israël"
staat een strijd te wachten, die
de scherpste vormen zal aanne
men.
Het eerste lichten van het op
komend onweer was reeds merk
baar.
Daar is aan de ene kant, de
orthodoxe groep die de volle
heerschappij pan de Thora oucr
heel het leven opeist.
En daartegenover staan de
vrijzinnigen, de „heiden-Joden"
die absolute gewetensvrijheid
eisen, radicale scheiding van
staat en kerk en die. wisten door
te drijven, dat bij de uolkstelling
kon worden ingevuld: Jood,
maar zonder godsdienst.
De strijd dreigt scherp te wor
den.
Doch er is een verenigings
punt. Als het gaat om Jezus
Christus, dan zijn beide partijen
eensgezind.
Zij willen op z'n best spreken
van een Joodse gemeente in de
zin van een WACHTENDE ge
meente.
Het Pinkster-evangelie: „dit
is het wat gesproken is door de
profeet" wordt afgewezen.
En zo de ware vrede en mis
schien de vrijheid in gevaar ge
bracht.
dra, of de heer de Geer toen reeds
wen van de Koningin had verlo
ren. Dit is accuut geworden in de
voor zich zelf had besloten terug
te gaan naar Nederland of niet.
?,i„it„!.E^atS,d?0r T gemis„aan Formeel hield de heer de Geer
vertrouwen, dat ontstaan is door
vol, dat hij naar Indië wilde. De
°V6r ^-et V?rï lieer de Geer heelt eigenlijk met
Tan j regeringszetel kem een djSCussie gevoerd over
SnT w fou" 6 p,aa.tS het hypothetische geval, dat hij
h h WenS naar Nederland zou gaan. De in-
m6t vacantle druk van de heer Pelt was even-
toaon wi? "t ga?"' wel zo, dat hij teruggekomen bij
tegen was grote oppositie. Als de he'r PaUaJndt z|f; Ik weet
T UT STS 6 tT1' lk wat ik aan die man heb,
dat ook goed zeide Jhr de Geer maar 2UiVere koffie is het niet",
tudens een vergadering van de 0ok de heer glotemaker de
raad van ministers. „Dan ga ik gruïne, die tegelijk met hem in
mee zeide de heer Gerbrandy, Lissabon was, heeft een dergelijk
die na afloop van de vergadering uitvoerig gesprek met de heer de
de heer Bolkestein in het oor Geel, genad ZOnder nochtans iets
fluisterde: „ïk moet toch oppas- wijzer te worden dan hij zelf,
sen, dat hij weer terugkomt!" Imaar met hetzeifde onplezierige
„Om gezondheidsrededen" werd gevoel,
hem dan ook eindelek zjjn ontslag Xxt j
gegeven. Niet zozeer, aldus de Wat de commissie er van
commissie, omdat Jhr de Geer in denkt.
Augustus 1940 naar Zwitserland
met vacantia wilde gaan, doch', De commissie geeft toe, dat
veelmeer omdat zyn opvattingen taen eenmaal de heer de Geer het
over de voortzettingen van de Pla? h,a<? gemaakt om naar Ne-
florlanri iariiir fa Irnnan ilnnr ti»ul_
oorlog niet meer pastten by de an
dere leden van het Kabinet,
De Geer's vertrek naar
Nederland.
Tot veler verwondering en
niet in het minst van hemzelf
werd Prof. Gerbrandy belast met
de formatie van een nieuw Ka-
derland terug te keren, door mld-
Brandmeester De Boer
overleden.
Gisterochtend omstreeks
kwart over vier is de Amster
damse brandmeester W. de Boer
in het Binnengasthuis aan zijn
verwondingen overleden. Brand
meester de Boer bereikte de leef
tijd van 47 jaar. Hy Iaat een
vrouw en vier kinderen achter.
Het verlies van het drie-de-
lige pakhuis „De Hoorndrager"
en de zware beschadiging van
het pakhuis „De grote Zwaan"
aan de Oude Schans is voor lief
hebbers van het Amsterdams
stedeschoon zeer ernstig.
Omtrent de oorzaak van de
brand was gisteren nog niets po
sitiefs te melden, wel staat vast,
dat enkele jongens, of jonge
lieden, in de pakhuizen zijn ge
weest. Of deze jongens een si
garet hebben gerookt zodat
vonken zijn achtergebleven, of
dat zij vergeten hebben de mo
tor van de electrische lier welke
zij hebben gebruikt, af te zet
ten, waardoor kortsluiting is
ontstaan, zijn vragen, die bij
omwonenden zijn gerezen, doch
waarop gisterochtend nog geen
antwoord kon worden gegeven.
(Ingez. mededeling, advert.)
Was Uw wol veilig in
35 ct per pak. Netto 100 gr.
(Ingez. mededeling, advert.)
Bij Uw Apotheker, Drogist,
Kapper of Parfumeriezaak
verkrijgbaar!
Voor de Kandel: Verkoopkantoor
Van Rooijen-ÉÉN te Oldenzaal
TSING TAO GEVALLEN.
De Chinese communisten heb
ben de havenplaats Tsing Tao
in Oost-Sjantoeng, het laatste
nationalistische bolwerk in N.
China en tot voor kort basis
van de Amerikaanse vloot, in
genomen, aldus wordt uit ge
woonlijk betrouwbare bron ge
meld.
Vereniging Nederlandse
Gemeenten.
Dictatuur funest voor
gemeenteiyke zelfstandigheid.
Onder voorzitterschap vanmr
P. J. Oud is te Rotterdam de al-
dei van correspondentie waar- j gemene vergadering van de
schgniyk weinig meer bereikt kon Vereniging van Nederlandse ge
worden. De commissie is evenwel meenten gehouden,
van mening, dat daarmede nieti ln zijn openingsrede betoogde
alle mogeiykheden zyn uitgebuit. de heer Oud, dat, wanneer wij
Zonder te willen zeggen, dat elk over gebrek aan gemeentelijke
middel hoe extreem ook had zelfstandigheid hebben moeten
moeten worden toegepast, heeft' klagen, de oorzaak daarvan niet
het haar toch getroffen, dat het jjgt aan de Gemeentewet, doch
pas opgetreden minister-president
niet raadzaam Jhr de Geer te be
noemen tot lid van de Raad van
State. Daar deze Raad ln Londen
toch niet bijeen kon komen, zou
binet. Een groot aantal ministers Kabinet er niet toe is gekomen1 aan de talloze afwijkingen, die,
was zeer verrast door deze plot- j één of meer van zqn leden, met ;n strijd fet de geest en ook wel
selinge benoeming. Onder pressieé®n speciale missie naar Portugal me(; inbreuk op de letter dei-
heeft Prof. Gerbrandy echter uit-I of 1® vaardigen om te trachten de yyet, vooral in de laatste jaren
eindelijk toegegeven. Het leek deheer de Geer alsnog van zijn zjjn ingeslopen.
noodlottig voornemen af te bren-])e vraag wat tot de gemeen-
gen. De commissie is dan ook van teüjke huishouding moet be'ne-
oordeel, dat het Kabinet in deze j-gn, is er meer een van beleid
niet alles heeft gedaan wat moge- dan een rechtsvraag. Daarom, zo
'ff5 was- Gelukkig zyn gelijkraeende de heer Oud, is het bo-
dat weinig zin hébben. De heer de verhoren is gebleken vena! op gronden van doelma
tigheid, wanneer de gemeenten
telkens weer op regering en
wetgever een beroep doen om
haar zelfstandigheid te eerbie
digen.
Als zijn persoonlijke mening
bracht spreker naar voren, dat
de ware kracht van het zoge
naamde zelfbestuur ligt in de
onafhankelijkheid van de plaat
selijke autoriteit tegenover ho
ger gezag, die verantwoordings
plicht tot vanzelfsprekend gevolg
heeft. Voor onverantwoordelijke
autoriteiten is in de democratie
geen plaats.
Vervolgens behandelde de heer
Oud enige actuele vraagstuk
ken, waarbij hij onder andere
de wens uitsprak, dat de zeg
genschap over het politie-appa-
raat in handen van de plaatse
lijke autoriteiten zou komen, die
gedurende meer dan een eeuw
getoond hebben die zeggenschap
Enkele dagen na .de aankomst in Mei 1940 wandelde Prinses behoorlijk te leunnen hanteren.
Julana met d« Prinsesjes op Eaton Square in Londen.
Kaderschool Infanterie.
Zo kwamen we dus op de be
wuste dag in de Kaderschool
Infanterie.
Let even op dat woordje
„school" en het zal meteen dui
delijk zijn, dat het daar weer een
ander huishouden is dan bij het
gewone onderdeel. Men treft er
een mengelmoes van soldaten
aan, allen behorend tot die wa
pens, die iets met infanterie
hebben uitstaan.
Op de appèls zou men de em
blemen kunnen bewonderen
van de diverse infanterie-regi-
menten, het Mitrailleursbatai-
jon, de Stoottroepen, de Prin
ses Irene Brigade, de Huzaren
van Boreel en de Grenadiers.
Heel deze kleurrijke collec
tie thans, als teken hunner waar
digheid, versierd met een blauw
driehoekje op de revers van hun
kraag, is dus op een school te
recht gekomen. Een model
school, want de voorschriften
en zulke dingen zijn er voor elk
wisse wasje vieren hier
hoogtij.
Dat is trouwens begrijpelijk.
De mannen die bestemd zijn om
straks kaderfuncties te bekleden
moeten zelf eerst wel goed on-
dervinden wat dat betekent.
Het meest typerend is wel, dat
bij toerbeurt enkele mensen
voor drie dagen worden gepro
moveerd tot groepscommandant
of pelotons-sergeant en in deze
tijd geheel zelfstandig moeten
zorgen dat hun groep of hun pe
loton overal op tijd aanwezig is.
Zij moeten aan het begin van
elk lesuur de mogelijke afwe
zigheid van een in het peloton
thuishorend soldaat kunnen ver
antwoorden en moeten op de
appèls rapport uitbrengen a an
de officieren. Ook de functie van
sergeant van de week, een lang
niet te benijden baantje, wordt
aan een cursist toegewezen.
Het idee van op school zijn
komt het best tot uitdrukking
in het feit, dat bijna twee
derde van de tijd besteed wordt
aan theoretische lessen als In
wendige Dienst, Maleis, Land
en Volkenkunde, kaartlezen,
wapenopleiding, verbindings
dienst, toepassing vuurkracht
militaire paedagogiëk, organisa
tie etc. Een hele serie min of
meer interessante vakken waar
van enkele zeker de moeitt
waard zijn om er een keer op
terug te komen, maar eerst alt
intermezzo
Kamercuriositeiten 111.