Zeehospitium „Zonneveld" te Oostkapelle
bestaat 40 jaar.
V/est-Zeeiiws-Vlaainse Rrieven. Zeeuws Mehlei
Gaat men opnieuw uitbreiden
!5ÜL - Een honderdjarige in Goes. - J2ïï!
Pleidooi voor gemeentelijke
zelfstandigheid.
Gratis verpleging was niet
gewild.
De predikant van 's-Heerenlioek kreeg in 1687
een ezelskeyrafenis.
Nog een straf na de dood.
Het oordeel
van Dr Van Mook.
cUacnn uxm de ÏÏlarvLa&
Schuttersgilde „Jacoba van Beieren" gaat
eeuwfeest vieren.
Rauter beschouwt zijn ver-
oordeling in strijd met de
menselijke rechten.
Woensdag 16 Februari 1945
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 3
„Zonneveld", het bekende Zeehospltum, op de grens van de ge
meente Oostkapelle en Domburg bestaat dezer dagen 40 jaar. Het
Is een lange, doeh zeer Interessante geschiedenis, die w(j te horen
kregen, toen wij enige dagen geleden ter gelegenheid van dit feit
een gesprek hadden met de voorzitter der stichting, de heer J. C.
E. Massee en de secretaresse-penningmeesteresse, mevr. A. G. van
de HaveI.uoieer te Kloetinge.
„Het was in het jaar 1908", zo
vertelde mevr. v. d. Have, „dat een
inwoneres van Oostkapelle, mej.
E. D. van de Broecke, het initia
tief nam tot stichting van een te
huis voor pré-tuberculeuze kinde
ren te Domburg. De ouders van
deze ondernemende dame, die zeer
gefortuneerd waren, woonden op
Duinvliet, het bekende buiten aan
de weg Oostkapelle-Domburg.
Hoewel men zou verwachten,
dat ieder een dergeljjk plan toe
juichte bleek dit geenszins het ge
val. De Domburgers waren er
toentertijd helemaal niet op ge
steld, dat een dergelijk tehuis
werd gesticht in hun gemeente en
vooral de toenmalige „wonderdok
ter" Metzger, die in die jaren tal
van beroemde gasten trok, voelde
er niets voor en dreigde Domburg
te verlaten".
Dan haalt mevr. van de Have
een groot cahier te voorschijn,
waarin vele krantenknipsels uit
die dagen werden ingeplakt, waar
uit bleek de grote actie, die gaan
de is geweest om het stichten van
een tehuis te voorkomen.
In Oostkapelle.
De toenmalige burgemeester
van Oostkapelle, jhr W. Z. van
Teylingen, dacht er echter anders
over. Van hem kreeg mej. van de
Broecke alle medewerking, zodat
het tehuis in de gemeente Oost
kapelle verrees, evenwel vlakbij
de grens met Domburg. Er werd
een huis gebouwd met één zaal,
waar vierentwintig kinderen kon
den worden opgenomen, terwijl
een aantal serres werden gebouwd,
waar de kinderen aten en spelen
konden. Mej. van de Broecke stond
zelf aan het hoofd van dit tehuis,
geassisteerd dgor enkele verpleeg
sters.
Een mens is toch eigenlijk een
eigenaardig wezen, zo dachten we
b(j het aanhoren van het navol
gende. „De verpleging", zo vertel
de mevr. van de Have verder,
„was geheel kosteloos. De kinde
ren werden er gratis opgenomen,
doch ondanks de beperkte ruimte
waren er altijd bedden leeg. Eerst
In de jaren na de eerste wereld
oorlog ging mej. v. d. Broecke over
tot het opnemen van kinderen te
gen betaling van f 1.per dag, ter
gedeeltelijke dekking van de ver-
plcegkosten.
Eerst daarna waren regelmatig
alle bedden bezet. Een bijzonder
heid was nog, dat het huis in die
jaren alleen 's .zomers werd ge
bruikt en 's winters gesloten
bleef".
Een Stichting.
In het jaar 1929 werd overge
gaan tot het instellen van een
Stichting, waarbij dr Hoorweg,
destijds te Heinkenszand, als voor
zitter, mevr. v. d. Have, als secr.-
penningm., dr C. Orbaan, mej. v.
d. Broecke en jhr W. Z. van Tey
lingen als leden, het .bestuur
vormden. Mej. van de Broecke liet
een woning bouwen tegenover het
tehuis, zodat zij altijd bij de hand
was en zelfs nog enige tijd de lei
ding van het tehuis heeft gehad.
Ais eerste directrice was op
„Zonneveld" werkzaam zr Comen-
der, die thans nog op hoge leeftijd
in Zwitserland verblijft. Zij werd
opgevolgd door zr D. Oud, waarna
zr Drenth de leiding overnam.
Tenslotte kwam zr T. F. van As
sen, die ook thans nog als direc
trice werkzaam is. Na het aftre
den van dr Hoorweg volgde dr
Orbaan deze als voorzitter op,
waarna in 1935 de heer Massee in
de functie van voorzitter werd ge
kozen.
Het huidige bestuur heeft naast
de heer Massee en mevr. van de
Have de volgende leden: Jhr. ir.
H. L. Boogaert, burgemeester van
Domburg, de heer F. G. Spren-
ger, burgemeester van Oostkapel
le, mevr. S. E. de Casembrootv.
d. Feltz en de artsen W. K. Schu-
ling te Middelburg en P.
Haas te Goes.
derdak konden krijgen, moesten er
75 benevens al het personeel wor
den gehuisvest. Gelukkig werd
spoedig een barak ter beschikking
gesteld, zodat iets meer ruimte
werd verkregen. Het zou een ver
haal op zichzelf zijn, als we alles
moesten neerschrijven, wat mevr.
v. d. Have en de heer Massee ons
vertelden over het verblijf in Os-
sendrecht.
We willen volstaan met in te
stemmen met de woorden van lof
t, j voor het personeel, dat in vijf da-
gen tjjds het gehele Zeehospitum
evacueerde en zich in de moeilijkste
De uitbreiding. omstandigheden wist aan te pas-
Mej. v. d. Broecke overleed op sen- Bovendien
23 October 1932 in de leeftijd van «aardig dat rond Denneheuvel is
ruim 60 jaar en werd te Oastka-j gevochten en_men J» j®
pelle begraven. Het bestuur legde Duitsers en Engelse j
ter eeleeenheid van het 40-iarie gewikkeld zag, waarin, tal \an
bestaan van Zonneveld een krans "ulzen in de omtrek werderi ver-
op haar graf in die gemeente. Bij woest, doch memand, P
haar overlijden vermaakte de neel noch kinderen ee
stichteres een groot kapitaal aan
de stichting. Mede door het af
sluiten van een contract met een
t.b.c.-arts in Rotterdam, die iedere
drie maanden 40 kinderen naar
Oostkapelle zond, was het moge
lijk om in 1934 uit te breiden. Het
zeehospitum werd toen dermate
vergroot, dat thans 85 kinder,en
kunnen worden opgenomen, het-
werd aangewezen. Ondanks heti a Op het te Amsterdam gehou-
feit, dat hier twintig kinderen on- den congres voor Gemeentepoli-
tiek der P. v. d. A., heeft mims-
tje opliepen,
der.
Voorwaar een won-
De plannen.
Het bestuur van „Zonneveld"
heeft nog plannen. Ja, er moet
weer uitgebreid worden, doch de
heer Massee merkte hier op, dat
eerst het sanitair en de afvoer
herziening vereisen, waarna pas
Kunnen women opgenomen, hul-
geen bij het hedendaagse aanbod aan verdere het nebrek
nog te weinig bleek te zijn. In kan worden. Dan isJ
1937 ging men over tot een tweede aan gediplomeerd personeel, dat
noodzakelijke uitbreiding met een eveneens de aanda
bovenbouw, zodat het mogelijk stu,Liri vraag!' ^;"ï^tT1„pr t 't an.
was het personeel aparte kamer- gediplomeerden J
ties te geven der werk aangetrokken gevoelen,
tjes ie geven. t<)t dpze mooie arbeid. On-
De school en evacuatie. danks dit alles niogen de resul
taten er zijn, terwijl bovendien de
„Zonneveld" heeft een eigen verpleegprijs laag is, n.l. f 3.75 per
school en dat is nodig ook, temeer, c]a„ hetgeen voor de verplicht
daar dikwijls kinderen voor lange verzekerden door de ziekenfond-
tijd moeten worden opgenomen, en sen WOrdt betaald,
daardoor te lang van onderwijs Voor het eerst heeft men vorig
verstoken zouden zijn. Ook an- jaar een tekort gehad op de ex-
derszins is het belangrijk, omdat pjoitatierekening en het kost ze-
op die manier een gedeeltelijke op- her ook dit jaar weer heel veel
lossing werd gevonden voor het moeite de eindjes aan elkaar te
bezighouden der kinderen. In 1946 knopen. Bescheiden heeft de secre-
werd de school opgericht en thans taresse ons dit alles verteld, doch
werken één hoofd en twee onder- terecht merkte de heer Massee op,
wijzers dagelijks in het tehuis. Bo- <jat het grotendeels aan haar door-
vendien zijn nog twee fröbelonder- zettingsvermogen te danken is,
wijzeressen dagelijks met de klei-dat zoveel kon worden bereikt in
neren bezig. j de jaren 1929. Dat men het werk
Het evacuatiespook ging ook Van mevr. van de Have heeft ge-
„Zonneveld" niet voorbij en vijf waardeerd blijkt duidelijk uit de
jaar lang, van 1942 tot en met j koninklijke onderscheiding, die
1946 moesten de patiëntjes inhaar in de herfst van het vorig
Ossendrecht verblijven, waar jaar werd toegekend, n.l. de rid-
„Denneheuvel" als evacuatieoord derorde van Oranje Nassau.
ter In 'tVeld gesproken over
„Gemeentelijke zelfstandigheid
voorwaarde voor de redding van
Europa".
„West-Europa", aldus spreker,
„leeft bij de gratie van een
Marshall-hulp en dreigt onder te
gaan tussen de belangen van
twee grote machten, n.l. Amerika
en Rusland.
Ik zie voor West-Europa geen
redding, tenzij het zich bewust
wordt van zijn innerlijke kracht
en een eenheid gaat worden, die
zich van beneden tot boven in
het bestuursapparaat van deze
innerlijke macht bedient, in de
zin van de ware democratie.
En tot deze democratie zal de
gemeentelijke zelfwerkzaamheid
moeten helpen opvoeden. Eigen
aanleg zal bevorderd moeten
worden, maar anderzijds zal ge
meenschapszin gekweekt moeten
worden. Het volk zal zoveel mo
gelijk betrokken moeten worden
in de overheidstaak. Het besef
zal dan doordringen, dat men ge
zamenlijk (ie moeilijkheden zal
kunnen overwinnen.
Wie ernst wil. maken met de
democratie zal echter minstens
zoveel belangstelling moeten
schenken aan de mens als aan
de omstandigheden waaronder
deze leeft".
Spreker besloot zijn rede met
de aanwezigen er op te wijzen,
dat zij in hun bestuursfuncties
van gemeenten kunnen mede
werken aan deze sterkmaking
van West-Europa en hoopte, dat
West-Europa niet ten onder zou
gaan in deze woelige tijd.
Tot zover minister In 't Veld.
Wij spreken de hoop uit, dat hij
zyn invloed als minister zal ge
bruiken om de goede wensen ten
opzichte van de gemeentelijke zelf
standigheid, hier geuit, te verwe
zenlijken.
LEEN- EN PACHTWET KOSTTE
AMERIKA RUIM 50 MILLIARD
DOLLARS.
De leveranties, die Amerika in
het kader van de Leen- en Pacht
wet tijdens de oorlog aan 38 geal
lieerde landen heeft verstrekt,
hebben het land 50.205.229.788
dollar gekost, aldus wordt in het
27ste presidentiële verslag betref
fende de periode van 11 Maart
1941 tot 31 Maart 1948 verklaard.
Voor de Franse tijd, ten tijde dus
van do Republiek, werden moor
denaars en andere erge misdadi
gers op een zeer pijnlijke en schan
delijke wyze ter dood gebracht.
Wie geen schuld bekende, of
schoon de tegen hem ingebrachte
beschuldigingen overtuigend wa
ren, werd op de pijnbank gelegd
om hem tot bekentenis te dwingen.
Wij zullen de verschillende
methodes, die hierbij werden
toegepast, niet noemen. De ene
was nog pijnlijker dan de andere.
Na de bekentenis volgde de
doodstraf als uitspraak. De minst
schandelijke was het onthoofden,
erger was het ophangen, 't aller
ergste het radbraken. Vrouwen
werden doorgaans aan een paal
geworgd. Deze strafgerichten ge
schiedden voor Zeeland op de
grote Markt te Middelburg voor
het stadhuis. Het ruime Markt
plein kon dan nauwelijks het
aantal toeschouwers bevatten.
Ljpar het strafgericht op een
schavot werd voltrokken, kon
ieder het duidelijk zien.
NAAR HET GALGENVELD.
Het dode lichaam werd naar
het galgenveld gebracht. Middel
burg heeft in de loop der tijden
op verschillende plaatsen een
galgenveld gehad. Het laatste lag
tussen de Walcherse dijk en de
trekdijk langs de Welzinge. Dit
terrein wordt nog het galgenveld
genoemd. Het laatst hebben er
gehangen de beruchte Jan Ca-
toen en zijn metgezel Francies
Mertens, die op 20 September
1802 wegens moord en diefstal
waren gehangen.
De wijze van vervoeren van de
terechtgestelde vanaf de markt
naar het galgenveld hing ook af
van hun misdaad. Hun begrafenis
moest ook allesbehalve eervol-
zijn en als het ware nog een
straf zijn voor hun euveldaden
en tevens een afschrikwekkend
beeld zijn voor de levenden. Het
minst schandelijke was het
lichaam op een kar vervoeren.
DE EZELSBEGRAFENIS.
Het onterendste was een zoge
naamde ezelsbegrafenis. Dan
,werd door twee paarden het
lichaam op een horde naar 't gal-
genveld gesleept, alsof het een
dode ezel was. Deze naam is ont-
leend aan Jeremia 22 vers 18 en
19, waar de Here zegt van Joja-
kim, zoon van Josia, koning van
Juda, dat hij niet beklaagd zal
worden en dat hij met een ezels-
begrafenis zal begraven worden.
Men zal hem slepen en daarhe-
nen werpen, verre weg van de
i poorten van Jeruzalem. Zo'n
j ezelsbegrafenis kreeg ook ds J.
de Cliever van 's-Heerenhoek.
Hij had op Zondagavond 11 Mei
i 1687 zijn collega ds N. van de
j Velde te Driewegen met voor-
I bedachten rade doodgeschoten,
toen deze in zijn studeerkamer
zat.
Op 't galgenveld aangekomen
was de straf feitelijk nog niet ten
einde. Het dode lichaam werd
met een ketting onder de armen
aan de galg gehangen om „door
de injurieën (vernielende wer
king) der Lucht en het gevogel
te des Hemels te worden ver-
teerd." Ook zelfmoordenaars
i kregen een ezelsbegrafenis. Zij
I werden vervolgens op 't galgen
veld door de beul aan één been
opgehangen.
j Het waren voornamelijk kraai-
en en meeuwen, die het dode
lichaam tot aas kozen. Het gal
genveld te Brielle heette dan
ook het Meeuwenveld, te Am
sterdam Vogelwijk.
Ten laatste werden de uitge
teerde lijken op 't galgenveld
begraven met de kettingen er bij.
In 't museum en in de stads-
schuur te Middelburg worden
nog kettingen bewaard, die op 't
galgenveld zijn opgegraven.
DE JAPANSE HERSTEL
BETALINGEN.
Generaal Mac Arthur's hoofd
kwartier heeft de Japanse rege
ring opdracht gegeven de voorma
lige leger- en vlootarsenalen te
Tokio en Yokosoeka gedeeltelijk
te ontmantelen ten behoeve van
de herstelbetalingen aan Neder
land, Groot-Brittannië, China en
|de Philippijnen.
I Er zullen uit deze arsenalen
kranen, electrische ovens, draai
banken, generatoren en ander in
dustrieel materieel worden gede
monteerd met een totale waarde
van ongeveer 4.300.000 gulden.
Nederland zal hiervan voor ca.
1.900.000 gulden ontvangen.
P. v. d. A. en Indonesië.
Dr van Mook schreef onlangs
in de „N. Rott. Crt." over de eer
ste politionele actie o.a.
„Het ingrijpen van de Veilig
heidsraad en de staking van de
actie, ook toen de terreur en de
intimidering van republikeinse
kant werd voortgezet, hebben
aan het vertrouwen in de be
slistheid van het Nederlandse be
leid een groter schok toegebracht
dan men zich wel realiseert."
„De Nieuwe Eeuw" commenta
rieert:
„Men vraagt zich af op grond
van welke inzichten of prestaties
de P. v. d. A. nog altijd leiding
wil geven aan het Indisch beleid,
nu haar politiek in het verleden
oorzaak is geweest, dat aan het
Nederlandse beleid een groter
schok is toegebracht, dan men
zich wel heeft gerealiseerd."
FEUILLETON
51
F. HORACE ROSE
Hoofdstuk XXVI.
EEN VERRASSING VAN
TRESO.
De poging van Belat Roma om
Meer dan eens had ik ge
boord hoe zij zich aan allerlei
speculaties overgaven, wie van
hen bepaalde erebaantjes zouden
«rijgen bij het besturen van de
nieuwe wereld-orde, die zou
mijn dood te bewerkstelligen j volgen op de ontdekking en toe-
-^oyLjnenkunnen verklaren uit oassing van de ajoojr.-vme-rgie.
een soortpi8l5.ejj2ë6--@3fti@fe—yrrftigerriëén "Was men van mening,
een alles beheersende begeerte dat het oorspronkelijk de Dedoe-
om, koste wat het koste, zijn ling was dat Bemlo de rechter-1
eigen leven te redden. Ook zou hand van Thara zou worden en
bet, en ik geloof dat dit de ware i ra hem zou Belat Roma komen.1
reden was, een snelle reactie zijn Nu was hij ook dood en waren
geweest op gevoelens van haat er nieuwe candidaten. Zoals voor
en jaloezie. Wat de oorzaak dan oe hand lag dachten Spezha en
ook geweest zij, de daad zelf was Kadek over hun kansen na. Maar
voor mij minder verbijsterend j vreemd genoeg tenminste zo
als wel de houding van het ge- j lijkt mij dat nu toe waren er
zelsehap na het gebeurde. j ook wel die argwanend en zelfs
Bruten in totale minachting j vijandelijk in mijn richting
van het leven van anderen was keken.
al gebleken bij de dood van de
arme Fennia en Enrigo. Even
min hadden zij ook maar blijk
gegeven van het geringste ver
driet over de dood van Bemlo,
7e vonden het alleen maar jam-
Blijkbaar legde het voor hen
geen gewicht in de schaal, dat
:k in geen enkele betekenis tot
hun groep behoorde. Voor hen
telde het slechts mee, dat Tfcara
dikwijls om de een of andere
mer dat diens bijzondere kennis reden in mijn gezelschap kon
en ervaring nu voor hen verlo- worden waargenomen.
ren waren. En zo vér als het om En zij was het, die mij als
Belat Roma ging, schenen de *-
meesten blij te zijn dat hij uit
de weg was geruimd.
eerste een aanwijzing gaf. dat
er nieuwe moeilijkheden voor
mij te verwachten waren. Haar
vader had ons eerst gewaar
schuwd voor de gevaren die ons
wachtten in verband met onze
lietde. En nu had hij blijkbaar
gehoord hoe iemand de wens had
uitgesproken, dat ik tegelijk met
Belat Romi gedood was.
„Als zij mij er soms van ver
denken, dat ik tegen hen intri
geer, dan hebben ze zelf een
1-eel goed middel daartegen" zei
ik. „Laat ze jou- en mij van een
transportmictdél voorzien, of
Jesnorjds'a.'ieen maar van voed-
'sel, en dan zullen we maar al te
graag de kolonie verlaten en ons
eer. weg banen naar de zee."
Ik had verwacht, dat Treso
deze suggestie zou toejuichen.
Het was niet de eerste maal, dat
ze die hoorde, want we hadden
al meer dan eens over de moge
lijkheid om te ontsnappen ge
sproken.
Een punt van overeenstem
ming en ik vdhd dat het be
langrijkste punt was dat
Treso niet alleen een hekel had
aan Thara Menechu, maar hem
beslist haatte en vreesde.
Blijkbaar was zij zich van het
begin af er bewust van geweest,
dat deze man over bepaalde
mystieke of mogelijk hypnoti
sche krachten beschikte, waar
door hij in staat zou kunnen zijn
die krachten op haar uit te oefe
nen. Ik lachte daarom, hoewel ik
toe moest geven, dat ik, bij hun
eerste ontmoeting, de indruk had
gekregen, dat hjj dezelfde ge
waarwordingen onderging die
ook mijn deel waren geweest
toen ik haar voor het eerst zag.
Met andere woorden, net, als Be
lat Roma en ik zelf, was hij op
het eerste gezicht verliefd op
haar geworden.
„Als er sprake van een
mystieke kracht kon zijn", zei
ik, „dan ben jij het van wie die
kracht uitgaat. Want het schijnt
wel zo, dat jij in staat bent om
mannen verliefd op jou te doen
worden, zodra ze jou zien."
„Sommige mannen zijn bijzon
der gevoelig", antwoordde zij.
„Wat mij betreft, ik heb nog
nooit ernstig geprobeerd om hen
aan te trekken en jij bent ook
de eerste man, Faos, die mij op
dezelfde manier aantrekt. Als jij
gelooft in het bestaan van ver
wante zielen, die elkaar onmid
dellijk herkennen en elkaar op
het eerste gezicht lief krijgen".
„Maar natuurlijk doe ik dat!"
interumpeerde ik haar. „Jij en
ik hebben het bewijs daarvan
geleverd."
„Inderdaad wij hebben het be
wezen", antwoordde zij. „Wij
hebben een mysterie aangeraakt
dat heel wat belangrijker en die
per is dan dat mysterie van de
atoom-energie, waarover deze
mannen denken en praten en
dromen. Wij hebben het myste
rie van het leven, van de Jiefde
zelf ondergaan. En daar zijn wij
nog by lanjge na niet aan toe."
(Wordt vervolgd.)'
XXXVII.
Het is al ruim drie maander
geleden, dat mijn laatste Cad-
zandse brief in de krant kwam
Zo nu en dan voel je nog wel de
neiging in je opkomen weer eens
een brief te schrijven, maar je
kunt er haast niet toe komen.
Elke dag hoor je door de radio
en uit de pers wereldschokkende
gebeurtenissen, het een verdringt
het ander. Indië, Rusland, Hor-
garije, China om maar enkele
namen te noemen. We leven niet
meer in rust. Je bent nog bezig
het ene te verwerken en het an
dere neemt weer heel je belang
stelling in beslag. Wat zul je dan
nog schrijven over vrije veren
over de Schelde, over een brug
aan de Lieter en de oorlogsscha
de wet, die maar niet geboren
kan worden. Wat heeft dat alles
betekenis, als daar in China dui
zenden vallen, als daar achter
het ijzeren gordijn zovelen m
concentratiekampen zuchten, als
daar in Indië tientallen van on
ze jonge mannen sneuvelen.
Maar toch mogen we bij alles,
wat ons in deze tijd ontroert, niet
de kleinere, eigen-streek-belan-
gen vergeten. Een zachte drang
werd uitgeoefend weer eens wat
uit ons landje te doen horen. En
daarom
In de eerste plaats bericht ik hier
mede aan alle lezers, die het
einde van het Lieter-drama wil
len horen, dat de weg klaar is.
Ik had indertijd zo gehoopt, dat
we, als St Nicolaas-verrassing
met een heleboel auto's de, sinds
1944 kapotte weg zouden passe
ren, maar het heeft niet zo mo
gen' zijn. Maar enkele dagen na
het Kinderfeest was de weg in
orde. Zonder enige festiviteit. Och,
het was zo ook maar het beste.
Stel je voor, dat er nog toespra
ken zouden zijn gehouden, om te
vertellen, dat men 4 jaar en -
maanden nodig gehad had, om
dat onnozele stukje werk klaar
te krijgen!Dus, mijne vrien
den, spottende vragers van over
de Schelde, het is klaar. Het
Lieter-verhaal is ten einde.
Waarom ze naast de weg een
brug hebben gemaakt voor de
tram, die op het punt staat te
verdwijnen, is nog wel voor ve
len een raadsel, maar zo blijft
het werk in het land.
En nu een verheugend be
richt in de krant. Met de a.s. zo
merdienst krijgen we een Diesel
verbinding van Vlissingen met
Rotterdam. In twee uur van onze
havenstad naar Rotterdam; stopt,
volgens de krant, zelfs niet in
Roosendaal. Dat is eigenlijk van
het goede teveel. Voor de reizi
gers van het midden en het Oos
ten van ons land een strop. Maar
in alle geval een ere-saluut aan
hen, die dat voor elkaar hebben
gekregen. Laten we hopen, dat
het'ook werkelijkheid wordt. Als
ik me nog herinner het binnen
kort van de toenmalige minis
ter als antwoord aan ons Eerste-
Kamerlid, de heer Hommes en
de belofte van de terugkeer van
de Zeeland in Vlissingen, en de
belofte, vlak na de bevrijding,
van een binnenhaven in Bres-
kens en als ik dan zie, wat er
van al die beloften is terecht
gekomen dan zeg ik met onze
Cadzantenaars: 'k Mot teerst
zien of twaer is.
Maar we zijn nog niet, waar
we wezen willen. Naar verluidt,
komt binnen korte tijd de nieuwe
Ferryboot klaar, 't Moet een
prachtboot zijn, waar heel wat
auto's tegelijk mee kunnen wor
den vervoerd. Dan is de Dord-
reeht-misère hopelijk achter de
rug. Want dat is werkelijk voor
ons West Zeeuwsch-Vlami»gen
eeif nachtmerrie. Ik ben altijd,
ais ik na een gemeenschappelijke
vergadering door Zeeland spoor
een beetje jaloers, als je vrien
den in Goes, Midelburg en Vlis
singen: wel thuis tegen je zeg
gen, als ze uitstappen en ik ver
denk ze er wel eens van, dat, al
menen ze het goed, ze het toch
ietwat met leedvermaak zeg
gen, vooral als de wind rond de
trein giert. Dan kijk je al eens
naar de lucht en luistert naar de
wind. En, als je dan in Vlissin
gen uitgestapt bent, heb je
meestal ruim de tijd, om er over
te mediteren, of het het kleine,
maar comfortabele bootje, de
„Ooster-Schelde" zal zijn, of dat
ding, dat ze de „Dordrecht" noe
men. Er zijn nu gelukkig in het
voor- of achteronder een paar
banken gezet, maar gezellig, als
je bij elke golfslag een soort slag
in de rug krijgt, is het niet. Voor
je er op bent, heb je trouwens,
als je daarvoor aanleg hebt, al
een paar zakdoeken gebruikt. En,
als er een beetje passagiers zijn,
kun je je vergenoegen met een
plaats op het dek, wat des win
ters gewoonweg een aanslag op
je gezondheid is.
Ik wil er direct bijvoegen, dat
dit geen critiek op ons college
van Ged. Staten is. Ik geloof1
best, dat het nu nog niet anders
kan. En vergeleken met het na
jaar van 1944, toen we met le
vensgevaar meemoesten met het
kleine bootje naar de aanleg
plaats bij het standbeeld van De
Ruyter, zijn we stukken vooruit
gegaan, maar primitief blijft het.
Doch, zoals gezegd, we krijgen
gauw (ik zoek allerlei synonie-
Een vorig maal schreven wij
over hazen. U moet het ons maar
niet kwalijk nemen dat dit weer
een huzenpractje wordt.
Het gebeurde de vorige week.
men van binnenkort, want dat I r>e laatste bus naar Goes was
woord vertrouw ik niet meer) om eif uur uit Middelbura ver
een hieuwe Ferry. Maar ons ide- 1 irokken. De chauffeur verlangde
aal is een echte Ferry-boot, een uaar ~ijn bed en dus liet hij zijn
boot, waarmee je treinwagens j wagen flink tippelen.
kunt vervoeren. Liefst natuur-' mnar even achter Letoedorp
lijk v;» Breskens naar Vlissin-gebeurde het. Plotseling remde
gen, maar als dat vanwege het j 'uj en voordat de passagiers er
dikwijls ruwe weer niet kan, dan op bedacht waren, was de chauf-
dieper de Schelde in, met een
goede verbinding Oost-West.
Technisch moet dat toch uitvoer
baar zijn. Ik herinner me de
verbinding van Zeebrugge naar
Engeland. Man, een hele trein
ging erop. Ik heb dat tochtje
tweemaal mogen meemaken.
Prachtverbinding. Een hele trein
uit Italië met fruit erop en aan
de overkant van de Noordzee zo
er weer af.
Kan dat niet eens ernstig be
studeerd worden? Maar dan na
tuurlijk, vóór dat het station te
Vlissingen klaar is (wanneer?)
anders zijn er daar weer te veel
moeilijkheden om de plannen te
kunnen verwezenlijken.
Ook met het oog op de Bene
lux!
Wat een mogelijkheden voor
de toekomst!
Een standbeeld op het haven
hoofd in Breskens, voor wie dat
voor elkaar prutst.
feur verdwenen. Met een snel
heid, die aan Slijkhuis deed her
inneren, liep hij een 50 meter te
rug en weinige ogenblikken la
ter kwam hij terug met.... een
dode haas in de hand. Het dier
was op de felle lichten afgeko
men en tegen de bus geslagen.
Wij mogen gerust zeggen over
een flinke dosis zelfbeheersing te
beschikken, maar u moet het ons
dit keer niet te zwaar aanreke
nen, dat wij vele malen jaloerse
blikken hebben geworpen in de
richting van de haas en de ge
lukkige bezitter.
Des chauffeurs aanbod te ko
men mee-eten hebben we na een
korte innerlijke strijd afgesla
gen. Wij gevoelden: dit moet een
echt gezinsfestijn worden.
Toch hebben wij ons vast
voorgenomen, om, wanneer wij
ooit de pen neerleggen, chauf
feur op de laatste bus naar Goes
te worden.
Ned. Bond van J.V. op G.G.
Op de komende, met Hemel
vaartsdag a.s. te Utrecht te hou
den Bondsdag van de Ned. Bond
van Jongelingsver. op Geref.
Grondslag komt o.m. aan de orde
de verkiezing van twee bondsbe-
stuurders in de vac. Ad. Kuiper te
Huis ter Heide en A. v. Rijn Dzn.
te 's-Gravenhage. Eerstgenoemde
is niet herkiesbaar, wijl hij in ver
band met zijn optreden als direc
teur van het Geref. Jeugdcentrum
niet het bestuurslidmaatschap van
een der aangesloten bonden-bekle
den mag en laatstgenoemde heeft
zich op dringend verzoek van het
bondsbestuur herkiesbaar gesteld.
De aangesloten verenigingen kun
nen vóór 15 April in elke vacature
een candidaat stellen.
Binnenkort is er een honderd
jarige in Z.-Beveland, n.l. het
Boogschuttersgilde „Jacoba van
Beieren".
Vele Zeeuwen zullen zich nog
levendig de stralende Hemelvaarts
dag 1934 herinneren, toen deze
boogscliutterij haar 85-jarig be
staan zo luisterrijk vierde.
Van heinde en ver waren de
schutters m samengestroomd, om
aan dit feest deel te nemen en
te proberen één der vele uitge
loofde bekers of een fraaie leg
penning (speciaal door Begeer
uit Utrecht ontworpen en gesla
gen) te bemachtigen.
Welk een fleurig gezicht was
het, al die boogschutters in op
tocht, achter het muziekcorps,
door de bevlagde stad te zien
trekken, toegejuicht door het
volk van Beveland, dat op deze
vrije dag, door een enorme op
komst haar belangstelling toonde
voor dit schuttersfestijn.
BEHOORT TOT ZEELAND'S
OUDE CULTUURSCHATTEN.
Goes bezat weleer, evenals ie
dere middeleeuwse stad, haar
schuttersdoelen of schuttersho
ven, en wel ten getale van drie,
n.l. het Schuttershof van de
handboog, dat van de voetboog
en het hof der klaveniers of
schutters van de busse.-
Vroeger behoorden alle geze
ten burgers der stad tot één de
zer drie schuttersgilden, die tot
het eind der vorige eeuw in
stand zijn gebleven.
't Waren instellingen, die ge
worteld lagen in het volksleven
Ze dankten hun ontstaan niet
aan een geschreven wet of regle
ment maar zijn mede ontwikkeld
en gegroeid met het volk.
Voor de verdediging der veste
Goes moest het Schuttersgilde
steeds klaar staan.
Het deed echter nog iets an
ders dan nu en dan soldaatje
spelen in vredestijd, 't Was geen
onsamenhangende groep.
Neen, het was een vereniging
van vrije poorters, die haar eigen
rechten en priveligiën bezat. Ze
vierde haar eigen feesten, waar
aan de bevolking der stad geest
driftig deelnam.
Helaas zijn ze verdwenen en
terecht klaagde de Zeeuwse
Rijks-archivaris in het jaarver
slag (1930) van het Zeeuwse Ge
nootschap „dat het gemis aan
eerbied voor Zeelands oude cul
tuurschatten zo pijnlijk aandoet'
VAN DUIVENSPORT
TOT BOOGSCHUTTERIJ.
Het is daarom een vreugde te
constateren, dat nog niet alle
folklore verdwenen is en dat
Goes nog mag bogen op het
Schuttersgilde „Jacoba van Beie
ren", dat thans zijn 100-jarig be
staan hoopt te herdenken.
De oprichting van dit gilde is
zeer merkwaardig.
Op 30 Juli 1849 kwamen op het
slot Ostende enige heren bijeen,
met het doel een vereniging te
stichten voor deduivensport-
beoefening, die toen in opkomst
was.
De stuwkracht was de heer A.
C. Koopman. Enige weken later
(27 Augustus) werd een regie
ment vastgesteld, dat door allen
werd getekend.
Nu nog een naam! Een naam,
die met ere gedragen kon wor
den.
Lang behoefde men niet te
zoeken.
Waar zou men, op het Slot
Ostende vergaderd, een ander
naam vinden, dan de naam der
meesteres, die hier eeuwen ge
leden resideerde: „Jacoba van
Beieren"?
Met algemene stemmen werd
hiertoe besloten en in het regle
ment op te nemen, dat het aantal
leden niet hoger dan 30 mochf
bedragen.
In de vergadering van 25 Maart
1850 besloot men tot de eerste
grote wedvlucht en wel naar Pa
rijs. De duif, die 't eerst in Goes
terug zou komen, zou worden
opgezet en als „Kampioen" een
plaats in het societeitslokaal ont
vangen. De eigenaar zou een
herinneringsmedaille krijgen.
De volgende vergadering op 29
April 1850 bracht een ongeziene
verrassing, die aan het karakter
van „Jacoba an Beieren" een
wending gaf.
In deze samenkomst stelde de
heer G. Koens voor, om naast de
duivensport ook de handboog
schutterij te beoefenen.
Dit voorstel verraste velen,
maar toen de voorsteller mee
deelde dat hij op zijn kosten een
doel zou oprichten, ten behoeve
der sociëteit, verdwenen alle be
zwaren en werd met algemene
stemmen de aanbieding aan
vaard.
Besloten werd wekelijks (des
Maandags om 4 uur) doel te
schieten. Elk die weg bleef ver
beurde vijf cent.
Ijverig werd nu-de handboog
schutterij beoefend.
EEN GOED DEBUUT.
Op 26 Juni 1850 reden een ne
gental schutters van „Jacoba van
Beieren", onder leiding van de
heer C. J. van Kalmthout naar
het concours, dat het Schutters
gilde „St. Sebastiaan" te Yerseke
had georganiseerd.
Hun debuut was niet slecht.
Twaalf vogels wisten zij te
schieten en één vogel te loten.
Feestelijk werd met de burge
rij op 6 Juli 1859 het tienjarige
bestaan herdacht. De vereniging
heeft op talrijke feesten een
•uitstekend figuur geslagen.
Perioden van bloei en inzin
king waren ook haar deeL
Door samenloop van allerlei
omstandigheden ik noem de
mobilisatie, de Vrijwillige Land
storm was in 1919, de vereni
ging zover ingezonken, dat zy
zich niet meer kon handhaven.
De doelen en bogen werden
voor f 10.verkochten met
de f 4.50 die in kas was, geza
menlijk verteerd.
Haar bescheiden werden in het
Archief der stad opgeborgen. In
September 1932 ontwaakte ze
weer. De notulen werden opge
vorderd en haar tropheërs weer
uit het Museum weggehaald.
Op 19 April 1933 werd aan de
gemeente weer officieel kennis
gegeven van haar verrijzenis.
Moge „Jacoba van Beieren"
nog vele jaren bestaan en elke
schutter betuige met geestdrift:
Zo lang Jacoba's naam,
in 's lands geschiedenis,
Zo rijk aan roem en deugd,
voor 't nakroost blijft geschreven
Zo lang zal ook haar naam
in onze boezem leven
En leven, als een naam,
die allen dierbaar is.
A. M. WESSELS.
De vaststelling, aanvaarding en
afkondiging van de menselyke
rechten, zoals dit 10 December '48
door de Verenigde Naties te Parijs
is geschied, is voor de verdediger
van Rauter, mr K. van Ryckevor-
sel, de aanleiding geweest tot het
gebruikmaken van het buitenge
wone rechtsmiddel van herziening.
Dit wordt verklaard in de herzie-
ningsaanvrage, welke ter griffie
van de Bijzondere Raad van Cas
satie werd ingediend.
In het request wordt betoogd,
dat de Raad van Cassatie in zijn
arrest van 12 Jannari j.l. in zeer
belangrijke mate ten gunste van
Rauter is afgeweken van de sen
tentie van het Haagse Bijzondere
Hof. De Raad heeft Rauter n.l.
uitsluitend schuldig verklaard aan
oorlogsmisdrijven en misdrijven
tegen de menselijkheid en niet te
vens, zoals liet Bijzonder Hof had
beslist, aan moord, doodslag, men
senroof en vrijheidsberoving. Op
grond van deze schuldigverklaring
van de Raad kunnen personen, die
uitsluitend in Duitste dienst zijn
geweest veroordeeld worden tot
meer dan drie jaar gevangenis
straf ingevolge de wet van 10 Juli
1947.
Alle andere personen echter, die
onder de rechtsmacht der Bijzon
dere Rechtspleging vallen, kunnen
voor dezelfde oorlogsmisdrijven en
misdrijven tegen de menselijkheid,
als waaraan Rauter is schuldig
verklaard, slegjjfcs gestraft worden
met een gevangenisstraf van ma
ximaal drie jaar.
Dit onderscheid is volgens het
request, in strijd met artikel 7 der
„Universal Declaration of Human
Rights", waarin bepaald wordt,
dat allen gelijk zijn voor «recht
en wet.
v
