Twee grote gebeurtenissen drukten hun
stempel op
De Troonswisseling en de
het afgelopen jaar.
Grondwets
herziening.
Nog geen vooroorlogse welvaart.
Al ging er heel wat van de bon.
Aan land en volk ontvallen
NEDERLAND IN 1948.
D
Zomer 1948
DRIE HITTEGOLVEN.
zeeuwsch dagblad
april
juli
augustus
mei
Vrijdag 31 December 1948
Twee grote gebeurtenissen hebben op het afgelopen jaar
hun stempel gedrukt. Allereerst het vijftigjarig jubileum
van Koningin Wilhelmina, haar troonsafstand en de troonS'
bestijging van Koningin Juliana, die zich bereid verklaarde
de last van het Koningschap te dragen.
Gaven de eerste gebeurtenissen, naast weemoed, reden
tot diepe blijdschap, een andere gebeurtenis, die het jaar 1948
bij het nageslacht als een bijzonder jaar zal kenschetsen, was
de Grondwetsherziening. En deze gebeurtenis was velen in
de lande een diepe teleurstelling. Hier bleken de krachten,
die niet terugschrikten voor de meest revolutionnaire ver-
anderingen „als de tijd dit eiste".
Overigens bleek in dit afgelopen jaar, dat vooroorlogse
welvaart welhaast niet meer voor ons is weggelegd, al viel
er vooruitgang te bespeuren naar normaler toestanden.
dit regiem gratievol uit de Ka
mercommissie voor buitenlandse
zaken gezet. In Amsterdam en
Rotterdam begon men een actie
tegen de communistische wet
houders en in Dordrecht braken
de E.V.C.-afdelingen met hun al
mcei onder communistische in
vloed gerakende leiding. Verder
kapseisde de 10e een schip in
Hoogezand, werd de 17e het
Pact van Brussel getekend, stort
te een lesvliegtuig neer bij Kat
wijk en werd de Walburgstoren
te Zutfen door brand verwoest.
Deze maand werd Schreieder zetels en de K.V.P. bleef gelijk
in vrijheid gesteld, doch ook,ondanks het feit, dat Weiter een
weer gearresteerd, verdacht van
represaillemoorden in Friesland.
Voorts kregen we een Colorado
kever-invasie, een verbod om in
de restaurants gebakken aard
appeltjes te eten en de medede
ling, dat de vermogensaanwas-
en vermogensheffingbelasting in
eens ruim drie milliard op zul
len leveren.
CV PGEWEKT toog men der-
halve naar de stembus om
een nieuwe volksvertegenwoor
diging te kiezen in verband met
de grondwetswijziging. Rechts
bleek iets aan kracht te winnen.
Zetelwinst voor de V.V.D. en de
E le APRIL trad het Plan'C H U- De p- v- d- A. en Com-
Marshall in werking. De 3e j munisten verloren ieder twee
zetel in de wacht sleepte. Dr
Beel kreeg tweemaal opdracht
een regering te vormen wat hem
niet gelukte, zodat Mr v. Schaik
het van hem over nam.
Verder ging de melk van de
bon, bestond de AVRO 25 jaar,
werd bekend dat het halfje, de
halve stuiver en de halve gul
den uit de circulatie zouden
verdwijnen, maakte Koningin
Wilhelmina haar nieuwe titel
„Prinses der Nederlanden" be
kend, vierde het Haagje zijn 700-
jarig bestaan, welk feest mis-
door de staking van
en buspersoneel.
lukte
tram-
het
ringsjubileum en de jaardag van
de geliefde vorstin.
Door Mr van Schaik werd in
deze maand een ministerie ge
vormd bestaande uit 6 Katholie
ken, 5 P. v. d. A.-leden, 1 C.H.U.
en 1 V.V.D Minister Drecs werd
premier. Hij noemde zijn kabi
net een „programministerie",
omdat het niet steunt op vaste
samenwerking tussen bepaalde
groepen, het programma gericht
is op een spoedige oplossing van
de Indonesische kwestie en een
sluitende begroting voor 1949. _r
Op de 19de van deze maand, op j nister
dezelfde dag, dat de Republikei-staat,
nen de onderhandelingen over
de toepasing van het bestand af
braken (men zie verder Indone
sië) verklaarde driekwart der
Tweede Kamer zich voor de
Grondwetswijziging. We willen
hier speciaal herinneren aan de
woorden van de heer Gerbrandy
bij de behandeling in de Twee
de Kamer. „Het gevaar dreigt",
zo zeide hij, „dat Djogja als
deelstaat zal gaan heersen als
een vorst in het kippenhok!"
Men zie nu naar de feiten. Deze
maand werd Christiansen ver
oordeeld tot 12 jaar gevangenis
straf, opende Prinses Juliana de
tentoonstelling „De Nederlandse
vrouw", opende de Assemblée
van de Wereldraad der Kerken
levensmiddelen bonvrij zouden
worden. Alleen was het jammer
dat alles duurder werd. De span
ning tussen lonen en prijzen
werd hierdoor wat al te groot,
zodat meteen een loontoeslag
van 1 gulden werd toegekend
aan het overgrote deel der werk
nemers. Toch is men er niet be
ter op geworden.
Deze maand stonden ook Poos
Slagter terecht. Deze twee
en
beruchte S.D.-ers hoorden
doodstraf tegen zich eisen.
Spitzen werd benoemd tot mi-
van Verkeer en Water
de
Mr
NOVEMBER I
5 DERDE November werd
in de Eerste Kamer de
Grondwetswijziging van 1848
herdacht door Min. Drees en
Prof. Kranenburg. Voorts was
er gejuich, want brood, bloem
en suiker ging van de bon. Het
verstomde echter snel want alles
werd duurder. Ook de boter, die
nu juist niet van de bon ging.
„Pieker niet", zei de regering.
Boter te duur? Eet margarine,
die blijft hetzelfde in prijs. Ove
rigens kregen onze dienstplich
tigen bij de Marine deze maand
haar poorten te Amsterdam,ook een onprettig bericht te ver
werden twee personen gedood j werken. Hun demobilisatie werd
bij zes
toen. een militair vliegtuig bij'zes maanden uitgesteld. Half
Valkenburg neerstortte, werd de November kwam „Monty" eens
EESTMAAND. Uitbundig suiker 2 kg. duurder en een al- kijken hoe we het maakten en
vierde Nederland het rege- gemeen gratie-besluit afgekon- meteen een praatje maken over
JANUARI
TJ ET JAAR was nog geen vijf
I dagen oud, of het lieve le
ven begon al. Minister Lieftinck
kwam met een interimbegroting
aandragen voor het geval dat er
iets mis zou lopen met het plan
Marshall. Hij voorspelde som
berheden over de Nederlandse
schatkist. Ha-ha, zeiden de doua
niers aan de Belgische grens, dat
moet verbeteren en zij grepen
een smokkelaarsbende, die zich
veilig waande in pantserwagens.
Er waren ook nog wel prettige
dingen, die maand. De 9e repa
trieerden de eerste oorlogsvrij
willigers uit Indonesië. Spaak
bracht van 1214 een bezoek
aan ons land en de luchtmacht
kreeg Gloster Meteor's.
De Post- en Girodienst vierde
op de 19e het 30-jarig bestaan
met de 500.000 rekeninghouders.
Minister Huijsmans nam de 14e
ontslag als minister van Econo
mische Zaken en gaf zodoende
ons land een piepjonge minis
ter, prof. dr R. M. v. d. Brink
terug. De 22ste werd het wets
ontwerp tot nationalisatie van de
Nederlandse Bank goedgekeurd.
De 24ste ontstond de V.V.D. en
de 27ste opende Dr Beel in Den
Haag de conferentie tussen Ne
derland en de West.
Overigens was de temperatuur
in Januari boven normaal wat
hoog water in Waal en IJsel ten
gevolge had. In Januari werd
ook voor het eerst een vrouw
in ons land terecht gesteld: de
Jodenverraadster Ans van Dijk
en werd in Rotterdam een ta
bakshandelaar gekidnapt, bevrijd
en werden zijn ontvoerders gear
resteerd.
moest hebben. Waar men het
meest blij mee was? Wij geloven
met 't opheffen van de rantsoene
ring van fietsen, fietsbanden en
niet te vergeten het serviesgoed.
Dat was op de 10e. Die zelfde
dag keerden de Zeeuwse oor
logsvrijwilligers in het vader-
Dit jaar kreeg Rauter loon naar
werken: de doodstraf.
land terug. De 16e begon de
eerste openbare zitting der ron
de-tafelconferentie. De democra
ten uit Curagao deden niet mee.
De 24ste hield minister v. Boet-
zelaer in de Eerste Kamer een
pleidooi voor de Westelijke Unie.
FEBRUARI
l MAART j
t t
TV E ZWARE oorlogsjaren ble-
ken teveel van de krachten
van H. M. Koningin Wilhelmina
te hebben gevergd. De 12e kon
digde zij aan, dat zij haar werk
zaamheden zou beperken tot het
U EBRUARI begon met een hoogst nodige. In Maart ook kre-
A radiorede van H. M. Konin- gen we een nieuwe minister
gin Wilhelmina tot de ex-bond- voor Wederopbouw, namelijk Mr
genoten over het Nederlandse Dr J. in 't Veld, Minister Neher
standpunt ten aanzien van Indo- wachtte een andere taak.
nesië. Overigens was Februari I De 2e Maart begon de strijd
arm aan belangrijke gebeurte- om het Wereldkampioenschap
nissen. Tussen Plesman en Rot-1 schaken. Deze strijd liet Neder-
terdam werd de strijdvraag op- land niet onberoerd, evenmin als
geworpen of resp. Burgerveen die tegen het communisme. De
of Schieveen de meeste aandacht 17e werden deaanhangers van ven worden herzien,
eiste Mr Zaayer tegen Rauter de
doodstraf. De Utrechtse Jaar-1
beurs bestond 50 jaar en de .Hol-
land-Amerikalijn 75 jaar. De
Utrechtse Universiteit verleende
Mevrouw Roosevelt op de 20ste
het eredoctoraat, terwijl wijlen
president Roosevelt posthuum
onderscheiden werd met de Mi
litaire Willemsorde. De 26ste ar
riveerde de Noordam met de
eerste Marshallgoederen. De 29-
ste aanvaardde de Tweede Ka
mer de Grondwetswijziging in
eerste lezing. Hierbij werd voor
zien in de instelling van staats
secretarissen. In deze maand
werd ook de doodstraf geëist te
gen van der Waals, de beruchte
landverrader, en kostte een ern
stige munitie-ontploffing te Mui
den een soldaat het leven.
\T ADAT op 12 Mei Koningin]
f Wilhelmina had aangekon-j
digd na haar regeringsjubileum
ten gunste van haar dochter af
stand van de troon te zullon
doen, werd Prinses Juliana op
14 Mei, voor de tweede maal,
beëdigd als regentes. In deze
maand werd ook het Congres
van Europa gehouden. De V.S.
van Europa scheen werkelijk
heid te worden. De 18e April
teisterde een hevige brand het
Koninklijk Paleis te Den Haag.
Voorts werd in deze maand de
doodstraf tegen Rauter uitge
sproken, de schoenendistributie
opgeheven, een militair verdrag
gesloten met' België, ontstond
het Kankerfonds, aanvaardde de
Eerste Kamer de Grondwetswij
ziging, en werd de Karei Door
man de Britse Venerable
aan Nederland overgedragen.
[JE EERSTE van deze maand
werden de regimenten Gre
nadiers, Jagers en Prinses Irene-
brigade tot Garderegimenten
verheven. De tribunalen ver
dwenen en Feuilleteau de Bruijn
stichtte zijn uiterst rechtse par
tij. Deze maand ook werd het
besluit bekend gemaakt, dat de
Economische Unie op 1 Januari
1950 zou ingaan. Voor ons land
een ingrijpende verandering.
Immers hierdoor moesten de
subsidieverstrekkingen op le
vensmiddelen worden afgeschaft
en het niveau der belastingtarie-
De kroningsfeesten gingen met pracht en praal gesierd als Nederland in geen tientallen jaren gezien had.
Ook dit jaar zijn vele bekende
landgenoten overleden.
Op 1 Januari overleed de
componist Willem Landré, 9 Fe
bruari de dichter Jan Prins, op
18 Maart oud-minister Dr G. W.
M. Huijsmans, 13 Mei Prof. Mr
Dr A. M. Brouwer, oud-hoog
leraar aan de Rijksuniversiteit
te Utrecht, 15 Mei Ir D. J. van
Aalst, Dir.-Gen. van de M.U.Z.,
4 Juli de katholieke staatsman
Prof. Mr P. J. M. Aalberse, 18
Juli het lid van de Raad van
State, gep. luit.-gen. T. F. J. Mul
ler Massis, 5 Augustus overleed,
toen hij met de Johan van Ol-
debarnevelt naar Nederland te
rugkeerde de chef der Genie,
Generaal De Quant, op 17 Aug.
Prof. N. J. Polak, hoogleraar aan
de Handelshogeschool te Rotter
dam, 25 September het oud-Ka
merlid M. J. M. van Poll. De
SEPTEMBER
21ste October was een zeer droe
vige dag voor ons land. Bij de
ramp met de K.L.M.-Constella
tion „Nijmegen" betreurde men
de dood van K. D. Parmentier,
de, bekende piloot, de technisch
directeur van de K.L.M. H. Vee-
nendaal, terwijl ook Gen. Majoor
G. J. Sas, de Militair Attaché te
Washington tot de slachtoffers 0p de vierde dezer maand
digd ter gelegenheid van
noemde regeringsjubileum.
ge- ons aandeel aan de gezamenlijke
defensie. Grote opschudding ver-
In Londen behaalden Fanny1 wekte de afschuwelijke moord
Blankers-Koen en Nel van Vliet van een 15-jarige jongen op een
belangrijke successen
Olympische Spelen.
op de
16-jarig vriendinnetje te Enk
huizen.
t
DECEMBER
I-T ET BEGIN van deze maand
4 E konden we ons eens extra
De inhuldigingsmaand.
Nadat Koningin Wilhelmina verschonen, want de zeep ging
behoorde.
Op 27 October overleed Prof.
Dr C. A. Verrijn Stuart, oud
hoogleraar in de staathuishoud
kunde en statistiek te Utrecht
de
acte van Abdicatie had onderte
kend en dezelfde dag Prinses
Juliana tot Koningin was gepro
clameerd, volgde op zes Septem-
cc ber de Plechtige inhuldiging in
Op de 1ste November overleed! de Nieuwe Kerk te Amsterdam.
rn 1 1kïTilAn nndcfl
Edo Bergsma, aan wie de A. N.
W. B. zeer veel te danken heeft.
Op dezelfde dag betreurde men
ook de dood van de bekende
schrijfster Cissy van Marxveld.
Op 29 November overleed Prof.
Dr H. J. Lameris, oud-hoog
leraar en bekend chirurg.
Talrijke vorstelijke buitenlandse
personages waren hier aanwezig.
Het was een feest met pracht en
praal. Een feest zoals Nederland
het sinds tientallen jaren niet
had beleefd. Hoe ontroerd heeft
Nederland geluisterd naar de
diepmenselijke rede van deze
lieve en jonge vorstin. Nimmer
zal men het ontroerende mo
ment vergeten, hoe zij in haar
rede haar eerste daad bekent}
maakte, de verlening van de
Militaire Willemsorde le klasse
aan Prinses Wilhelmina, voor
het werk dat zij tijdens de oor
log voor het vaderland mocht
verrichten.
De 21ste sprak Koningin Ju-
van de bon. Zoals gewoonlijk
raakte het de portemonnaie. De
8ste keurde de Tweede Kamer
eens wetsvoorstel tot verhoging
van de kinderbijslag met 24 ct.
per week ingaande voor het
tweede kind goed. Voorts wens
ten de onderwijzers een ambte
narensalaris, won Piet Roozen-
burg het wereldkampioenschap
dammen, kregen we meer papier
toegewezen, verliet Smirnoff de
vliegdienst en werd Jhr de Ra-
nitz benoemd tot burgemeester
van Utrecht.
Het was niet te verwachten,
dat de zomer 1948 zo langdurig,
zo droog en zo warm zou wor
den als die van 1947.
Hij begon in ieder geval met
liana bij de opening der Staten]een teleurstelling. Mei bracht
ixana DIJ wc DD tï -
Generaal haar eerste troonrede enkele vnj warme dagen (9 en
uit en volgde de inhuldiging in 10 en 15—19 Mei), weinig regen-
Den Haag. I dagen en meer zonneschijn dan
Voorts schrok Nederland de normaal,
elfde op bif het horen van de Wat Mei scheen te beloven
geweldige brand bij het Blauw- werd door Juni te niet gedaan.
hoeden-Vriesseveem, waar o.m. Eerst was het veel te koud en
twee millioen kg. boter, 600.000 te regenachtig, daarna kwamen
kg. vlees en vijf millioen eieren twee hittegolven (8 en 1114
verloren gingen. Juni) waarna het sterk afkoelde
en dikwijls èn hard regende,
wat vooral aan het eind van de
OCTOBER
met onweer gepaard
j maand
ging.
Juli bracht een lange reeks
zeer koele dagen met veel regen.
CVCTOBER was een zwarte Omstreeks de 20ste kwam er
w maand voor de K.L.M. De enige verbetering, de regen hield
21ste rouwde Nederland, toen bij op en de temperatuur steeg tot
Prestwick de Constellation „Nij- boven het normale niveau. Daar-
megen" verging. Onder de veer- na kwam hittegolf nummer drie
tig inzittenden, die allen gedood met maximumtemperaturen bo-
werden, bevond zich de beken- ven 30 graden C. en windstil,
de pioot Parmentier en de tech
nische directeur Veenendaal.
De eerste October ging Luit.-
Admiraal Helfrich heen als be
zonnig weer. Deze zeer hoge
temperatuur duurde tot 2 Augus
tus. Toen volgde een week gril
lig weer met veel regenbuien en
vblhebber der zeestrijdkrachteri. onweer, dat eindigde in een fikse
Vice-Admiraal Jhr van Holthe zomerstorm, die op 8 Augustus
was zijn opvolger.
Verder werd op de 27ste
zijn grootste kracht bereikte. Na-
be-dien bleef het onstandvastig,
kend gemaakt, dat verscheidene meestal buiïg en vrij koel.
In September gingen de" opslagplaatsen van Blauwhoeden-Vriesseveem in vlammen op. Grote voorraden boter, eieren en vlees werden vernietigd.
IN 19"'
*8 GINGEN BELANGRIJKE LEVENSMIDDELEN NA9 JAAR VAN DE BON
1939/40
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1940
AANVANG
M.tO
SS-TO
i êOlKCR
SUIKER VRIJ
6 '1
y«!«L.
BROOD
AAXVANC
e
GECNPROCD
ii ii Minui i
DROOP VRIJ
6-11
BOTER
AANVANG
13-7
3..12
ntïncioDf"»
IflOKM
VLEES
AANyANt
1
1
I 1
MELK
iiHpe' oirsuf
i
3°;
AARDAPP.
AANVANG
AARDAPP VRu
I Ij PCRtOO
LlJ rantsc
VAN GROTE
ewvERMifioenito
1
