Smokkelen is in Berlijn nodig om in het
leven te blijven.
Russische -officieren worden steeds
wantrouwenden.
Ontmanteling der
verliep in 1948
Duitse fabrieken
niet naar wens.
De Gereformeerde Kerk
in Hongarije.
Peperdure reispassen.
Tegenwerking van Brits-
Amerikaanse en van Duitse
zijde.
Uitvinding ter verbetering
kwaliteiten van tabak.
In 1949 moet de landbouw
1.614.000 ton kleiaardappelen
telen.
cUaotn u-cm de ïïlaniaÈ
I KafneA-cuAia±LteLten
Ouüe molen in de Zaanstreek
afgebrand.
Woensdag 23 Februari 1949
^EEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
Hoe moeilijker het smokkelen wordt, des te meer handigheden
worden er uitgedacht- De informatiediensten van de Westelyke mo
gendheden weten heel wel, dat momenteel in Berlijn een groot aan
tal auto's rijdt met op zyn zachtst gezegd fictieve nummerborden.
Zogenaamd zijn het auto's van Bulgaren, Chinezen of Zuid-Afrika
ners. Sommige van die wagens werden aangehouden en op hun in
houd onderzocht en toen bleek, dat deze voertuigen een dak of een
dubbele bodem hadden, waarin grote bedragen aan dollars en West
marken werden gesmokkeld.
Voor elke smokkel op grote
schaal in Berlijn is het een eerste
vereiste, dat de man, die zich hier-
mee bezig houdt, zich vrij kan be- i
wegen, hetgeen dus wil zeggen,
dat hij een interzonen-pas moet J
hebben of een vliegvergunning j
naar het Westen en van het Wes
ten naar Berlijn terug. Officieel
kost zo'n vergunning ongeveer 150
mark en de pas helemaal niets,
maar een Duitser ontvangt slechts
heel zelden zulk een document.
Onlangs nog kostte een inter-
zonen-pas en een vliegvergunning
voor „eenmalig" gebruik op de
zwarte markt meer dan vierhon
derd mark. Eind October echter
was de prijs reeds opgelopen tot
300 dollar, hetgeen neerkomt op
6000 mark.
Russen steeds wantrouwender
De verwarde politieke situatie
draagt nog een steentje bij tot de
algemene moeilijkheden. Vroeger
waren de Joego-Slaven uitsteken
de en betrouwbare verbindings
mannen bij de Russen, maar hier
van is natuurlijk thans geen spra
ke meer. Op de Polen kan men
niet rekenen, niet omdat de Polen
zelf minder betrouwbaar zouden
zijn, maar omdat de Russen steeds
wantrouwiger en zenuwachtiger
worden en met recht. Want geen
der Russische officieren weet van
daag, of hij morgen misschien niet
door zijn commandant naar Sibe
rië wordt gezonden, hetzij omdat
deze superieur liever zelf de zoete
winst wil opstrijken, hetzij omdat
hij zich moreel verplicht acht het
smokkelen tegen te gaan omdat
hij er van overtuigd is, dat de
blokkade, die immers door Mos
kou werd ingesteld, ook werkelijk
met alle middelen moet worden
doorgevoerd.
Sedert midden. October is er veel
veranderd om de blokkade, die de
eerste drie maanden eigenlijk een
parodie was, serieus door te voe
ren. De Russen houden elke wa
gen aan die naar Berlijn gaat.
Men mag niet meer door de Wes
telijke zones rijden, al betekent
dit een omweg van vijftig kilo
meter of meer, ais men naar de
Oostelijke sector wil. De treinen
moeten tien kilometer voor Ber
lijn stoppen en worden dab van
boven tot onder doorzocht, terwijl
de Dagage der reizigers aan een
grondige visitatie onderworpen
wordt, waarbij zelfs lijfsvisitatie
wordt toegepast. Anderzijds zijn
de autoriteiten der Westelijke sec-
Frans Afrika wil aansluiting
bij Atlantisch Pact.
Na in de afgelopen week ge
voerde besprekingen tussen Fran
se militaire en politieke leiders in
Noord-West-Afrika heeft men be
sloten te Washington dringend te
verzoeken, Noord-West-Afrika ais
„veiligheidszone" in het Atlantisch
Pact op te nemen.
Noord-West-Afrika zou strate
gisch even belangrijk zijn als
Scandinavië.
CURT RIESS.
Berlijn
j's Werelds grootste:
smokkelnest.
(Slot)
■■•■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■•■a
toren niet achtergebleven om de
smokkel tegen te gaan. Reizigers
naar de Sowjet-zone mogen slechts
handbagage bij zich hebben.
Thans: de „normafe" smokkel.
Maar men zal nieuwe middelen
tot ontduiking weten te vinden.
Momenteel nog onontkoopbare be
ambten zullen tenslotte toch
zwichten en er zuilen nieuwe we
gen gevonden worden om de blok
kade te breken, want moeilijkhe
den zijn er nu eenmaal om over
wonnen te wordenTk,o denkt men
er in Berlijn al helemaal over.
Er is slechts één niet te over
winnen moeilijkheid: binnenkort
zijn er geen klanten meer voor
smokkelwaar, want het gevolg van
de blokkade is, dat het de inwo
ners van Berlijn steeds slechter
gaat, dat niemand meer geld heeft
dat iedere kleine zakenman van
daag de dag goederen moet verko
pen, die buiten zijn gewone boek
houding omgaan, teneinde min
stens de belasting en onkosten te
kunnen betalen en dat daardoor
steeds minder mensen in de gele
genheid zijn goederen op de zwar
te markt te kopen.
Nieuwe vorm.
En zo ontstaat er een nieuwe
vorm van smokkel midden in Ber-
'lijn, het smokkelen zonder winst,
bedreven door het steeds groter
wordend aantal armlastigen. Zij
smokkelen alleen voor zich zelf.
Niemand heeft er een flauw ver
moeden van hoeveel energie thans
in Berlijn wordt verbruikt, hoeveel
moed en scherpzinnigheid nodig
zijn om de kachel deze winter te
kunnen stoken. Alle locaaltrein-
tjes zitten vol mensen, die alleen
smokkelen om niet te verhongeren
of om te komen van de kou. 's
Nachts vervoeren zij hun kolen
of zakken met aardappels in kin
derwagens. Soms gaat het slechts
om een paar appelen, een paar
witte of rode kolen, die in een rug
zak worden medegenomen, soms
probeert men ook ietwat grotere
hoeveelheden in roeibootjes te
vervoeren onder het mom van ple
ziertochtjes. En dit alles onder de
voortdurende angst, dat al de
moeite, al dat gezeul en gesleep
misschien tevergeefs zijn geweest.
En toch zou geen van deze klei
ne smokkelaars, wier leven waar
lijk niet benijdenswaardig is, er de
voorkeur aan geven in een door de
Russen bestuurd Berlijn te wonen,
al kunnen zij dagelijks over de ra
dio horen en in de communistische
kranten lezen, dat de Russen zich
zouden verplichten Berlijn te voe
den en te onderhouden.
Dan nog maar liever smokkelen
Massa-ontslag overheids
personeel in Japan.
De Japanse regering heeft
30 pet. van het overheidsperso
neel ontslagen. Door deze maat
regel zijn 1.100.000 ambtenaren
getroffen. Als schadevergoeding
zullen zij een bedrag gelijk aan
6 maanden salaris ontvangen.
In regeringskringen schat men,
dat deze maatregel in 1349 een
besparing van 15 milliard jen en
in 1950 van 40 millioen jen ten
gevolge zal hebben.
De secretaris-generaal van het
intergeallieerde bureau voor
herstelbetalingen (I.A.R.A.) te
Brussel, heeft een veslag gepu
bliceerd over de werkzaamheden
van de I.A.R.A. in 1948.
De secretaris-generaal ver
klaart in zijn rapport, dat er be
gin 1948 goede redenen waren
om aan te nemen, dat de bezet-
tings-autoriteiten in Duitsland
de aan de ledenstaten van de I.
A. R. A. toegewezen industriële
uitrusting sneller ter beschikking
zouden stellen dan tot op dat
tijdstip het geval was geweest.
Deze hoop aldus het verslag,
is ijdel gebleken. In de loop
van 1948 ontstond o.a. van
de zijde van het Amerikaan
se Congres en van het Britse
Lagerhuis verzet tegen de ont
manteling der Duitse fabrieken,
terwijl ook van de kant der ge-
interesseerde Duitse kringen een
systematische propaganda werd
gevoerd tegen deze ontmanteling.
Het gevolg van één en ander
was, dat, ondanks de strenge
houding van de geallieerde be
zettingsoverheid, de Duitsers de
demontage van verscheidene be
langrijke fabrieken hebben we
ten te verhinderen of te vertra
gen.
Voor het gehele jaar 1948 wer-
jden door de bezettingsautoritei-
jten slechts 157 fabrieken en ge-
'deelten van fabrieken ter be-
j schikking verklaard van de 858
fabrieken, die voorkomen op de
lijsten, welke in October 1947
Idoor bedoelde autoriteiten wer
den opgesteld ter verdeling on
der de bij de I.A.R.A. aangeslo
ten ledenstaten.
De in 1948 toegewezen 157 fa
brieken en gedeelten van fabrie
ken vertegenwoordigen 'n waar
de van 140 millioen Rijksmark
(waarde 1938). Sedert de op
richting van het agentschap in
Januari 1946 werden 354 fabrie-
ken en gedeelten van fabrieken
toegewezen met een totale waar
de van 387 millioen Rijksmark.
RUSSISCHE TEGEN
PRESTATIES.
Het verslag stelt verder in het
licht, dat de eerste Sowjet-Rus-
sische tegenprestatie in 1948
werd verricht. Het betreft bier
producten, die geleverd moeten
worden door de U.S.S.R., in ruil
tegen de industriële uitrusting,
die zij heeft ontvangen uit de
westelijke zones. Na deze eerste
levering werd echter geen rege
ling getroffen voor een verdere
tegenprestatie.
In 1946 was bepaald, dat bijna
de gehele Duitse koopvaardij-
i vloot verdeeld zou worden tus-
sen de ledenstaten van I.A.R.A.,
doch in 1948 werd slechts één
zeeschip en twee onvoltooide en
door bommen beschadigde sche
pen toegewezen.
Wat betreft de definitieve re
geling van de schulden der neu
trale landen inzake de Duitse
bezittingen in het buitenland is,
volgens het rapport, geen enkel
bevredigend resultaat bereikt.
Noch Zwitserland, noch Zweden
hebben de fondsen ter beschik
king gesteld van de I.A.R.A., die
dit bureau op grond van de in
1946 gesloten verdragen zonder
beperking meende te mogen ver
wachten.
Het agentschap voor de her
stelbetalingen heeft echter al het
mogelijke gedaan om de leden
staten hun rechten te doen gel
den in genoemde landen. In Mei
1948 is een overeenkomst met
Spanje getekend en een eerste
som van 80 millioen peseta's is
ter beschikking van de I.A.R.A.
gesteld. Ook wat het Duitse be
zit in Portugal betreft, heeft de
I.A.R.A. aangedrongen op een
snelle beslissing.
Van belang voor de export.
Een bekende Amsterdamse ta-
badshandelaar heeft Nederlands
octrooi aangevraagd op een uit
vinding betreffende het praepa-
reren van ruwe tabak, die door
onaangename geur en door slecht
en zwart branden voor de siga-
renindustrie nagenoeg onbruik
baar moet worden ge«cht.
Na de (chemische) bewerking
wordt een onberispelijke brand
verkregen, de as wordt krijwit.
Zo wordt de brand van bijv.
Mexico- en Havannadek, Domin
go-, Hongaars en Belgisch om
blad uitstekend.
Voor de export van sigaren
kan deze vinding van belang
worden omdat van de tabak in
alle prijsklassen, onafhankelijk
van haar natuurlijke gesteld
heid, een volstrekt wit en goed
brandend product kan worden
gemaakt. In de kostprijs speelt
de praeparatuux practisch geen
rol. Niet alleen maken verschei
dene Nederlandse fabrikanten,
doch ook velen van hun Belgi
sche collega's reeds van de vin
ding gebruik.
De Nederlandse tabak zowel
als de geïmporteerde, dus exo
tische tabakken, zijn voor be
doelde bewerking gevoelig.
Churchill vergat het contact
in te schakelen.
Churchill heeft een groot
deel van zijn memoires ge
dicteerd aan een stenograaf.
Een fabrikant van dictafoons
vroeg hem eens of hij niet lie
ver de tekst voor een dieta-
foon wilde uitspreken. Chur
chill weigerde. „Neemt u eens
een proef', drong de fabri
kant aan. „U kunt dicteren
terwijl u rustig uw sigaar
rookt. En de volgende dag
kunt u, na een eerste audi-
tie, de tekst herzien". „Neen",
antwoordde Churchill, „ik
ben gewoon op en neer te
wandelen terwijl ik dicteer.
De dictafoon zou mijn stem
niet registreren wannec ik
er te ver af ben". Maar
we kunnen microfoons aan
brengen aan alle zijden van
de kamer". „Goed", zei
Churchill tenslotte, laten we
het dan proberen."
En inderdaad dicteerde
Winston, nadat de microfoons
waren geplaatst, tot diep in
J de nacht zijn memoires aan
de rond hem aangebrachte
apparaten. De volgende dag
informeerde hij nieuwsgierig
of het al mogelijk roas de re
productie van het gedicteerde
te horen., „Het gedicteerde?"
vroeg de fabrikant verbaasd,
„maar u hebt toch niets ge
dicteerd?" „Man", barslte
Churchill los ,„ik heb de hele
nacht gewerkt!" „Dan hebt u
zeker vergeten het contact in
te schakelen...." Sindsdien
werkte Churchill weer met
een stenograaf.
STICHTING VOOR DE LANDBOUW ZEGT
Verbruik van 2.5 kg. per man per week.
De bruto tehoefte aan
klei
aardappelen wordt voor het con
sumptiejaar 19491950 geschat
op 1.614.000 ton. Bij gemiddelde
opbrengsten zal hiervoor onge
veer 70.000 hectare nodig zijn.
waaruit blijkt, dat het met aard
appelen beteelde klei-areaal in
vergelijking met 1948 met 18.70C
hectare zou moeten teruglopen.
Deze oppervlakte zal voldoende
zijn om, onder normale omstan
digheden, te voorzien in de be
hoeften van binnenlandse ver
bruikers en export van consump
tie- en kleiaardappelen.
Dit is een conclusie van des
kundigen van de Stichting voor
de Landbouw. Men houdt er re
kening mee, dat zeven tot acht
millioen Nederlanders de voor
keur geven aan klei-aardappe-
len. Buiten de vijf weken ver
bruik van vroege aardappelen
zouden zij bij verbruik van 2.5
kg. per hoofd per week gedu
rende 47 weken 880.000 ton klei
aardappelen opeten. Voor export
van consumptieaardappels en po
ters wordt gerekend op 300.000
ton. Voorts zouden 15.000 ton
kleipoters voor de zandgronden
en 150.000 toif poters voor de
kleigronden moeten worden ge
produceerd. Stelt men daarnaast
de automatische veevoederbe
hoefte op 269.000 ton, dan komt
men tot een brutobehoefte van
1.614.000 ton kleiaardappelen.
Men heeft in dit globale sche
ma, dat zowel op vastliggende ge
gevens, als op grond van erva
ring gedane schattingen werd
opgesteld, rekening gehouden
met het zoveel mogelijk voorko
men van nadelige risico's voor
de boer, aangezien gebleken is,
dat de overheid geen risico, ook
niet voor een groter areaal, dat
onder alle omstandigheden vol-
j doende kleiaardappelen voor
consumptie op zou leveren, wil
nemen.
■De gezondheidstoestand van
de Engelse Koning,
Koning George van Engeland
en Koningin Elizabeth zullen
j morgen van hun buitenverblijf te
Sandringham waar zij van 8 Jan.
af hebben vertoefd, naar 't Buc
kingham paleis terugkeren. Of
ficieel is meegedeeld, dat het
verblijf te Sandringham de 'ko
ning veel goed heeft gedaan.
MARINECOMMANDANTEN
BEVORDERD.
De comandant van het Marine
opleidingskamp te Hilversum en
de commandant van Hr Ms vlieg-
dekschip „Karei Doorman" de ka
pitein-luitenants ter zee S. Dob-
binga en A. A. Fresco, zijn met in
gang van 1 Februari j.l. benoemd
tot kapitein ter zee.
Besmettelijke veeziekten in
Januari.
In Januari 1949 was het aantal
met Mond- en Klauwzeer besmet
te boerderijen in Nederland 568,
waarvan 280 nieuwe gevallen.
Deze cijfers waren in Zeeland
52 gevallen, waarvan 10 nieuwe.
Hongarije trekt de laatste tijd
in bijzondere zin de aandacht,
vooral ook door het geruchtma
kende proces van kardinaal
Mindszenty.
Ook de Protestantse kerken die
in vroeger eeuwen van Roomse
zijde hevig vervolgd werden, zul
len wel niet ongemoeid worden ge
laten.
In verband daarmede laten wij
hier enkele gedeelten volgen uit
het onlangs verschenen boekje
„Kerken uit vele landen", door
jonkvr. C. M. van Asch van Wijck,
over de Gereformeerde Kerken in
Hongarije. (Gereformeerd is hier
gebezigd ter aanduiding van de
kerkengroep, die een sterk Calvi
nistische invloed heeft ondergaan).
„De geschiedenis der Hongaarse
kerk is er een van onderdrukking
en vervolging. Aan het einde der
zestiende eeuw was Hongarije
feitelijk geheel Protestants en
hadden de kerken, zowel in Trans-
Sylvanië dat nog onder de Turkse
i opperheerschappij stond, als in
'Noord- en West-Hongarije, waar
FEUILLETON
57
F. HORACE ROSE
„Neen, nog niet helemaal",
antwoordde Thara onverstoor
baar. „Er zijn ook nog nawerkin
gen, die van die aard zijn, dat
gedurende verscheidene jaren
-geen menselijk, dierlijk of ook
maar plantaardig leven onder
houden kan worden. De atmos-
'eor, zowel als de bodem en na
tuurlijk ook de vijvers, stromen
en rivieren zullen doordrenkt
zjjn met de bestanddelen van de
speciale atomaire substantie van
de bom. Wij weten nog .piet wat
de uiteindelijke uitwerking zal
zijn. Het doordrenken van. de bo
dem heeft misschien tot gevolg
blijvende onvruchtbaarheid,
waardoor oneindige, nu nog
vruchtbare en productieve ge
bieden, volkomen woest en on
bruikbaar worden. Misschien
ook heeft dat doordrenken nog
grotere onvruchtbaarheid ten
gevolge.
„Voor het nageslacht een bij
zonder interessant probleem",
merkte ik droogjes op.
..Intussen neem ik aan, dat u
er geen bezwaar in ziet om zo
wel de steden als het platteland
te vernietigen."
„Niet in het minst, mijn beste
ëaos, als wij, of liever ik op deze
wijze de macht kunnen verkrij
gen, die ik nodig heb."
„Wat voor recht hebben iul-f
geleerden en onderzoekers
lie,
om te experimenteren met deze
afschuwelijke machten van ver
woesting en vernietiging?" vroeg
Treso verontwaardigd.
„Ze hebben geen recht daar
toe", viel ik haar in de rede.
„God gaf ons deze prachtige we
reld als een huis om er in vrede
te leven, in geluk en in voor
spoed en jullie hebt dit Huis van
God veranderd in een hol van
moordenaars. OveraL proberen
geleerden, en de regeringen die
hen betalen, ergere, verschrikke
lijker wapens te vinder en te
maken, om de bevolking der we
reld te vermoorden en uit te
roeien.
„Maat wat kan dat de geleer
den schelen, beste Faos en
waarom ook?" lachte Thara.
„De geleerde bekreunt zich
niet om het uiteindelijk gebruik
of de gevolgen van zijn ontdek
king. Zij geven die over aan an
deren en het zijn de -regeringen
die, de verantwoordelijkheid
moeten dragen.
„Misschien heb je wel gelijk cn
ongetwjjfeld geloven die rege
ringen, dat ze klaar zijn met
praatjes over beperkingen cn
controle van de atoom-energie
en een verbod om de atoombom
te gebruiken. Het is verbazing
wekkend om volwassen mensen
als volslagen zwakzinnigen te
horen praten. Ze konden toch
ook niet het gebruik van het
vliegtuig als oorlogswapen bc
perken of controleren. En wij
hebben al ondervonden hoe je
met dat wapen hele landen kunt
verwoesten en ontwrichten en
hoe je letterlijk millioenen men
sen op die wijze kunt afslach
ten. Laat ze toch niet langer pro
beren de mensen voor de gek te
houden. Wij weten toch drom
mels best, dat je een dergelijk
afschuwelijk wapen niet kunt be
perken of controleren en dat het
weldra in handen valt van
machtige en slechte nat;es.
„Ik houd vol, dat dergelijke
mensen, die met rampzalige en
vernietigende krachten experi
menteren in een krankzinnigen
gesticht moesten worden opge
sloten. En wat de regeringen be
treft, die hen financieren, hen
moest het geween van de vrou
wen en kinderen uit alle landen
voortdurend in de oren klinken,
ze moesten ten val gebracht
en uiteengejaagd worden. Geen
enkele geleerde kan zijn gevaar
lijke en verwoesting aanrichten
de experimenten zonder geld
volbrengen. Met welk recht heb
ben de regeringen, van welk land
ook, met millioenen aan geld van
het volk de experimenten gefi
nancierd, die uiteindelijk zeer
zeker ellende en nood voor on
telbare mensen zal betekenen en
die in de gehele wereld als pa
nisch angst en afschuwelijke
verwachtingen hebben gewerkt?"
„Mijn antwoord hierop", zei
Thara lachend, „is dat de men
sen als schapen zijn. Zij blaten
en mikkeren en rennen in drom
men achter hun herders aan, de
zogenaamde wijze mannen die
heten te regeren en te leiden uit
kracht van hun grotere wijsheid.
Maar ik ben bang, dat de her
ders dit keer zelf de wolf in de
schaapskooi hebben binnen gela
ten. Zien jullie dat vreemde
voorwerp daar?" en hij wees op
de torpedo.
„Wat moet dat voorstellen?"
vroeg Treso.
I „Het is het antwoord op alle
vragen, die nu te laat gesteld
worden en op alle protesten die
gehoord moesten zijn, maar niet
gesproken werden. Het is het
antwoord op al die verontwaar
diging, die in jouw gezicht wordt
uitgedrukt, Treso, en op de
woede, die ik op het jouwe lees,
Faos. Dit is de atoombom niet
vleugels ën met eenstaart die
tot op grote hoogte in de ruimte
wordt geschoten. Hij Wordt van
af de grond bestuurd met behulp
van radio-electrische golven, om
over elke afstand desnoods de
wereld rond en in elke rich-
ting te vliegen, om stil te staan,
wanneer men hem doet stil staan
en om zich voort te spoeden naar
elk doel dat men voor hem heelt
uitgekozen. Tien, twaalf, vijftig
of honderd van die bommen
kunnen achtereenvolgens op
verschillende doelen worden los
gelaten en kunnen het leven en
alle werkzaamheden over de ge
hele wereld in de tijd van één
uur doen ophouden. Dit is zelfs
al gebeurd."
Thara Menechu keek ons even
aan, nieuwe vragen verwacn-
tend. Maar het was geen vraag
die ik liet klinken.
„U bent krankzipnig!" riep ik
uit, een minachtend gebaar .ma
kend, want de koelbloedigheid en
zelfverzekerdheid waarmee deze
man zijn eisen stelde en zijn
voorspellingen deed, hadden mij
geërgerd.
„Je zult wel zien of ik gek ben
of niet, waarde vriend", was het
rustige antwoord. „Kom mee en
ik zal je een blik in de toe
komst gunnen en je laten zien
de prachtige en schrikkelijke
dingen, die de wereld dra zal
zien."
de Habsburgers regeerden, nomi
naal godsdienstvrijheid. Door de
invloed der Contra-Reformatie,
door de Habsburgers krachtig ge
steund, kwam hiervan in de prac-
tijk weinig terecht. De Prinsen
van Trans-Sylvanië namen aan
Protestantse zijde deel aan de der
tigjarige oorlog. Tegen het einde
der zeventiende eeuw nam de druk
toe. De jaren 16711681 werden
de „donkere dekade" genoemd.
Hierin vielen o.a. de veroordeling
om als galeislaven te worden ver
kocht van de 41 predikanten en
schoolmeesters, die later in Na
pels door M. A. de Ruyter werden
bevrijd."
„De practische.zin en het gemis
aan theologische fundering maak
ten de Hongaarse kerken een ge
makkelijke prooi voor de moralis
tische en rationalistische stromin
gen van de 18e eeuw. De geest
der verlichting heerste er opper
machtig. Wat er onder het volk
leefde aan oprechte vroomheid
uitte zich in diverSe sekten. Maar
aan het einde der 19e eeuw begon
nieuw leven in de kerken op te
komen, vooral gevoed door de
aanraking met de internationale
Christelijke bewegingen, met na
me die onder de studenten en an
dere jeugdgroepen. Ook het con
tact met de Nederlandse kerken,
in het bijzonder de Gereformeerde
kerken (het woord hier gebruikt
in specifiek Nederlandse zin) met
de Hongaarse Gereformeerde kerk
na de eerste wereldoorlog en de
uitgebreide hulpverlening door
Nederland in die jaren, is voor
haar van betekenis geweest.
In 1600 was practisch het ge
hele volk Protestants: in 1713
werd vastgesteld dat de verhou
ding R.K.Protestant in Honga
rije ongeveer als één op zes was
en in Trans-Sylvanië nog hoger
Maar in 1910 bleek slechts 20
der Hongaren tot de Protestantse
kerken te behoren tegen 51 bij
de R.K. kerk.
Hieruit wordt wel duidelijk hoe
fel de onderdrukking was, vooral
als men denkt aan de vrijheidszin
en de onverzettelijkheid der Hon
garen.
Door de grenswijzigingen als ge
volg van de vorige oorlog zijn bij
na de „helft van de Protestanten
buiten de grenzen van het land
gekomen. Dit betekende voor de
Lutheranen een verlies van bijna
twee-derde van hun leden en voor
de Gereformeerden van twee
vijfde.
Hoewel de eeuwen door de Pro
testanten onderdrukt en bij tijden
zelfs vervolgd werden, toch is het
merkwaardig te constateren welk
een belangrijke plaats de Protes
tanten en in het bijzonder de Ge
reformeerden, in het nationale le
ven hebben ingenomen.
Het Hongaarse zelfbewustzijn
bleef de eeuwen door het meest
levend in de Gereformeerde volks
groepen.
Voor de oorlog werd gemiddeld
50.000 ha. kleiaardappelen ge
teeld. de toen gebruikte rassen
hadden een doorgaans kleinere
opbrengst, dan de tegenwoordige,
terwijl meestal een overschot
aanwezig was. Men zou kunnen
uitgaan van de veronderstelling,
dat 50.000 ha. dus thans ook vol
doende moet zijn om de grotere
bevolking van kleiaardappels te
voorzien.
Hiertegenover staat echter
grotere vraag naar kleiaardap
pels, mede veroorzaakt door de
ervaringen met „zwarte" of
veenaardappels uit de oorlog.
Ook het verbruik per hoofd is
iets gestegen.
ANNA L. STRONG
GEDEPORTEERD.
Volgens Tass, het officiële
Sowj et-Russische nieuwsbureau,
dat hiervoor berichten in de
Sowjetpers aanhaalt, is mevrouw
Anna Luise Strong, de Ameri
kaanse journaliste, die door de
Sowjet-autoriteiten van spion -
nage wordt beschuldigd, Maan
dag uit de Sowjet-Unie gedepor
teerd.
OMELET EN EIEREN.
Domela Nieumenhuis heeft in-
dertyd een waar woord gespro
ken, toen hij ter verontschuldi
ging van allerlei stakingsellende
opmerkte, dat men nu eenmaal
geen omeletten kan bakken, zon
der eieren te breken.
Dat ondervonden de Amster
damse stakers.
De communistische E.V.C. wil
graag een goed figuur maken
tegenover Rusland.
Er moet ook in ons land actie
zijn. Ook van hieruit moet van
tijd tot tijd aan Moskou een
omelet worden aangeboden.
Pat gaat niet zonder eieren en
daarvoor mogen nu da Amster
damse stakers zorgen. Men heeft
het zover weten te brengen, dat
er nu al ongeveer 4000 man in
staking <eijn.
Maar de stakingskassen van de
E.V.C. zijn slecht gevuld, zodat
de stakers slechts een klein deel
van hun loon uitbetaald krijgen.
De stakende schoonmaaksters
van de gemeente, 600 in getal,
zijn reeds ontslagen.
Dit brengt voor velen heel iuat
leed en ellende. Maar de „lei
ders" juichen. En Moskou is te
vreden over zoveel rumoer.
Alleen de stakers leggen het
loodje.
Maar wat wil men! Een ome
let eist nu eenmaal gebroken
OS'S» <a^S> <&Zv><as=È> <&SÏ!><3st>><&fo><9s=ö>
(Van onze parlementaire redacteur).
OOK DEZE WEEK heeft de
Tweede Kamer maar weinig
vergaderd. Maar de weinige uren
die zij bijeen was, waren onge
meen spannend. De debatten
werden Vrijdag j.l. in grote stijl
gevoerd, hoewel ze soms een
ietwat onverkwikkend waren.
Stampvolle tribunes en bijna
even volle loges, waarin de amb
tenaren, de gasten van de voor
zitter meestal naaste familie
leden van de ministers -
Eerste Kamerleden zitten,
hoogden de sfeer. Achter de Re
geringstafel het gehele kabinet,
dat op gezette tijden zijn thee en
koffie drinkt, die in kristallen
glazep op een zilveren blad door
één van de deftige Kamerboden,'
gekleed in rokcostuum en om
hangen met de tekenen zijner
waardigheid, worden aangebo
den. Het om in bokstermen
te spreken zwaargewicht Sas
sen, was te licht hevonden, het
middengewicht v. Maarseveen
mocht zijn taak overnemen. Hij
betoonde de evenknie te zijn van
zijn geestverwant Romme (K.V.
P.), wat betreft de kunst om met
heel veel woorden heel weinig te
zeggen. Overigens alle Tespect
voor ue»' Minister, die zijn sa
laris met een flinke griep en
koorts, zwaar zat te verdienen.
[AE OUDE VOORTREKKERS
van Rijkseenheid kwamen
weer eens ten tonele. Zowel
Welter (K.N.P.) als Gerbrandy
(A.R.) toonden niets van hun
vechtkracht te hebben verloren.
Het zijn geheel verschillende fi
guren, deze politieke terriers. De
eerste is een parlementariër in
de dop, die zich volkomen in 's
lands vergaderzaal thuisvoelt, de
andere, Gerbrandy, is de man,
die zich met geen enkele afge
vaardigde bemoeit, of het moe
ten Welter of Schmal (C.H.) zijn,
doch die eerst zijn ware talenten
toont als hij gaat spreken. En
geef hem dan de ruimte!
JWE EENLING WELTER is bo-
vendien, hoe alleen hij ook
staat, een man met groot gezag,
hij bestaat het om in z'n eentje
heilige huisjes om ver te trek
ken, zelfs als dit is het heilig
huisje-Drees, zonder dat zulks
afbreuk doet aan zijn prestige.
Zijn principiële bezwaren tegen
het feit, dat bijna alle ministers
eens een keertje naar Indonesië
vliegen, deden dan ook weinig
protest opwaaien. „Nog nooit zijn
zoveel-ministers in Indonesië ge
weest", mijnheer de voorzitter,
„en nog nooit is het zo beroerd
gegaan". „Onder Colijn kwam
zoiets niet voor, toen ging alleen
de Minister van Koloniën wel
eens naar Indië. Maar Colijn was
een chef!" Zo'n woord spreekt
hij dan zachtjes en vol waarde
ring uit, zijn duim en wijsvinger
omhoog stekend, zo met een ge
baar van: dat was „je van het",
daar kan Drees niet aan tippen.
pERBRANDY (A.R.) bereikt
^Jr op een heel andere manier
effect. Ook zijn humor is weer
galoos. Het is zijn liefhebberij
om passages uit boeken aan te
halen. Zo vertelde hij een ver
haal, uit' een Noors boek, dat
iemand zelfmoord wilde plegen,
maar in het bos waarop de ont
moedigde zijn daad wilde vol
brengen hoorde hij zeggen: je
bent allang dood, ik hoor je rib
ben kraken. „Mijnheer de voor
zitter, dan zou ik Minister van
Maarseveen toe willen roepen,
gij wilt geen afstand van Indië
doen, maar gij zijt er al drie jaar
mee bezig". Een beter beeld om
de positie van dit Kabinet te
schilderen is moeilijk te vinden.
Een professor gebruikt graag
vreemde woorden en Prof. Ger
brandy is daarvan niet vrij. Maar
het liefst bezigt hij toch gang
baar, voor iedereen verstaanbaar
Nederlands, zo in de trant van:
Het Kabinet is bang te komen
bloot liggen en ik me blauw ge-
ergerd aan die zinsnede.
Steeds is deze vechter in strijd
met de voorzitter. Niet omdat hij
onparlementair is, maar omdat
hij geen rekening met de klok
kan houden. Midden zijn rede,
gaf de voorzitter hem een wenk,
dat zijn tijd bijna om is. „O, ik
en heb nog veel meer tijd nodig,
ver- kunt U niet een beetje toege
ven?" is dan zijn bescheid.
Dat wil Mr Kortenhorst wel.
Per slot van rekening .is er niet
élke week een motie van wan
trouwen. Maar toen de laatste
zinnen van zijn rede werden
weggehamerd vroeg hij heel on
schuldig: „Heb ik het weer te
lang gemaakt?" Dan buldert de
Kamer over zoveel (vermeende)
onschuld. Welter en Gerbrandy
twee vechters voor een goede
zaak. Zij zijn schitterende ster
ren aan het Parlementaire fir
mament.
THR. v. d. GOES v. NATERS
J (Arb.) was er deze week ken
nelijk op uit om aangenaam te
zijn. Dit lukte hem wonderwel.
Prof. Romme (K.V.P.) was daar
van de dupe en met hem zijn ge
hele fractie. De Jonkheer sloeg
zich op de borst De Partij v. d.
Arbeid-fractie heeft maar een
maal vergaderd tijdens de laat
ste spannende dagen. Die voerde
tenminste een welbewuste poli
tiek. De K.V.P. Tweede Kamer
fractie kwam maar liefst vijf
maal bijeen en dan nog wel in
gezelschap van de R.K. ministers.
Ach, dat laatste vond v. d. Goes,
niet zo erg, vooral niet omdat de
fractie er zelf niet uit kon komen.
Dat is geen vriendelijke taal,
zelfs niet voor de K.V.P.-fractie,
waarvan men mag veronderstel
len, dat zij naar eer en geweten,
deze zaak trachtte op te lossen.
Met stekeligheden deze was
nog heel fatsoenlijk zal het
debat vol. Dan kan men begrij
pen, dat de sfeer steeds benauw
der werd.
■C"EN MOTIE kan men, als men
goed oplet, zien geboren wor
den. Eerst ziet men de geachte
afgevaardigde die een motie wil
indienen in een van de nissen
van de Kamer confereren met
andere leden der Kamer. Is er
een accoord bereikt, dan gaat de
motie-indiener langs de afge
vaardigden om het vereiste aan
tal ondertekeningen te halen.
Men kan zich echter vergissen.
Het was Gerbrandy (A.R.), die
de handtekeningen van Algera
(A.R.), Zandt (S.G.P.), Weiter
(K.N.P.) e.a. aan het verzamelen
was. Het was Schouten (A.R.),
die de motie indiende, een motie
van wantrouwen. Die er niet
doorkwam. Doch de positie van
het Kabinet is wankeler, dan de
stemmencijfers doen vermoeden.
In al de landen van Oost-Europa
vallen voor grote minderheden de
kerkgemeenschap en de nationale
saamhorigheid grotendeels samen,
met al de kracht die dit te voor
schijn roept, maar ook met al de
gevaren, die dit medebrengt voor
de zuiverheid van het geloofsleven
en het kerkelijk leven.
Toen de leden van de gemeen
telijke vrijwillige brandweer te
Wormerveer gisternacht om 3 u.
na afloop van het slotspuitfeest
van de 50ste lustrumviering van
de gemeentelijke vrijwillige
brandweer te Wormerveer huis
waarts keerden, ontwaarden zij
aan de noordelijke Zaanoever
een felle vuurgloed. Onmiddellijk
reden zij met bun materiaal in
de richting van de gloed, doch
toen zij ter plaatse verschenen,
was de Zaandamse brandweer
reeds druk bezig met het bestrij
den van een felle brand, die
woedde in de molen. „De Strijd",
welke meer dan 270 jaar oud is
en juist een week geleden was
aangekocht door de vereniging
„De Zaanse Molen". Met vereen
de krachten trachtte men het
vuur te blussen, doch desondanks
brandde de historische molen ge
heel af.
Een kacheltje in de Zuid-
West schuur van de molen is
vermoedelijk de rzaak van de
brand. Men had het aangemaakt
om enige verwarming in de
schuur te krijgen bij de herstel
werkzaamheden.
